Samuelu—Na Ia Faaauiluma le Tapuaʻiga Moni

SA AʻOAʻIA e le perofeta o Samuelu ana aumea tapuaʻi o ē na mananaʻo i se tupu faaletagata, ma uunaʻia i latou e usiusitai i le Atua. Ina ia faamaonia lona tulaga o ia o se perofeta, sa ia talosaga atu iā Ieova mo se faailoga e ala mai i se afā. O le vaitaimi lea o le tausaga e seāseā lava iai ni uaga malolosi i Isaraelu, o aso o le seleselega saito. Peitaʻi, na faapogaia e le Atua ia faititili ma uaga. O le iʻuga, sa matuā matataʻu lava tagata iā Ieova ma lē na avea ma ona sui, o Samuelu.—1 Samuelu 12:11-19.

Sa avea foʻi le perofeta o Samuelu o se tusitala. Ua faatumulia ana tusitusiga i mea mataʻina na tutupu o loo aofia ai se vaitaimi pe tusa ma le 330 tausaga. Na aofia ai foʻi se vaitaimi o gaoioiga mataʻina a Faamasino i Isaraelu. O se faataʻitaʻiga, o le tala moni e faatatau iā Samasoni, le tagata aupito i malosi na iai, ua avea ma mataupu e fatu i ai solo ma pese, faapea foʻi isi tala faatino i luga o pulelaa ma ata tifaga. (Faamasino, mataupu 13–16) Sa tusia foʻi e Samuelu le tala iā Ruta ma Naomi le tinā o lana tane, o ni fafine sa taufai maliliu uma a la tane ma oo i se tulaga mativa. O lenei tala moni atoa ai ma lona taunuuga fiafia, sa mataʻina e pei lava o le tala iā Samasoni.—Ruta, mataupu 1–4.

O ā lesona tatou te aʻoaʻoina mai i tusitusiga a Samuelu atoa ai ma lona soifuaga? Sa faapefea ona ia faaauilumaina le tapuaʻiga moni?

Lona Soifuaga a o Talavou

O le tamā o Samuelu o Elekana, o se tasi e tapuaʻi iā Ieova ma o se tane e loto alofa. O le avā a Elekana o Hana, o se fafine e malosi tele lona itu faaleagaga. I le fale o Ieova i Sailo, sa lē aunoa ona tatalo faatauanau ai Hana o lē na pa e lē fanau, ma tautō atu e faapea: “Ieova o ʻau e, afai e te silasila mai i le puapuaga o lau auauna fafine, ma e manatu mai iā te aʻu, a e lē faagalogalo mai i lau auauna fafine, ma e foaʻi mai i lau auauna fafine se tama tane, ona ou foaʻi atu lea o ia iā Ieova i aso uma o lona ola; e lē oo foʻi se tafi i lona ulu.” (1 Samuelu 1:1-11) O le uiga o lenei mea, o le a tuu atu faapitoa le tama mo le auaunaga iā Ieova.

Sa tatalo lē leoa Hana. Fai mai le faamatalaga, “ua na ona memu ona laugutu.” Sa manatu sesē le Faitaulaga o Eli faapea ai e onā le fafine, ma ia aʻoaʻia ai o ia. Peitaʻi, sa faamalamalama atu i ai ma le faaaloalo e Hana lona tulaga moni sa iai, ona faapea mai lea o Eli: “Alu ia oe ma le manuia; ia foaʻi mai foʻi e le Atua o Isaraelu le mea na e faatoga atu ai iā te ia.” Na faafofoga mai Ieova i le tatalo a Hana, auā ua faaauau mai le faamatalaga: “Ua oo i ona aso na tō ai Hana, ua fanau mai le tama tane; ua ia faaigoa iā te ia, o Samuelu; ua faapea ia, Auā na ou faatoga iā Ieova mo ia.”—1 Samuelu 1:12-20.

