Ia Lolo Atu i Isi i le Mea Tatau

“Ia faamanatu atu pea iā i latou ina ia . . . magafagafa [pe “ia lolo atu i isi”].”—TITO 3:1, 2.

1, 2. O ā fā a le Tusi Paia e faatatau i le lolo atu i isi, ma aiseā e fetaui ai?

O IEOVA lo tatou Tamā alofa i le lagi, e matuā poto lava o ia. Tatou te saʻili atu iā te ia e taʻitaʻia o tatou olaga, auā o ia na faia i tatou. (Sala. 48:14) Na tusi Iakopo, o le soo Kerisiano e faapea, “o le poto mai lugā, e muamua ona mamā, e filemu, e magafagafa [pe “lolo atu i isi”], e gauaʻigofie, e tumu i le alofa ma fua lelei, e lē faailoga tagata, e lē faatagāfai.”—Iako. 3:17.

² Na timaʻi mai le aposetolo o Paulo: “Ia iloa e tagata uma lo outou magafagafa [“lolo atu i isi,” Kingdom Interlinear].” * (Fili. 4:5) O Keriso Iesu, o le Alii ma o le Ulu ia o le faapotopotoga Kerisiano. (Efe. 5:23) E tāua tele mo i tatou taʻitoʻatasi ona faaalia le magafagafa, ia lolo atu i le taʻitaʻiga a Keriso, ma ia lolo atu foʻi i isi tagata!

3, 4. (a) Ia fai se faataʻitaʻiga o aogā o le lolo atu i isi. (e) O ā mea o le a tatou iloiloina?

³ Tatou te maua aogā pe a tatou lolo atu i isi i le mea tatau. Ia fai se faataʻitaʻiga: Na usiusitai pe lolo tagata malaga i vaalele i faatonuga e faasā ai mea na masani ona latou ave i luga o le vaalele, ina ua iloa le faufauga a se tagata faapāpomu i Peretania. Afai foʻi e tatou te aveina se taavale, e tatou te iloa le tāua o le lolo i isi avetaavale, aemaise pe afai o lea e tatou te i se magāala, ina ia saogalemu ai tagata uma ma faasolosolo lelei taavale.

⁴ E lē faigofie i le toʻatele o i tatou ona lolo atu i isi. Ae ina ia fesoasoani iā i tatou e faia faapea, seʻi o tatou iloiloina ni vala se tolu: o le māfuaaga e tatou te lolo atu ai, o la tatou vaai i le pule, aemaise po o ā mea e tatau ona tatou lolo atu ai.

Aiseā e Lolo Atu ai i Isi?

5. Aiseā na filifili ai se pologa e faatasi pea ma lona matai i le taimi o le Tulafono a Mose?

⁵ E iai se faaaʻoaʻoga anamua o le nuu o Isaraelu, e faaalia ai le māfuaaga tonu e lolo atu ai i isi. I le taimi o le Tulafono a Mose, sa tatau ona faasaʻoloto tagata Eperu na fai ma pologa, a lē faasaʻolotoina i le tausaga lona fitu o la latou auaunaga, e ao ona faasaʻoloto i le tausaga Iupeli, e fua i le mea e muamua tupu. Ae e mafai ona filifili le pologa ina ia fai pea o ia ma pologa. (Faitau le Esoto 21:5, 6.) Aiseā e faia ai e le pologa lenā filifiliga? O le alofa o le pologa ua māfua ai ona fia auauna pea, ma pulea ai pea o ia e lona matai agalelei.

6. E faapefea ona tatou lolo atu i isi ona o le alofa?

⁶ Ona o lo tatou alofa mo Ieova, ua māfua ai foʻi ona tuuina atu o tatou ola iā te ia, ma ola ai e tusa ma lo tatou tuuina atu. (Roma 14:7, 8) Na tusi le aposetolo o Ioane: “O le alofa lenei i le Atua, ia tatou tausi i ana poloaʻiga; ma e lē mamafa ana poloaʻiga.” (1 Ioa. 5:3) O lenei alofa “e lē saʻili mo lona lava lelei.” (1 Kori. 13:4, 5) Pe a tatou feutagaʻi ma tagata, o le alofa mo tuaoi e māfua ai ona tatou lolo atu ma faamuamua i latou. Tatou te manatu mamafa i mea e lelei ai isi, ae lē o le fai lava o mea e tatou te fiafia ai.—Fili. 2:2, 3.

