Se ʻAuuso Teine Mafatia “Sa La Ati Aʻe le Aiga o Isaraelu”

A O LATALATA ina ao, na iloa e Lea o le a lē toe umi ae iloa o ia. O le a iloa nei e Iakopo, o lē sa taoto ai Lea i ona lima, e lē o ia o Rasela, lona uso laʻitiiti. Ona o le talosaga a lona tamā, na fai ai e Lea se veli ina ia faigatā ona iloa o ia, ma faapea ona la momoe ma Iakopo i le pō i le moega ua uma ona saunia mo Iakopo ma Rasela.

Seʻi manatu i faalogona o Iakopo i lenā taimi, ina ua ia iloa i le taeao ua faasesēina o ia! O lona lē fiafia, na ia finau ai ma Lapana, le tamā o Lea. I le taimi lenā, o loo mafaufau Lea i lana vaega na fai i lenei taufaasesē ma ni aafiaga o le a oo i ai. O le tala iā Lea ma Rasela, o se tasi lea o vaega tāua o le talafaasolopito o le Tusi Paia. O loo aumaia ai foʻi se malamalamaga i le talafeagai ona tasi le paaga faaipoipo, ma le faamaoni i le faaipoipoga.

Se Tagata Ese i le Vaieli

I tausaga e fitu muamua atu, na tamoʻe atu ai Rasela i lona tamā ma taʻu atu sa ia feiloaʻi ma se tagata ese i le vaieli, o lē na faapea mai e latou te aiga. Na ia iloa mulimuli ane o lona tauusoga o Iakopo, le tama a le tuafafine a lona tamā ma o se auauna a Ieova. I le masina na sosoo ai, na talosaga atu Iakopo iā Lapana e auauna iā te ia mo tausaga e fitu, ae la faaipoipo ma Rasela. I le vaai atu i le toʻaga o Iakopo e galue aemaise o le aganuu masani mo i latou le faaipoipo o ni tauaiga, na talia ai e Lapana le talosaga.—Kenese 29:1-19.

Na moni le alofa o Iakopo iā Rasela. O le la faamau mo le fitu tausaga, ua ‘peiseaʻī o nai aso itiiti ia i lona manatu, auā ua ia manaʻo tele iā te ia.’ (Kenese 29:20) O lenā alofa o Iakopo iā Rasela seʻia oo ina oti Rasela, e foliga mai e tele ni uiga lelei sa iai iā te ia.

Pe na faamoemoe foʻi Lea e faaipoipo i se auauna faatuatua a Ieova? E lē o taʻu mai e le Tusi Paia lenā mea. Ae o loo taʻu manino mai le fuafuaina e Lapana o lana faaipoipoga. Ina ua uma le taimi o le faamau a Rasela, na faia loa e Lapana se tausamiga mo le faaipoipoga. Ua oo i le afiafi, ona avatu lea e Lapana o Lea iā Iakopo, ma na faapea mai le Tusi Paia, “ona alu atu ai lea o ia iā te ia.”—Kenese 29:23.

Pe na faufau Lea e faasesē Iakopo? Pe na ona tau lava ina usitai i lona tamā? Ae o fea sa iai Rasela? Pe na ia iloa le mea o loo tupu? Afai na ia iloa, o le ā sona lagona na iai? Pe mafai ona ia tetee i le fuafuaga ua fai e lona tamā? E lē o taʻu mai e le Tusi Paia tali o nei fesili. Po o ā lava manatu na i ai iā Rasela ma Lea e faatatau i lenā mea, ae mulimuli ane na matuā tigā ai Iakopo. Ma na ia finau atu iā Lapana, ae lē o ona afafine, e faapea: “Ou te leʻi auauna ea iā te oe ona o Rasela? Se a foʻi le mea ua e faaʻoleʻole mai ai iā te aʻu?” O le ā le tali a Lapana? “E lē faapea le tu i lo matou nuu ona muaʻi avatu le itiiti a e mulimuli le  matua. Ia faaatoa ona aso e fitu, ona avatu ai foʻi lea iā te oe atoa ma lenei, ona o le galuega e te auauna mai ai iā te aʻu i isi tausaga e fitu.” (Kenese 29:25-27) O lea na faasesēina ai Iakopo i le faaipoipo atu i tagata e toʻalua, lea na faapogaia ai lagona tigā o le fuā.

