Fanau, ia Outou Faalogo i o Outou Mātua

“O outou le fanau, ia outou faalogo i o outou mātua i le Alii, auā o le mea tonu lava lea.”—EFESO 6:1.

1. E faapefea ona puipuia oe e le usitai?

ATONU ua māfua ona tatou feola e oo mai i le taimi nei ona o lo tatou usitai, ae ua lē o feola mai isi ona latou te leʻi usitai. Usitai i le ā? Usitai i lapataʻiga, mo se faaaʻoaʻoga o lapataʻiga mai o tatou tino lea tatou te “ofo tele ai” i le auala na faia ai. (Salamo 139:14) E vaai o tatou mata i le faauli mai o ao, ona faalogo lea o o tatou taliga i le pāpā mai o faititili. Ona amata lea ona malosi le agi mai o le matagi. O i latou ua aʻoaʻoina e faatatau i tulaga mataʻutia e ono tulaʻi mai, o mea e pei ona taʻua i luga o lapataʻiga ia ina ia saʻili se nofoaga malu e lafi ai mai matagi malolosi ua faaloloʻi mai ma uila ma uatoʻa po o timu aisa lea e ono lamatia ai.

2. Aiseā e manaʻomia ai e tamaiti lapataʻiga, ma aiseā e ao ai ona latou usiusitai i o latou mātua?

² E manaʻomia e outou talavou lapataʻiga e faatatau i mea e lamatia ai, ma o le tiute tauave o mātua le saunia o na lapataʻiga. Atonu e te manatua se taimi na faapea atu ai: “Aua e te paʻi i le ogaumu. E vevela.” “Aua e te alu i le vaitafe.” “Vaai i itu uma e lua o le auala a o e leʻi sopoʻia le isi itu.” E faanoanoa lava, ona e iai tamaiti ua manunuʻa po ua maliliu foʻi ona o le lē usitai. O le usitai i ou mātua o le “mea tonu lava lea,” e tonu toe talafeagai, o se gaoioiga atamai foʻi. (Faataoto 8:33) Ua faapea mai le isi mau o le Tusi Paia o le “mea mālie” lea i lo tatou Alii o Iesu Keriso. Ma o le mea moni, o loo faatonu outou e le Atua ia usitai i o outou mātua.—Kolose 3:20; 1 Korinito 8:6.

O Aogā Tumau o le Usitai

3. Mo le toʻatele o i tatou, o le ā “le ola moni,” ma e faapefea ona faamoemoe fanau e olioli ai?

³ O le usitai i ou mātua e puipuia ai oe i le “olaga nei,” peitaʻi o le usitai e mafai ai foʻi ona e olioli i le ola “atalī,” po o “le ola moni.” (1 Timoteo 4:8; 6:19) Mo le toʻatele o i tatou, o le ola moni, o le ola lea e lē uma i le lalolagi fou a le Atua, lea ua ia folafola mai i ē e tausi faamaoni i ana tulafono. O se tasi o tulafono tāua o nei tulafono o loo faapea mai: “Ia e āva i lou tamā ma lou tinā; (o le uluaʻi tulafono lea ua i ai le mea ua folafolaina), ina ia manuia ai oe, ma ia e nofo tuluʻi ai i luga o le laueleele.” O lona uiga afai e te usitai i ou mātua e te maua le fiafia. O le a faamautinoa ai lou lumanaʻi, ma mafai ai ona e olioli i le ola e faavavau i le parataiso i le lalolagi!—Efeso 6:2, 3.

