Ua Vaaia le Poto o Ieova i Ana Foafoaga

“O ona uiga lē vaaia, . . . ua mafai ona vaaia i mea na faia.”—ROMA 1:20.

1. Ua faapefea ona aafia le toʻatele o tagata ona o le poto o le lalolagi?

UA TELE ina soona faaaogā le upu “poto” i le taimi nei. Ua faapea mai nisi pe a tele mea e iloa e le tagata, o ia o le tagata poto. Peitaʻi, e lē o aumaia e tagata popoto o le lalolagi se taʻiala maufaatuatuaina ina ia iloa ai le uiga moni o le olaga. Nai lo lea, o i latou ua taaʻina e nei tagata, e masani lava ona “felafoaʻiina e peau, ma fetosinaaʻi i matagi o aʻoaʻoga eseese.”—Efe. 4:14.

2, 3. (a) Aiseā e taʻua ai Ieova, o ia o le “poto e toʻatasi”? (e) E faapefea ona ese le poto o le Atua mai le poto o le lalolagi?

² E matuā ese mai ai i latou o loo maua le poto saʻo lea e Puna mai iā Ieova le Atua! O loo taʻu mai e le Tusi Paia o Ieova, o ia o le Atua “poto e toʻatasi.” (Roma 16:27) E na te silafia mea uma o loo iai i le vateatea aoao, e aofia ai le auala na faia ai ma lona amataga. O tulafono o le natura lea e faalagolago i ai tagata mo a latou saʻiliʻiliga, o foafoaga uma lava a Ieova. O lea la, e lē faaofoina o ia i mea e faia e tagata, ma e lē naunau o ia i le poto faaletagata. Auā, “o le poto o lenei lalolagi o le valea lea i le Atua.”—1 Kori. 3:19.

³ Ua faapea mai le Tusi Paia o loo “foaʻi mai [e Ieova] le poto” i ana auauna. (Faata. 2:6) E lē pei le poto mai le Atua o le atamai faaletagata lea e lē manino. Peitaʻi, o loo faavae mai i faaiʻuga talafeagai ma le iloa lelei ma le malamalamaga saʻo. (Faitau le Iakopo 3:17.) Na matuā maofa le aposetolo o Paulo i le atamai o Ieova. Na tusi o ia e faapea: “Maʻeu le tele o le tamaoaiga, ma le poto atoa ma le silafaga a le Atua! E lē masuʻesuʻeina ana faamasinoga, ma e lē mafai foʻi ona iloa ona ala!” (Roma 11:33) Ona o Ieova o ia o le atamai silisili, e tatou te mautinoa la e mafai e ana tulafono ona taʻitaʻia i tatou i le ala sili ona lelei. O le mea moni, e sili atu le silafia o Ieova o mea e tatou te manaʻomia ina ia maua ai le fiafia.—Faata. 3:5, 6.

O Iesu o le “Tufuga”

4. O le ā se auala e tatou te iloa ai le poto o Ieova?

⁴ E mafai ona vaaia le poto o Ieova ma isi ona uiga lelei, e ala i mea na ia faia. (Faitau le Roma 1:20.) E mafai ona iloa uiga o Ieova, pe a tatou vāai i mea na ia faia, o mea tetele e oo i mea e sili ona ninii. Po o mea i le lagi po o le eleele, e tatou te vaaia ai lava le anoanoaʻi o faamaoniga o le tele o le atamai ma le alofa o Lē na ia faia. E tele mea tatou te iloa e faatatau iā te ia, pe a tatou iloiloina mea na ia faia.—Sala. 19:1; Isa. 40:26.

5, 6. (a) O ai na faatasi ma Ieova ina ua ia faia le lagi ma le lalolagi? (e) O le ā o le a tatou iloiloina, ma aiseā?

