Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Talavou e—Ia Iloa Lou Aga‘iga‘i i Luma

Talavou e—Ia Iloa Lou Aga‘iga‘i i Luma

Talavou e—Ia Iloa Lou Agaʻigaʻi i Luma

“Ia manatunatu i nei mea; ia naunau i ai, ina ia iloa ai e tagata uma lou agaʻigaʻi i luma.”—1 TIMO. 4:15.

1. O le ā le finagalo o le Atua mo talavou?

“LE TALAVOU E, inā e olioli ia a o e laʻitiiti! Ia taʻitaʻia oe e lou loto i le fiafia i aso o lou talavou.” (Fai. 11:9, Tanakh—The Holy Scripture) O upu na na tusia e le tupu poto o Isaraelu anamua o Solomona. O Lē e ana lenei feʻau, o Ieova le Atua, ma o lona finagalo mo talavou, ia outou fiafia. E lē gata i lea, e finagalo Ieova e faaauau ona outou fiafia pe a mavae taimi o le talavou. Peitaʻi ua masani ona afāina ia taimi o le talavou ona o mea sesē ma e ono aafia ai lona fiafia i le lumanaʻi. E oo foʻi i le tagata faamaoni o Iopu, na faaalia lona lē fiafia ona sa fesagaʻi ma āuga ‘o agasala na ia faia i lona tauleʻaleʻa.’ (Iopu 13:26) I le taimi o le talavou o se Kerisiano ma faasolo ina matua, e ao ona ia faia ni filifiliga tāua. O le sesē o lana faaiʻuga e fai, e ono aafia ai ona faalogona ma afāina ai lona olaga atoa.—Fai. 11:10.

2. O le ā le fautuaga o loo i le Tusi Paia e aogā i talavou ina ia ʻalofia ai le faia o mea sesē matuiā?

2 E manaʻomia e talavou ona faia ni filifiliga lelei. Seʻi tomānatu i le fautuaga na tuuina atu e le aposetolo o Paulo i tagata Korinito. Na ia tusi e faapea: “Aua neʻi faatamaiti i le mafaufau . . . ae ia faatagatamatua i le mafaufau.” (1 Kori. 14:20) O le utagiaina o le fautuaga ia maua le tomai e mafaufau ma fefulifulisaʻi ai e pei o tagata matutua, o le a fesoasoani i talavou e ʻalofia ai le faia o mea sesē matuiā.

3. E mafai faapefea ona avea oe ma tagata matua?

3 Pe afai o oe o se talavou, ia manatua e manaʻomia ni taumafaiga ina ia avea ai ma tagata matua. Na faapea atu Paulo iā Timoteo: “Aua lava neʻi vaai maulalo se tagata i lou talavou. Ae ia fai oe ma faaaʻoaʻo i ē e faamaoni i le tautala, ma le amio, ma le alofa, ma le faatuatua, ma le amio mamā. . . . Ia toʻaga pea e faitau i luma o tagata, ia apoapoaʻi atu ma aʻoaʻo atu. . . . Ia manatunatu i nei mea; ia naunau i ai, ina ia iloa ai e tagata uma lou agaʻigaʻi i luma.(1 Timo. 4:12-15) E manaʻomia e Kerisiano talavou ona agaʻigaʻi i luma ma ia iloa mai e tagata lenā agaʻigaʻi i luma.

O le ā le Agaʻigaʻi i Luma Faaleagaga?

4. O le ā e aofia ai i le agaʻigaʻi i luma faaleagaga?

4 O le agaʻigaʻi i luma “o le faia lea o ni suiga auā le lelei.” Sa timaʻi atu Paulo iā Timoteo ia faaauau ona faaleleia lana tautala, amio, alofa, faatuatua, ma le amio mamā, aemaise foʻi le auala e faia ai lana auaunaga. E tatau ona ia tauivi e avea lona olaga ma faaaʻoaʻoga lelei. O lea, sa manaʻomia pea ona agaʻigaʻi i luma faaleagaga ia Timoteo.

5, 6. (a) O le ā le taimi na iloa ai le agaʻigaʻi i luma o Timoteo? (e) E tusa ai ma le agaʻigaʻi i luma, e faapefea ona faaaʻoaʻo talavou iā Timoteo?

5 Ina ua tusia e Paulo lenei fautuaga i le va o le 61 ma 64 T.A., ua avea Timoteo ma toeaina ua iai le poto masani. E leʻi faapea faatoʻā ia agaʻigaʻi i luma faaleagaga. I le 49 po o le 50 T.A., pe atonu ina ua 20 tausaga o Timoteo, sa “taʻuleleia o ia e uso i Lusa ma Ikonio,” o ē na mātauina lona agaʻigaʻi i luma faaleagaga. (Galu. 16:1-5) I le taimi lenā, sa alu ai Paulo ma ave Timoteo i ana malaga faamisionare. I le mātauina e Paulo o loo faaauau pea ona agaʻigaʻi i luma Timoteo mo nisi masina, na ia auina atu ai Timoteo i Tesalonia ina ia faamāfanafana ma faamalosia Kerisiano i lenā aai. (Faitau le 1 Tesalonia 3:1-3, 6.) O lea la, na amata ona iloa e isi lona agaʻigaʻi i luma a o talavou lava o ia.