4. E faapefea ona āva fanau i le Atua ma maua ai aogā?

⁴ Pe a e āva i ou mātua e ala i le usitai i ai, ua e āva ai foʻi i le Atua auā o ia na faatonu mai oe e usitai i ou mātua. A o e faia faapea, o le a e maua ai aogā auā ua taʻua i le Tusi Paia: “O aʻu o Ieova, o lou Atua, o loo aʻoaʻo iā te oe i mea e aogā.” (Isaia 48:17; 1 Ioane 5:3) E faapefea ona aogā iā te oe le usitai? E fiafia ai lou tamā ma lou tinā, ma o le iʻuga, o le a faaalia lo la fiafia i auala o le a faafiafiaina ai lou olaga. (Faataoto 23:22-25) Ae sili ai ona tāua, o lou usitai e faafiafiaina ai lou Tamā faalelagi, ma e na te tauia oe i auala e maofa ai! Seʻi tatou iloiloina le auala na faamanuia ma puipuia ai e Ieova Iesu, o lē na faapea mai e uiga iā ia lava: “Ou te faia pea lava o mea e lelei iā te ia.”—Ioane 8:29.

O Iesu o Sē Galue Mamafa

5. O ā ni māfuaaga e manatu ai sa avea Iesu o se tasi e galue mamafa?

⁵ O Iesu o ia o le ulumatua a lona tinā o  Maria. O lona tamā fai o Iosefa, o ia o se kamuta. Sa avea foʻi Iesu ma kamuta, e mautinoa lava na ia aʻoaʻoina lenei tomai mai iā Iosefa. (Mataio 13:55; Mareko 6:3; Luka 1:26-31) O le ā sou manatu, o le ā le ituaiga kamuta sa iai Iesu? A o iai Iesu i le lagi, a o lumanaʻi ai le afuafuaina faavavega o ia i le manava o lona tinā taupou, e pei ona faasino atu iā te ia o le poto, na ia faamatala e faapea: “Na ou i ai ma [le Atua], o aʻu o le tufuga; na fai foʻi aʻu mona fiafia i lea aso ma lea aso.” A o iai la i le lagi, sa fiafia le finagalo o le Atua iā Iesu, o ia o sē galue mamafa. Pe sa taumafai ea Iesu a o avea ma talavou i le lalolagi, e avea o sē faigaluega lelei, o se kamuta tomai?—Faataoto 8:30; Kolose 1:15, 16.

6. (a) Aiseā e te manatu ai sa galue Iesu e fai feʻau a le aiga a o laʻitiiti? (e) O ā auala e mafai ona faataʻitaʻi ai tamaiti iā Iesu?

⁶ E lē taumatea a o laʻitiiti Iesu, sa taalo i ni taaloga e pei ona taʻu mai e le Tusi Paia sa fai e tamaiti i aso anamua. (Sakaria 8:5; Mataio 11:16, 17) Peitaʻi, e mautinoa lava ona o ia o le ulumatua o tamaiti o se aiga toʻatele lē tagolima, sa iai ana galuega sa fai e ese mai le toleniga na ia maua mai iā Iosefa ina ia avea ai o ia ma kamuta. Mulimuli ane, na avea Iesu ma tagata talaʻi ma tuuina atu atoatoa o ia i lana faiva lea na iʻu ai i lona faataulagaina o se olaga sologa lelei. (Luka 9:58; Ioane 5:17) Po o e iloa ni auala e mafai ona e faataʻitaʻi ai iā Iesu? Pe e faatonu oe e ou mātua e teu lou potu po o le fai o isi feʻau? Pe la te faalaeiauina oe ina ia e auai i le tapuaʻiga i le Atua e ala i le auai i sauniga faa-Kerisiano ma taʻu atu i isi ou talitonuga? O le ā sou manatu, a o laʻitiiti Iesu o le ā sana tali atu i faatonuga faapena?

Sa Maelega e Suʻesuʻe ma Aʻoaʻo Atu le Tusi Paia

7. (a) O ai atonu sa malaga faatasi ma Iesu i le Paseka? (e) O fea sa iai Iesu ina ua toe foʻi le malaga i o latou aiga, ma aiseā na alu ai i inā?