⁵ Ina ua ‘faia e Ieova le lagi ma le lalolagi,’ e lē na o Ia na faia. (Kene. 1:1) O loo faailoa mai e le Tusi Paia e faapea, i tuā lava a o leʻi taitai amata le foafoaina o mea, na ia faia ai le foafoaga agaga o lē e faia “isi mea uma lava.” O lenā foafoaga agaga, o le Alo lea e toʻatasi o le Atua, o Iesu, o ia o le “ulumatua o foafoaga uma,” lea sa mulimuli ane soifua i le lalolagi o se tagata. (Kolo. 1:15-17) Ua maua foʻi e Iesu le poto e pei lava o Ieova. Auā i le Faataoto mataupu e 8, na faasino atu ai iā Iesu, o ia o le poto. O loo faasino atu foʻi le Tusi Paia iā Iesu, o ia “o le tufuga.”—Faata. 8:12, 22-31.

 ⁶ O lea la, ua faaalia mai i foafoaga le poto o Ieova ma lana Tufuga o Iesu. Ma e mafai ona tatou maua mai ai ni lesona tāua. Seʻi o tatou iloiloina nei ni faaaʻoaʻoga e fā o mea na faia o loo taʻu mai i le Faataoto 30:24-28, o ni mea e “sili ona popoto.” *

Se Lesona o le Toʻaga

7, 8. O ā mea e mataʻina iā te oe e uiga i le loi?

⁷ Pe a tatou suʻesuʻeina le auala na faia ai foafoaga ma a latou gaoioiga, e oo lava i mea e taʻu o mea e “laiti i le lalolagi,” e mafai lava ona tatou aʻoaʻo mai ai ni lesona. O se faataʻitaʻiga, seʻi o tatou iloiloina le poto o le loi.—Faitau le Faataoto 30:24, 25.

⁸ E talitonu nisi tagata suʻesuʻe i se fua faatatau, e tasi le tagata ae tusa ma le 200,000 loi, ma o loo taufai toʻaʻaga uma e galulue i luga ma lalo o le fogāeleele o le lalolagi. E vaevaeina loi i vaega eseese, ma o le tele o nei vaega e maua ai ituaiga loi e tolu: o loi masiofo, o loi tane, ma loi faigaluega. E saosaolaumea uma nei loi i le tausia o manaʻoga o vaega taʻitasi. O le loi e taʻu o le loi ʻati lau laau e maua i Amerika i Saute, e ono faaigoaina o se faitogālaau poto. E mafai e lenei tamaʻi meaola ona faamalūina, totōina, ma teuina ona togālimu ina ia tele ana meaʻai e maua mai ai. Ua iloa e tagata suʻesuʻe e mafai e lenei faitogālaau poto ona fuafua lana galue, e tusa o meaʻai e manaʻomia e le latou vaega. *

9, 10. E faapefea ona tatou faataʻitaʻi i le toʻaga o le loi?

⁹ E iai se lesona e tatou te aʻoaʻoina mai le loi. Ua tatou aʻoaʻo mai ai le tāua tele o a tatou taumafaiga filigā pe a tatou mananaʻo e maua ni iʻuga lelei. O loo faapea mai le Tusi Paia: “Le paiē e, inā e alu i le loi, ia vaavaai i lana amio, ina ia poto ai oe; e leai sona taʻitaʻi, po o se leoleo, po o sē pule, a e saunia e ia ana mea e ʻai i le tausaga vevela, ma faaputuina ana mea e ʻai i ona pō e selesele ai saito.” (Faata. 6:6-8) O loo galulue malolosi uma Ieova ma lana Tufuga o Iesu. Na taʻua e Iesu: “O loo galue loʻu Tamā e oo mai i le aso nei, ma o loo oʻu galue foʻi.”—Ioa. 5:17.

