Le Uiga o le Alofa i Tuaoi
Le Uiga o le Alofa i Tuaoi
“E te alofa atu i lē lua te tuaoi, ia pei o oe lava iā te oe.”—MATAIO 22:39.
1. E faapefea ona faaalia lo tatou alofa i le Atua?
O LE ā ua faafinagaloina e Ieova mai iā i latou o ē tapuaʻi atu iā te ia? E faigofie lava ae ʻanoa upu na aotele aʻi e Iesu le tali. Na ia taʻua o le poloaʻiga sili lava, ia alofa atu iā Ieova ma o tatou loto atoa, agaga atoa, manatu atoa, ma le malosi atoa. (Mataio 22:37; Mareko 12:30) E pei ona tatou talanoaina i le mataupu na muamua atu, o le alofa i le Atua e aofia ai le usiusitai iā te ia ma tausia ana poloaʻiga. O le auala lenā tatou te tali atu ai i le alofa o loo ia faaalia mai iā i tatou. Mo ē alolofa i le Atua, e lē mamafa iā i latou le faia o lenā mea; o se mea latou te lagonaina ai le fiafia.—Salamo 40:8; 1 Ioane 5:2, 3.
2, 3. Aiseā e tatau ai ona tatou uaʻi atu i le poloaʻiga ina ia alolofa i o tatou tuaoi, ma o ā fesili ua lāgā ai?
2 Na taʻua e Iesu le poloaʻiga sili lona lua, lea e fesootaʻi atu i le poloaʻiga muamua: “E te alofa atu i lē lua te tuaoi, ia pei o oe lava iā te oe.” (Mataio 22:39) Ma o le poloaʻiga lenā ua tatau nei ona tatou uaʻi atu i ai, ona o ni māfuaaga tatau. O taimi nei o loo tatou ola ai, ua iloga i se ituaiga o alofa e manatu faapito ma ua sesē lona faauigaga. Ina ua faagaeeina le aposetolo o Paulo e faamatala “aso e gata ai,” na ia tusi ai, o le a alolofa tagata iā i latou lava, e mananaʻo foʻi i tupe ma mea faafiafia. E toʻatele o le a leai se “lotoaiga,” pe e pei ona faaupu ai e se tasi faaliliuga o le Tusi Paia, ua “leai se alofa sa masani aʻi mo o latou aiga.” (2 Timoteo 3:1-4) Na valoia e Iesu: “E toʻatele, e faalata le tasi i le tasi, ma feitagaʻi i latou. E maalili foʻi le alofa o le toʻatele o tagata.”—Mataio 24:10, 12.
3 Ae seʻi mātau, sa leʻi faapea mai Iesu, o le a maalili le alofa o tagata uma lava. Sa iai pea lava, ma o le a iai pea i latou e faaalia le ituaiga o alofa lea e faafinagaloina e Ieova, lea foʻi ua tatau ma onomea ona faaalia iā te ia. O i latou e alolofa moni iā Ieova o le a taumafai ia manatu i isi i le auala e pei foʻi ona silasila i ai o ia. A o ai tonu lava, lo tatou tuaoi lea e tatau ona tatou alolofa atu i ai? E tatau faapefea ona tatou faaalia le alofa i tuaoi? E fesoasoani mai le Tusi Paia ina ia tatou tali ai nei fesili tāua.
O Ai Loʻu Tuaoi?
4. I le Levitiko mataupu e 19, o ai sa tatau ona alolofa atu i ai tagata Iutaia?
4 A o taʻu atu e Iesu i le ʻau Faresaio le poloaʻiga sili lona lua, ina ia alofa se tasi i lona tuaoi e pei o ia lava iā te ia, sa faasino fetalaiga a Iesu i se tasi o tulafono patino na tuuina atu iā Isaraelu. O loo faamauina lenā tulafono i le Levitiko 19:18. I lenā lava mataupu, na taʻu atu ai i tagata Iutaia e faapea, e ese mai i o latou tuaoi Isaraelu, ae tatau foʻi ona latou manatu i isi, o ni o latou tuaoi. Ua taʻua i le fuaiupu e 34: “O le tagata ese o loo aumau iā te outou, ia tusa lava ia iā te outou ma le tama a le eleele, e te alofa atu iā te ia e pei o oe lava iā te oe; auā sa aumau outou i le nuu o Aikupito.” O lea, e oo lava i tagata e lē ni Iutaia, aemaise tagata sa liliu ane i le lotu Iutaia, sa tatau ona feutagaʻi ma i latou uma i le alofa.
