Ia Savavali i Ala o Ieova

“Amuia [e fiafia] i latou uma o ē matataʻu iā Ieova, o ē savavali i ona ala.”—SALA. 128:1.

1, 2. Aiseā e tatou te mautinoa ai e mafai ona tatou maua le fiafia moni?

O TAGATA uma e mananaʻo ia fiafia. Peitaʻi, e mautinoa e te ioe mai e faapea, e lē faapea a taumafai e saʻili le fiafia ona uiga ai lea ua tatou maua moni le fiafia.

² Peitaʻi, e mafai ona maua le fiafia moni. Ua faapea mai le Salamo 128:1: “Amuia [e fiafia] i latou uma o ē matataʻu iā Ieova, o ē savavali i ona ala.” E mafai ona tatou fiafia pe afai tatou te tapuaʻi i le Atua ma savavali i ona ala e ala i le faia o lona finagalo. O ā ni aafiaga o lenei mea i amio ma uiga tatou te faaalia?

Ia E Maufaatuatuaina

3. E faapefea ona fesootaʻi le maufaatuatuaina ma lo tatou tuuina atu i le Atua?

³ Talu ai e maufaatuatuaina Ieova, o lea e tatau ai foʻi ona maufaatuatuaina ē e matataʻu iā te ia. Na faataunuu e Ieova folafolaga uma na ia faia iā Isaraelu anamua. (1 Tu. 8:56) O le tautoga e pito i sili ona tāua tatou te faia, o le tuuina atu lea i le Atua, ma o le a fesoasoani iā i tatou le tatalo e lē aunoa e tausia ai pea lenā tautoga. E mafai ona tatou tatalo e pei o le faisalamo o Tavita e faapea: “O oe, le Atua e, ua e faafofoga mai i aʻu tautoga; . . . Ona ou fai pesega ai lea i lou suafa e faavavau, ina ia ou avatua i lea aso ma lea aso o mea na ou tautō ai.” (Sala. 61:5, 8; Fai. 5:4-6) O lea la, ina ia avea ma uō a le Atua, e ao ona avea i tatou ma ē e maufaatuatuaina.—Sala. 15:1, 4.

4. O le ā na fai e Iefata ma lona afafine e tusa ai o lana tautoga iā Ieova?

⁴ I aso o Faamasino i Isaraelu, na tautō ai Iefata e faapea, afai e tuuina atu e Ieova le manumalo  iā te ia i tagata sā Amonī, o le a ia foaʻiina atu iā Ieova e avea o se “taulaga mū,” le tagata muamua e faafeiloaʻia o ia i lona foʻi atu i le taua. Ma o lenā tagata, o lona afafine e toʻatasi. Na faia ai e Iefata ma lona afafine e leʻi faaipoipo mea uma na ia tautō atu ai iā Ieova o le a ia faia, ona o le faatuatua iā Ieova. E ui lava sa faatāua i manatu o tagata Isaraelu le faaipoipo ma fai ni fanau, ae na lotomalie le afafine o Iefata e nofofua pea, ma maua le faaeaga e faia le auaunaga paia i le malumalu o Ieova.—Faama. 11:28-40.

5. Na faaalia faapefea le faamaoni o Hana i ana upu?

⁵ Na faamaoni foʻi le fafine amio Atua o Hana i ana upu. Sa nonofo faatasi o ia ma lana tane o se sā Levī, o Elekana, ma le isi ana avā o Penina, i le vaipanoa maugā o Efaraima. Sa iai le fanau a Penina, ma sa ia taufaifai iā Hana o lē na pā e lē fanau, aemaise lava i taimi e ō ai le aiga i le malumalu. I se tasi o ia malaga, na tautō ai Hana e faapea, afai na te fanauina se tama, o le a ia tuuina atu o ia iā Ieova. E leʻi umi ae tō o ia ma ia fanauina se tama tama, lea na faaigoa iā Samuelu. Ina ua teʻa le tama ma le susu, sa tuuina atu loa o ia e Hana i le Atua i Sailo, e ala i le tuuina atu o Samuelu iā Ieova i “aso uma o lona ola.” (1 Samu. 1:11) O i inā na faataunuu ai e Hana lana tautoga e ui lava na te leʻi iloaina, o le a mulimuli ane ia toe fanauina nisi fanau.—1 Samu. 2:20, 21.

