O Loo Ola le Afioga a Ieova

Manatu Tāua Mai le Tusi o Isaia—I

“O AI ea ou te auina atu?” O le valaaulia lea a Ieova le Atua, lea na tali atu i ai Isaia le atalii o Amota: “O aʻu lenei, inā auina atu aʻu.” (Isaia 1:1; 6:8) O le taimi lenā na maua ai e Isaia le tofiga o se perofeta. O galuega faavaloaga a Isaia o loo faamauina i le tusi o le Tusi Paia o loo faaigoa iā te ia.

Na tusia e Isaia lava ia le tusi, lea e aofia ai se vaitaimi e 46 tausaga, pe tusa e mai le 778 T.L.M. i se taimi ina uma mavae le 732 T.L.M. E ui o loo taʻua i le tusi faasalaga e faasaga iā Iuta, Isaraelu, ma atunuu tuaoi, ae e lē o le feʻau autu lenā o le tusi. Peitaʻi, ‘o le faaolataga mai iā Ieova le Atua.’ (Isaia 25:9) O le uiga o le igoa Isaia, o le “Faaolataga a Ieova.” O le a talanoaina i lenei mataupu manatu tāua mai le Isaia e 1:1–35:10.

“E TOE FOʻI MAI Ē UA TOTOE”

(Isaia 1:1–12:6)

E lē o taʻua i le Tusi Paia, pe na tusia mataupu muamua e lima o le tusi o Isaia ina ua uma ona tofia e fai ma perofeta po o se taimi mulimuli ane ai. (Isaia 6:6-9) E pau le mea mautinoa, o Iuta ma Ierusalema ua vaivai faaleagaga “e afua i le alofivae e oo lava i le ulu.” (Isaia 1:6) Ua taatele le ifo i tupua, tele le fai mea piʻopiʻo o taʻitaʻi, ma le faamaualuluga o fafine. E lē o tapuaʻi atu tagata i se auala e talileleia mai e le Atua. Na faatonuina Isaia e fai atu iā i latou e lē malamalama pe lē mananaʻo e iloa se mea, ina ia “matuā faalogo lava.”

Na faamataʻu Iuta i le osofaʻiga a le vaegaau tuufaatasi a Isaraelu ma Suria. Na faaaogā e Ieova Isaia ma lana fanau “e fai ma faailoga ma mea e ofo ai” e faamautinoa atu ai iā Iuta, e lē taulau le vaegaau tuufaatasi a Isaraelu ma Suria. (Isaia 8:18) E faatoʻā maua le filemu moni i le pulega a le “Alii o le filemu.” (Isaia 9:6, 7) E faamasinoina foʻi e Ieova Asuria, le malo lea na te faaaogāina e fai ma “tootoo o [lona] ita.” O le a iʻu ina ave faatagataotaua Iuta, ae “toe foʻi mai ē ua totoe.” (Isaia 10:5, 21, 22) O le a maua le faamasinotonu moni i lalo o le pulega ‘a le la laau [faafaatusa] e tupu mai i le pogai o Iese.’—Isaia 11:1.

Taliina o Fesili Faale-Tusi Paia

1:8, 9—E faapefea i le tama fafine a Siona ona ‘tuua e pei o se fale apitaga i le tovine, e pei o se fale i le mea ua totō ai kukama’? O lona uiga i le taimi o le osofaʻiga a Asuria, o le a foliga mai e matuā lē mafai lava e Ierusalema ona puipuia o ia lava, e pei o se fale i le tovine po o se fale e faigofie ona paʻū i le mea o loo totō ai kukama. Ae e laveaʻi o ia e Ieova ma lē faatagaina o ia e avea pei o Sotoma ma Komoro.

 1:18—O le ā le uiga o le faamatalaga: “Ō mai ia inā tatou filifili ia”? O lea valaaulia e lē faapea e ō mai e talatalanoa ina ia maua se maliega e ala i le fetalanoaaʻi. Ae peitaʻi, e faasino atu lea fuaiupu i le faatulagaga faafaamasinoga lea e avatu ai e le Faamasino tonu o Ieova, le avanoa iā Isaraelu e suia ma faamamā ai o ia.