¹⁰ E ao foʻi ona tatou faaaʻoaʻo i le Atua ma Keriso e ala i le galulue malolosi. Po o le ā lava la tatou galuega i le faalapotopotoga a le Atua, e tatau iā i tatou uma ona “tele pea mea e fai i le galuega a le Alii.” (1 Kori. 15:58) O lea e manaʻomia ai ona tatou faatatauina le fautuaga a Paulo i Kerisiano i Roma e faapea: “Aua le faifaiaga i a outou galuega. Ia maelega i la le agaga. Ia outou pologa mo Ieova.” (Roma 12:11) E lē iʻuvale a tatou taumafaiga i le faia o le finagalo o Ieova, auā o loo faamautinoa mai i le Tusi Paia e faapea: “E lē amiolētonu le Atua na te faagalogalo ai la outou  galuega, ma lo outou naunau tele i lona suafa.”—Epe. 6:10.

Puipuia la Tatou Faiā ma le Atua

11. Faamatala mai nisi o mea e faatatau i le sefanai.

¹¹ O le isi meaola laʻitiiti e tatou te aʻoaʻo mai ai ni lesona tāua, o le sefanai. (Faitau le Faataoto 30:26.) E tai foliga i se lapiti telē, ae e pupuu ma lapotopoto ona taliga ma e pupuu ona vae. E nofo lenei manu laʻitiiti i vaipanoa papa. E malupuipuia le sefanai ona o le lelei o lana vaai, ma e faigatā ona osofaʻia o ia e ona fili talu ai e nofo latalata i vaipapa ma maa. Na faia le sefanai ia ola faatasitasi ma isi sefanai, ona e olaola lelei ai ma maua ai le puipuiga ma māfanafana ai i le taimi o le taumālūlū. *

12, 13. O ā ni lesona e tatou te aʻoaʻoina mai le sefanai?

¹² O le ā e tatou te aʻoaʻo mai i le sefanai? Muamua, mātau foʻi, e mataala tele lenei manu ina neʻi teʻi ua osofaʻia o ia. Ona e masau lana vaai, e vaavaai pe iloa mamao atu ni ona fili, ma e nofo faalatalata i vaipapa ma maa ina ia malupuipuia ai. E faapena foʻi i tatou, e ao ona tatou mataala faaleagaga ina ia mafai ona iloa atu lamatiaga mai le lalolagi a Satani. Na timaʻi mai le aposetolo o Paulo i Kerisiano: “Ia faaauau ona outou mafaufau lelei ma ia mataala. O loo fealuaʻi lo outou fili, o le Tiapolo lea, e pei o se leona o loo tagi leotele, e saʻili se tasi e na te foloina.” (1 Pete. 5:8) A o iai Iesu i le lalolagi, na tumau pea ona ia mataala, i le leoleoina lea o ia mai tofotofoga uma a Satani e gausia Lona faamaoni. (Mata. 4:1-11) Sa faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga lelei mo ē o loo mulimuli iā te ia!

¹³ O se tasi o fesoasoani e tatou te mataala ai, o le faaaogā lelei lea o le puipuiga faaleagaga o loo tatou maua mai iā Ieova. E lē tatau ona tatou faatamala i le suʻesuʻeina o le Afioga a le Atua ma le auai i sauniga. (Luka 4:4; Epe. 10:24, 25) E lē gata i lea, e pei lava ona fiafia le sefanai e faatasitasi ma isi sefanai, e faapena foʻi i tatou, e ao ona tatou faatasitasi ma o tatou uso Kerisiano ina ia “fefaalaeiauaʻi” le tasi i le isi. (Roma 1:12) Pe a tatou faaaogā lelei le puipuiga o loo saunia mai e Ieova, ua tatou aufaatasi la ma le faisalamo o Tavita, o lē na tusi e faapea: “O  Ieova o loʻu papa ia, ma loʻu ʻolo, ma loʻu faaola; o loʻu Atua, o loʻu papa, ou te faatuatua iā te ia.”—Sala. 18:2.