6. Na faaalia faapefea le maufaatuatuaina o Tuiko?

⁶ Sa avea Tuiko, o se Kerisiano i le uluaʻi senituri, ma tane maufaatuatuaina ma “auauna faamaoni.” (Kolo. 4:7) Sa faimalaga faatasi Tuiko ma le aposetolo o Paulo mai Eleni agaʻi i Maketonia, i Asia Itiiti, ma atonu i Ierusalema foʻi. (Galu. 20:2-4) Atonu o ia o le “uso” lea na fesoasoani iā Tito e tufatufa atu meaalofa mo uso talitonu na pagatia i Iutaia. (2 Kori. 8:18, 19; 12:18) Ina ua faafalepuipui Paulo mo le uluaʻi taimi i Roma, sa ave e lona sui maufaatuatuaina o Tuiko, ana tusi i uso talitonu i Efeso ma Kolose. (Efe. 6:21, 22; Kolo. 4:8, 9) A o faafalepuipui Paulo mo le taimi lona lua i Roma, na ia auina atu Tuiko i Efeso. (2 Timo. 4:12) Pe afai e maufaatuatuaina i tatou, o le a tatou maua foʻi ni faamanuiaga i le auaunaga iā Ieova.

7, 8. Aiseā e faapea atu ai sa avea Tavita ma Ionatana ma uō moni?

⁷ E finagalo le Atua ia avea i tatou ma uō faamoemoeina. (Faata. 17:17) Sa avea Ionatana, le atalii o le tupu o Saulo, ma uō a Tavita. Ina ua faalogo Ionatana ua fasioti e Tavita Koliata, “ona pii mau lea o le loto o Ionatana i le loto o Tavita, ua alofa Ionatana iā te ia e pei ona alofa o ia iā te ia lava.” (1 Samu. 18:1, 3) Sa oo lava foʻi ina lapataʻia e Ionatana Tavita ina ua manaʻo Saulo e fasioti Tavita. Ina ua sola Tavita, sa la feiloaʻi ma Ionatana ma osia se feagaiga ma ia. Sa toetoe lava a fasioti e Saulo Ionatana ona o lona talanoa atu iā Tavita, peitaʻi na la toe feiloaʻi ma toe faamalosia atili le la faigāuō. (1 Samu. 20:24-41) I le taimi mulimuli na la feiloaʻi ai, na faalaeiau e Ionatana Tavita “i la le Atua.”—1 Samu. 23:16-18.

⁸ Na oti Ionatana i le taua ma tagata Filisitia. (1 Samu. 31:6) Na lagi e Tavita se pese faanoanoa e faapea: “Ua tigāina aʻu ona o oe loʻu uso Ionatana e; sa aʻu matuā fiafia iā te oe, sa maʻeu  lava lou alofa iā te aʻu, e sili i le alofa o fafine.” (2 Samu. 1:26) O lenei alofa, o le alofa i le va o uō ma e leai ni faanaunauga tau feusuaʻiga. Sa avea Tavita ma Ionatana ma uō moni.

Ia Faaalia Pea le “Lotomaulalo”

9. Ua faaalia faapefea i le Faamasino mataupu e 9 le tāua o le lotomaulalo?

⁹ Ina ia avea ma uō a le Atua, e ao ona tatou “lotomaulalo.” (1 Pete. 3:8; Sala. 138:6) O loo faaalia le tāua o le lotomaulalo i le Faamasino mataupu e 9. Na faapea mai Iotama le atalii o Kitiona: “Na ō atu laau e faauuina se tupu mo i latou.” Na ia taʻua laau e iai le olive, mati, ma le vine. Sa faaāta mai i nei laau tagata tāua na leʻi saʻili e fia pule i o latou uso Isaraelu. Peitaʻi sa faaāta mai e le laau tuitui, lea e pau lona aogā o le tafu ai o le afi, le pulega tautupu a Apimeleko, o lē sa faamaualuga, o se fasioti tagata, ma o lē na manaʻo e fia pule i isi. E ui lava na ia “pule iā Isaraelu i tausaga e tolu,” peitaʻi na maliu faafuaseʻi o ia a o leʻi taitai lona soifua. (Faama. 9:8-15, 22, 50-54) Maʻeu la le sili atu ona lelei o le avea ma sē e “lotomaulalo”!

