Talaaga o le Soifuaga

O le Faia o Soo na Taaʻina ai Aʻu Filifiliga

Faamatalaina e Lynette Peters

Na ō mai fitafita a Amerika ma aveese matou pe ā ma le 30. Na tū se tamāloa e lelei lana fana i le pito i luga o le fale. Na taooto faagatasi fitafita i le mutia ma taʻi solo a latou fana. A o matou taufetuli atu i le helikopa i le taeao o lenā Aso Sa, sa matou taumafai pea ma isi misionare ina ia toʻafilemu. O le taimi lava na matou feosofi ai i le helikopa, na matou masii ese loa mai le eleele. I le sefulu minute mulimuli ane, na matou malaga saogalemu ese atu loa i se vaa a le vaegaau, lea sa taula e lata ane i le talafatai.

I LE taeao na sosoo ai, na matou iloa ai na tuʻi pomu e le ʻaufouvale le faletalimālō lea sa matou sulufaʻi atu i ai i le pō muamua atu, a o leʻi fai le latou osofaʻiga. O feteenaʻiga faifai pea a tagata o le atunuu lava ia i Sierra Leone, na iʻu ina faifai tetele ma oo ai loa ina faia se taua. Na faamalosia tagata uma mai isi atunuu e aofia ai ma i matou, e sosola ese ai mai le atunuu. Ina ia faamatala atu le māfuaaga o loʻu oo i lenā tulaga, seʻi oʻu amata mai le amataga.

Na ou ola aʻe i Guiana i Peretania, e pei ona iloa ai iā Guyana talu mai le 1966. Sa saʻoloto ma fiafia loʻu olaga i tausaga amata mai le 1950 e oo atu i le 1959. I lenā taimi e faatāua tele e mātua aʻoaʻoga maualuluga, ma na faatalitalia foʻi fanau ia maua ni togi lelei i aʻoga. Ou te manatua na fesili se tamāloa o le faletupe i loʻu tamā, “Aiseā e te soona totogia ai pili aʻoga mo aʻoaʻoga a lau fanau?” Na tali atu Tamā, “e pau le auala e faamaonia ai o le a taulau manuia o latou olaga, o le lelei lea o aʻoaʻoga.” I lenā taimi, na manatu Tamā e maua aʻoaʻoga lelei i aʻoga maualuluga e lelei a latou aʻoaʻoga. Ae na mulimuli ane toe suia lona manatu.

 Na amata ona suʻesuʻe e loʻu tinā le Tusi Paia ma Molimau a Ieova, ina ua sefulutasi oʻu tausaga. Na la asiasi atu ma se fafine matou te tuaoi i se Maota mo Sauniga. Ma na iʻu ina la talitonu ua la maua le upu moni, ona o mea ia na la faalogo ai i lenā pō i le sauniga. Na mulimuli ane taʻu atu e loʻu tinā mea ia na talanoaina i le isi foʻi fafine matou te tuaoi. E leʻi umi ae fai uma a latou suʻesuʻega e tuafāfine misionare o Daphne Harry (mulimuli ane faaiʻu iā Baird) ma Rose Cuffie. E leʻi atoa se tausaga talu ona fai a latou suʻesuʻega, ae papatiso loa Tinā ma ana uō e toʻalua. Na faamavae loʻu tamā mai le Lotu Aso Fitu i le lima tausaga mulimuli ane, ma papatiso ai e avea ma se Molimau a Ieova.

A o matou laiti, na fai ma a matou mea fiafia ma oʻu uso laiti e toʻalua—le toʻatolu matutua o le fanau e toʻasefulu—le faaalu o le tele o itula i le fale o misionare lea na nonofo ai Daphne ma Rose. O taimi na e matou te faalogologo ai a o la faamatala mai mea na tutupu i le talaʻiga. Na faaalia e nei misionare le olioli i lo la lē faavaivai lea e tausia le lelei faaleagaga o isi. O le la faaaʻoaʻoga na ala ai ona tupu aʻe le faanaunauga iā te aʻu, e fia avea ma misionare.

O le ā la sa fesoasoani iā te aʻu e taulaʻi ai pea ia avea le faiva faataimi atoa ma oʻu sini, e ui lava na taulaʻi atu oʻu tauaiga ma aʻu uō i le saʻilia o aʻoaʻoga faaopoopo ina ia maua ni galuega lelei? Na matuā tele lava tofotofoga na tulaʻi mai—sa ono mafai ona ou uaʻi atu i le suʻesuʻeina o mataupu tau tulafono, musika, vailaau faafomaʻi, po o se isi mea. Peitaʻi o faaaʻoaʻoga lelei a oʻu mātua na aumai ai le faasinoga saʻo iā te aʻu. Na la faatatauina le upu moni i o la olaga, suʻesuʻe e lē aunoa le Tusi Paia, ma tuutoina atu i laʻua ina ia fesoasoani i isi ia aʻoaʻoina ala o Ieova. * E lē gata i lea, sa la valaaulia e lē aunoa faifeʻau faataimi atoa i lo matou fale. O le olioli ma le faamalieina lea na faaalia e nei uso ma tuafāfine, na faamalosia atili ai loʻu faanaunauga ina ia avea pea le galuega o le faia o soo, ma taaʻina i loʻu olaga po o aʻu filifiliga.

