Pe e Mafai e se Tasi Ona Faaleleia le Lalolagi?

“Ua faapea mai tagata matitiva, e pau lava le mea latou te mananaʻo ai, o le filemu ma le saogalemu; ma le faaleleia o o latou olaga. Latou te mananaʻo i ni āiāiga faimea tonu i atunuu ma malo ina neʻi faalēaogāina ai a latou taumafaiga ona o le pule malosi a atunuu ma kamupani mauoloa.”

O LE faamatalaga lea a se faatonu o se faalapotopotoga faavaomalo, e uiga i faamoemoega ma moomooga o tagata matitiva. O le mea moni, ua faaalia lelei i ana upu le faanaunauga o tagata uma lava ua afāina i faiga lē tonu. Ua moomoo uma i latou mo se lalolagi e filemu moni ma saogalemu. Po o le a iai moni ea se lalolagi faapena? Po o iai se tasi e iai se malosi ma se tomai e faaleleia ai le lalolagi ua loa ona faia ai faiga lē tonu?

 Taumafaiga Ina ia Faaleleia

E toʻatele tagata sa faia ni taumafaiga, e pei o Florence Nightingale, o se tamaʻitaʻi tausimaʻi mai Peretania o lona 19 o senituri, na tuutoina lona olaga e faia le tausiga alofa ma tumamā mo tagata mamaʻi. I aso la, e leʻi iai ni vailaau ma fualaau tui e tapē ai siama ma e lē lelei foʻi le tausiga faafomaʻi e pei ona iai i maota gasegase i aso nei. Ua taʻua i se tasi tusi: “Sa lē aʻoaʻoina tagata tausimaʻi, e lē tumamā, ma sa lauiloa i latou i le onanā ma le faia o amioga lē mamā.” Pe sa taulau taumafaiga a Florence Nightingale ina ia faaleleia le tulaga o le galuega faatausimaʻi? Ioe, sa taulau. Sa taulau manuia foʻi isi vala o le olaga o le toʻatele e lē manatu faapito e pei o le saunia o ni polokalame e aʻoaʻo ai le faitau, le mauaina o vailaau fou, saunia o fale mo ē matitiva, ma le fafagaina o tagata. O le iʻuga, ua vaaia ai le faaleleia o olaga o le faitau miliona o tagata lē tagolima.

Ae, o loo iai pea lenei tulaga leaga: E faitau miliona tagata o loo mafatia pea ona o taua, solitulafono, faamaʻi, oge, ma isi lava mea. Ua taʻua e se sui o se faapotopotoga e taʻua o le Concern i Aialani: “Ua maliliu le 30,000 tagata i aso taʻitasi ona o le mativa.” E ui ua autausagā ua taumafai le toʻatele e faamuta le faapologaina o tagata, ae o loo iai pea na faiga i aso nei. O loo taʻua i le tusi, Disposable People—New Slavery in the Global Economy e faapea: “E tele atu pologa o loo iai i aso nei na i lo o ē na ave faamalosia mai i Aferika i le taimi na taatele ai le faatauina atu o pologa.”

Aiseā ua lē taulau ai taumafaiga e faia se suiga atoatoa e tumau? Po ona o le malosi o pulega a tagata mauoloa ma ē malolosi? Pe e iai se isi mea o aofia ai?

Vala e Taofia ai le Faaleleia o Mea

E tusa ai ma le Tusi Paia, o Satani le Tiapolo, o le vala autū ua lē mafai ai e tagata ona maua se lalolagi fai mea tonu. Ua fai mai Ioane, “o le lalolagi uma o loo nofo toʻilalo i loo leaga.” (1 Ioane 5:19) O le mea moni, i le taimi lenei, o Satani “o lē faasesē i le lalolagi uma.” (Faaaliga 12:9) O lea la, o le a iai pea tagata e afāina ona o mea leaga ma faiga lē tonu, seʻiloga lava ua aveesea ana taaʻiga leaga. Ae, o le ā le mea na pogai ai lenei tulaga?

Na tuuina atu i o tatou uluaʻi mātua o Atamu ma Eva se meaalofa o le lalolagi, sa fuafuaina ia avea o se parataiso lelei atoatoa e fai ma aiga o tagata uma; o se lalolagi sa “matuā lelei lava.” (Kenese 1:31) O ai na suia tulaga o mea? O Satani. Na ia luʻia le pule a le Atua e faia ai tulafono e taʻitaʻia ai tane ma fafine. Na ia faapea atu, e lē tonu le pule a le Atua. Sa ia uunaʻia Atamu ma Eva ina ia filifili se auala ese mai le Atua, ina ia faia ai a la laʻua lava filifiliga i le mea e lelei ma le mea e leaga. (Kenese 3:1-6) O le vala lona lua la e lē mafai ai e tagata ona maua se lalolagi fai mea tonu; o le tino augavale.—Roma 5:12.