Tutumau e ui i Teteega

14. E ui lava e lē mataʻina le sē akerise e tasi, ae o le ā sau tala e fai e faatatau i se ʻau o sē akerise?

¹⁴ E tatou te aʻoaʻo mai foʻi se lesona mai le sē akerise. E foliga mai e lē mataʻina se sē akerise e tasi lea e na o le lua inisi lona umi, peitaʻi, e matuā mataʻina lava se ʻau o sē akerise. (Faitau le Faataoto 30:27.) Ona o le ʻai tetele o le ʻau o sē akerise, e mafai ona latou faaleagaina ai se togāsaito ua lata ona seleseleina. O loo faatusaina e le Tusi Paia le leo o se ʻau o iniseti, e aofia ai sē akerise, i le gogolo mai o kariota ma le taalili o le mū o le afi e susunuina aʻi. (Ioe. 2:3, 5) Ua fai e tagata afi e taumafai e taofi ai le fotuaʻi mai o se ʻau o sē akerise, ae e tele ina lē taulau na taumafaiga. Aiseā? Auā a tele sē akerise e pepē ma toʻulu i le afi, ona pē ai lea o le afi, ae e faaauau pea le faatamaʻiaga a le isi vaega o le ʻau o sē akerise. E ui ina e leai so latou tupu po o se taʻitaʻi, ae ua pei le ʻau sē akerise o se ʻautau e maopoopo lelei, i le faatoʻilaloina lea o so o se luʻi e tulaʻi mai. *—Ioe. 2:25.

15, 16. E faapefea ona pei tagata talaʻi i aso nei o le ʻau o sē akerise?

¹⁵ Na faatusa e le perofeta o Ioelu le galuega a auauna a Ieova i gaoioiga a le ʻau o sē akerise. Na ia tusi e faapea: “Latou te taufetuli e pei o tagata totoa; latou te tausili i le aupā e pei o tagata tau; latou te savavali taʻitasi i lona ala, latou te lē ʻalo foʻi ai le mea e ui ai i latou. E lē tulei le tasi i le tasi; latou te savavali taʻitasi i lona ala; a latou paʻuʻū foʻi i tao e lē manunuʻa ai.”—Ioe. 2:7, 8.

¹⁶ Ua fetaui lelei upu o lenei valoaga i tagata talaʻi o le Malo o le Atua i aso nei! E leai se teteega o loo pei o “aupā” le malolosi e mafai ona taofia la latou talaʻiga. E latou te faaaʻoaʻo iā Iesu, o lē sa tumau i le faia o le  finagalo o le Atua e ui lava ina inosia o ia e le toʻatele. (Isa. 53:3) E moni o nisi Kerisiano ua “paʻuʻū i tao” e ala i le fasiotia o i latou ona o lo latou faatuatua. Peitaʻi, o loo faaauau pea le galuega talaʻi, ma o loo faatuputupulaʻia pea le fuainumera o tagata talaʻi. O le mea moni, na salalau atu le ʻauuso i isi vaipanoa ona o sauāga, ma ua mafai ai ona latou faaoo atu le feʻau o le Malo i tagata e leʻi faalogo muamua i ai. (Galu. 8:1, 4) Po o e maelega pea i lau faiva e pei o sē akerise, e ui lava i le lē ano ma le tetee mai o tagata?—Epe. 10:39.

Ia “Pipii i le Lelei”

17. E faapefea ona mau le pipii a le moo i mea lamolemole?

¹⁷ E foliga mai e lē aafia le meaola lea o le moo i le kalave. (Faitau le Faataoto 30:28.) E matuā maofa saienitisi i le auala e totolo ai lenei tamaʻi meaola i luga o puipui ma faʻalo lamolemole o fale, ae lē paʻū. E faapefea ona mau le pipii a le moo i mea lamolemole? E lē faapea e iai se mea faapipii po o se kelū i ona vae. Ae e iai patu lāʻumiʻumi i tamatamaʻivae o le moo, lea e faitau afe mea e pei o ni lauulu ua lilofia ai. I nei lauulu uma, e oo atu i le faitau selau lauulu ninii ua iai, e pei o ni ipu sasa o latou tumutumu. I le va o nei lauulu ninii, o loo iai le malosi e lava lelei e pei o se kalave ua mafai ai e le moo ona mau i se tioata lamolemole, e tusa lava pe totolo ae ū i luga ona vae! Ua naunau tagata suʻesuʻe e fai se mea faapipii e sili ona mau, e ala i le fai o mea e faapei o le pipii o vae o le moo. *