7. O le ā le aogā o le lolo atu i isi i la tatou talaʻiga?

⁷ Ia lē avea a tatou upu ma amio ma mea e tausuai ai isi. (Efe. 4:29) O le alofa e māfua ai ona tatou lē faia ni mea e tautevateva ai  tagata e ese a latou atunuu ma talaaga, o ē o loo fia agaʻigaʻi i luma e auauna iā Ieova. E tatau la ona tatou lolo atu i isi. O se faaaʻoaʻoga, o tuafāfine misionare o ē e masani ona vali o latou foliga pe ova teuga, e latou te lē tausisi e teteu faapena i nofoaga e faaseā ai tagata ona o teuga faapena, pe tausuai ai foʻi isi.—1 Kori. 10:31-33.

8. E faapefea i le alofa i le Atua ona fesoasoani ina ia tatou manatu ai o i tatou o “tagata faatauvaa”?

⁸ O lo tatou alofa iā Ieova, e fesoasoani ai iā i tatou e aua le faamaualuga. Ina ua uma le finauga a soo po o ai o i latou e sili, na faatū ai e Iesu se tamaitiiti i o latou luma. Na fetalai atu o ia: “O sē e na te taliaina lenei tamaitiiti ona o loʻu igoa, ua ia taliaina foʻi aʻu, ma o sē e na te taliaina aʻu, ua ia taliaina foʻi lē na auina mai aʻu. O lē e fai o ia lava ma tagata faatauvaa iā te outou uma, e sili lava o ia.” (Luka 9:48; Mare. 9:36) Atonu e faigatā mo i tatou taʻitoʻatasi ona manatu o i tatou o “tagata faatauvaa.” O lo tatou tino lē lelei atoatoa ma le manatu faamaualuga e ono uunaʻia ai i tatou e fia muamua, ae o le lotomaulalo e fesoasoani ai iā i tatou ina ia lolo atu i isi.—Roma 12:10.

9. Ina ia lolo atu i isi, o le ā e tatau ona tatou amanaʻia?

⁹ Ina ia tatou lolo atu i isi, e tatau ona tatou amanaʻia le pule ua tofia e le Atua. E amanaʻia uma e Kerisiano moni le faatulagaga tāua o le tulaga ulu. Na faailoa atu e le aposetolo o Paulo lenei faatulagaga i Kerisiano i Korinito, e faapea: “Ou te manaʻo ina ia outou iloa, o le ulu o tane taʻitoʻatasi uma o Keriso; o le ulu o le fafine o le tane; a o le ulu o Keriso o le Atua.”—1 Kori. 11:3.

10. O le ā ua tatou faaalia pe a lolo atu i le pule a Ieova?

¹⁰ O le lolo atu i le pule a le Atua, e faaalia ai lo tatou faatuatua ma le mautinoa, o ia o lo tatou Tamā alofa. E na te silafia mea uma lava o loo tutupu, ma e mafai ona ia tauia i tatou. E tāua tele le manatuaina o lenā mea, aemaise pe a lē faaaloalo mai isi tagata iā i tatou, pe feitai ma ʻinaʻinā mai foʻi. Na tusi Paulo: “Afai e mafai iā te outou, ia nonofo filemu ma tagata uma.” Na faamatilatila e Paulo lenā fautuaga ina ua ia tusi e faapea: “Le ʻaupele e, aua tou te tauimasui, ae ia tuu atu i le toʻasā o le Atua; auā ua tusia: ‘O aʻu e faia le tauimasui; ou te taui atu lava, ua fetalai mai ai Ieova.’”—Roma 12:18, 19.