⁷ Sa faatonuina tamāloloa uma o aiga Isaraelu e ō atu e tapuaʻi iā Ieova i le malumalu i taimi o tausamiga e tolu faaletausaga a Iutaia. (Teuteronome 16:16) Ina ua 12 tausaga o Iesu, e foliga mai na malaga uma lona aiga i Ierusalema mo le Paseka. Ma e mautinoa sa aofia ai foʻi le isi vaega o le fanau a Iosefa ma Maria. Peitaʻi, o isi atonu sa malaga faatasi ma le aiga o Iesu e ono aofia ai Salome, o lē e foliga mai o le uso o Maria, faatasi ai ma lana tane o Sepetaio ma ona atalii o Iakopo ma Ioane, lea na avea mulimuli ma aposetolo. * (Mataio 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mareko 15:40; Ioane 19:25) Ina ua toe foʻi la le malaga, atonu sa manatu Iosefa ma Maria o loo malaga faatasi mai Iesu ma isi o latou tauaiga, o le ala lea o le lē popole tele i ai i le amataga o le malaga. Ae i aso e tolu mulimuli  ane ai, na maua atu ai e Iosefa ma Maria ia Iesu, o loo i le malumalu, “o nofo i totonu o le ʻau aʻoaʻo, o loo faalogologo iā te i latou, ma taufesili iā te i latou.”—Luka 2:44-46.

8. O ā mea a Iesu sa fai i le malumalu, ma aiseā na maofa ai tagata?

⁸ O ā mea sa ‘tuʻifesili’ ai e Iesu le au aʻoaʻo? Atonu e leʻi tuʻifesiliina e Iesu i ni mea sa ia fia iloa, ia pe ina ia maua foʻi ni faamatalaga. O le upu Eleni o loo faaaogā i inei e mafai ona faatatau atu i fesili e faaaogā i se iloiloga faafaamasinoga ma e ono aofia ai fesili suʻesuʻe e faatatau i le moni o mea na latou aʻoaʻoina atu. Ioe, e oo lava i le taimi o talavou Iesu, na avea o ia ma tagata aʻoga o le Tusi Paia lea sa maofa ai le ʻau taʻitaʻi lotu atamamai sa iai i lenā taimi! O loo taʻua i le Tusi Paia: “Ua matuā ofo uma lava ē na faalogo iā te ia i lona poto ma ana upu e tali.”—Luka 2:47.

9. E faapefea ona e mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Iesu i le suʻesuʻeina o le Tusi Paia?

⁹ O le ā so outou manatu, e ui lava i le laʻitiiti o Iesu ae aiseā na maofa ai e oo lava i aʻoaʻo atamamai i lona poto i le Tusi Paia? O le mea muamua sa faamanuiaina o ia i le iai o ni mātua matataʻu i le Atua lea sa la tausia aʻe o ia mai lava o tamameamea i faatonuga mai le Atua. (Esoto 12:24-27; Teuteronome 6:6-9; Mataio 1:18-20) E mafai ona tatou mautinoa sa ave e Iosefa Iesu a o laʻitiiti i le sunako e faalogologo a o faitau ma talanoaina ai Tusitusiga Paia. Po o faamanuiaina oe i le iai o ni mātua o ē o tou suʻesuʻeina faatasi le Tusi Paia ma ave oe i sauniga faa-Kerisiano? Pe e te faatāuaina a la taumafaiga, e pei ona talisapaia e Iesu taumafaiga a ona mātua? Pe e te taʻu atu i isi mea ua e aʻoaʻoina e pei o Iesu?

Sa Usiusitai Iesu

10. (a) Aiseā sa tatau ai i mātua o Iesu ona iloa le mea e maua iai o ia? (e) O le ā le faaaʻoaʻoga lelei na faataatia e Iesu mo tamaiti?

¹⁰ O le ā sou manatu i faalogona o Maria ma Iosefa ina ua mavae aso e tolu ae la maua atu Iesu i le malumalu? E lē taumatea sa matuā toʻafilemu o la mafaufau! Peitaʻi, sa faailoa mai e Iesu lona ofo i le lē iloa e ona mātua le mea sa iai o ia. Sa malamalama uma ona mātua i lona fanau mai faavavega. E lē gata i lea, e ui la te leʻi malamalama i vala uma, ae sa tatau ona iai so la iloa i lana vaega e fai i le lumanaʻi i le avea ma Faaola ma o le Pule i le Malo o le Atua. (Mataio 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) O le ala lea o le fesili atu i ai o Iesu: “Se a ea le mea na oulua saʻili mai ai iā te aʻu? Lua te lē iloa ea e tatau ona ou i le fale o loʻu Tamā?” Peitaʻi, sa usiusitai Iesu i ona mātua ma latou toe foʻi faatasi i lo latou aiga i Nasareta. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ua anaana o ia iā te i laʻua.” E lē gata i lea, “o lona tinā ua taofi ia mea uma i lona loto.”—Luka 2:48-51.