18. E faapefea ona tatou faamautinoa o loo tatou “pipii [pea] i le lelei”?

¹⁸ O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le moo? O loo timaʻi mai le Tusi Paia e faapea: “Ia ʻinoʻino i le leaga, ae pipii i le lelei.” (Roma 12:9) E mafai e taaʻiga o loo taatele i le lalolagi a Satani ona faapogaia ai i tatou e aua neʻi pipii atu i taʻiala a le Atua. O se faataʻitaʻiga, e ono mafai e le auaufaatasi ma ē lē talitonu i le Atua i totonu o aʻoga, i galuega, po o nisi faafiafiaga e lē fiafia i ai le Atua, ona tatou faamaamulu ai i le faia o le mea saʻo. Ia aua neʻi tupu lenā mea iā i tatou! O loo timaʻi mai le Afioga a le Atua e faapea: “Aua e te faafiapoto.” (Faata. 3:7) Ae ia tatou faatatauina le fautuaga tāua lea na taʻu atu e Mose i tagata o le Atua i aso anamua: “Ia e mataʻu iā Ieova lou Atua, ia e auauna iā te ia, ia e pipii foʻi iā te ia.” (Teu. 10:20) Pe a tatou pipii iā Ieova, o le a tatou faaaʻoaʻo ai iā Iesu, o lē na fetalai: “Ua e fiafia i le amiotonu a ua e ʻinoʻino i le solitulafono.”—Epe. 1:9.

Lesona e Aʻoaʻo Mai i Foafoaga

19. (a) O ā uiga o Ieova ua e iloa mai i ana foafoaga? (e) E faapefea ona aogā le poto o le Atua iā i tatou?

¹⁹ Ioe, ua tatou vaaia uiga o Ieova i mea na ia faia, ma ua tatou maua foʻi ni lesona tāua mai i ana foafoaga. O le tele e tatou te saʻiliʻili ai i galuega a Ieova, o le tele foʻi lenā o lo tatou maofa i lona poto. O le uaʻi totoʻa atu i le poto o le Atua, o le a faafiafiaina ai i tatou i le taimi nei, ma leoleoina ai i tatou i le lumanaʻi. (Fai. 7:12) O le a mafai ai ona tatou tofo i le moni o le faamautinoaga o loo i le Faataoto 3:13, 18, lea e faapea mai: “Amuia le tagata na te maua le poto, ma le tagata na te maua le mafaufau; O ia o le laau o le ola i ē tago atu iā te ia; amuia foʻi i latou o ē taofi atu iā te ia.”

[Faaopoopoga i lalo]

Po o E Manatua?

O ā ni lesona tāua ua tatou aʻoaʻoina mai i . . .

• le loi?

• le sefanai?

• le sē akerise?

• le moo?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 16]

Po o e toʻaga e pei o le loi ʻati lau laau?

[Ata i le itulau 17]

E puipuia le sefanai i le faatasitasi ma isi sefanai. E ao foʻi ona tatou aufaatasi ma isi Kerisiano.

[Ata i le itulau 18]

I le pei o sē akerise, e faaalia e auauna Kerisiano le tutumau

[Ata i le itulau 18]

E pei ona pipii le moo i mea lamolemole, e ao foʻi i Kerisiano ona pipii i le lelei

[Ē Ana le Ata]

Stockbyte/Getty Images