Na ou papatiso i le sefululima o oʻu tausaga, ma o le taimi lava na uma ai aʻu aʻoga maualuga na ou ulu atu ai loa i le auaunaga faataimi atoa. O le tagata muamua lava na ou fesoasoani i ai ina ia agaʻigaʻi i luma i le tuuina atu ma le papatisoga, o se teine tausimaʻi i le falemaʻi e igoa iā Filomena. Ona o le olioli i le vaai atu iā te ia ua amata ona alofa iā Ieova, na faamalosia atili ai loʻu faanaunauga ia faaauau pea i le faiva faataimi atoa. E leʻi umi ae ou maua se avanoa faigaluega i le galuega a le malo, lea na ou galue ai o se failautusi. Peitaʻi, na ou teena lenā galuega ae ou filifili e faaauau pea i le paeonia.

O le taimi lea o loo oʻu nofo pea i loʻu aiga, ma o loo asiasi mai pea misionare iā i matou. Maʻeu loʻu olioli i le faalogologo atu i a latou tala o mea na tutupu! O nei mea uma na faamalosia atili ai loʻu faanaunauga ia avea ma misionare, e ui lava e foliga mai ailoga e taunuu. O le taimi lea o loo tofia atu pea misionare e ō atu e  galulue i Guyana ma o loo faapena lava i le taimi nei. Ae i se tasi aso i le 1969, na faateʻia ai aʻu ae na ou fiafia ina ua ou maua se tusi valaaulia ina ia auai i le Aʻoga Faale-Tusi Paia a le Olomatamata o Kiliata i Brooklyn, i Niu Ioka.

Se Tofiga Ou te Leʻi Faatalitalia

E 54 tagata aʻoga mai atunuu e 21 na auai i le vasega lona 48 o Kiliata. O le toʻa sefulufitu o i matou o tuafāfine nofofua. E ui ua 37 tausaga talu ona mavae lenā taimi, ae lē o galo iā te aʻu na masina e lima. Sa tele ni mea na ou aʻoaʻoina ai, e lē gata o upu moni o le Tusi Paia, ae o fautuaga aogā ma taʻiala mo le olaga o ni misionare o le a alo atu i ai. O se faaaʻoaʻoga, na ou aʻoaʻoina le auala e mulimuli ai i taʻitaʻiga, ia paleni le vaai i teuga ma āʻega, ma ia tumau e ui i tulaga lē manuia e tulaʻi mai.

Na faamamafa pea e oʻu mātua le tāua o le auai e lē aunoa i sauniga. O so o se tasi lava la e maʻi tele ua lē mafai ai ona auai i le sauniga i le Aso Sa, e lē mafai la ona toe vave malosi ina ia auai i se tauvaga tā piano po o se koniseti i le pō e sosoo ai. Ae peitaʻi, i le taimi lea na ou auai ai i le Aʻoga i Kiliata, ou te leʻi auai i sauniga uma. Ae i se tasi Aso Faraile i le afiafi, na ou taumafai ai e faamatala atu iā Don ma Dolores Adams, o se ulugalii i le Peteli lea na la momoliina aʻu i sauniga ia māfuaaga o loʻu lē auai. Oi, e tele meaaʻoga ma lipoti e fai! E faapefea ona ou maua se taimi mo le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate ma le Sauniga o le Auaunaga? Ina ua uma le matou talanoaga mo sina taimi, ona faapea mai lea o le uso o Adams: “Ia avea lou lotofuatiaifo ma ou taʻiala.” Na ou talia lana fautuaga ma ou te leʻi misia le sauniga i lenā pō po o se isi lava pō mulimuli ane ai. Mo le tele o tausaga, ou te leʻi faatagaina so o se mea e taofia ai aʻu mai le auai i sauniga faa-Kerisiano, seʻi vaganā lava ua tulaʻi mai ni tulaga ogaoga.