5. O le ā le malamalamaga sa iai i tagata Iutaia e tusa ai o le alofa i tuaoi?
5 Peitaʻi, sa lē auai taʻitaʻi Iutaia i aso o Iesu i lenā manatu. Na aʻoaʻo atu e nisi o na taʻitaʻi e faapea, o le upu “uō” ma le “tuaoi” e na o tagata Iutaia e faasino atu i ai. Sa tatau ona ʻinoʻino atu i tagata e lē ni Iutaia. Na faapea mai na aʻoaʻo, e tatau i tagata o tapuaʻi i le Atua ona ʻinoʻino i tagata e lē o tapuaʻi i le Atua. Na taʻua i se tasi tusi e faapea, “O se ituaiga o siʻomaga faapena, e faigatā tele ona faaitiitia ai le feitagaʻi ae na o le faateteleina.”
6. O ā manatu autū e lua na faatulaga e Iesu, a o ia talanoa e uiga i le alofa i tuaoi?
6 Sa talanoaina e Iesu lenei mataupu i lana Lauga i luga o le Mauga. Sa ia faamalamalama atili ai po o ai e tatau ona faaalia i ai le alofa. Na ia fetalai: “Ua outou faalogo, na fai mai, Ia e alofa atu i lē lua te tuaoi a ia ʻinoʻino i lē ua ita mai iā te oe. A ou te fai atu aʻu iā te outou, ia outou alolofa atu i ē ua ita mai iā te outou, ia outou tatalo foʻi mo ē ua faasauā mai iā te outou; ina ia faia outou ma atalii o lo outou Tamā o i le lagi, o lē na te faaoso i lona lā i ē ua amio leaga atoa ma ē ua amio lelei; ua ia faatotō ifo foʻi le ua i ē ua amiotonu, atoa ma ē ua amiolētonu.” (Mataio 5:43-45) E lua manatu autū ua faatulaga ai e Iesu i inei. Muamua, e alofa foaʻi Ieova ma agalelei mai i ē amiolelei ma ē amioleaga. Lona lua, e tatau ona tatou mulimuli i lana faaaʻoaʻoga.
7. O le ā se lesona tatou te aʻoaʻoina mai le talafaatusa i le Samaria agalelei?
7 I se tasi taimi, na fesiligia ai Iesu e se aʻoaʻo tulafono Iutaia: “O ai foʻi le tagata ma te tuaoi?” Na tali atu Iesu e ala i lona faamatala o se talafaatusa i se tagata Samaria na tau mai i se tamāloa Iutaia, na fasi e ni tagata faomea ma latou toeseina ona ofu ma ave ana mea. E ui lava o le tulaga masani o tagata Iutaia e ʻinoʻino i tagata Samaria, peitaʻi sa fusifusi e le Samaria manuʻa o le tamāloa Iutaia ma avatu o ia i se faletalimālō e taoto ai seʻia oo ina toe malosi. O le ā se lesona o lea tala? O lo tatou alofa i tuaoi e tatau ona faasalafa atu i tagata uma, e tusa lava pe tatou te lē lanu, atunuu, pe tapuaʻi faatasi.—Luka 10:25, 29, 30, 33-37.