11. E faapefea ona faaalia lo tatou lolo atu i le tulaga ulu o Keriso?

¹¹ E tatau foʻi ona tatou lolo atu i le pule ua tofia e le Atua i totonu o le faapotopotoga Kerisiano. Ua faaalia i le mataupu 1 o le Faaaliga, o loo i le aao taumatau o Keriso Iesu “fetu” o le faapotopotoga. (Faaa. 1:16, 20) O nei “fetu” e mafai foʻi ona fai ma faatusa o le ʻautoeaina, po o taʻimua i faapotopotoga. O nei uso taʻimua ua tofia, e latou te lolo atu i le taʻitaʻiga a Keriso, ma e latou te faaaʻoaʻo i lona agalelei a o feutagaʻi ma isi. E gauaʻi tagata  uma o le faapotopotoga i “le pologa faamaoni ma le faautauta,” lea na tofia e Iesu e saunia meaʻai faaleagaga i le taimi tatau. (Mata. 24:45-47) O lo tatou naunau e suʻesuʻe ma faatatau nei fautuaga, e faaalia ai lo tatou lolo atu i le tulaga ulu o Keriso, lea e iʻu ai i le filemu ma le autasi.—Roma 14:13, 19.

O ā Mea e Tatou te Lolo Atu Ai?

12. Aiseā e lē talafeagai ai ona tatou lolo atu i nisi taimi?

¹² O le lolo atu i isi, e lē faapea ai e tatou te faagutugutulua pe lē tausisia ai taʻiala mai le Atua. O le ā le tali a uluaʻi Kerisiano ina ua faatonuina i latou e taʻitaʻi lotu e aua le toe talaʻi i le suafa o Iesu? Na faapea atu ma le lototele Peteru ma isi aposetolo: “E tatau ona matou usiusitai i le Atua o le pule, nai lo o tagata.” (Galu. 4:18-20; 5:28, 29) E faapena foʻi aso nei, e lē taofia la tatou talaʻiga pe a taumafai taʻitaʻi o malo e taofi le talaʻia o le tala lelei. Peitaʻi, atonu e toe fetuunaʻi auala e tatou te talaʻi ai ina ia faaalia le magafagafa i le tulaga o iai. Afai ua faasā le ō atu i lea fale ma lea fale, e tatou te saʻili nisi auala e faafesootaʻi ai tagata i o latou aiga, ma usiusitai ai pea i lo tatou tofiga ua tuuina mai e le Atua. Afai foʻi e faasā e “faipule silisili” a tatou sauniga, e tatou te faaalia le faautauta ma feiloaʻi i ni vaega toʻalaiti.—Roma 13:1; Epe. 10:24, 25.

13. O le ā le fetalaiga a Iesu e faatatau i le lolo atu i ē e pule?

¹³ Na faaalia e Iesu i lana Lauga i le Mauga le tāua o le lolo atu i le pule: “A manaʻo se tasi e ave oe i le faamasinoga ina ia maua lou ofu pito i totonu, ia avatu foʻi i ai ma lou ofu tele; ma pe a tauanau oe e se pule lua te ō ma ia i le maila e tasi, inā ō ia ma ia i maila e lua.” (Mata. 5:40, 41) * O le manatu mamafa i isi ma le naunau e fesoasoani iā i latou, e uunaʻia ai i tatou e ō i maila e lua, o lona uiga ia tele atu mea e tatou te faia nai lo o mea na talosaga mai ai.—1 Kori. 13:5; Tito 3:1, 2.

14. Aiseā e lē tatau ai ona tatou lolo atu i ē ua liliuese i le upu moni?

¹⁴ E ui tatou te naunau e lolo atu i isi, ae tatou te lē lolo atu i ē ua liliuese i le upu moni. E tāua tele lo tatou tutumau, ina ia tausia ai le mamā o le upu moni ma le autasi o le faapotopotoga. Na tusi Paulo e faatatau i “uso pepelo” e faapea: “E matou te leʻi lolo atu lava mo sina taimi i le gauaʻi atu iā i latou na, ina ia tumau pea iā te outou le upu moni o le tala lelei.” (Kala. 2:4, 5) E ui e seāseā ona tupu, ae afai e iai se tasi e liliuese mai le upu moni, e tumau pea ona lagolago e Kerisiano faamaoni le mea saʻo.

