Ia Fiafia i Le Lalolagi Matagofie

UA FAAPEA mai i latou e suʻesuʻeina fetu ma isi paneta i le vateatea, ua na o sina mea itiiti lo tatou lalolagi pe a faatusatusa atu i le mataʻutia o isi vala o le vateatea. E leai ma se isi paneta i le aoao o mea na faia e maua ai le ola. Ua na o le paneta lalolagi e maua uma ai mea e manaʻomia mo le ola.

E lē gata i lea e mafai ona tatou ola olioli ai i le lalolagi. Maʻeu le manaia o le lagonaina o le māfanafana o le lā i se aso mālūlū! Pe tatou te lē talisapaia ea vaaiga matagofie i le goto ma le toe oso aʻe o le lā? E tele atu isi aogā o le lā na i lo le na o le faamalieina o o tatou faalogona. E faalagolago i ai o tatou ola.

Mo le faitau miliona ma miliona o tausaga, o loo mafai pea e le malosi o le kalave o le lā ona faatumauina le lalolagi ma isi paneta i o latou faagasologa tumau. E pei ona aʻoaʻoina ai le fanau i aʻoga e faapea, e faataamilo paneta i le ogatotonu o le tatou aniva o le Milky Way. Ae i lo tatou aniva, o le lā ua na o se tasi o le silia i le 100 piliona o fetu o loo fegasoloaʻi faatasi ai.

O le aniva o le Milky Way o loo pipii atu i se faaputuga o aniva e 35. E faitau afe aniva i isi faaputuga o aniva. Atonu e lē sologa lelei lo tatou aniva pe ana faatulaga i totonu o faaputuga o isi aniva e sili atu ona tetelē. Na taʻua e Guillermo Gonzalez ma Jay W. Richards o ē na tusia le The Privileged Planet, e itiiti lava se vaega o le vateatea o mea na fai “e talafeagai ona siʻomaga mo le faatumauina ai o lo tatou ola.”

Pe na teʻi lava ua iai le ola i lenei paneta, o lona uiga na “faafuaseʻi” lava ona iai? Pe iai se isi māfuaaga loloto ma talafeagai e faatatau i le ola i luga o lo tatou lalolagi matagofie?

E toʻatele tagata ua fai a latou faaiʻuga sa fuafuaina le lalolagi ina ia mafai ona faaauau ona maua ai le ola. * Na faapea mai se tusi solo Eperu i ni senituri ua mavae e faatatau i le lagi ma le lalolagi: “A ou vaai atu i lou lagi, o le galuega a ou tamatamaʻi lima, o le masina atoa ma fetu na e faia; se a ea le tagata?” (Salamo 8:3, 4) Sa talitonu lenei fatu solo e iai Lē na foafoaina mea uma lava. Pe lē o se faaiʻuga tatau ea lenā tatou te ioeina a o alualu i luma le malamalama faasaienisi?

[Faamatalaga pito i lalo]

[Pusa/Ata i le itulau 3]

Ua faapea mai le tusi The Illustrated Science Encyclopedia—Amazing Planet Earth: “Ua pei le Lalolagi o se maa tāua lanu moana i le vanimonimo pe a e tilotilo mai i se nofoaga mamao.”

[Faamatalaga i Ata]

Kelope: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA