Iefata—Na Tausi i Lana Tautoga iā Ieova

UA TOE foʻi mai se toa manumalo i lona aiga ina ua uma ona faasaʻoloto lona nuu. Ua tamoʻe atu si ona afafine e faafeiloaʻi o ia, o loo siva fiafia ma tā lana topa. Ae pagā lea, ua iloa mai e le toa lona afafine, ona ia saei lea o ona ofu. Aiseā? Pe lē fiafia ea o lea ua toe taliu saogalemu mai? O le ā le taua na ia manumalo ai? Ae o ai lenei toa?

O le tamāloa o Iefata, o se tasi o faamasino i tuā i Isaraelu. Ae ina ia tali isi fesili ma vaai pe iai se aogā o le tala iā i tatou, e lelei pe a malamalama i le pogai tonu ua ese ai lenei feiloaʻiga.

Se Faigatā sa Iai i Isaraelu

Na ola Iefata i vaitaimi o faigatā i Isaraelu. Ua lafoaʻi e tagata Isaraelu le tapuaʻiga mamā ae auauna atu i atua o Saitonu, Moapi, Amoni, ma Filisitia. Na iʻu ina lafoaʻi e Ieova lona nuu, ma tuu atu e nofo pologa i tagata Amoni ma Filisitia mo le 18 tausaga. Na sili ona mafatia tagata na nonofo i Kiliata, i le itu i sasaʻe o le vaitafe o Ioritana. * Mulimuli ane, sa toe lagona e Isaraelu lo latou sesē, ona salamō lea ma saʻili mo le fesoasoani a Ieova. Sa toe auauna iā te ia ma aveese uma a latou atua ese sa iai.—Faamasino 10:6-16.

Ua ō mai sa Amonī ma tolauapi i Kiliata, ona faapotopoto lea o le fanauga a Isaraelu e faafetaiaʻi i latou. Peitaʻi e leai se tasi o fai ma taʻitaʻi iā Isaraelu. (Faamasino 10:17, 18) O le taimi lea o loo fesagaʻi foʻi Iefata ma ona faafitauli. Ua tuli ese o ia e ona ʻafa uso ina ia lē iai sona tofi i le eleele. Ona alu lea o Iefata ua nofo i Topa, o se vaipanoa i sasaʻe o Kiliata, ua lamatia ai nei lona ola mai fili o Isaraelu. Ua potopoto ane nei iā Iefata “tagata faatauvaa,” atonu o ē ua lē toe iai ni galuega ona o tagata sauā, pe sa mumusu foʻi e auauna atu i nei tagata sauā. Ua latou “feoaʻi ma ia,” o lona uiga sa latou ō faatasi ma Iefata a o ia taʻitaʻia ni osofaʻiga e tetee atu ai i nuu tuaoi sa faifai mea leaga ane. Atonu ona o le matilatila o le loto tele o Iefata o se tagata tau, ua taʻua ai o ia i le Tusi Paia o “le toa malosi lava.” (Faamasino 11:1-3) O ai la o le a taʻitaʻia Isaraelu e faasagatau atu i sa Amonī?

“Maliu Mai ia, Inā Fai Oe ma Alii e Avea ʻAu iā i Matou”

Na tauanau atu toeaina o Kiliata iā Iefata: “Maliu mai ia, inā fai oe ma alii e avea ʻau iā i matou.” Atonu na latou faapea o le a vave ioe  atu i ai Iefata, peitaʻi e lē o le tulaga lenā na iai. Fai mai le tali a Iefata: “E lē na outou ʻinoʻino ea iā te aʻu, ma tuli iā te aʻu ai le fale o loʻu tamā; o le ā foʻi le mea ua outou ō mai ai nei iā te aʻu ina o tigāina outou?” O lenei ua toe sulu mai iā Iefata mo se fesoasoani, ae na latou muaʻi teena o ia. Pagā se faimea lē tonu!—Faamasino 11:4-7.

E tasi le tuutuuga o le a talia ai e Iefata le latou talosaga. Ua faapea atu Iefata: ‘Afai e foaʻi mai e Ieova Amoni iā te aʻu, ona ou avea lea ma alii sili iā te outou.’ O le a iloa le lagolago mai a Ieova pe afai e manumalo. Peitaʻi o loo manaʻo foʻi Iefata ia faamautinoa o le a lagolagoina pea le pule a Ieova e tusa pe mavae atu mafatiaga.—Faamasino 11:8-11.

Feutagaʻiga ma Amoni

Ua taumafai Iefata e soālaupule le mataupu ma sa Amonī. Ua ia auina atu le sāvali i le tupu o sa Amonī, e saʻili pe aiseā ua latou fai ai nei faiga sauā. Ae ua latou tali mai i se tuuaʻiga e faapea, talu ai ina ua toe foʻi mai le fanauga a Isaraelu mai Aikupito, sa latou nofoia se laueleele o Amoni, ma ua tatau ona toe faafoʻi atu iā i latou.—Faamasino 11:12, 13.