Sa tausia aʻe Samuelu i “aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a le Alii.” (Efeso 6:4) O le taimi lava na teʻa ai Samuelu ma le susu, na ave ai loa o ia e Hana i le fale o le Atua i Sailo ma tuu atu i le Faitaulaga Sili o Eli. Sa tausi e Eli le tama e avea ma “auauna iā Ieova.” Sa faaalia le matuā fiafia tele o Hana i ana upu o le loto faafetai lea na tusia mulimuli ane e Samuelu lava ia.—1 Samuelu 2:1-11.

Afai o oe o se matua, po o e faalaeiauina lau fanau ina ia avea le auaunaga iā Ieova ma a latou galuega i le olaga nei? O le faaauilumaina o le tapuaʻiga moni, o le auala sili lea e mafai ona faaaogā i ai le malosi o se tasi.

Sa mafai ona faamasani atu Samuelu i le olaga i le malumalu. Sa faaauau ona “tupu le tama o Samuelu i luma o Ieova” ma ua “faapelepeleina e Ieova atoa foʻi ma tagata.” Na ia faaalia uiga o le Atua ma na alofagia ai o ia e isi.—1 Samuelu 2:21, 26.

Sa leʻi faapena atalii ulavavale o Eli, o Hofeni ma Fineaso, sa “la lē iloa Ieova.” Sa la faia feusuaʻiga lē mamā ma ave e i laʻua tufaaga sili  ona lelei o taulaga sa aumai e tagata i le malumalu. O le taimi lea ua uma ona auina mai e Ieova se perofeta e faailoa atu le faasalaga o le a faatalitalia e Eli, lea e aofia ai le feoti o ona atalii e toʻalua. (1 Samuelu 2:12, 15-17, 22-25, 27, 30-34) O le a faaaogā e Ieova Samuelu e avatu le isi feʻau faafaamasinoga.

Na Auauna Samuelu o se Perofeta

Na taʻu atu e le Atua iā Samuelu: “Ua ou taʻutino atu iā [Eli] ou te faasala lona aiga e faavavau, ona o le pagota ua ia iloa; auā o ona atalii ua fai mea e fetuuina ai i laʻua, a ua ia lē taofi iā te i laʻua.” E lē o se feʻau na faigofie ona faaoo atu, ma na naunau mai foʻi Eli iā Samuelu ina ia faamatala uma atu le feʻau mai le Atua iā te ia. Ona faamatala uma lea e Samuelu mea na fetalai mai ai Ieova iā te ia. Sa manaʻomia ai le loto tele!—1 Samuelu 3:10-18.

A o faasolo ina matua Samuelu, na faasolo foʻi ina iloa e Isaraelu uma o ia o le perofeta a le Atua. (1 Samuelu 3:19, 20) O le faamasinoga lea na valoia e Samuelu, na amata ina ua matuā toʻilalopopo Isaraelu iā Filisitia. Na feoti Hofeni ma Fineaso i le taua, ma na ave e Filisitia le atolaau o le feagaiga a Ieova. Ina ua logotala Eli i le feoti o ona atalii atoa ai ma le fāoa o le Atolaau, ona paʻū ai lea o ia agaʻi i tua mai lona nofoa ma gau ai lona ua, ma maliu ai.—1 Samuelu 4:1-18.

I le luasefulu tausaga mulimuli ane ai, na pulunaunauina ai e Samuelu tagata Isaraelu ina ia lafoaʻi tapuaʻiga sesē. Na latou tali mai e ala i le aveesea o a latou tupua, anapopogi, ma taʻutino a latou agasala. Sa tatalo Samuelu ma ofo atu taulaga mū mo i latou. O le ā le iʻuga? Ina ua osofaʻi mai tagata Filisitia, na faapogaia e le Atua lo latou fenuminumiaʻi, ma mafai ai e Isaraelu ona faatoʻilaloina le fili. Ona o le lagolago a Ieova, sa vave ona toe faaleleia le tulaga o Isaraelu, na latou toe maua mai foʻi o latou eleele na fāoa e Filisitia mai iā i latou.—1 Samuelu 7:3-14.

