Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Faamamāina Faaletapua‘iga a Iutaia po o le Faata‘imuaga Lea o Papatisoga?

Faamamāina Faaletapua‘iga a Iutaia po o le Faata‘imuaga Lea o Papatisoga?

Faamamāina Faaletapuaʻiga a Iutaia po o le Faataʻimuaga Lea o Papatisoga?

O IOANE le papatiso sa talaʻi e faatatau i “le papatisoga [o le faailoga] o le salamō.” Sa faatonuina foʻi e Iesu ona soo e ō e fai nuu ma soo ma papatiso iā i latou.—Mareko 1:4; Mataio 28:19.

O loo faaalia mai e le Tusi Paia o le papatisoga o Kerisiano e tatau ona faatofuina atoa i le vai. Ua faapea mai le tusi Jesus and His World: “E mafai ona mātauina i lotu ni faiga talitutusa i le taimi nei ma le taimi ua teʻa, i atunuu ma aganuu eseese.” Ua faamautinoa mai lea tusi e faapea: “O le amataga o papatisoga o Kerisiano na amata mai faiga faa-Iutaia.” Pe faamata e moʻi lenei faamatalaga?

Vai Tāʻele mo le Faamamāina Faaletapuaʻiga a Iutaia

Sa mauaina e le ʻausuʻesuʻe i toegā o mea na eliina se nofoaga e lata ane i le malumalu i Ierusalema, ni vai tāʻele e toeitiiti 100, e mai le senituri muamua T.L.M. ma le senituri muamua T.A. I se tusitusiga i se sunako, mai le senituri lona lua po o le lona tolu T.A., sa faamatalaina o nei vai tāʻele sa saunia mo “malo na manaʻomia na vai tāʻele.” E toeitiiti tofu le fale ma lona vai tāʻele, o nisi vai tāʻele na maua i isi vaega o Ierusalema sa nonofo ai aiga o tagata mauʻoa ma ositaulaga.

O ia vai tāʻele faatafafā e tipiina mai maa pe eli se pū i le palapala ona puipui lea o totonu i maa po o piliki. Sa latou faatutumu foʻi va o nei maa po o piliki ina ia aua nei sao i fafo le vai o nei vai tāʻele. O le fua taatele o na vai tāʻele e ono i le iva futu (1.8 x 2.7 mita). Sa taʻi atu le vai timu i totonu o nei vai tāʻele. O le loloto o le vai e lē itiiti ifo i le fā futu (1.2 mita) ina ia mafai ai ona faatofuina atoa se tagata a o punou ifo. O isi taimi e vaeluaina i se puipui maualalo faasitepu e alu ifo ai i le vai tāʻele. O loo manatu faapea, o le isi itu o le faasitepu e ulufale mai ai le tagata lē mamā ina ia faamamāina i le vai, a o le isi itu e ulufafo atu ai, ina ia ʻalofia se tulaga e lē mamā ai.

O le faaaogāina o ia vai tāʻele e fesootaʻi atu i le faamamāina faaletapuaʻiga a Iutaia. O ā mea e aofia ai?

O le Tulafono ma Tū o le Faamamāina

I le tulafono a Mose sa faamatilatila mai ai le tatau i tagata o le Atua ona mamā faaleagaga ma faaletino. Sa aafia Isaraelu i faiga lē mamā eseese, lea na manaʻomia ai ona faamamā i latou e ala i le taeele ma tatā o latou ofu.—Levitiko 11:28; 14:1-9; 15:1-31; Teuteronome 23:10, 11.

O Ieova e matuā mamā ma paia. O le māfuaaga lea e tatau ai i ositaulaga ma sa Levī ona fufulu o latou lima ma vae, a o leʻi ō atu i le fata faitaulaga a Ieova ina neʻi faasalaina i latou.—Esoto 30:17-21.