Le Uiga o le Alofa i Tuaoi
8. O le ā ua fai mai ai le Levitiko 19 i le auala e tatau ona faaalia ai le alofa?
8 O le alofa i tuaoi, e pei lava o le alofa i le Atua, e lē na o se faalogona ae aofia ai le faia o ni gaoioiga. E aogā pe a tatou talanoaina atili mea uma o loo aofia ai i le poloaʻiga ua faamauina i le Levitiko 19, lea o loo timaʻia ai tagata o le Atua ina ia alolofa atu i o latou tuaoi e pei ona latou alolofa iā i latou lava. O loo taʻua ai le tatau i tagata Isaraelu ona latou faataga ē matitiva ma tagata ese e aoina ni mea mai le seleselega. Sa lē tatau ona iai se tasi e gaoi, taufaasesē, pe taufaaʻoleʻole i ana feutagaʻiga ma isi. Sa lē tatau i tagata Isaraelu ona iai ni faiga faaituʻau pe a oo i ni mataupu faafaamasinoga. E ui sa tatau ona aʻoaʻia i latou pe a manaʻomia, ae na faatonuina patino i latou: “Aua e te ʻinoʻino i lou uso i lou loto.” Na aotele uma nei poloaʻiga ma isi foʻi i upu nei: “E te alofa atu i lē lua te tuaoi ia pei o oe lava iā te oe.”—Levitiko 19:9-11, 15, 17, 18.
9. Aiseā na poloaʻi ai Ieova iā Isaraelu ina ia vavae ese mai isi nuu?
9 E ui sa tatau i tagata Isaraelu ona alolofa i isi, ae sa tatau foʻi ona latou vavae ese mai i tagata e tapuaʻi i atua sesē. Na lapataʻia i latou e Ieova e faatatau i lamatiaga ma āuga o aumea leaga. Mo se faaaʻoaʻoga, e tusa ai o nuu ia sa tatau ona nofoia e Isaraelu, na poloaʻi atu Ieova: “Aua le fetaiaʻi gafa ma i latou, aua le avatu lou afafine ma lona atalii, aua foʻi neʻi e au mai lona afafine ma lou atalii; auā e faaliliueseina e ia lou atalii, ia lē mulimuli mai iā te aʻu, a e auauna i atua ese; ona tupu ai lea o le toʻasā o Ieova iā te outou.”—Teuteronome 7:3, 4.
10. O le ā e tatau ona tatou faaeteete i ai?
10 E faapena foʻi Kerisiano, e lē tatau ona latou osia ni faauōga māfana ma i latou e ono faavaivaia ai lo latou faatuatua. (1 Korinito 15:33) Ua timaʻia i tatou: “Aua tou te amo faalēgatasi ma ē lē faatuatua,” o i latou e lē o auai i le faapotopotoga Kerisiano. (2 Korinito 6:14) E lē gata i lea, ua fautuaina Kerisiano ina ia faaipoipo atu “tau lava i lē ua i le Alii.” (1 Korinito 7:39) Ae lē avea lenā ma itu o le a tatou ʻinoʻino ai fua iā i latou e lē o talitonu iā Ieova, e lē pei o i tatou. Na maliu Keriso mo tagata agasala, ma e toʻatele foʻi i latou na faia muamua mea leaga, ae ua suia nei o latou olaga ma iai i se faiā lelei ma le Atua.—Roma 5:8; 1 Korinito 6:9-11.
11. O le ā le auala sili ona lelei e faaalia ai le alofa iā i latou e lē o auauna iā Ieova, ma aiseā?
11 E leai se isi mea e sili atu ona lelei e faaali ai le alofa iā i latou e lē o auauna i le Atua, na i lo le tatou faataʻitaʻi atu iā Ieova lava ia. E ui ina ʻinoʻino Ieova i le amioleaga, ae o loo alofa mutimutivale o ia i tagata uma, e ala i le tatala mai pea iā i latou o le avanoa e fulitua ai i o latou olaga leaga ae maua le ola e faavavau. (Esekielu 18:23) E naunau Ieova ina “ia oo [tagata] uma lava i le salamō.” (2 Peteru 3:9) O lona finagalo ina ia “faaolaina o tagata uma lava, ma ia oo ina iloa lelei le upu moni.” (1 Timoteo 2:4) O le pogai lenā na poloaʻia ai e Iesu ona soo ina ia latou talaʻi ma aʻoaʻo atu, ma “fai nuu uma lava ma soo.” (Mataio 28:19, 20) O le faia o so tatou sao i lenei galuega, e faaalia ai lo tatou alofa i le Atua ma tuaoi, lea e aofia ai ma o tatou fili!