11. O le ā se lesona e faatatau i le usitai e mafai ona e aʻoaʻoina mai iā Iesu?

¹¹ Pe e te manatu e faigofie ona faaaʻoaʻo iā Iesu, i le usitai i ou mātua i taimi uma? Po o e manatu o le tele lava o taimi e lē malamalama ou mātua ua sui le tulaga o mea, ma ua sili atu lou iloa na i lo i laʻua? E moni, atonu e sili atu lou iloa o nisi mea—e pei o le faaaogāina o telefoni feaveaʻi, komepiuta, ma isi lava tamaʻi masini faaonapōnei. Ae seʻi manatu la iā Iesu, o lē na maofa ai aʻoaʻo atamamai i ‘lona poto ma ana tali.’ E mautinoa e te ioe mai a faatusatusa oe iā Iesu, e itiiti lava si mea e te iloa. Peitaʻi, sa usiusitai Iesu i ona mātua. E lē o le uiga o lenei mea faapea sa ioe Iesu i taimi uma iā la faaiʻuga. Ae ui lava i lea, sa faaauau ona “anaana o ia iā te i laʻua”—i taimi uma lava o lona talavou. O le ā le lesona e te manatu e mafai ona e aʻoaʻoina mai i lana faaaʻoaʻoga?—Teuteronome 5:16, 29.

O se Luʻitau le Usiusitai

12. E ono laveaʻiina faapefea lou ola i le usitai?

¹² E lē faigofie i taimi uma ona usiusitai, e pei ona faataʻitaʻia i ni nai tausaga ua tuanaʻi atu ina ua sauniuni ni teineiti se toʻalua e kolosi se auala taavale lautelē ma tele taavale e ui ai, na i lo le ui i le ala savali e kolosi i luga aʻe o le ala  taavale. Sa la tauanau atu i se tasi tamaitiiti a o agaʻi atu i le ala savali maualuga e ui ai. “Ioane, e tatau ona tatou kolosi faatasi a ea?” Ina ua aliali atu lona faatalatū, sa taufaifai le tasi o teine ma faapea atu, “E ese lou palaai!” E ui lava e leʻi palaai Ioane, ae na ia tali atu, “E ao ona ou usitai i loʻu tinā.” I sina taimi puupuu lava a o savalia e Ioane le ala savali i luga aʻe o le auala lea na kolosi e teineiti, ae ona faalogoina loa le feʻī mai o paʻu o taavale; ma e tilotilo ifo i lalo ae soʻa loa teineiti e se taavale. Na maliu ai lava i inā le isi teine, a o le isi na manuʻa tigāina ma sa manaʻomia ai ona tipi ese le isi ona vae. Na taʻua mulimuli ane e le tinā o teine nei, e masani lava ona ia lapataʻia lana fanau e faaaogā le ala savali lea e kolosi i luga aʻe o le auala taavale e ui ai, na ia faapea atu i le tinā o Ioane: “Maʻimau e, pe ana seʻi usitai mai laʻu fanau e pei o lau tama o Ioane.”—Efeso 6:1.

13. (a) Aiseā e ao ai ona outou usiusitai i o outou mātua? (e) O fea le taimi e lē talafeagai ai i se tamaitiiti ona fai le mea e fai mai ai mātua e fai?