E mautinoa lava sa faaauilumaina e Samuelu le tapuaʻiga moni. O se faaaʻoaʻoga, sa ia faamautinoa ua faaaogā nisi o mea na maua mai le vete o le taua e faaleleia ai le malumalu. Sa ia fesoasoani e faatulaga ia faamanatuga o Paseka, ma le auaunaga a sa Levī e leoleo i faitotoʻa. (1 Nofoaiga a Tupu 9:22; 26:27, 28; 2 Nofoaiga a Tupu 35:18) Sa nofo Samuelu i lona aiga i Rama, ma o tausaga taʻitasi e malaga atu ai e fai faamasinoga i aai eseese. Sa lauiloa uma e tagata lona faamaoni ma le lē faailoga tagata. Ona sa faaaloalogia Samuelu e tagata, sa mafai la ona ia fesoasoani iā i latou i le itu faaleagaga. (1 Samuelu 7:15-17; 9:6-14; 12:2-5) E lē taumatea o lona faamaoni ma lona taʻumatuaina faaleagaga na uunaʻia ai le toʻatele e mulimuli i lana faaaʻoaʻoga. Pe e mafai ona iai ni aafiaga faapena iā te oe i le auala na soifua ai Samuelu?

Ua Mananaʻo Isaraelu i se Tupu

Ina ua afu le soifua o Samuelu, sa ia tofia ona atalii o Ioelu ma Avia e fai ma faamasino. Peitaʻi, sa “lē savavali ona atalii i lona ala, ua la ō ese ai i le fia fai oloa, ua tali foʻi i mea alofa ma faapiʻopiʻo i le faamasinoga.” O a la amioga na māfua ai ona talosagaina e toeaina Isaraelu se tupu. (1 Samuelu 8:1-5) Sa leaga lenei mea i le manatu o Samuelu. Peitaʻi, ina ua ia tatalo atu e uiga i le mataupu, na fetalai mai Ieova: “E lē o oe ua latou lafoaʻiina, a ua latou lafoaʻiina o aʻu, ia lē fai aʻu ma tupu iā te i latou.” (1 Samuelu 8:6, 7) Na taʻu mai e le Atua iā Samuelu ina ia fai le mea ua manaʻo mai ai le nuu ma lapataʻia i latou e faapea, ona o le a fai lo latou tupu, o le a aveesea mai iā i latou se vaega o lo latou saʻolotoga ma a latou aiā tatau. Ina ua faaauau pea ona mananaʻo le nuu i se tupu, sa faatulaga ai  loa e Ieova ia Samuelu ina ia faauu Saulo e fai ma tupu.—1 Samuelu 8:6-22; 9:15-17; 10:1.

Sa lagolagoina e Samuelu le fuafuaga e ui lava i lona faatalatū e faia faapea. Ina ua manumalo Isaraelu i tagata sa Amonī, ona ia faapotopoto lea o tagata i Kilikala ma faamautū ai le tofia o Saulo e fai ma tupu. (1 Samuelu 10:17-24; 11:11-15) Sa toe taʻua e Samuelu mea uma na tutupu i Isaraelu i taimi ua tuanaʻi,ma timaʻi le tupu ma le nuu ina ia usiusitai iā Ieova. Sa tali mai le Atua i le tatalo a Samuelu e ala i faititili ma afā e pei ona taʻua i le amataga. O le afā lenā na faapogaia ai tagata e taʻutino lo latou sesē i le lafoaʻia o Ieova. Ina ua latou fai mai iā Samuelu e tatalo mo i latou, na ia tali atu: “Ia mamao iā te aʻu ona ou agasala iā Ieova i loʻu tuua o le fautua mo outou; ou te faasino foʻi iā te outou le ala lelei ma le tonu.” Maʻeu se faaaʻoaʻoga o le alofa faamaoni iā Ieova ma ona tagata! (1 Samuelu 12:6-24) Pe faapena ea lou loto malie e lagolagoina faatulagaga faale-Atua ma tatalo mo isi uso tapuaʻi?

