Mātua—Ia A‘oa‘o la Oulua Fanau i le Alofa
Mātua—Ia Aʻoaʻo la Oulua Fanau i le Alofa
“Ia faia uma a outou mea i le alofa.”—1 KORINITO 16:14.
1. O ā faalogona i mātua pe a fanau mai se pepe?
O LE toʻatele o mātua e ioe o le fanau mai o se pepe o se tasi lea o taimi e sili ona olioli ai. Na faapea mai se tinā e igoa iā Alea: “I le taimi muamua na ou vaai ai i laʻu tama teine ina ua fanau mai, na ou lagona le faagaeetia, na ou manatu o ia o se pepe e sili ona aulelei.” Peitaʻi o ia tulaga fiafia e faapogaia ai foʻi popolega o mātua. Na faapea mai le tane a Alea: “O loʻu popolega po o le a mafai ona ou aʻoaʻo loʻu afafine ia iloa taulima faafitauli e tulaʻi mai i le olaga.” E toʻatele isi mātua o o latou popolega foʻi ia, ma ua latou iloa le manaʻomia ona aʻoaʻo o a latou fanau ma le alofa. Peitaʻi o mātua Kerisiano o loo naunau e avatu lea toleniga alofa i a latou fanau, o loo fetaiaʻi ma faigatā. O ā nisi o nei faigatā?
2. O ā luʻi e fesagaʻi ma mātua?
2 Ua tatou tulata i le iʻuga o lenei faiga o mea. E pei ona valoia mai, ua tumu le lalolagi i tagata lē alolofa. E oo lava i tagata o le aiga, e faaalia e tagata le “lē lotoaiga” ma ua “lē faafetai, o ē amio leaga, . . . o ē lē taofi manaʻo o le tino, o ē faasauā.” (2 Timoteo 3:1-5) O le feutagaʻi i aso taʻitasi ma tagata e faaalia ia uiga e mafai ona aafia ai le auala e feutagaʻi ai tagata o se aiga Kerisiano. E lē gata i lea, o loo tauivi mātua ma o latou faanaunauga na tuufaasolo mai o le lē pulea o a latou faamatalaga tigā e fai e aunoa ma le mafaufau i ai, ma le leai o se utaga mamao i le tele o mea.—Roma 3:23; Iakopo 3:2, 8, 9.
3. E faapefea ona tausia aʻe e mātua ni fanau e fiafia?
3 E ui i ia luʻi, e mafai e mātua ona tausia aʻe ni fanau fiafia ma faia se faiā vavalalata ma le Atua. E faapefea ona taulau mātua? E ala i le mulimuli i le fautuaga a le Tusi Paia: “Ia faia uma a outou mea i le alofa.” (1 Korinito 16:14) Ioe, o le alofa o le “fusi lea e atoatoa ona lelei ai.” (Kolose 3:14) Seʻi o tatou iloiloina vala e tolu o le alofa e pei ona faamatalaina e le aposetolo o Paulo i lana uluaʻi tusi i Kerisiano i Korinito, ma vaai ni auala patino e mafai ona faatatauina ai e mātua lea uiga a o aʻoaʻoina le la fanau.—1 Korinito 13:4-8.
E Manaʻomia Ona Onosai Mātua
4. Aiseā e tatau ai i mātua ona onosai?
4 Na tusi mai Paulo: “E onosai le alofa.” (1 Korinito 13:4) O le faaupuga Eleni lea e faaliliuina “onosai” e faailoa mai ai le faatelegese ona ita. Aiseā e manaʻomia ai ona onosai mātua? E tele māfuaaga e ono manatu i ai le toʻatele o mātua. Ae seʻi o tatou iloiloina na o ni nai faataʻitaʻiga. E lē faatasi ona fai atu le tamaitiiti i se mea e manaʻo ai. E tusa pe maumauaʻi le leai a mātua, ae e fai atu pea lava pea le tamaitiiti ma le faamoemoe ia ioe mai ona mātua. E anoanoaʻi māfuaaga e taʻua e talavou ina ia faataga ai i latou e faia se mea e iloa e mātua e lē talafeagai. (Faataoto 22:15) Ma e pei lava o i tatou uma, e toe fai foʻi e tamaiti mea sesē na fai muamua.—Salamo 130:3.