10. O le ā se lesona ua e aʻoaʻoina mai le lē taulau o Herota e ‘vivii atu i le Atua’?

¹⁰ I le uluaʻi senituri T.A., na aliaʻe ai se feteenaʻiga i le va o le tupu faamaualuga o Iutaia, o Herota Akeripa, ma tagata Turo ma Saitonu, o ē na saʻilia le filemu ma ia. I se tasi o taimi ina ua faia e Herota se lauga i le lautele, sa alalaga atu tagata e faapea: “O le siʻufofoga o se Atua, ae lē o le leo o se tagata!” E leʻi teena e Herota lenā viiga, ma na taia o ia e le agelu a Ieova ma oti ai i se oti tigā, “auā e leʻi vivii atu o ia i le Atua.” (Galu. 12:20-23) Ae faapefea pe afai ua tatou agavaa o se failauga po o se faiaʻoga o upu moni o le Tusi Paia? O lea la, seʻi o tatou avatu le viiga i le Atua ona o mea uma ua mafai ona tatou faia ona o ia.—1 Kori. 4:6, 7; Iako. 4:6.

Ia Lototele ma Faamalosi

11, 12. E faapefea i le mea na tupu iā Enoka, ona faaalia ai e aumai e Ieova le lototele ma le malosi i ana auauna?

¹¹ O le a foaʻi mai e Ieova le lototele ma le malosi, pe afai tatou te savavali ma le lotomaulalo i ona ala. (Teu. 31:6-8, 23) O Enoka e lona fitu i le faasologa mai iā Atamu, ma sa ia lototele e savavali ma le Atua. Sa ia faia e ala i le saʻilia o se ala saʻo e ui sa ia ola faatasi ma tagata amioleaga i lenā taimi. (Kene. 5:21-24) Na faamalosia e Ieova Enoka e taʻu atu se feʻau malosi i tagata amioleaga, ona o a latou upu ma amioga faalēmataʻu. (Faitau le Iuta 14, 15.) Pe e te lototele e faalauiloa atu faamasinoga a le Atua?

¹² Sa faaoo mai e Ieova lana faamasinoga i tagata faalēmataʻu e ala i le Lolo i ona pō o Noa. Peitaʻi, o se faalaeiauga mo i tatou le valoaga a Enoka, auā ua toeitiiti ona faaumatia loa lea e le ʻautau paia e manomano a le Atua tagata faalēmataʻu i o tatou aso. (Faaa. 16:14-16; 19:11-16) I le tali mai i a tatou tatalo, e aumai e Ieova iā i tatou le lototele e folafola ai lana feʻau, o lana sala faafaamasinoga faapea ma faamanuiaga mai le pulega o le Malo.

13. Aiseā tatou te mautinoa ai e aumaia e Ieova le lototele ma le malosi, ina ia fesagaʻia ai faafitauli matuiā?

¹³ Tatou te manaʻomia le lototele ma le malosi mai le Atua ina ia fesagaʻia ai faafitauli. Ina ua faiavā Esau i fafine sā Hetī e toʻalua, sa “fai i laʻua ma faatigā loto iā Isaako ma Repeka.” Na oo lava foʻi ina faapea mai Repeka ma le faanoanoa: “Ou te fiu i loʻu ola ona o fafine o sā Hetī, afai e fai avā Iakopo i se fafine o sā Hetī, pei o ia fafine o le nuu, pe se ā le toe aogā o loʻu ola iā te aʻu?” (Kene. 26:34, 35; 27:46) Na filifili loa Isaako e auina atu Iakopo e saʻili sana avā i tagata tapuaʻi o Ieova. E ui sa lē mafai ona suia e Isaako ma Repeka le mea na faia e Esau, ae na tuu atu e Ieova iā i laʻua le atamai, le lototele, ma le malosi, e tumau faamaoni ai iā te Ia. Pe afai tatou te tatalo mo le fesoasoani, o le a faia faapea e Ieova iā i tatou.—Sala. 118:5.

14. Na faapefea ona faaalia e se teineitiiti Isaraelu lona lototele?

¹⁴ Ina ua mavae le faitau selau o tausaga, na ave faatagataotaua ai se teineitiiti Isaraelu e se ʻau, ma fai ma pologa i le aiga o le taʻitaʻiʻau a Suria, o Naamanu, o se tamāloa na maua i le lepela. Talu ai na faalogo i vavega na faia e le Atua  e ala i le perofeta o Elisaia, o lea na fai atu ai ma le lototele le teine i le avā a Naamanu e faapea: ‘Pe afai e alu loʻu matai i Isaraelu, o le a faamālōlō e le perofeta a Ieova lona maʻi lepela.’ Na alu Naamanu i Isaraelu, ma na faamālōlō faavavega ai o ia. (2 Tu. 5:1-3) Maʻeu se faaaʻoaʻoga lelei ua faataatia e lenā teineitiiti mo talavou o ē faalagolago iā Ieova, e aumai le lototele e molimau atu ai i faiaʻoga, o tamaiti i le aʻoga, faapea ma isi!