6 Outou talavou o le faapotopotoga, ia taumafai e atiaʻe i le taimi nei uiga faaleagaga o loo manaʻomia, ina ia iloa ai e isi lou agaʻigaʻi i luma o se Kerisiano, ma lou agavaa e aʻoaʻo atu upu moni o le Tusi Paia. I le 12 o ona tausaga, na “tupu le poto” o Iesu. (Luka 2:52) Seʻi o tatou iloiloina, pe faapefea ona iloa lou agaʻigaʻi i luma i vala e tolu o lou olaga: (1) pe a e fesagaʻi ma faafitauli, (2) pe a e fia faaipoipo, ma le (3) a o e finafinau e avea ma “auauna lelei.”—1 Timo. 4:6.

Ia Feagai ma Faafitauli ma le “Mafaufau Lelei”

7. E faapefea ona aafia talavou i faafitauli?

7 Sa faapea mai se Kerisiano e 17 ona tausaga e igoa iā Kaloline, “E iai taimi na ou matuā lagona ai lava le mafatia, vaivai loʻu tino, ma tigā loʻu ulu ma ou lē fia ala mai ai i le taeao.” * Aiseā na mafatia ai o ia? I le sefulu o tausaga o Kaloline, na pagatia ai lona aiga ona ua teteʻa ona mātua ma na nonofo ma lona tinā, o lē e leʻi taliaina taʻiala o le Tusi Paia i amioga tatau. I le pei o Kaloline, atonu o loo e fesagaʻia se tulaga faigatā ma e foliga mai e ono lē toe foʻi i se lelei.

8. O ā faigatā na fesagaʻia e Timoteo?

8 A o ia agaʻigaʻi i luma faaleagaga, sa tauivi foʻi Timoteo ma ni tulaga faigatā. O se faaaʻoaʻoga, na maʻi soo o ia ona o se faalētonu i lona manava. (1 Timo. 5:23) Ina ua auina atu o ia e Paulo i Korinito e taulimaina nisi o faafitauli a tagata na luʻia le pule a Paulo, na timaʻi atu Paulo i le faapotopotoga e uaʻi ane, ina “neʻi nofo o ia ma le fefe” iā i latou. (1 Kori. 4:17; 16:10, 11) E manino mai, e matamuli Timoteo.

9. O le ā le mafaufau lelei, ma o le ā le eseesega ma le uiga o le lē fia amoina o avega tauave?

9 Ina ia fesoasoani iā Timoteo, na mulimuli ane faamanatu atu e Paulo: “E leʻi tuuina mai e le Atua iā i tatou le agaga e palaai ai, ae o le agaga e faamalosi ai, e alofa ai ma mafaufau lelei ai.” (2 Timo. 1:7) O le “mafaufau lelei” e aofia ai le manatunatu ma fefulifulisaʻi ou lagona. E aofia ai le mafai ona fesagaʻia o le tulaga ua iai, e tusa lava pe lē tutusa ma le mea e te manaʻo ai. O nisi talavou e leʻi matutua o latou mafaufau, e latou te faaalia le uiga o le lē fia amoina o a latou avega tauave, ae taumafai e ʻalo ai e ala i le moe uumi, po o le matamata umi i le televise, lē pulea o le ʻava malosi ma le faaaogāina o fualaau faasāina, patī soo, po o le faia o amioga lē mamā. Ua fautuaina Kerisiano “ina ia teena amioga faalēmataʻu ma tuʻinanauga o le lalolagi, ma ia ola ma le mafaufau lelei, ma le amiotonu, ma le faamaoni i le Atua a o faagasolo faiga o mea a lenei lalolagi.”—Tito 2:12.

10, 11. E faapefea i le mafaufau lelei ona fesoasoani iā te oe e atiina aʻe ai le malosi faaleagaga?

10 Ua apoapoaʻi mai le Tusi Paia “i tauleleʻa ina ia mafaufau lelei.” (Tito 2:6) O le utagiaina o lenei timaʻiga, o lona uiga o le a e fesagaʻia faafitauli e ala i le tatalo ma le faalagolago atu i le malosi mai le Atua. (Faitau le 1 Peteru 4:7.) O lea la, o le a e atiina aʻe le mautinoa mai le loto i le “malosi [e maua] mai i le Atua.”—1 Pete. 4:11.

11 O le mafaufau lelei ma le tatalo na fesoasoani iā Kaloline. Na ia faapea mai: “O se tulaga sa sili ona faigatā le taumafai ia aua neʻi aafia i le olaga lē mamā o loʻu tinā. Ae na aogā tele le tatalo. Ou te iloa o loo faatasi mai Ieova, ma ua ou lē toe fefe ai.” Ia manatua, e mafai e faafitauli ona faamalosia ai oe ma atili ai ona avea ma tagata lelei. (Sala. 105:17-19; Aue. 3:27) Po o ā lava tulaga e te fesagaʻia, e lē mafai ona tuulafoaʻia oe e le Atua. O le a ia “fesoasoani iā te oe.”—Isa. 41:10.