Talu ai e malamalama lelei Iefata i le talafaasolopito o Isaraelu, ua ia faailoa atu nei ma le poto le sesē o tuuaʻiga a sa Amonī. Ua ia taʻu atu i ai, e leʻi fāoa e Isaraelu laueleele o Amoni, Moapi, po o Etoma ina ua latou ō ese mai Aikupito. E leʻi iai foʻi iā Amoni le laueleele lea e finau mai ai, i le taimi o le savaliga a Isaraelu. O le laueleele lenā sa umia e sa Amorī, peitaʻi na tuuina atu e le Atua lo latou tupu o Sekono i lima o Isaraelu. Ma ua silia i le 300 tausaga o nofoia e le fanauga a Isaraelu lenā laueleele. Aiseā la ua toe finau ai e sa Amonī le laueleele i lenei taimi?—Faamasino 11:14-22, 26.

Ua taʻua foʻi e Iefata le mataupu lea e autū tonu lava i ai puapuaga o Isaraelu: O ai le Atua moni? O Ieova po o atua o le laueleele o loo nofoia e Isaraelu? Ana faapea e iai se mana o Kimosa, aiseā na ia lē faaaogā ai e puipui le laueleele o ona tagata? O se tauvaga lenei i le va o le tapuaʻiga sesē a sa Amonī, ma le tapuaʻiga moni. Ona faauma atu lea o upu a Iefata: “O Ieova le faamasino, ia faamasino e ia i lenei aso i le fanauga a Isaraelu ma le fanauga a Amoni.”—Faamasino 11:23-27.

E leʻi fia faalogo le tupu o Amoni i le feʻau maumauaʻi a Iefata. “Ua oo iā Iefata le Agaga o Ieova, ona alu ane lea o ia i Kiliata ma Manase,” e foliga mai o loo ia faatonuina tane mo se taua.—Faamasino 11:28, 29.

Le Tautoga a Iefata

I lona matuā manaʻomia o le taʻitaʻiga a Ieova, ua tautō ai nei Iefata i le Atua: “Afai e te tuuna mai lava le fanauga a Amoni i loʻu lima; ona fai lea mo Ieova o sē na te ulufafo i faitotoʻa o loʻu fale e faafetaiaʻi iā te aʻu i loʻu foʻi atu ma le manuia nai le fanauga a Amoni; pe ou te fai ai le taulaga mū.” Ua faamanuia Ieova iā Iefata, i lona tuuina mai i lona lima o le malosi e fasia ai aai e 20 o sa Amonī i se “fasi e matuā tele lava,” ma faatoʻilalo ai fili o Isaraelu.—Faamasino 11:30-33.

Ina ua toe foʻi atu Iefata mai le taua, na faafetaiaʻia o ia e si ona lava afafine pele e toʻatasi! Fai mai le tala: “Ua iloa atu o ia, ona saei lea o ona ofu, ua fai atu, Auē! loʻu afafine e, ua e matuā faatigāina aʻu; o loo ua e faatasi ma e faaatuatuvale iā te aʻu; o aʻu foʻi, ua ou tautala atu iā Ieova, ou te lē mafai ona faafoʻi mai laʻu upu.”—Faamasino 11:34, 35.

Po o le a osi moni lava e Iefata se taulaga i lona afafine? E leai. E lē o le mea lenā sa mafaufau i ai. E ʻinoʻino Ieova i ni taulaga mū e osi i tagata, o se tasi o faiga sili ona leaga sa fai e tagata Kanana. (Levitiko 18:21; Teuteronome 12:31) E lē gata sa iai le agaga o Ieova i le taimi na fai ai e Iefata lana tautoga, ae na faamanuia foʻi Ieova i ana taumafaiga. O loo viiviia e le Tusi Paia Iefata ona o lona faatuatua ma lana vaega na fai e tusa ai o le fuafuaga a Ieova. (1 Samuelu 12:11; Eperu 11:32-34)  O le osia o se taulaga mū i se tagata, o se matuā fasioti tagata lenā mea. O le ā la le uiga o le tautoga lea na folafola e Iefata o le a ia ofo atu ai se tagata iā Ieova?

E foliga mai sa ia mafaufau e tuuina atu se tasi o le a faafeiloaʻi maia o ia, e auauna i le Atua i le olaga atoa. Sa aofia i le Tulafono a Mose le faia o tautoga i tagata mo Ieova. E pei o fafine ia sa auauna i le malumalu, atonu i le asuina o vai. (Esoto 38:8; 1 Samuelu 2:22) E lē tele ni faamatalaga e uiga i lenā auaunaga, ae pe sa avea foʻi o se auaunaga tumau. E foliga mai o le ituaiga tuutoina faapitoa lenā sa mafaufau i ai Iefata ina ua fai lana tautoga, ma e foliga mai sa uiga atu lana folafolaga i se auaunaga tumau.