Ua talitonu tagata atamamai, e oo ane i le senituri muamua T.A., ua faaaofia e taʻitaʻi lotu Iutaia i latou e lē o ni sa Levī i le faamamāina o ositaulaga. O tagata Faresaio ma se vaega o tagata Iutaia e taʻua o Esene, sa masani ona faia le faamamāina faaletapuaʻiga. Na faapea mai se tasi lipoti e faatatau i le vaitaimi o Iesu: “O le faamamāina faaletapuaʻiga sa manaʻomia ona faia e se Iutaia a o leʻi ulufale atu i le Malumalu, a o leʻi faia se taulaga, pe taliaina foʻi le aogā o taulaga ma isi māfuaaga talitutusa.” Ua faapea mai ni tusitusiga Talmudic, o ē e faamamāina e tatau ona faatofuina atoatoa i lalo.

Na faitioina e Iesu le ʻau Faresaio i le maumauaʻi i na faamamāaga faaletapuaʻiga. Sa latou faia ni “papatisoga eseese” e aofia ai “ipu e inu ai, ma ipu, ma ipu ʻapa memea.” Na faapea mai Iesu, ua faalēaogāina e le ʻau Faresaio poloaʻiga a le Atua, ina ia taofi i a latou upu. (Eperu 9:10; Mareko 7:1-9; Levitiko 11:32, 33; Luka 11:38-42) E leai se vaega o le tulafono a Mose e manaʻomia ai le faatofuina atoa o le tino.

Pe sa faavae mai le papatisoga faa-Kerisiano mai le faamamāina faaletapuaʻiga e pei ona faia e tagata Iutaia? E leai!

Faamamāina Faaletapuaʻiga ma Papatisoga Faa-Kerisiano

O le faamamāina lea sa faia e tagata Iutaia, sa faia mo i latou lava. O le papatisoga lea sa faia e Ioane e ese mai i le ituaiga faamamāina lea na masani ai tagata Iutaia. O le faaigoaina o ia o Ioane le Papatiso, e faailoa mai ai o le faatofuina sa ia faia e ese. Sa auina atu e taʻitaʻi lotu Iutaia nisi e fesili iā Ioane e faapea: “Se ā foʻi le mea e te papatiso ai?”—Ioane 1:25.

E tusa ai ma le Tulafono a Mose sa tatau ona faamamā le tagata tapuaʻi i taimi uma lava e lē mamā ai. O le papatisoga sa faia e Ioane ma Kerisiano e ese mai ai ma e lē faapena ona faia. O le papatisoga na faia e Ioane sa faailoa ai le salamō ma le tuu ese o se olaga tuai. O le papatisoga o Kerisiano e faailoa ai lona tuuina atu i le Atua, ma e tasi lava le taimi e faatino ai.

O le faamamāina faaletapuaʻiga sa faia i fale o ositaulaga Iutaia, ma vai tāʻele i nofoaga faitele sa lata i le Malumalu, e leai se fesootaʻiga i le papatisoga faa-Kerisiano. O le faatofuina na latou faia, e matuā ese lava mai le papatisoga faa-Kerisiano. Na mātauina e le Anchor Bible Dictionary e faapea: “Ua malilie uma manatu o tagata suʻesuʻe atamamai faapea, e leʻi faataʻitaʻi Ioane [le papatiso] i papatisoga i lona siʻomaga,” e pei o le faa-Iutaia. Ua faapena foʻi le papatisoga o loo faia e Kerisiano.

O le papatisoga faa-Kerisiano e faailoa ai “le tali a le loto fuatia ifo lelei i le Atua.” (1 Peteru 3:21) E faailoa atu ai le tuuina atu atoa o se tasi iā Ieova e auauna iā te Ia ma avea ma soo o Lona Alo. O le faatofuina atoa i le vai o se faailoga tāua mo lea tuuina atu. O le faatofuina i lalo o le vai o se tasi, e faaatagia ai le tuu ese o lona olaga tuai. O le toe ea aʻe i luga nai le vai, e faaatagia ai lona ola e faia le finagalo o Ieova.

E foaʻi atu e Ieova le lotofuatiaifo lelei i ē ua uma ona tuuina atu ma papatisoina. Na faagaeeina le aposetolo o Peteru e faapea atu i ona uso talitonu: “O le papatisoga, o loo faaola mai ai nei iā te outou.” O se tasi na o vala e lē taitai mafai ona aumaia e le faamamāina faaletapuaʻiga a Iutaia.