6:8—Aiseā ua faaaogā ai i inei suinauna o le “ou” ma le “maʻua” (NW)? O le suinauna o le “ou” e faasino atu iā Ieova le Atua. O le suinauna o le “maʻua” e faailoa mai ai e iai se isi tagata faatasi ma Ieova. O ia lea o “lona Atalii e toʻatasi.”—Ioane 1:14; 3:16.

6:11—O le ā na uiga ai le fesili a Isaia: “Le Alii e, seʻia afea ea?” E leʻi fesili atu Isaia po o le ā le umi na te avatu ai le feʻau a Ieova i tagata lē faalogo. Ae na ia manaʻo e iloa po o le ā le umi e faaauau ona tauleagaina ai le suafa o le Atua, ona o tagata ua vaivai faaleagaga.

7:3, 4—Aiseā na faasalafa atu ai e Ieova le faaolataga i le tupu leaga o Aasa? Na fuafua tupu o Asuria ma Isaraelu e aveese le tupu o Iuta o Aasa, ma tuu atu i ai se tupu e tau ina nofo ai ae faatulaga mai i le isi mea lana pulega, o le atalii lea o Tapala—e lē tupuga mai iā Tavita. O lea faufauga a le tiapolo o le a afaina ai le faagaoioiga o le feagaiga o le Malo ma Tavita. Na faasalafa atu e Ieova le faaolataga iā Aasa ina ia faasaoina ai le gafa e sau ai le “Alii o le filemu” na folafolaina mai.—Isaia 9:6.

7:8—Na faapefea ona “lafoaʻia” Efaraima i totonu o le 65 tausaga? O le aveesea faamalosi o tagata mai le malo o ituaiga e sefulu o Isaraelu, ma le toe aināina o laufanua e tagata ese, na amata i “le nofoaiga a Peka le tupu o Isaraelu,” ina ua faatoʻā mavae lava ona faia le valoaga lenei a Isaia. (2 Tupu 15:29) Na faaauau pea e oo atu i aso o le tupu Asuria o Esarata, o le atalii o Sanerivi o lē na sosoo atu iā te ia. (2 Tupu 17:6; Esera 4:1, 2; Isaia 37:37, 38) O le nonofo o tagata Asuria i Samaria, i le ō atu ma le toe foʻi mai, na tupu i totonu o le 65 tausaga lea na taʻua i le Isaia 7:8.

11:1, 10—E faapefea ona avea Iesu Keriso ma ‘la laau e tupu mai i le pogai o Iese’ ma avea foʻi ma “Aa o Iese”? (Roma 15:12) Na tupu aʻe Iesu mai le “la laau i le pogai o Iese” e ala i gafa o le aiga. Na tupuga mai Iesu iā Iese e ala i lona atalii o Tavita. (Mataio 1:1-6; Luka 3:23-32) Peitaʻi o le mauaina e Iesu o le pule tautupu na aafia ai lana faiā i ona augātamā. O le avatuina iā te ia o le malosi ma le pule e avatu ai i tagata usiusitai le ola e faavavau i le lalolagi, na avea ai Iesu ma o latou “Tamā o le faavavau.” (Isaia 9:6) O ia foʻi o “le Aa” o ona augātamā, e aofia ai ma Iese.

Lesona mo i Tatou

1:3. Afai tatou te mumusu e ola e tusa ma ala e faafinagaloina e Lē na Faia i tatou, ua itiiti la lo tatou iloa na i lo o se povi po o se  asini. Ae o le ati aʻe o se talisapaia mo mea uma na faia e Ieova mo i tatou, o le a ʻalofia ai le ola lē malamalama ma iʻu ai ina tuua Ieova.

1:11-13. E inosia e Ieova sauniga a lotu faafiaamiotonu ma tatalo faatauloto. O a tatou gaoioiga ma tatalo e tatau ona sau mai se uunaʻiga saʻo o le loto.

1:25-27; 2:2; 4:2, 3. O le faapologaina ma le tuufua o Iuta, e māeʻa i le toe foʻi atu o le vaega totoe o tagata na salamō i Ierusalema ma toe faafoʻisia le tapuaʻiga moni. E alofa mutimutivale Ieova i ē fai mea sesē ae toe salamō.

2:2-4. O le faia o so tatou sao maelega i le talaʻia o le Malo ma le faia o soo, e fesoasoani i tagata taʻitoʻatasi mai isi atunuu e aʻoaʻo ai ala o le filemu ma saʻilia le filemu ma isi.