Ia Alolofa i o Tatou Uso Kerisiano
12. O le ā na tusi ai Ioane e faatatau i le alolofa atu i o tatou uso?
12 Na tusi le aposetolo o Paulo: “Ia tatou agalelei, . . . i tagata uma lava, aemaise i le aiga o le faatuatua.” (Kalatia 6:10) O tatou o Kerisiano, ua iā i tatou le tiute tauave ia alolofa atu iā i latou ua tatou aiga i le faatuatua, o o tatou uso ma tuafāfine faaleagaga. O le ā le tāua o lenei alofa? Na tusi mai Ioane: “O i latou uma o ē ʻinoʻino i o latou uso, o fasioti tagata i latou . . . Pe afai e faapea mai se tasi, ‘Ou te alofa i le Atua’, a e ʻinoʻino i lona uso, o le pepelo lava ia; auā o lē lē alofa i lona uso ua ia vaai atu i ai, e lē mafai ona alofa o ia i le Atua ua ia lē vaai atu i ai.” (1 Ioane 3:15; 4:20) E malolosi tele nei upu. Na faasino atu e Iesu Keriso le upu “fasioti tagata” ma le “pepelo” iā Satani le Tiapolo. (Ioane 8:44) Pagā so tatou lē mananaʻo e faasino mai na upu iā i tatou!
13. O ā auala e faaalia ai lo tatou alofa mo isi o tatou uso tapuaʻi?
13 Ua aʻoaʻoina e le Atua Kerisiano moni ina ia fealofani pe alofa le tasi i le isi. (1 Tesalonia 4:9) Ia “aua neʻi tatou alolofa tau o le upu ma le gutu, a o le amio [gaoioiga] ma le faamaoni.” (1 Ioane 3:18) E lē tatau ona tatou “faatagā alofa.” (Roma 12:9) O le alofa e tatau ai ona tatou agalelei, agaalofa, fefaamagaloaʻi, ma onosai; ae lē losilosi ai, e lē mitamita vale, e lē faafefeteina, pe manatu faapito ai. (1 Korinito 13:4, 5; Efeso 4:32) E uunaʻia ai i tatou e “auauna le tasi i le tasi.” (Kalatia 5:13) Na fetalai Iesu i ona soo ina ia latou fealofani, faapei ona ia alofa atu iā i latou. (Ioane 13:34) E tatau la i se Kerisiano ona lotomalie e foaʻi atu e oo lava i lona ola, e oti mo isi ona uso tapuaʻi pe a manaʻomia.
14. E faapefea ona tatou faaalia le alofa i totonu o le aiga?
14 E tatau faapitoa lava ona faaalia lenā alofa i totonu o se aiga Kerisiano, aemaise i le va o le tane ma le avā. E māfana tele le faiā o le faaipoipoga, o le ala lea o le tusi mai o Paulo: “[E] tatau ona alolofa o tane i a latou lava avā, faapei o latou lava tino.” Na ia toe faapea mai: “O lē alofa i lana lava avā, o loo alofa o ia iā te ia lava.” (Efeso 5:28) E lima isi fuaiupu mulimuli ane, na toe taʻua ai foʻi e Paulo le timaʻiga lava lenei. O se tane e alofa i lana avā, o le a lē faataʻitaʻi o ia i tane Isaraelu i aso o Malaki, o ē na faaʻoleʻole i a latou avā. (Malaki 2:14) O le a ia faapelepele i lana avā. O le a ia alofa i ai e pei ona alofa Keriso i le faapotopotoga. O le alofa foʻi o le a uunaʻia ai se avā e faaaloalo i lana tane.—Efeso 5:25, 29-33.