Ina ua ʻafa le gasologa o le aʻoga, ua amata ona talatalanoa le vasega e faatatau i le mauaina o matou tofiga. I loʻu mafaufau, na ou manatu lava o le a tofia aʻu i Guyana, le mea o loo tele ai le manaʻoga mo le galuega talaʻi. Seʻi manatu i le faateʻia o aʻu ina ua ou iloa o le a ou lē toe foʻi. Ae na i lo lea, na tofia aʻu i Sierra Leone, i Aferika i Sisifo. Maʻeu loʻu loto faafetai iā Ieova ina ua faataunuu loʻu faanaunauga e fia avea ma misionare i se nuu e mamao ese mai loʻu aiga!

Tele Mea e Aʻoaʻoina

A faamatala oʻu uluaʻi lagona e faatatau i Sierra Leone, i ona mauga e tele, o vaifagaloa ma matafaga, e tasi lava le upu e faamatala ai, o le “matagofie.” Peitaʻi, o le matagofie moni o lenei atunuu o Aferika i Sisifo, e maua lea i ona tagatānuu, o ni tagata e alolofa ma agalelei lea e oo ai lava i tagata mai isi atunuu e lagona le talileleia o i latou i inā. O se fesoasoani sili lenei i misionare fou ina ia foʻia ai le maʻi manatu i aiga. E fiafia tele tagata Sierra Leone e talanoa e faatatau i a latou tū ma aganuu, aemaise le fesoasoani atu i tagata e fou mai totonu o le atunuu e aʻoaʻo ina ia malamalama i la latou gagana e taʻua o le Krio.

E tele alagāupu iloga a tagata e tautatala i le gagana Krio. E pei o lenei, E galue le manuki, ae ʻai e le manuki lapoʻa, o lona uiga, e lē faapea o lē na totōina e na te toe seleseleina foʻi i taimi uma. Maʻeu le talafeagai o lenei alagāupu e faamatala ai faiga lē tonu ia ua taatele i le lalolagi i aso nei!—Isaia 65:22.

Sa avea le talaʻiga ma le faia o soo ma mea fiafia iā te aʻu. E seāseā iai se tagata e lē fiafia i le Tusi Paia. A o faagasolo tausaga, na fesoasoani  misionare ma i latou ua leva i le auaunaga iā Ieova i tagata, o talavou ma ē matutua, mai so o se talaaga ma tupuaga eseese o le olaga ina ia talia le upu moni.

O laʻu paga muamua i le galuega faa-misionare, o Erla St. Hill, o se tagata galue malosi. O lona filigā i le tausia o ona tiute i le fale misionare e toetoe lava a tutusa ma lona maelegā i le faiva. Sa ia fesoasoani mai iā te aʻu ia malamalama i le tāua o le tele o mea, e pei o le faamasani i tuaoi, asiasi atu i uso ma tuafāfine mamaʻi ma tagata fiafia, ma lagolagosua i fuafuaga o ni maliu pe afai e talafeagai. Sa ia faamamafa mai foʻi iā te aʻu le tāua o le aua neʻi tuua le oganuu, ae leʻi afe e tusa lava pe na o sina taimi puupuu, e faatalofa atu i uso ma tuafāfine o loo nonofo i lenā oganuu. Ona o loʻu faia o mea nei, na vave ai lava ona ou maua ni tinā, tuagane, o uso, ma ni uō, ma na avea ai loʻu tofiga ma oʻu aiga.—Mareko 10:29, 30.

Sa ou faamalosia foʻi a matou sootaga o faauōga ma isi misionare ia na matou galulue faatasi. O nisi o i latou na, o laʻu aumea na ma potu faatasi o Adna Byrd, o lē na galue i Sierra Leone i le va o le 1978 ma le 1981, ma Cheryl Ferguson, o lē na ma potu faatasi mo le 24 tausaga.

Tofotofoga i Taimi o le Taua a Tagata o le Atunuu

I le 1997, pe tusa ua tasi le masina talu ona māeʻa le faapaiaina o le nofoaga fou o le lālā i Sierra Leone, na faamalosia ai ona matou tuua le atunuu ona o le taua, e pei ona taʻua i le amataga o lenei mataupu. Ae i le ono tausaga muamua atu, na matou matuā maofa ai i le faatuatua o uso ma tuafāfine Liberia, ia na sosola mai i Sierra Leone ona o le taua i Liberia. O nisi na ō mai e aunoa ma ni mea totino. E ui lava i tulaga faigatā, ae na latou auai pea i le talaʻiga i aso uma. E matuā faagaeetia lava i le vaai atu i lo latou alolofa mo Ieova ma tagata.

Ona o lea ua matou sulufaʻi mai i Guinea, na matou mulimuli foʻi i faaaʻoaʻoga a uso Liberia ma faalagolago pea iā Ieova ma faamuamua manaʻoga o le Malo. I le tausaga mulimuli ane ai, na mafai ona matou toe foʻi i Sierra Leone, peitaʻi i totonu o le fitu masina, na toe gapā ai foʻi le taua ma na tatau ai ona matou toe tuua le atunuu ae toe foʻi atu i Guinea.