Sa lagolago e le afafine o Iefata, faapea foʻi le tama talavou o Samuelu, tautoga sa fai e o la mātua iā Ieova. (1 Samuelu 1:11) O se auauna faamaoni foʻi iā Ieova le afafine o Iefata, o le ala lea o lona maumauaʻi e pei o lona tamā ina ia faataunuu le tautoga. E telē le taulaga ua fai, auā o lona uiga o le a lē faaipoipo o ia i lona olaga atoa. Sa tagi le teine ona o lona tulaga taupou, auā o le faanaunauga lea o so o se teine Isaraelu, ina ia iai se fanau e faaauauina le igoa ma le tofi o le aiga. Ma afai e faataunuu e Iefata lana tautoga, o lona uiga ua motusia ai le la mafutaga ma si ona afafine pele e toʻatasi.—Faamasino 11:36-39.

Sa tele aogā o le ola nofofua o lenei teine talavou faamaoni. O lona auauna i aso uma i le fale o Ieova, o se auala sili ona lelei ma le faamalieina e na te viiviia ai Ieova. Ma “o lea tausaga ma lea tausaga ua ō ai afafine o Isaraelu e vivii i le afafine o Iefata le Kiliata.” (Faamasino 11:40) Sa matuā olioli Iefata i le auaunaga a lona afafine mo Ieova.

E toʻatele foʻi nisi o auauna a Ieova i aso nei ua latou filifili e auauna faataimi atoa o ni paeonia, ni misionare, ni ovasia femalagaaʻi, pe auauna i aiga Peteli. O lona uiga atonu o le a lē toe feiloaʻi soo ai se tasi i lona aiga. Peitaʻi o se fiafiaga iā i latou uma lava lenā auaunaga paia ua fai mo Ieova.—Salamo 110:3; Eperu 13:15, 16.

Fouvale i le Taʻitaʻiga a Ieova

I tuā i vaitaimi o Iefata, e toʻatele tagata Isaraelu sa tetee i faatonuga a Ieova. E ui na iloa e tagata o Efaraima le iai o le faamanuia a Ieova iā Iefata, ae sa latou finau tetee mai pea iā te ia. Na latou fia iloa le māfuaaga na ia lē aami ai i latou i le taua. Na oo lava ina latou fuafua e susunu le fale o Iefata!—Faamasino 12:1.

Fai mai Iefata sa ia amia lava tagata o Efaraima, ae latou te leʻi tali ane. Peitaʻi na manumalo lava le Atua i le taua. Po ua latou feita ea ona ua lē tāpā e tagata Kiliata so latou taofi ina ua filifili tagata Kiliata e avea Iefata ma o latou taʻitaʻiʻau? O le tetee o Efaraima ua faaalia ai le fouvale iā Ieova, ma ua tatau loa ona sii taua atu i ai. Na faatoʻilaloina tagata Efaraima. O tagata Efaraima na taumafai e sosola, sa faigofie ona puʻeina auā na latou lē iloa taʻu saʻo le upu “Seepoleta.” O le aofaʻiga atoa o tagata Efaraima na fasiotia ai i lenā taua, e 42,000.—Faamasino 12:2-6.

Pagā se taimi faanoanoa sa iai i Isaraelu! Sa iai le filemu ina ua manumalo i taua faamasino o Otinielu, Euta, Parako, ma Kitiona. A o le taua lea, e lē o taʻua ai se filemu. Ua na ona faauma mai o le tala: “Na faamasino Iefata iā Isaraelu i tausaga e ono; ona oti lea o Iefata le Kiliata, ua latou tanu iā te ia i le tasi aai o Kiliata.”—Faamasino 3:11, 30; 5:31; 8:28; 12:7.

O le ā sa tatou lesona mai nei mea na tutupu? E ui i le tele o faigatā sa fesagaʻi ma Iefata, ae sa faamaoni pea i le Atua. Sa taʻua e lenei tane maelega le suafa o Ieova a o tautala atu i toeaina o Kiliata, i tagata Amoni, i lona afafine, ma tagata o Efaraima, aemaise i le taimi na fai ai lana tautoga. (Faamasino 11:9, 23, 27, 30, 31, 35; 12:3) Sa faamanuia Ieova iā Iefata ona o lona faamaoni, i le faaaogā o ia ma lona afafine e faasilisilia ai le tapuaʻiga mamā. Ina ua fulitua isi tagata i tapulaa a Ieova, sa pipii mau pea i ai Iefata. Ae faapefea oe, po o le a e usitai pea iā Ieova i taimi uma?

[Faamatalaga pito i lalo]