4:4. O le a aveesea e Ieova le amio leaga uma ma le faamasaatoto.

5:11-13. O le leai o se pulea ma le paleni i filifiliga a se tasi i mea e faafouina ai le tino ma le mafaufau po o ni faiga mālōlōga, o le teena lava lea o le gaoioi ma le poto.—Roma 13:13.

5:21-23. O toeaina Kerisiano po o ovasia, e tatau ona ʻalofia le “popoto i o latou lava manatu.” E ao foʻi ona latou faaalia le pulea lelei o le “inu uaina” ma ʻaloese mai le faaalia o le faaʻauʻau.

11:3. O faaaʻoaʻoga ma aʻoaʻoga a Iesu, e faaalia ai e iai le olioli i le mataʻu iā Ieova.

“E ALOFA IEOVA IĀ IAKOPO”

(Isaia 13:1–35:10)

I mataupu e 13 i le 23, o loo taʻua ai faasalaga faasaga i nuu. Ae peitaʻi, o le a “alofa Ieova iā Iakopo” e ala i lona faataga o ituaiga uma o Isaraelu e toe foʻi i lo latou laueleele. (Isaia 14:1) O loo i le mataupu e 24 i le 27 le feʻau o le faatafunaina ma le folafolaga o le faafoʻisiaina o Iuta. Na faaali mai e Ieova lona toʻatamaʻi i “ē onā o Efaraima [Isaraelu]” mo le faia o se sootaga ma Suria, faapea ma ‘faitaulaga ma perofeta’ o Iuta i le saʻili atu e fai se sootaga ma Asuria. (Isaia 28:1, 7) O le a oo puapuaga iā “Arielu [Ierusalema]” i le “savavali e ō ifo i Aikupito” mo se puipuiga. (Isaia 29:1; 30:1, 2) Ae na valoia o le a maua e ē faatuatua iā Ieova le faaolataga.

E pei ona ‘gu o le leona taanoa i lana mea ua saeia,’ e faapena foʻi ona puipuia e Ieova le “mauga o Siona.” (Isaia 31:4) O loo iai foʻi se folafolaga: “Faauta, e pule le tupu ma le amiotonu.” (Isaia 32:1) A o faamataʻu e Asuria Iuta lea e iʻu ina tagi lotulotu ai le “sāvali o le faaleleiga,” ae ua folafola mai e Ieova o le a toe faafoʻisia le tulaga lelei o ona tagata, “e faamagaloina a latou agasala.” (Isaia 33:7, 22-24) “O loo i nuu ese uma le toʻatamaʻi o Ieova, o lona toʻasā foʻi o loo i a latou ʻau uma lava.” (Isaia 34:2) E lē tuufua ai pea Iuta. “E olioli ona o i latou le vao lafulafuā, ma le nuu naumati; e fiafia le toafa, ma fua mai e pei o le aute.”—Isaia 35:1.

Taliina o Fesili Faale-Tusi Paia:

13:17—O le ā le auala na lē manatu ai Metai i ario ma lē manaʻo foʻi i auro? E sili iā Metai ma Peresia le mamalu e maua mai i se manumalo i le taua na i lo se vete. E faamaonia le moni o lenā tulaga iā Kuresa, lea na avatua mea e fai i auro ma ario na aumai  e Nepukanesa mai le malumalu o Ieova, i tagata na toe foʻi i Ierusalema.

14:1, 2—Na faapefea ona fai ma tagata o taua e tagata o Ieova ‘i latou sa faia i latou ma tagata o taua ma latou pule foʻi i ē sa faasauā iā i latou’? Na taunuu lea valoaga i le taimi o Tanielu, o lē sa iai sona tulaga maualuga i Papelonia i lalo o le pulega a Metai ma Peresia. Na fai Eseta ma masiofo o Peresia; ma na tofia Moretekai e fai ma palemia o le malo o Peresia.

20:2-5—Pe na savali solo moni lava Isaia e lē ofu mo le tolu tausaga? E foliga mai na aveese e Isaia lona ofu pito i fafo ma fesavaliaʻi ma ona ofu māmā.—1 Samuelu 19:24.

21:1—O fea le vaega e taʻua o le “vao o le sami”? E ui e mamao Papelonia mai le sami, ae o loo faasino atu i ai lea faaupuga, ona e lolovaia i vai mai le vaitafe o Eufirate ma Tikarise i tausaga taʻitasi, ma maua ai se “sami” faataufusi.