Se Aiga lē Fiafia

Na alofa faapelepele Iakopo iā Rasela. Ina ua silasila le Atua i lea tulaga ua “inosia” Lea, ona ia faapogaia lea o le tō a Lea, ae tumau pea ona lē fanau Rasela. Peitaʻi, na leʻi gata ai i ina le manaʻo o Lea; na ia manaʻo foʻi i le alofa faapelepele o Iakopo. I le vaai atu i lenā alofa o loo maua e Rasela, na lagona ai e Lea le mafatia. Ae na tumau pea ona moomoo Lea i le alofa faapelepele o Iakopo, ina ua ia fanau mai lana tama muamua, o Reupena, o lona uiga “Vaai, o le Tama!” Sa iai le māfuaaga na faaigoa ai e Lea le tama i lenā igoa: “Auā ua faapea ana, Ua silasila mai Ieova i loʻu tigā; o lenei, e alofa mai ai laʻu tane iā te aʻu.” Ae e leʻi alofa Iakopo iā te ia; e oo lava i le fanau mai o le tama lona lua. Na faaigoa e Lea lenā tama iā Simeona, o lona uiga “Ua Faafofoga.” Na ia faapea mai: “Auā ua faafofoga e Ieova ua inosia aʻu, o le mea lea ua na aumai ai iā te aʻu lenei tama foʻi.”—Kenese 29:30-33.

O le faafofoga mai o le Atua, o lona uiga na tatalo Lea i lona tulaga o loo iai. Na foliga mai o ia o se fafine faatuatua. Ae peitaʻi, sa faaauau pea ona ia mafatia e ui lava ina ua fanau mai Levi, le tama lona tolu. O lona igoa, e faauigaina i le “Sosoo Faatasi,” o loo faamatalaina e Lea le uiga o lenā igoa i upu nei: “O lenei, a sosoo nei o ma loto ma laʻu tane, auā ua ou fanau iā te ia tama tane e toʻatolu.” Ae o le mea moni, e leʻi alofa lava Iakopo iā te ia. Atonu na talia e Lea le tulaga ua iai, ona o le igoa o lana tama lona fā e leai ma se mea e iloa ai lona manaʻo i se la faiā māfana ma Iakopo. Na i lo lea, o le faaigoaina o lana tama iā Iuta e faailoa atu ai lona faafetaia o le Atua. O le igoa “Iuta,” o lona uiga “Vivii.” Na taʻua e Lea: “O lenei ou te vivii iā Ieova.”—Kenese 29:34, 35.

E moni na mafatia Lea, ae na mafatia foʻi Rasela. Na ia ʻaiʻoi atu iā Iakopo: “Aumai ia ni tama iā te aʻu, a leai ona ou oti ai lea.” (Kenese 30:1) Na maua e Rasela le alofa o Iakopo, ae na ia manaʻo i sana fanau. Na maua e Lea ni fanau, ae na ia manaʻo i le alofa o  Iakopo. Sa manaʻo Rasela i le mea na maua e Lea, faapea foʻi Lea na manaʻo i le mea na maua e Rasela, ma e leai ma se isi o i laʻua na fiafia. Na la alolofa uma iā Iakopo, ma mananaʻo i ni fanau. Na fuā le tasi i le isi. Pagā se tulaga lē fiafia o le aiga!

Fanau mo Rasela?

I lenā taimi, o le lē fanau o se fafine o se mea e manatu i ai o se mala. Na folafola e le Atua iā Aperaamo, Isaako, ma Iakopo o lo latou aiga lea o le a tupuga mai ai le “fanau,” e ala mai iā te ia o le a faamanuiaina ai aiga uma. (Kenese 26:4; 28:14) Peitaʻi, e leʻi maua se fanau a Rasela. Na mafaufau Iakopo ua na o le Atua e na te aumaia se fanau mo Rasela, ina ia mafai ona iai sana vaega e fai i lenā faamanuiaga. Ae na leʻi onosai Rasela. Na ia faapea atu, “Faauta, o laʻu auauna o Pila, ia e alu atu iā te ia, ona ou fai tama ai lea iā te ia, ia ou maua ni fanau mai iā te ia.”—Kenese 30:2, 3.   

E ono faigatā ona tatou malamalama i lenei gaoioiga na faia e Rasela. Ae peitaʻi, o faaipoipoga sa faia anamua i Sasaʻe Tutotonu, e faaalia ai sa talia e i latou le aganuu lea o le avatu e se fafine lē fanau, lana auauna teine i lana tane, ina ia mafai ona maua ai ni suli. * (Kenese 16:1-3) O lona uiga la, e taʻu le fanau a le auauna teine o fanau a le fafine.

Ina ua fanau mai e Pila se tama tane, na faapea mai ma le fiafia Rasela: “Ua faamasinoina aʻu e le Atua, ua ia faafofoga mai foʻi i loʻu leo, ma na aumai iā te aʻu le tama tane.” Na faaigoa iā te ia o Tanu, o lona uiga “Ua Faamasino.” Na ia tatalo foʻi e faatatau i lona tulaga. I le fanau mai o le tama lona lua a Pila, o Nafatali, o lona uiga o “Loʻu Fagatuaga (Tauiviga),” na faapea mai Rasela: “O fagatuaga tetele ua ou fagatua ai ma loʻu uso, ua ou manumalo ai foʻi,” E faasino atu nei igoa i feteenaʻiga a tamaʻitaʻi e toʻalua.—Kenese 30:5-8.