¹³ Aiseā na faapea mai ai le Atua: “O outou le fanau, ia outou faalogo i o outou mātua”? Afai tou te usiusitai i o outou mātua, e tusa lenā ua outou usiusitai i le Atua. E lē gata i lenā, e sili atu le iloa o outou mātua na i lo outou. Mo se faaaʻoaʻoga, i le lima tausaga muamua atu a o leʻi tupu le faalavelave e pei ona taʻua i le palakalafa na seʻi mavae atu, na maliu ai foʻi se tamaitiiti na taumafai e kolosi le auala taavale lava lea e tasi, o lona tinā o le uō a le tinā o Ioane. E moni e lē faigofie i taimi uma le usitai i ou mātua, ae ua faapea mai le Atua e tatau ona e usiusitai. I le isi itu, afai e fai atu ou mātua—po o isi—ia e pepelo, gaoi, pe fai so o se mea lava e lē fiafia i ai le Atua, e ao ona e ‘anaana i le Atua i lo tagata.’ O le māfuaaga lenā na uma ai loa ona faapea mai “ia outou faalogo i o outou mātua,” ona faaopoopo mai lea o le Tusi Paia, “i le Alii.” E aofia ai i lenei mea lo outou usiusitai i ō outou mātua i mea uma lava e ōgatusa ma tulafono a le Atua.—Galuega 5:29.

14. Aiseā e faigofie ai i se tagata e lelei atoatoa ona usitai, peitaʻi aiseā e manaʻomia ai pea lava ona ia aʻoaʻoina le usitai?

¹⁴ Pe e te manatu ea a faapea e te lelei atoatoa—o lona uiga, “e lē ponā, e taumamao ma ē agasala,” e pei o Iesu—o le a faigofie i taimi uma ona usitai i ou mātua? (Eperu 7:26) Pe ana faapea e te lelei atoatoa, semanū e te lē faanaunau e fai mea leaga e pei ona e iai i le taimi nei. (Kenese 8:21; Salamo 51:5) E oo lava iā Iesu, sa manaʻomia foʻi ona ia aʻoaʻoina lesona e faatatau i le onosai. Ua faapea mai le Tusi Paia: “E ui lava o [Iesu] o le Alo, a o mea sa tigā ai o ia na aʻoaʻoina ai o ia ia usiusitai.” (Eperu 5:8) Na faapefea ona fesoasoani iā Iesu mea na tigā ai e aʻoaʻoina le lesona na te leʻi aʻoaʻoina i le lagi o le usitai?

15, 16. Na faapefea ona aʻoaʻoina e Iesu le usiusitai?

¹⁵ O le taʻitaʻiga a Ieova na mafai ai e Iosefa  ma Maria ona puipuia Iesu mai lamatiaga a o laʻitiiti lava. (Mataio 2:7-23) Mulimuli ane, na aveesea e le Atua le malosi e sili atu i le malosi o le tagata, lea sa puipuia ai Iesu. Sa ogaoga mafatiaga i le mafaufau ma le tino o Iesu, fai mai le Tusi Paia sa ia “tatalo atu . . . ma ʻaiʻoi atu ma le tagi tele ma loimata.” (Eperu 5:7) O anafea na tupu ai lenei mea?

¹⁶ Sa faapitoa lava ona tupu lenei mea i toe itula o le soifuaga o Iesu i le lalolagi, ina ua fai taumafaiga mulimuli lava a Satani i le mea e gata ai lona malosi e osofaʻia Lona faamaoni. E foliga mai sa matuā mafatia Iesu i lona manatunatu i le auala o le a aafia ai le talaaga lelei o lona Tamā, ona o lona maliu e foliga o se tagata amioleaga, lea e fai mai le faamatalaga, “ua atili ai lana tatalo [i le faatoʻaga i Ketesemane] o lona afu foʻi ua pei o ʻaluʻalu toto ua paʻū ifo i le eleele.” I ni nai itula mulimuli ane ai, ona o le mafatia tele o Iesu i lona maliu i le laau faaoo sala, na ia alaga atu ai ma le “tagi tele ma loimata.” (Luka 22:42-44; Mareko 15:34) O le ala lea o le faapea atu, “o mea sa tigā ai o ia na aʻoaʻoina ai o ia ia usiusitai” ma faafiafiaina ai le finagalo o lona Tamā. I le taimi nei i le lagi, o loo tigā alofa mai Iesu i o tatou puapuaga a o tatou tauivi e usiusitai.—Faataoto 27:11; Eperu 2:18; 4:15.