15. O le ā le gaoioiga lototele na faia e Opetaia le auauna pule a le tupu o Aapo?

¹⁵ E fesoasoani iā i tatou le lototele mai le Atua e tumau ai i sauāga. Seʻi manatu i lē na avea ma auauna pule a le tupu o Aapo, o Opetaia, o lē na ola i vaitaimi o le perofeta o Elia. Ina ua faatonuina e le masiofo o Iesepela le fasiotia o perofeta a le Atua, na faalafi e Opetaia perofeta e toʻa 100, “e taʻitoʻalimagafulu i ana.” (1 Tu. 18:13; 19:18) Po o le a e lototele ea e fesoasoani atu i uso Kerisiano o loo sauāina, e pei ona sa fesoasoani Opetaia i perofeta a Ieova?

16, 17. Na faapefea ona tali atu Aritako ma Kaio i sauāga?

¹⁶ Pe a sauāina i tatou, e tatou te mautinoa o le a faatasi Ieova ma i tatou. (Roma 8:35-39) I Efeso, i se nofoaga e fai ai lauga i fafo, na fetaiaʻi ai Aritako ma Kaio, o ē sa galulue ma Paulo, ma se motu o tagata e pe ā ma le faitau afe lo latou aofaʻi. Na amata e le fai mea siliva o Temetiu se vevesi. Na latou faia ma isi tufuga fai mea siliva faatusa o le malumalu siliva o le atua fafine o Atemisa. Sa latou popole neʻi gau le latou pisinisi lea sa ola tele, ona sa faapogaia e le galuega talaʻi a Paulo le toʻatele o tagata o le aai, e lafoaʻi le tapuaʻi i tupua. Na toso faamalosi e le motu o tagata Aritako ma Kaio i totonu o le fale mataaga ma alalaga atu pea e faapea: “E silisili lava Atemisa o le aai o Efeso!” Atonu na faatalitalia e Aritako ma Kaio le fasiotia o i laʻua, peitaʻi na faatoʻafilemu e le pulenuu o le aai le motu o tagata.—Galu. 19:23-41.

¹⁷ Pe afai na oo se tulaga faapena iā te oe, po o le a e taumafai ea e saʻili se isi olaga faigofie? E leʻi faavaivai Aritako ma Kaio. Talu ai o Aritako e sau mai Tesalonia, na ia iloa lelei, o le folafolaina atu o le tala lelei e iʻu ai i sauāga. Ona i se taimi muamua atu, na tupu ai se vevesi ina ua talaʻi atu Paulo i inā. (Galu. 17:5; 20:4) Talu ai na savavali Aritako ma Kaio i ala o Ieova, o lea na avatu ai e Ieova le malosi ma le lototele iā i laʻua, e tumau ai i sauāga.

Ia Uaʻi Atu i Manaʻoga o Isi

18. Na faapefea ona “vaavaai ma le naunau” Pisila ma Akula i manaʻoga o isi?

¹⁸ E tusa po o sauāina i tatou i aso nei pe leai, ae e ao ona tatou manatu mamafa i uso Kerisiano. Sa “vaavaai ma le naunau” Pisila ma Akula i manaʻoga o isi. (Faitau le Filipi 2:4.) Atonu na saunia e lenā ulugalii lelei, se mea e nofo ai Paulo i Efeso, i le mea na faatupu ai e le fai mea siliva o Temetiu le vevesi pei ona taʻua muamua. Atonu o lenā tulaga na uunaʻia ai Akula ma Pisila e “lamatia o la ola” ona o Paulo. (Roma 16:3, 4; 2 Kori. 1:8) I aso nei, ona o le manatu mamafa mo o tatou uso o loo sauāina, o lea ua tatou ‘faaeteete ai e pei o gata.’ (Mata. 10:16-18) O loo faia la tatou galuega ma le poto, ma e tatou te lē faailoa atu o latou igoa po o nisi faamatalaga i ē faasauā.