Atonu na manatu Rasela sa ia gaoioi e ōgatusa ma ana tatalo ina ua ia avatu Pila iā Iakopo, ae peitaʻi e lē o le auala lea a le Atua i le aumaia o sana fanau. O loo iai se lesona i inei. Pe a talosaga atu iā Ieova, e tatau ona tatou onosai. E mafai ona ia tali mai i a tatou  tatalo i ni auala eseese, ma e tali mai i le taimi e tatou te lē o faatalitalia ai.

Ina ia faafetauia le mea na faia e Rasela, na avatu foʻi e Lea lana auauna fafine o Selepa iā Iakopo. Sa fanau muamua e ia o Kato, sosoo ai ma Asera.—Kenese 30:9-13.

O se tasi o mea na tupu ua iloa ai le feteenaʻi o Rasela ma Lea, e aofia ai tutaima na maua e Reupena, le tama a Lea. O le fua o lenei laau, e fesoasoani i se fafine pa ina ia fanau. Ina ua ʻaiʻoi atu Rasela mo ni nai fua, na tali atu Lea ma le tigā tele: “Se mea māmā ea ina ua e fao laʻu tane? a e fao ea foʻi ma tutaima a laʻu tama?” O nisi na latou malamalama faapea o uiga o na upu, e tele atu taimi na faatasi ai Rasela ma Iakopo na i lo Lea. Atonu na iloa e Rasela le māfuaaga o le tigā o Lea, ina ua tali atu faapea: “O lea foʻi, lua te momoe ai ma ia i le po nanei, ona o tutaima a lau tama.” Ma ina ua taunuu Iakopo i le fale i lenā afiafi, na taʻu atu e Lea iā te ia: “E te alu ane iā te aʻu, auā ua ou faatauina lava oe i tutaima a laʻu tama.”—Kenese 30:15, 16.

Na fanaua e Lea lana tama lona lima ma le lona ono, o Isakara ma Sepulona. Ona ia faapea mai lea: “O le a ma mau ma laʻu tane auā ua ou fanau tama tane e toʻaono iā te ia.” *—Kenese 30:17-20.

E leʻi fesoasoani tutaima iā Rasela. I le ono tausaga talu ona faaipoipo, ona tō lea o Rasela ma ia fanaua ai Iosefa, o le māfuaaga ona ua “manatua” e Ieova o ia ma tali mai i lana tatalo. I lenā taimi na faapea mai ai Rasela: “Ua aveeseina e le Atua loʻu luma!”—Kenese 30:22-24.

Le Oti ma Mafatiaga

Na oti Rasela a o ia fanauina Peniamina, lana tama lona lua. Na alofa moni Iakopo iā Rasela, ma na pele iā te ia fanau tama e toʻalua a Rasela. I tausaga mulimuli ane, a o latalata i lona maliu, na toe taʻua ai e Iakopo le maliu faafuaseʻi o si ana avā faapelepele o Rasela. (Kenese 30:1; 35:16-19; 48:7) Ae e leʻi taʻu maia se mea e faatatau i le oti o Lea, seʻi vaganā ai le tanuina o ia e Iakopo i le mea na manaʻo Iakopo e tanu ai o ia pe a oti.—Kenese 49:29-32.

Ina ua matua Iakopo na ia taʻutino lona olaga—e aofia ai ma lana faiā faaleaiga—o se olaga mafatia. (Kenese 47:9) E mautinoa lava na mafatia foʻi olaga o Lea ma Rasela. O lenā mea na tupu iā i laʻua, na faaalia mai ai ni iʻuga faanoanoa e maua e se tasi e lē tausisi i lana paaga e tasi, ma o loo faailoa mai ai le māfuaaga na faatulaga ai e Ieova le tatau ona tasi le avā a se tagata. (Mataio 19:4-8; 1 Timoteo 3:2, 12) E tupu le fuā, pe a lē faagata mai le manaʻo po o le fiafia i feusuaʻiga o se tane po o se avā i le tagata e toʻatasi—lana lava paaga. O le isi māfuaaga lenā e faasā ai e le Atua le faitaaga ma le mulilua.—1 Korinito 6:18; Eperu 13:4.

Po o le ā lava le tulaga, ae sa faaauau pea—ma o loo faaauau pea—ona faaaogā e le Atua tane ma fafine faatuatua e lē lelei atoatoa, e faataunuu lona finagalo. O lenei ʻauuso teine, na iai o la masei pei foʻi o i tatou. Ae ala mai i nei fafine, na amata ai ona faataunuu e Ieova lana folafolaga lea na fai iā Aperaamo. O le mea moni, ua talafeagai ona taʻua Rasela ma Lea o ē “sa la ati aʻe le aiga o Isaraelu.”—Ruta 4:11.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 9]

Sa manaʻo Rasela i le mea na maua e Lea, faapea foʻi Lea sa manaʻo i le mea na maua e Rasela, ma e leai ma se isi o i laʻua na fiafia

[Ata i le itulau 10]

Na tupuga mai le nuu o Isaraelu i atalii e 12 a Iakopo