15. O ā faamatalaga ma gaoioiga ua fai e nisi, ona o le mātau mai o le faatinoga o le alofa faaleuso?
15 E manino lava, o lenei alofa o le faailoga lea e mātaulia ai Kerisiano moni. Na fetalai Iesu: “O le mea lea e iloa ai e tagata uma lava o oʻu soo outou, pe afai ua outou fealofani.” (Ioane 13:35) O lo tatou fealofani o le a tosina mai ai tagata i le Atua lea o loo tatou alolofa i ai ma tauaveina lona suafa. Mo se faaaʻoaʻoga, o le lipoti lenei mai Mozambique e uiga i se aiga Molimau. “Matou te leʻi vāai muamua lava i se mea faapenei. I se tasi aoauli, na agi malosi mai se matagi, sosoo mai ai ma uaga ma uatoʻa tetele. Na talepe uma e le matagi si o matou fale sa fai i ū, ma na liaʻi ese uma le taualuga. Na ō mai o matou uso mai faapotopotoga tau lalata mai ma fesoasoani e toe fausia lo matou fale. Na maofa o matou tuaoi ma latou faapea mai: ‘E ese le lelei o le tou tapuaʻiga. E lē taitai fesoasoani mai faapena le matou lotu iā i matou.’ Na matou faitau iā i latou le mau i le Ioane 13:34, 35. I le taimi nei, e toʻatele o matou tuaoi ua latou suʻesuʻeina le Tusi Paia.”
Ia Alofa i Tagata Taʻitoʻatasi
16. O le ā le eseesega o le alofa i se vaega o ni tagata, ma le alofa i tagata taʻitoʻatasi?
16 E faigofie lava le alofa atu i tuaoi a o toʻatele, e pei o se vaega. Peitaʻi, o le alofa i tagata taʻitoʻatasi, e masani ona faigatā. Mo se faaaʻoaʻoga, na pau lava le auala e alolofa ai isi tagata i tuaoi, o le fai o se foaʻi i faalapotopotoga o loo faamaopoopoina fesoasoani mo tagata lautele. O le mea moni, e faigofie lava le faapea atu tatou te alolofa i o tatou tuaoi, na i lo le alofa atu i se isi e faigaluega faatasi, e foliga e lē fiafia mai iā i tatou, o se tagata amio lē taupulea e sosoo o tatou fale, po o sa tatou uō e tele ina faatigā iā i tatou.
17, 18. Na faaalia faapefea e Iesu lona alofa i tagata taʻitoʻatasi, ma o le ā le faanaunauga na ia faia ai na mea?
17 I le mataupu lenei o le alofa atu i tagata taʻitoʻatasi, e tatou te aʻoaʻoina le lesona mai iā Iesu, o lē na atoatoa ona ia faaatagia mai uiga o le Atua. E ui sa afio mai o ia ina ia aveesea le agasala a le lalolagi, ae sa faaalia le alofa i tagata taʻitoʻatasi, e pei o se fafine maʻi, se lepela, ma se tamaitiiti. (Mataio 9:20-22; Mareko 1:40-42; 7:26, 29, 30; Ioane 1:29) E mafai foʻi ona tatou faaalia faapena le alofa i tuaoi, i le auala tatou te feutagaʻi ai ma tagata taʻitoʻatasi o loo tatou fesootaʻi i lea aso ma lea aso.
18 Ae aua lava neʻi galo, o le alofa i tuaoi e fesootaʻi atu i le alofa i le Atua. E ui sa fesoasoani Iesu i ē matitiva, sa ia faamālōlō i ē mamaʻi, ma fafaga i ē fia aai, ae o lona faanaunauga mo le faia o nei mea uma, faapea foʻi le aʻoaʻo atu i le motu o tagata, ina ia fesoasoani i tagata e atiaʻe se faiā lelei ma Ieova. (2 Korinito 5:19) Na faia e Iesu mea uma lava ina ia viia ai le Atua, auā sa ia manatua o loo fai o ia ma sui o Ieova, ma sa tatau ona ia faaatagia atu le Atua o loo alofa i ai. (1 Korinito 10:31) O lo tatou faataʻitaʻi i le faaaʻoaʻoga a Iesu, tatou te faaalia ai foʻi le alofa moni i tuaoi, ae i le taimi e tasi, e tumau pea ona leai sa tatou vaega e faia i lenei lalolagi o tagata amioleaga.