E Tatau i Uso Taʻimua Ona Lolo Atu

15. E faapefea ona lolo atu taʻimua Kerisiano pe a faia a latou fono?

¹⁵ O se tasi o agavaa o uso e tofia e fai ma taʻimua, o le lotomalie lea e lolo atu i isi. Na tusi Paulo: “E tatau i lē e taʻimua ona . . . magafagafa [pe ia “lolo atu i isi”].” (1 Timo. 3:2, 3) E tāua tele lenei uiga pe a fono uso ua tofia ina ia talanoaina mataupu a le faapotopotoga. A o leʻi faia se faaiʻuga, e tatala le avanoa e faaali ai manatu o toeaina taʻitasi o loo auai i le fono, ae e lē faapea e tatau i toeaina uma ona faaali se manatu. A o faia le talanoaga, atonu e sui manatu o se toeaina a o faalogologo atu o faamatilatila mai e isi toeaina ni taʻiala o le Tusi Paia e fetaui i le mataupu. O le toeaina e matua faaleagaga, e lolo atu i manatu o isi, ae e lē tetee i ai pe tausisi foʻi i ona lava manatu. Atonu na eseese manatu o toeaina i le amataga o le fono, ae o le tatalo ma le manatunatu lelei, e autasia ai toeaina agamalu o ē e lolo atu i isi.—1 Kori. 1:10; Faitau le Efeso 4:1-3.

16. O le ā le agaga e tatau ona faaalia e se taʻimua Kerisiano?

¹⁶ O so o se mea e fai e se taʻimua Kerisiano, e na te taumafai malosi e lagolago faatulagaga a le Atua. O le agaga lava lenā e na te leoleoina  ai le lafu mamoe, lea e fesoasoani iā te ia e manatu mamafa ma faapelepele ai i isi. Na tusi Peteru: “Ia leoleo i le lafu mamoe a le Atua o loo outou tausia, aua le manatu i ai o se avega mamafa, ae ia faia ma le lotomalie; aua le faia ona o le fia maua o mea i se auala faapiʻopiʻo, ae ia faia ma le lotonaunau.”—1 Pete. 5:2.

17. E faapefea ona faaalia e tagata uma o le faapotopotoga le agaga o le lolo atu i isi?

¹⁷ E talisapaia e tagata matutua o le faapotopotoga le fesoasoani a ē talavou, ma e latou te faaaloalo iā i latou. O le iʻuga, e faaaloalo foʻi talavou i ē matutua ua leva ona auauna iā Ieova. (1 Timo. 5:1, 2) O loo saʻili toeaina Kerisiano mo tane agavaa ina ia tuu atu i ai nisi tiute tauave, ma aʻoaʻo i latou e tausi i le lafu mamoe a le Atua. (2 Timo. 2:1, 2) E tatau ona faatāua e Kerisiano taʻitoʻatasi le fautuaga a Paulo, e faapea: “Ia usiusitai i ē o taʻitaʻia outou ma ia gauaʻi [pe “ia lolo atu”] iā i latou, auā o loo latou leoleoina o outou ola talu ai e tatau ona fai atu sa latou tali; ina ia latou faia ma le olioli ae e lē ma le ōi, auā e leaga lea mo outou.”—Epe. 13:17.

Ia Lolo Atu i Totonu o le Aiga

18. Aiseā e tatau ai ona iai i le aiga le agaga o le lolo atu i isi?

¹⁸ E tāua foʻi le lolo atu i isi i totonu o le aiga. (Faitau le Kolose 3:18-21.) O loo faailoa mai e le Tusi Paia tiute tauave mo sui eseese o le aiga Kerisiano. O le tamā o le ulu lea o lana avā, ma o ia foʻi e tele ina paʻū i ai le tiute tauave o le faatonutonuina o le fanau. E tatau ona amanaʻia e le avā le pule a lana tane, ma e taumafai foʻi le fanau ina ia usiusitai, lea e faafiafiaina ai le Alii. E mafai e sui taʻitasi o le aiga ona fesoasoani ina ia autasi ma filemu le aiga, pe a lolo atu i le mea ua tonu ma tatau. O loo iai ni faataʻitaʻiga i le Tusi Paia e faaalia ai lenā manatu.