O Uluaʻi Tupu e Toʻalua o Isaraelu

O Saulo o se tagata loto maulalo sa faamaonia e le Atua. (1 Samuelu 9:21; 11:6) Peitaʻi, a o faagasolo taimi, na iʻu ina ia lē usitaia faatonuga mai le Atua. O se faaaʻoaʻoga, na aʻoaʻia o ia e Samuelu i lona vavevave ma osi le taulaga na i lo le faatali, e pei ona faatonuina ai o ia. (1 Samuelu 13:10-14) Ina ua lē usitai Saulo ma faasao le ola o le tupu o sa Amalekā o Akako, na taʻu atu e Samuelu iā Saulo: “Ua saeia e Ieova le malo o Isaraelu nai iā te oe i lenei aso, ma ua foaʻi atu ai i le tasi e sili lona lelei i lou.” Ona fasiotia lea e Samuelu o Akako ma ua faanoanoa Samuelu ona o Saulo.—1 Samuelu 15:1-35.

Ona fetalai mai lea o Ieova iā Samuelu e faapea: “E te faanoanoa iā Saulo seʻia afea? auā o aʻu, ua ou lafoaʻi iā te ia, ina ia lē fai ma tupu o Isaraelu?” O le taimi lava lenā, na auina atu ai e Ieova Samuelu i Peteleema e faauu se tasi o atalii o Iese e fai ma tupu. Sa iloiloina taʻitasi e Samuelu atalii o Iese seʻia oo ina faamaonia mai e Ieova iā te ia, e faauu le tama e aupito itiiti o Tavita. Na aʻoaʻoina ai e Samuelu se lesona tāua i lenā aso: “E lē vaai Ieova pei o le vaai o tagata, auā e vaai tagata i le tino, a e vaai Ieova i le loto.”—1 Samuelu 16:1-13.

Talu ai sa tigā Samuelu i le lē usitai o Saulo, e mautinoa lava la lona faanoanoa ina ua tuputupu aʻe iā Saulo lagona ita ma le fia fasioti iā Tavita. Peitaʻi e ui lava i na tulaga faigatā, ae sa faaauau pea ona galue Samuelu ma fai le mea sili na ia mafai, mo le auaunaga iā Ieova, e ui lava ua afu lona soifua.—1 Samuelu 19:18-20.

Lesona Tāua Mai iā Samuelu

Ina ua maliu Samuelu, sa faanoanoa ma tagituʻi Isaraelu ona o lenei perofeta loto maulalo ma le loto tele o lē na taaʻina ai olaga o le toʻatele. (1 Samuelu 25:1) O Samuelu o se tagata lē lelei atoatoa, ma sa iai foʻi taimi sa lē saʻo ai ana faaiʻuga na fai. Ae ui lava e iai mea e gata mai ai lona mafai, ae na tuutoina atu atoatoa Samuelu iā Ieova ma galue ma le lē faalogologo tigā e fesoasoani i isi e faia faapea.

Ua tele suiga ua iai talu mai aso o Samuelu, ae o loo iai lesona lelei o lona soifuaga mo i tatou. Ae o le mea sili lava, sa faia ma faaauilumaina e Samuelu le tapuaʻiga moni iā Ieova. Po o le mea lenā o loo e faia?

[Pusa i le itulau 16]

TOE TOMĀNATU I LE SOIFUAGA O SAMUELU

• Faapei ona sa aʻoaʻoina Samuelu e ona mātua i afioga a le Atua, ia faapea foʻi ona tausia aʻe lau fanau “i aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a le Alii.”—Efeso 6:4.

• Faalaeiau lau fanau ia pei o Samuelu e ala i le avea o le auaunaga iā Ieova, ma a latou galuega.

• O uiga faale-Atua sa faaalia e Samuelu sa pele ai o ia i isi, ma na ia faataatia ai se faaaʻoaʻoga lelei.

• Sa faia e Samuelu mea uma na mafai ona ia faia, e faaauilumaina ai le tapuaʻiga moni, e ao foʻi ona tatou faia faapea.

[Ata i le itulau 15]

Sa faaauiluma e Samuelu le tapuaʻiga moni ma saunia ma le loto fiafia fesoasoani faaleagaga