5. O le ā e fesoasoani i mātua e onosai ai?
5 O le ā e fesoasoani i mātua ina ia onosai ai i le la fanau? Na tusi le tupu o Solomona: “O le mafaufau o le tagata e faagesegese ai lona ita.” (Faataoto 19:11) E mafai e mātua ona malamalama i amioga a le la fanau pe a la manatua e iai foʻi taimi na la ‘tautatala ai faatamaiti, manatunatu faatamaiti ma filifili ai faatamaiti.’ (1 Korinito 13:11) Mātua e, pe e te lua manatua taimi na lua tauanauina ai lua mātua ina ia faataga oulua i se mea e lē talafeagai? A o oulua talavou, pe e te lua manatua se taimi na lua manatu ai e lē malamalama lua mātua i lua faalogona ma faafitauli? Afai o le tulaga lea, e te lua ono malamalama foʻi la i le auala e faapea ai le lua fanau ma manaʻomia ai ona lua onosai, a o faaauau ona faamanatu iā i latou māfuaaga o a oulua faaiʻuga. (Kolose 4:6) E lelei foʻi ona manatua na fetalai Ieova i mātua Isaraelu, e “matuā aʻoaʻo soo” a latou fanau i ana tulafono. (Teuteronome 6:6, 7) O le upu Eperu mo le “matuā aʻoaʻo soo” o lona uiga ia “toe fai,” “ia fai atu pea lava pea,” ma “ia tāmau.” E faaalia ai e ono manaʻomia e mātua ona toe fai atu, ma toe fai atu le mea lava e tasi ona faatoʻā iloa lea e se tamaitiiti ona faatatau tulafono a le Atua. E tele isi vala o le olaga e manaʻomia ona fai atu pea lava pea ina ia aʻoaʻoina ai ni lesona i le olaga.
6. Aiseā e lē faatuai ai se matua onosai e faasaʻo mea sesē?
6 Peitaʻi o se matua e onosai, e lē faatuai e faasaʻo ni mea sesē. Na lapataʻi mai le Afioga a le Atua: “O le tama ua tuulafoaʻiina, e tupu ai le mā o lona tinā.” Ina ia aua neʻi oo i lea tulaga, ua taʻua i lea lava faataoto: “O le sasa ma le aʻoaʻiga e tupu ai le poto.” (Faataoto 29:15) I nisi taimi e ono fesiligia ai e tamaiti le aiā a mātua e faasaʻo ai i latou. Peitaʻi, o aiga Kerisiano e lē tatau ona faia aʻe i ni pulega faatemokalasi lea e faalagolago ai le pulega a mātua i le mea e malilie ai le fanau. Na i lo lea, ona o Ieova o le Ulu silisili o le aiga, ua ia avatu i mātua le pule e aʻoaʻi ma aʻoaʻo ai le la fanau ma le alofa. (1 Korinito 11:3; Efeso 3:15; 6:1-4) E ao ona manatua, e fesootaʻi vavalalata aʻoaʻiga ma isi vala o le alofa lea na taʻua e Paulo.
Le Auala e Aʻoaʻi ai ma le Alofa
7. Aiseā e aʻoaʻi ai e mātua agalelei le la fanau, ma o le ā e aofia i ia aʻoaʻiga?
7 Na tusi Paulo e faapea o le “alofa, e agamalu (po o le agalelei).” (1 Korinito 13:4) O mātua e agalelei i a latou fanau e maumauaʻi i mea latou te aʻoaʻia ai i latou. I le faia faapea ua latou faaaʻoaʻo ai iā Ieova. Na taʻua e Paulo: ‘O lē ua alofagia e le Alii ua ia aʻoaʻia.’ Ia mātau o le ituaiga o aʻoaʻiga o loo taʻua i le Tusi Paia e lē uiga atu i le faasala. O loo faamatilatila ai le toleniina ma le aʻoaʻoina. O le ā le aogā o ia aʻoaʻiga? Na faapea mai Paulo: “E fua mai ai le fua o le amiotonu e manuia ai ē ua aʻoaʻoina ai.” (Eperu 12:6, 11) Pe a aʻoaʻo ma le agalelei e mātua le fanau i le finagalo o le Atua, ua la avatu ai iā i latou le avanoa e avea ai ma tagata matutua fifilemu ma amiotonu. Pe a talia e le fanau le “aʻoaʻiga mai iā Ieova,” o le a latou maua le poto, atamai, ma le faautauta, o mea tautele ia e sili atu i le ario ma le auro.—Faataoto 3:11-18.