E Faapefea Ona Tatou Alolofa i Tuaoi, ia Pei o i Tatou Lava?
19, 20. O le ā le uiga o le alofa i o tatou tuaoi ia pei o i tatou lava?
19 Na fetalai Iesu: “E te alofa atu i lē lua te tuaoi, ia pei o oe lava iā te oe.” O se mea masani lo tatou tausi lelei o i tatou lava, ma iai foʻi so tatou faaaloalogia talafeagai o i tatou lava. Ana faapea e lē o le tulaga lenā, semanū e itiiti se tāua o lenā poloaʻiga. Aua neʻi fenumiaʻia le alofa talafeagai lenei, ma le alofa manatu faapito o le tagata iā te ia lava, lea na taʻua e Paulo i le 2 Timoteo 3:2. Ae o loo faasino atu lenei alofa, i se lagona talafeagai e faatāua ai e se tasi o ia lava. Na faamatala e se faitofā o le Tusi Paia e faapea, “o se alofa paleni o le tagata mo ia lava, e lē faapea ifo ai ‘O aʻu lava e sili,’ e lē faapea ifo foʻi ‘O aʻu e matuā faatauvaa lava.’”
20 O le alofa i isi e pei o i tatou lava, o lona uiga, tatou te manatu i isi i le auala tatou te mananaʻo e manatu mai ai isi iā i tatou. E tatou te feutagaʻi foʻi ma isi i le auala tatou te manaʻo e feutagaʻi mai ai iā i tatou. Na fetalai Iesu: “O mea uma foʻi tou te loto i ai ia faia e tagata ia te outou, ia faapea lava ona outou faia iā te i latou.” (Mataio 7:12) E lē o le uiga o le fetalaiga a Iesu faapea, ia tatou teuloto uma mea na fai e isi iā i tatou i taimi ua teʻa, ona toe taui uma atu lea i ai. E leai, e tatau ona tatou mafaufau po o ā uiga tatou te mananaʻo e fai mai e isi iā i tatou, ona faapena foʻi lea ona tatou gaoioi e faaali atu i isi. Seʻi mātau foʻi, e leʻi faatapulaa mai fetalaiga a Iesu i na o ē fiafia i ai ma le ʻauuso. Sa ia faaaogā le upu “tagata,” atonu ina ia faamautinoa ai, o le auala lenei e tatau ona tatou gaoioi ai i tagata uma, so o se tasi tatou te feiloaʻi i ai.
21. O le ā ua tatou faailoa e ala i le alolofa atu i isi?
21 O le alofa i tuaoi o le a puipuia ai i tatou mai le faia o se mea leaga. Na tusi le aposetolo o Paulo: “O upu ia, Aua le mulilua, Aua le fasioti tagata, Aua le gaoi, Aua le tuʻinanau; afai foʻi ua toe se isi poloaʻiga, o loo aofia lava i lenei upu, Ia e alofa atu i lē lua te tuaoi, ia pei o oe lava iā te oe. E lē agaleaga atu le alofa i lē la te tuaoi.” (Roma 13:9, 10) O le alofa o le a tatou gaoioi ai e saʻili avanoa e fai ai ni mea lelei mo isi. O lo tatou alofa i isi uso a tagata, ua tatou faailoa ai foʻi lo tatou alofa mo lē na foafoaina le tagata i Lona faatusa, o Ieova le Atua.—Kenese 1:26.
O le ā Sau Tali?
• O ai e tatau ona tatou alolofa i ai, ma aiseā?
• E faapefea ona tatou alolofa i tagata e lē o auauna iā Ieova?
• Ua faapefea ona faamatala e le Tusi Paia le alofa e tatau ona tatou faaali i o tatou uso?
• O le ā le uiga o le alofa i o tatou tuaoi, ia pei o i tatou lava?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 26]
“O ai foʻi le tagata ma te tuaoi?”
[Ata i le itulau 29]
E faasalafa atu le alofa o Iesu i tagata taʻitoʻatasi