19, 20. (a) Ia taʻu mai le eseesega o le faaaʻoaʻoga a Eli ma Ieova i le lolo atu i isi. (e) O ā ni lesona e aʻoaʻoina e mātua mai nei faaaʻoaʻoga?

¹⁹ Na auauna Eli o se faitaulaga sili i Isaraelu a o tamaitiiti Samuelu. A o atalii o Eli, o Hofeni ma Fineaso “o tagata ulavavale i laʻua” ma ua la lē “iloa Ieova.” Na faalogo Eli i lipoti lē lelei e faatatau iā i laʻua, aemaise na la momoe ma fafine na auauna i le faitotoʻa o le faleʻie o le faapotopotoga. O le ā le mea na fai e Eli? Na fai i ai Eli e leai se tasi e tatalo mo i laʻua pe afai e la te agasala iā Ieova. Ae e leʻi faasaʻo ma aʻoaʻia i laʻua e Eli. O le iʻuga, na faaauau pea ona faia e atalii o Eli le amioleaga. Mulimuli ane, na tonu le filifiliga na fai e  Ieova, ua tatau ona faasala i laʻua i le oti. Ina ua faalogo Eli ua feoti i laʻua, ona oti ai lea o ia. Pagā se iʻuga faanoanoa! E lē saʻo le mea na faia e Eli, talu ai na lolo o ia i a laʻua amioga leaga, auā na ia tuu pea i laʻua e fai le amioleaga.—1 Samu. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.

²⁰ Ae e tuufaafeagai lenā faaaʻoaʻoga ma le auala na feutagaʻi ai le Atua ma ona atalii agaga. Na vaaia e le perofeta o Mekaio se faaaliga ofoofogia a o faapotopoto Ieova ma Ana agelu. Na fesili atu Ieova po o ai se agelu e mafai ona faasesēina Aapo le tupu o Isaraelu, ma faatoʻilalo ai lenā tupu amioleaga. Na faafofoga atu Ieova i manatu eseese o ona atalii agaga. Ona faapea mai lea o se tasi o agelu, e mafai ona ia faia. Na fesili atu Ieova pe e faapefea. Na fiafia i ai Ieova, ona ia tofia lea o le agelu e faia faapea. (1 Tu. 22:19-23) Pe e mafai ea e aiga ona aʻoaʻo ni lesona mai lenā tala e faatatau i le lolo atu i isi? E lelei ona amanaʻia e se tane Kerisiano manatu o lana avā ma le fanau. Ae e tatau foʻi ona amanaʻia e avā ma le fanau, afai ua uma ona faailoa atu so latou manatu po o se mea e mananaʻo ai, e tatau la ona latou lolo atu ma faaaloalo i le taʻitaʻiga a le tane, o lē ua tofia e le Tusi Paia e na te faia faaiʻuga.

21. O le ā o le a iloilo i le mataupu o sosoo mai?

²¹ Tatou te matuā faafetai ona o faamanatuga alofa ma le poto mai iā Ieova ina ia tatou lolo atu i isi! (Sala. 119:99) O le a iloilo e le mataupu o sosoo mai, le auala e maua ai le olioli i faaipoipoga, ona o le lolo atu i le mea tatau.

[Faaopoopoga i lalo]

O le ā Lau Tali?

• O ā iʻuga lelei e iʻu i ai ona o le lolo atu i isi?

• E faapefea ona faaalia e taʻimua le agaga o le lolo atu i isi?

• Aiseā e tāua ai le lolo atu i isi i totonu o le aiga?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 4]

E faaaʻoaʻo toeaina i le agalelei o Keriso a o feutagaʻi ma isi

[Ata i le itulau 6]

O le tatalo ma le manatunatu lelei, faatasi ma se uiga ia lolo atu, e autasia ai toeaina i a latou fono