8. O le ā le iʻuga pe a lē aʻoaʻia e mātua le la fanau?
8 Peitaʻi a lē aʻoaʻia e mātua le la fanau, o le faailoga lea o le leai o se alofa. Na faagaeeina e Ieova Solomona e tusi: “O lē ua tuuna lana sasa, ua ʻinoʻino o ia i lona atalii; a o lē ua alofa iā te ia, ua saʻili le aʻoaʻiga mo ia. (Faataoto 13:24) O tamaiti e tausia aʻe e aunoa ma ni aʻoaʻiga maumauaʻi, e ono manatu faapito toe lē fiafia. I se faaeseesega o tamaiti e alolofa i ai o latou mātua ae maumauaʻi i mea ua faatulaga, e lelei o latou tulaga i le aʻoga, e mafai ona feagai ma isi ma e ola fiafia. Ioe, o mātua e aʻoaʻi le la fanau, e alolofa moni iā i latou.
9. O ā mea e aʻoaʻo e mātua Kerisiano i le la fanau, ma e faapefea ona manatu i ia faatulagaga?
9 O le ā e aofia i le aʻoaʻia o le fanau i se auala agalelei ma le alofa? E manaʻomia ona talanoa mātua i le fanau ia manino i mea e ao ona latou faia. O se faaaʻoaʻoga, o fanau a mātua Kerisiano e aʻoaʻo mai lava o laiti i manatu faavae o le Tusi Paia ma le manaʻomia ona latou auai i vala eseese o le tapuaʻiga moni. (Esoto 20:12-17; Mataio 22:37-40; 28:19; Eperu 10:24, 25) E manaʻomia ona iloa e le fanau e lē mafai ona suia nei faatulagaga.
10, 11. Aiseā e ao ai i mātua ona amanaʻia manaʻoga o le fanau pe a faatulaga aiaiga a le aiga?
10 Peitaʻi e ono faaaofia ai e mātua le la fanau i le talanoaina o mea e mananaʻo mātua e fai e le fanau. Pe afai e faaaofia le fanau i le talanoaina o ia aiaiga, e ono faigofie ona latou usiusitai i ai. Mo se faaaʻoaʻoga, pe a manatu mātua e faatulaga se taimi e tatau ona taunuu ai le fanau i le fale, e ao ona la filifilia se taimi fetaui lelei mo le fanau ia taunuu ai i le fale. Ia, pe la te fesiligia foʻi le fanau po o le ā se taimi e mananaʻo ai, ma māfuaaga o le faia faapea. Ona faatulaga loa lea e mātua le taimi ua la malilie ai ma faamatala le māfuaaga e la te manatu ai o le taimi talafeagai lea. Pe a eseese manatu o mātua ma le fanau, o le ā le mea e fai? I nisi taimi e ono filifili mātua e fai le taimi lea e mananaʻo ai le fanau, pe afai e lē o solia ai mataupu silisili o le Tusi Paia. I le faia faapea po ua tuulafoaʻi ai e mātua le la pule?