Aiseā e Lē Taofia ai e le Atua?

E ono fesili mai nisi: ‘Ae aiseā e lē taofia ai e le Atua le agasala e tupu mai? Aiseā na ia lē faaaogā ai lona pule malosi e aveesea ai le  ʻaufouvale ma toe faia nisi tagata?’ E foliga mai o se vaifofō faigofie lenā. Ae o le tauaaoina o le pule, ua lāgā ai ni fesili tāua. Pe e lē moni ea o le sesē ona tauaaoina o le pule, o se pogai autū lea o faanoanoaga o ē matitiva ma ē mafatia? Pe e lē masalosalo ea tagata lelei agaʻi i se taʻitaʻi o loo faaaogā lona pule e aveesea ai o ē e lē lotomalilie i ana faatulagaga?

Ua tuu e le Atua le avanoa iā Satani ma tagata fouvale e faia a latou gaoioiga e aunoa ma ana tulafono ma taʻiala, mo sina taimi faatapulaaina. O le faia faapea ua faamautinoa atu ai i ē e lotofaamaoni, e lē faaaogā sesē e Ieova lana pule. O le a faamaonia i le faagasologa o taimi, e na o le pule a le Atua e saʻo ma tonu. O le a faaalia ai foʻi, e so o se faasāsāaga na te tuuina mai iā i tatou, e mo lo tatou lelei. Ua uma ona tatou iloa iʻuga malaia ona o le fouvale i le pule a le Atua. Ua faamaonia ai e tonu le Atua i le faaaogāina o lona mana malosi e aveesea ai mea leaga uma pe a oo i le taimi ua ia finagalo e faia ai. E lē o toe umi lava se taimi.—Kenese 18:23-32; Teuteronome 32:4; Salamo 37:9, 10, 38.

A o leʻi faia e le Atua nei suiga, ua puʻea faamanu i ofaga i tatou i lenei lalolagi lē fai mea tonu, “ua oi faatasi, ma oono faatasi mea uma.” (Roma 8:22) Po o ā lava a tatou taumafaiga ina ia faaleleia mea, ae e lē mafai ona tatou aveesea Satani, pe soloiesea le agasala ma ona āuga, lea o loo pogai ai mafatiaga uma.—Salamo 49:7-9.

O le a Aumaia e Iesu Keriso se Faaleleiga Tumau

Po o le uiga o lenei mea ua matuā leai lava se vaifofō? O le mea moni e leai. Ua uma ona tofia se tasi e sili mamao atu lona malosi na i lo o tagata, na te aumaia se faaleleiga tumau. O ai lenā? O Iesu Keriso. Ua faamatalaina o ia i le Tusi Paia o le Alii ma le Faaola mo tagata uma.—Galuega 5:31.

O loo faatalitali nei Iesu i “ona pō” atofaina a le Atua e gaoioi ai. (Faaaliga 11:18) O ā mea o le a ia faia? O le a ia “toe fuataʻi ai mea uma lava, ua fetalaia mai e le Atua i fofoga o ana perofeta paia uma lava talu mai anamuā.” (Galuega 3:21) O se faaaʻoaʻoga, o le a “laveaʻi e ia o lē mativa i lona alaga mai; atoa ma lē ua puapuagatia, ma lē ua leai sona fesoasoani. . . . E laveaʻi o ia iā i latou ai le sauā.” (Salamo 72:12-16) Ua folafola mai e le Atua e ala iā Iesu Keriso, e “faaiʻua e ia o taua e oo lava i tuluʻiga o le lalolagi.” (Salamo 46:9) Ua ia folafola mai foʻi: “E lē fai mai foʻi se tasi ua mau ai [i lana lalolagi ua faamamāina], Ou te maʻi.” O le a toe faafoʻisia i le soifua mālōlōina lelei atoatoa o ē tauaso, o ē tutuli, o ē pipili; ma i latou uma ua aafia i maʻi ma faamaʻi. (Isaia 33:24; 35:5, 6; Faaaliga 21:3, 4) O le a maua e tagata uma aogā, e oo lava iā i latou na maliliu i senituri ua mavae. Ua ia folafola mai o le a toe tutū i latou uma na afāina fua i faiga lē tonu ma pulega sauā.—Ioane 5:28, 29.