19. O ā mea lelei na fai e Toreka mo isi?

¹⁹ E tele auala e uaʻi atu ai i manaʻoga o isi. O  nisi Kerisiano o loo iai ni manaʻoga, ma e mafai ona tatou foaʻi atu mea o loo manaʻomia. (Efe. 4:28; Iako. 2:14-17) Sa iai se fafine limafoaʻi e igoa iā Toreka i le faapotopotoga i le uluaʻi senituri i Iopa. (Faitau le Galuega 9:36-42.) Sa faia e Toreka “le tele o galuega lelei ma foaʻi atu meaalofa,” lea e mautinoa na aofia ai ma le faia o ofu tetele mo fafine matitiva ua oti a latou tane. Sa matuā faanoanoa fafine ua oti a latou tane ina ua maliu o ia i le 36 T.A. E ala i le aposetolo o Peteru, na toe faatūina Toreka e le Atua, ma e foliga mai sa ia faaalu lona olaga a o iai i le lalolagi e talaʻi ai ma le olioli le tala lelei, ma faia mea lelei mo isi. E tatou te fiafia ona o loo iai fafine Kerisiano lē manatu faapito faapena i aso nei.

20, 21. (a) Ua faapefea ona aogā faalaeiauga ina ia uaʻi atu ai i manaʻoga o isi? (e) O le ā e te faia ina ia avea ai ma sē e faalaeiau?

²⁰ E faaalia lo tatou manatu mamafa i manaʻoga o isi, e ala i le faalaeiau o i latou. (Roma 1:11, 12) Sa avea Sila, o lē na galulue faatasi ma Paulo, ma puna o faalaeiauga. Ina ua uma ona talanoaina le mataupu i le finauga i le peritomeina i le 49 T.A., na auina atu e le vaega pule i Ierusalema ni sui e avatu se tusi i Kerisiano mai isi nuu. Sa ō atu Sila, Iuta, Panapa, ma Paulo i Anetioka. O i inā na faalaeiau ai e Sila ma Iuta “le ʻauuso i le tele o lauga ma faamalosia i latou.”—Galu. 15:32.

²¹ Mulimuli ane na faafalepuipui Paulo ma Sila i Filipi, peitaʻi na toe faasaʻoloto ina ua tupu se mafuiʻe. Maʻeu lo la fiafia ona na talaʻi i le pule o le falepuipui ma lona ʻauaiga ma vāai atu ua talitonu i latou. A o leʻi tuua lenā aai, sa faalaeiau e Sila ma Paulo uso i inā. (Galu. 16:12, 40) I le pei o Paulo ma Sila, ia taumafai e faalaeiau isi e ala i au tali, lauga, ma le maelega i le faiva. O lea la, pe afai o iā te oe ni ‘upu faalaeiau, inā taʻu atu ia.’—Galu. 13:15.

Ia Savavali Pea i Ala o Ieova

22, 23. E faapefea ona aogā iā i tatou tala o le Tusi Paia?

²² E tatou te lotofaafetai ona o tala moni o olaga o tagata o loo faamauina i le Afioga a Ieova, le “Atua o faalaeiauga uma.” (2 Kori. 1:3, Byington) O lea la, ina ia aogā iā i tatou nei tala i mea na tutupu, e ao la ona faatatauina i o tatou olaga lesona mai le Tusi Paia, ma ia tuu atu e taʻitaʻiina i tatou e le agaga paia.—Kala. 5:22-25.

²³ O le a fesoasoani iā i tatou le manatunatu loloto i tala o le Tusi Paia e faaalia atu ai uiga o le Atua. O le a faamalosia ai la tatou faiā ma Ieova, o lē na te aumaia iā i tatou le “poto, ma le iloa o mea, ma le olioli.” (Fai. 2:26) O le iʻuga, e tatou te faafiafiaina ai le finagalo o Ieova. (Faata. 27:11) Tau ina ia tatou maumauaʻi pea e faia faapea, e ala i le faaauau pea ona savavali i ala o Ieova.

O le ā Lau Tali?

• E faaalia faapefea o oe o se tagata maufaatuatuaina?

• Aiseā e ao ai ona tatou “lotomaulalo”?

• E faapefea ona fesoasoani tala o le Tusi Paia iā i tatou e lototele ai?

• I ā auala e tatou te uaʻi atu ai i manaʻoga o isi?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 8]

Na faataunuu e le tagata maufaatuatuaina o Iefata ma lona afafine lana tautoga, e ui sa faigatā

[Ata i le itulau 10]

Talavou, o le ā se mea e te aʻoaʻoina mai le teineitiiti Isaraelu?

[Ata i le itulau 11]

Na faapefea ona tausia e Toreka manaʻoga o uso Kerisiano?