11 Ina ia tali lenā fesili, seʻi manatu i le auala na faatino ai ma le alofa e Ieova lana pule ina ua feutagaʻi ma Lota ma lona aiga. Ina ua uma ona taʻitaʻiina Lota, o lana avā, ma ona afafine i tua o Sotoma, ona fai atu lea o agelu iā i latou: ‘Ia sosola lava i le mauga ina neʻi malaia outou.’ Peitaʻi na tali atu Lota: “Le Alii e, aua lava.” Ona talosagaina lea e Lota se isi auala e sao ai: “Faauta mai ea, o le aai lelā e lata mai, ou te sola i ai, o si aai itiiti foʻi lea; seʻi oʻu sola ane i ai.” O le ā le tali a Ieova? Na ia fetalai: “Faauta, ua ou talia foʻi lou manaʻo i lenā mea.” (Kenese 19:17-22) Pe na tuulafoaʻia e Ieova lana pule? E leai! Ae na ia amanaʻia le talosaga a Lota ma faaali atili atu lona alofa iā te ia i lea tulaga. Afai o oe o se matua, pe e iai ni taimi e te amanaʻia ai manaʻoga o lau fanau pe a faatulaga i ai a latou mea e fai i le aiga?
12. O le ā o le a fesoasoani i le tamaitiiti ia lagona le malupuipuia?
12 E moni, e manaʻomia ona iloa e le fanau mea e ao ona fai, ma faasalaga mo le solia o ia aiaiga. A uma ona talanoaina faasalaga ma ua malamalama, ua tatau loa ona fai mea ia e manaʻomia i le fanau ona fai. E lē faaalia ai se alofa o mātua pe a na ona faalālā atu i taimi uma i fanau le faasalaga ae lē faatinoina. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Auā ua lē vave faaootia le sala i le amio leaga, o le mea lea ua matuā naunau ai loto o tagata e fai mea leaga.” (Failauga 8:11) E moni, e ʻalofia e se matua le faasala o le tamaitiiti i se mea e tumu ai tagata po o iai foʻi isi tamaiti, ina ia aua neʻi faamāina o ia. Ae lagona e tamaiti le malupuipuia, ati aʻe le faaaloalo, ma le alofa mo o latou mātua, pe a latou iloa e tausisi o latou mātua i le la “Ioe” ma le “Leai,” e tusa foʻi pe aofia ai ma ni faasalaga.—Mataio 5:37.
13, 14. E faapefea ona faaaʻoaʻo mātua iā Ieova pe a aʻoaʻo le la fanau?
13 Ina ia faia le faasalaga ma le alofa, e manaʻomia ona fuafua e tusa ma le tulaga o le tamaitiiti. Na faapea mai Pam: “O la ma fanau e toʻalua e eseese auala e aʻoaʻi ai. O le mea e aogā i le tasi e lē aogā i le isi.” Na faamatala mai e lana tane o Larry: “O le ma teine matua sa loto malosi ma fai lava le mea e manaʻo ai; e faatoʻā usitai lava pe a malosi i ai le aʻoaʻiga. Ae o le ma teine laʻitiiti sa aogā i ai ni upu maumauaʻi ma se pupula e taʻu atu ai le lē ioeina o se mea.” Ioe, o mātua alolofa e taumafai ia iloa le aʻoaʻiga e aogā mo tamaiti taʻitoʻatasi.
14 Ua faatulaga e Ieova le faaaʻoaʻoga mo mātua i lona silafia o uiga lelei ma vaivaiga o ana auauna. (Eperu 4:13) E lē gata i lea pe a faataunuuina se faasalaga, e lē soona inainā pe faapea foʻi e lē manatu mamafa mai Ieova. Na i lo lea, e na te aʻoaʻia “faatatau” ona tagata i taimi uma. (Ieremia 30:11) Mātua e, po o lua silafia uiga o loo lelei ai ma uiga foʻi o loo faalētonu ai le lua fanau? Pe mafai ona lua faaaogā lelei le lua silafia lenā i se auala agalelei e aʻoaʻoina ai i latou? Pe afai o oulua faia faapea, ua faaalia ai e te lua alolofa i le lua fanau.
Faalaeiau le Fanau ia Saʻoloto ma Faamaoni le Talanoa Mai
15, 16. E faapefea ona faalaeiau e mātua a latou fanau ina ia faamaoni le talanoa mai, ma o le ā le auala ua iloa e mātua Kerisiano e aogā?