Aʻoaʻoina le Lesona o le Usitai

17. O le ā le manatu e tatau ona iā i tatou e faatatau i aʻoaʻiga?

¹⁷ Pe a aʻoaʻia oe e lou tamā ma lou tinā, e faaalia ai lo la mananaʻo e fai le mea sili mo oe, e iloa ai lo la alolofa iā te oe. Fai mai le fesili o loo i le Tusi Paia: “O ai se atalii ua lē aʻoaʻiina e lona tamā?” O se tulaga faanoanoa tele pe afai e lē faaalia le alolofa o ou mātua iā te oe ma faaalu se taimi ma fai ni taumafaiga e faasaʻosaʻo ai ou ala. O le tulaga lava e tasi ma Ieova, ona o lona alofa iā te oe, e na te faasaʻosaʻoina ai ou ala. “O aʻoaʻiga uma foʻi a o i ai, e lē manatu i ai o se mea e olioli ai, a o le mea e faanoanoa ai; a e mulimuli ane e fua mai ai le fua o le amiotonu e manuia ai ē ua aʻoaʻoina ai.”—Eperu 12:7-11.

18. (a) O aʻoaʻiga alofa o le faailoga lenā o le ā? (e) O ā ni auala aogā ua e mātauina iā i latou ua faatatauina na aʻoaʻiga?

¹⁸ O se tasi o tupu i Isaraelu anamua sa taʻua e Iesu ona o le tele o lona poto. Na tautala lenei tupu i le manaʻomia tele o se faasaʻoga agalelei mai i mātua. “O lē ua tuuna lana sasa, ua ʻinoʻino o ia i lona atalii; a o lē ua alofa iā te ia, ua saʻili le aʻoaʻiga mo ia.” Na faapea mai atili Solomona, o le tagata na te talia le aʻoaʻiga e ono faasaoina ai lona ola mai le oti. (Faataoto 13:24; 23:13, 14; Mataio 12:42) O se tasi o tamaʻitaʻi Kerisiano ua matua ma ua faaipoipo i le taimi nei, na te manatuaina aso a o laʻitiiti pe afai e ulavale i taimi o sauniga, e taʻu atu e lona tamā o le a aʻoaʻia o ia pe a oo i le fale. I le taimi nei na te manatua ma le alofa lona tamā ona o le saunia ma le agalelei o aʻoaʻiga lea sa faatonutonu ai ona ala.

19. Aiseā e tāua faapitoa ai lava ona e usitai i ou mātua?

¹⁹ Afai e faaalu e ou mātua se taimi tele ma taumafaiga e aʻoaʻia ai oe ona o lo la alofa, e ao la ona e lotofaafetai ai. Ia usitai iā i laʻua e pei ona usitai lo latou Alii o Iesu Keriso i ona mātua, o Iosefa ma Maria. Peitaʻi, ia sili atu ona e usitai iā i laʻua, ona o le mea lenā ua fai mai lou Tamā i le lagi o Ieova le Atua e tatau ona e faia. O le faia faapea o le a aogā iā te oe, “ina ia manuia ai oe, ma ia e nofo tuluʻi ai i luga o le laueleele.”—Efeso 6:2, 3.

[Faamatalaga pito i lalo]

O le ā Lau Tali?

• O ā aogā e mafai ona maua e fanau pe a usiusitai i o latou mātua?

• A o tamaitiiti, na faapefea ona faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga i le usitai i ona mātua?

• Na faapefea ona aʻoaʻoina e Iesu le usitai?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 24]

Sa masani lelei Iesu i Tusitusiga Paia i le sefulu lua o ona tausaga

[Ata i le itulau 26]

Na faapefea ona aʻoaʻoina e Iesu le usitai mai mea sa tigā ai?