E leʻi umi ae matou faalogo ua ō atu se tasi o itu taua ma nonofo i lo matou fale misionare i Kissy, ma na gaoia pe faaleagaina uma a matou mea totino na iai. Na i lo le loto vaivai, sa na ona matou loto faafetai ona ua faasaoina o matou ola. Sa na o ni nai mea na iā i matou, peitaʻi na mafai lava ona matou gafatia na tulaga faigatā.

Ina ua mavae la matou solaaga lona lua, na ma nonofo ai pea ma laʻu aumea na ma potu  faatasi o Cheryl i Guinea. O lona uiga la ua tatau ona ma aʻoaʻoina le gagana Falani. Na vave lava ona tautatala nisi o aʻu uō misionare i le faa-Falani, e lē popole lava pe sesē. Ae o aʻu, ou te lē fiafia pe a sesē le tautala, o lea la e faatoʻā mafai lava ona ou tautala i le faa-Falani pe afai ua matuā manaʻomia lava. O se mea sa ou matuā lē fiafia ai. Ae sa ou taumafai pea e manatua i taimi uma le māfuaaga o loʻu iai i Guinea—ina ia ou fesoasoani i isi ia iloa Ieova.

Na faasolosolo mālie ona ou faia ni faaleleiga e ala i le suʻesuʻe, faalogologo i ē e lelei la latou tautala i le gagana, ma e ala foʻi i le talia o le fesoasoani a tamaiti o le faapotopotoga, o ē e lē tau faaʻaloʻaloa a latou tala. Na maua mai foʻi fesoasoani e leʻi faatalitalia i le taimi saʻo mai le faalapotopotoga a Ieova. Talu mai Setema 2001, na saunia mai ai i La Tatou Faiva o le Malo ni fautuaga mo le ofoina o mekasini, e faaopoopo atu i taulimaga mo le ofoina o tusi ma polosiua i tagata o talitonuga eseese. O lea la ua iā te aʻu lagona mautinoa i le talaʻiga, e tusa pe lē saʻo atoatoa le auala ou te faaupuina ai e pei o le auala ou te tautala ai i laʻu lava gagana na ou ola aʻe ma aʻu.

Na fesoasoani loʻu ola aʻe i se aiga toʻatele ou te masani ai i le nonofo faatasi ma tagata e toʻatele, e pei o se tasi taimi na matou nonofo faatasi ai ma isi misionare e toʻa sefulufitu i le fale misionare e tasi. A o faagasolo laʻu auaunaga faamisionare mo le 37 tausaga, sa matou nonofo faatasi ma misionare e silia i le 100. O se faaeaga loʻu iloaina o le toʻatele o tagata, e eseese uma o latou uiga, ae o loo galulue uma mo le sini e tasi! Maʻeu le olioli i le avea ma sē galulue faatasi ma le Atua, ma iai se sao i le vaai atu i tagata ua talia le upu moni o le Tusi Paia!—1 Korinito 3:9.

A o faagasolo taimi na ou auauna ai o se misionare, na ou misia nisi o mea mananaia na tutupu i loʻu aiga, e pei o faaipoipoga a le toʻatele o oʻu uso ma tuagane laiti. Ou te lē o toe vaai soo foʻi i a latou fanau e pei ona ou moomoo i ai. O se faataulaga lenā mo aʻu ma loʻu aiga, o loo faalaeiauina aʻu ina ia ou tumau i le galuega faamisionare.

Peitaʻi, o mea ia ou te misia i loʻu aiga, o loo oʻu mauaina i nisi taimi i le auaunaga faamisionare. E tusa lava foʻi pe ua ou filifili ou te nofo fua, ae o loo iai ni aʻu fanau faaleagaga e toʻatele, e lē gata o i latou na matou suʻesuʻe ae o isi o ni aʻu uō mamae. E faaopoopo atu i lenā, ua ou vaai atu i fanau a aʻu fanau faaleagaga ma fanau a aʻu uō ua tutupu aʻe, faaipoipo, ma tausi aʻe a latou foʻi fanau i ala o le upu moni. O nisi o i latou e pei o aʻu, ua avea le galuega o le faia o soo, ma auala ua taaʻina ai filifiliga o o latou olaga.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Faafanua i le itulau 15]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

Sa tofia aʻu i Sierra Leone, i Aferika i Sisifo

GUINEA

SIERRA LEONE

[Ata i le itulau 13]

O oʻu uso sa matou olioli faatasi ma misionare i vaitausaga e amata mai i le 1950

[Ata i le itulau 14]

Le ʻauaʻoʻoga i le vasega lona 48 o Kiliata

[Ata i le itulau 16]

Faapaiaina o fale o le lālā i Sierra Leone