15 O le isi vala o le alofa o le “lē fiafia i le amio leaga, a e fiafia i le faamaoni.” (1 Korinito 13:6) E faapefea ona aʻoaʻo e mātua le la fanau e fiafia i le mea saʻo ma faamaoni? O le mea e ao ona fai, o le faalaeiau o le fanau e faaali mai o latou faalogona moni, e tusa lava pe lē fiafia ai mātua i mea e taʻu mai e le fanau. E mautinoa lava, e fiafia mātua pe a faaalia e le fanau o latou manatu ma faalogona e ōgatusa ma taʻiala amiotonu. Peitaʻi, o nisi taimi o faamatalaga faamaoni a se tamaitiiti, e ono iloa ai ona faanaunauga i mea leaga. (Kenese 8:21) O le ā le tali atu a mātua? Atonu o le la faanaunauga muamua lava o le faasaʻo po o le faasala o le fanau ona o ia manatu. Peitaʻi, afai o le auala lea e tali atu ai mātua, o le mea e iʻu i ai, o le a taʻu mai e le fanau na o mea latou te iloa e fia faalogo ai o latou mātua. E moni e tatau ona vave faasaʻo faamatalaga lē faaaloalo, ae e iai le eseesega o le aʻoaʻo o le fanau i le auala e tautatala faaaloalo ai, ma le faatonu atu o tala e latou te tautatala ai.
16 E faapefea ona faalaeiau e mātua ni fetalanoaʻiga faamaoni? Na faapea mai Alea lea na taʻua muamua: “Na ma ati aʻe se siʻomaga o talanoaga faamaoni ma la ma fanau e ala i le lē soona inainā pe a taʻu mai e le ma fanau mea e ma te iloa e lē lelei.” Na faapea mai se tamā e igoa iā Toma: “E ma te faalaeiau le ma tama teine e faailoa mai ona faalogona iā i maʻua, e tusa pe lē ioe mai i o ma manatu. E ma te lagona, pe a ma faasalavei soo ma fai atu o ma manatu a o talanoa mai, o le a fiu ma lē toe taʻu maia ai iā i maʻua mea tonu o i lona loto. Ae o lo ma faalogologo iā te ia e faalaeiau ai o ia e faalogo mai iā i maʻua.” Ioe, e tatau i le fanau ona usiusitai i mātua. (Faataoto 6:20) Peitaʻi o le fetalanoaaʻi e maua ai e mātua le avanoa e fesoasoani ai i le la fanau e faaaogā le tomai e fefulifulisaʻi ai. Na faapea mai Vincent o se tamā e toʻafā lana fanau: “E masani ona matou talanoa i itu e lelei ma leaga ai se mea, ina ia iloa e la ma fanau le tulaga e sili ona lelei mo i latou. Ua fesoasoani ai iā i latou e ati aʻe le tomai e mafaufau ai.”—Faataoto 1:1-4.
17. O le ā le mea e ao ona mautinoa ai mātua?
17 Ioe, e leai se matua e mafai ona faatatauina atoatoa fautuaga a le Tusi Paia i le tausia o se tamaitiiti. Peitaʻi ia mautinoa e talisapaia e la oulua fanau taumafaiga e aʻoaʻo i latou ma le onosai, agamalu, ma le alofa. E mautinoa e faamanuia Ieova i a oulua taumafaiga i le faia faapea. (Faataoto 3:33) O le māfuaaga autū o le faia faapea, ona e mananaʻo mātua Kerisiano uma ia alolofa a latou fanau iā Ieova e pei foʻi ona alolofa i latou mātua iā Ieova. E faapefea ona ausia e mātua lenei sini lelei tele? O le a talanoaina i le mataupu o loo sosoo mai ni auala patino e faia ai faapea.
Pe E te Manatua?
• E faapefea ona fesoasoani le iai o se malamalamaga o mātua ina ia onosai ai?
• E faapefea ona fesootaʻi le agalelei ma le aʻoaʻiga?
• Aiseā e tāua ai talanoaga faamaoni i le va o mātua ma fanau?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 23]
Mātua, pe lua te manatua le taimi na lua tamaiti ai?
[Ata i le itulau 24]
Pe lua te faalaeiauina fetalanoaʻiga faamaoni ma le lua fanau?