O le a lē suia e Iesu Keriso na o se vaega o le lalolagi, pe mo na o se taimi lē tumau. O le a ia matuā soloiesea faafitauli uma ina ia maua ai se lalolagi fai mea tonu. O le a ia aveesea le agasala ma le lē lelei atoatoa, ma faaumatia Satani le Tiapolo ma i latou uma o loo mulimuli atu i ana fouvalega. (Faaaliga 19:19, 20; 20:1-3, 10) E ui na lē taofia e le Atua puapuaga ma mafatiaga mo sina taimi, ae “e lē tupu faalua mai.” (Nauma 1:9) O le mea lenei sa finagalo i ai Iesu ina ua ia aʻoaʻo i tatou ia tatalo mo le Malo o le Atua ina ia oo mai, ma ia faia ai le finagalo o le Atua “i le lalolagi, e pei ona faia i le lagi.”—Mataio 6:10.

Atonu o le a e tetee mai, ‘pe e leʻi faapea mai ea Iesu e tatou te “nonofo pea ma ē matitiva”? Po o le uiga o lenā mea, o le a iai pea faiga lē tonu ma le mativa?’ (Mataio 26:11) E saʻo lenā manatu, na fetalai Iesu o le a iai pea ē matitiva. Ae peitaʻi, ua faaalia i ana faamatalaga ma isi folafolaga i le Afioga a le Atua, o le a iai pea ē matitiva a o iai pea lenei faiga o mea. Na ia silafia, e leai se tagata e mafai ona  ia soloia le mativa ma faiga lē tonu. Sa ia silafia foʻi, o le a ia suia na mea uma. Ua lē pine ona ia aumaia lea o se faiga fou o mea; le “lagi fou ma le lalolagi fou” lea o le a lē toe iai se tigā, maʻi, le mativa, po o le oti.—2 Peteru 3:13; Faaaliga 21:1.

“Aua le Galo iā te Outou Ona Agalelei”

Po o le uiga o lenei mea e lē aogā ona tatou faia se mea lelei e fesoasoani atu ai i isi? E matuā leai lava. Ua faalaeiauina i tatou e le Tusi Paia ina ia fesoasoani atu i tagata pe a fesagaʻi ma tulaga faigatā ma mafatiaga. Na tusi mai le tupu anamua o Solomona: “Aua neʻi e faafiti se mea lelei i ē ua tatau i ai, pe a ua e mafai ona faia.” (Faataoto 3:27) Na faalaeiau mai Paulo: “Aua le galo iā te outou ona agalelei ma alolofa atu; auā o taulaga faapena e fiafia ai le Atua.”—Eperu 13:16.

Na faalaeiau mai foʻi Iesu Keriso ia faia le mea tatou te mafaia e fesoasoani atu ai i isi. Sa ia faamatala atu le tala faatusa e uiga i le tagata Samaria lea na tau atu i sē na fasia ma faoa ana mea. Na faapea atu Iesu, sa “mutimuti vale” le alofa o le tagata Samaria, na ia faaaogā ana lava mea e fusifusi ai manuʻa o lē na fasia, ma fesoasoani i ai ina ia toe malosi. (Luka 10:29-37) E leʻi faaleleia e lenā tagata Samaria agalelei le lalolagi, ae, na ia faia se suiga telē i le olaga o se tagata. E mafai foʻi ona tatou faia faapena.

Ae peitaʻi, e mafai e Iesu Keriso ona faia mea e sili atu na i lo o le na ona fesoasoani i isi. E mafai ona ia aumaia moni ni suiga, ma ua lē o toe umi se taimi ae ia faia loa faapea. Pe a ia faia faapea, o le a mafai ai loa e tagata o loo aafia i faiga lē tonu i aso nei ona faaleleia o latou olaga, ma olioli ai i le filemu ma le saogalemu.—Salamo 4:8; 37:10, 11.

A o tatou faatalitali atu i le taimi o le a tupu ai lenā mea, aua neʻi o tatou faatalatū e faia so o se mea tatou te mafaia i le itu faaleagaga ma le faaletino, e “agalelei” ai iā i latou uma ua afāina fua i faiga lē tonu.—Kalatia 6:10.

[Ata i le itulau 5]

Na telē se suiga na faia e Florence Nightingale i le galuega faatausimaʻi

[Faamatalaga i Ata]

Courtesy National Library of Medicine

[Ata i le itulau 7]

Ua faia e soo o Keriso mea lelei i isi

[Faamatalaga i Ata i le itulau 4]

The Star, Johannesburg, S.A.