24:13-16—E faapefea ona avea Iutaia “i totonu o le nuu, e pei ona sasaina ifo o le olive, e pei o nai toe fuifui vine pe a uma le tāuga vine”? E pei lava ona iai ni fua e totoe i luga o le laau po o fuifui vine pe a uma le seleselega, e faapena foʻi ona faasaoina ni nai tagata mai le faaumatiaga o Ierusalema ma Iuta. Po o fea lava na ave i ai ē na sao, pe “i le afi [vaega malamalama i Papelonia i Sasaʻe]” po o “nuu tuloto i le sami [Metitirani],” e latou te viiviia lava Ieova.

24:21—O ai le “ʻau i lugā” ma “tupu o le lalolagi”? O “ʻau i lugā” e faasino atu i agaga leaga. O “tupu o le lalolagi,” o tupu po o taʻitaʻi o malo e iai le aafiaga malosi a le tiapolo.—1 Ioane 5:19.

25:7—O le ā “le ie ufiufi, o loo ufitia aʻi nuu uma, ma le ufiufi ua ufitia aʻi nuu ese uma lava”? O lea faatusatusaga e tataʻi atu ai manatu i fili sili e lua o tagata—o le agasala ma le oti.

Lesona mo i Tatou

13:20-22; 14:22, 23; 21:1-9. E taunuu uma valoaga a Ieova e pei ona oo iā Papelonia.

17:7, 8. E ui e toʻatele ē i Isaraelu e leʻi faalogo, ae sa iai nisi na faalogo iā Ieova. E taitutusa ma ē o loo i lotu o faapea mai o Kerisiano ona latou talia le feʻau o le Malo.

28:1-6. O le a manumalo Asuria iā Isaraelu, ae peitaʻi e faamautinoa e le Atua e faasaoina ē faamaoni. O le faamasinoga a Ieova e lē tuua ē amiotonu e aunoa ma se faamoemoe.

28:23-29. E suia e Ieova tagata faamaoni e fua i o latou manaʻoga patino ma tulaga.

30:15. O le faaolataga mai iā Ieova e manaʻomia ai le faaalia o le faatuatua e ala i le “filemu,” po o le ʻalofia o le saʻilia o le faaolataga i mea fai a tagata. O le “filemu” po o le lē fefe, e faaali ai lo tatou faatuatua i le tomai o Ieova e puipuia i tatou.

30:20, 21. E tatou te “vaai” iā Ieova ma “faalogo” i lona siʻufofoga o le faaolataga pe a tatou usiusitai i mea e fetalai mai ai i lana Afioga le Tusi Paia, ma le “auauna faamaoni ma le mafaufau.”—Mataio 24:45.

O Valoaga a Isaia e Faamalosia ai lo Tatou Faatuatua i le Afioga a le Atua

E tatou te loto faafetai i le feʻau a le Atua o loo i le tusi o Isaia! O valoaga ua uma ona faataunuuina e faamalosia ai lo tatou faatuatua i le ‘upu e alu atu ai le fofoga o Ieova, e lē foʻi atu fua iā te ia; a e peitaʻi e faia le mea e loto i ai.’—Isaia 55:11.

Ae faapefea valoaga e faatatau i le Mesia e pei ona iai i le Isaia 9:7, ma le 11:1-5, 10? Pe e lē faamalosia ai ea lo tatou faatuatua i sauniuniga a Ieova mo lo tatou faaolataga? O loo iai foʻi i le tusi a Isaia valoaga ua faataunuu i o tatou aso ma mea o le a tutupu. (Isaia 2:2-4; 11:6-9; 25:6-8; 32:1, 2) Ioe, o le tusi a Isaia ua faamautinoa atili mai ai o loo “ola le afioga a le Atua”!—Eperu 4:12.

[Ata i le itulau 8]

O Isaia ma lana fanau, e pei o “ē fai ma faailoga ma mea e ofo ai iā Isaraelu”

[Ata i le itulau 8, 9]

Na avea Ierusalema “e pei o se fale apitaga i le tovine”

[Ata i le itulau 10]

O le ā le auala e fesoasoani ai i tagata o nuu e “tuʻi a latou pelu e fai ma uʻamea o suōtosina”?