Sauni mo se Faaipoipoga Manuia

12. Aiseā e tatau ai i se Kerisiano o loo mafaufau e faaipoipo ona faatatauina le taʻiala o loo i le Faataoto 20:25?

12 O nisi talavou ua faatopetope ona faaipoipo, ona e manatu o le fofō lea mo le lē fiafia, le tuua toʻatasi, le leai o ni mea e fai, ma faafitauli i le aiga. Peitaʻi, e lē o se tulaga e manatu mamā i ai le tautoga o le faaipoipoga. O nisi i vaitaimi o le Tusi Paia, na latou faia se tautoga paia e aunoa ma le iloilo po o le ā e aofia ai. (Faitau le Faataoto 20:25.) I nisi taimi, e lē manatu mamafa talavou i taumafaiga e manaʻomia ina ia taulau ai se faaipoipoga. Mulimuli ane, ua latou iloa e tele atu mea e aofia ai nai lo mea na latou manatu i ai.

13. O ā fesili e tatau ona iloilo e i latou o loo mafaufau e fai se faigāuō ma le manatu e fia faaipoipo, ma o ā fautuaga aogā o loo mafai ona latou mauaina?

13 A o leʻi faia sau uō ma le manatu e faaipoipo, ia fesili ifo iā te oe: ‘Aiseā ou te fia faaipoipo ai? O ā tulaga ou te faatalitalia? Po o le tagata tonu lea mo aʻu? O le ā laʻu vaega e fai i le faaipoipoga?’ Ina ia fesoasoani iā te oe e faia se iloiloga loloto, ua lomiaina e le “pologa faamaoni ma le faautauta” ni mataupu patino. * (Mata. 24:45-47) Ia vaai i na mataupu o ni fautuaga mai iā Ieova mo oe. Ia iloilo ma le faaeteete na mataupu ma ia faatatauina. Aua neʻi avea oe e pei o se “solofanua, po o le falata, e lē o i ai se mafaufau.” (Sala. 32:8, 9) Ia avea oe ma tagata matua i lou malamalamaga i tulaga manaʻomia o le faaipoipoga. Pe afai ua e lagona ua e sauni e fai sau uō ma se sini ina ia faaipoipo, ia avea pea oe ma “faaaʻoaʻo i . . . le amio mamā.”—1 Timo. 4:12.

14. E faapefea ona aogā iā te oe le agaʻi i luma faaleagaga pe a e faaipoipo?

14 I le māeʻa o se faaipoipoga, e mafai ona manuia pe a matua faaleagaga le tagata. O se Kerisiano e matua faaleagaga e taumafai ia “avea ma tagata matua, ina ia atoatoa lona matua e pei o Keriso.” (Efe. 4:11-14) O loo ia taumafai e atiaʻe ia uiga e pei o le Keriso. I le avea ma o tatou Faaaʻoaʻo sili, “e oo lava i le Keriso, na te leʻi faafiafia i lona lava loto.” (Roma 15:3) Pe a taumafai paaga taʻitasi e vaavaai mea e lelei ai le isi ae lē o ia lava, o le a maua e le aiga se siʻomaga filemu ma le saogalemu. (1 Kori. 10:24) O le a faaalia e le tane le alofa e lē manatu faapito, ma o le a taumafai malosi le avā e gauaʻi i lana tane e pei o Iesu i lona Ulu.—1 Kori. 11:3; Efe. 5:25.

‘Ia Fai ma le Māeʻaeʻa Lau Faiva’

15, 16. E faapefea ona iloa lou agaʻigaʻi i luma i le auaunaga?

15 I le uaʻi atu o Paulo i le tofiga tāua o Timoteo, na ia tusi ai e faapea: “Ou te matuā fai atu iā te oe i luma o le Atua ma Keriso Iesu, . . . ia talaʻi atu le upu, ia maelega i taimi e sologa lelei ai.” Na ia toe faapea atu: “Ia fai le galuega a lē e folafola le tala lelei, ia faia ma le māeʻaeʻa lau galuega.” (2 Timo. 4:1, 2, 5) Ina ia faataunuuina le tofiga o Timoteo, sa tatau ona “tausia [o ia] i upu o le faatuatua.”—Faitau le 1 Timoteo 4:6.

16 E faapefea ona “tausia [oe] i upu o le faatuatua”? Na tusi Paulo: “Ia toʻaga pea e faitau i luma o tagata, ia apoapoaʻi atu ma aʻoaʻo atu. Ia manatunatu i nei mea; ia naunau i ai.” (1 Timo. 4:13, 15) O le agaʻigaʻi i luma e manaʻomia ai ona suʻesuʻe ma le filigā. O le faaupuga ia “naunau i ai” o lona uiga ia galulue punouaʻi. O ā mai au suʻesuʻega totino? Po o e naunau i “mea loloto a le Atua”? (1 Kori. 2:10) Po o tau lava ina faataunuu? O le manatunatu loloto i mea ua e suʻesuʻeina, o le a uunaʻia ai lou loto.—Faitau le Faataoto 2:1-5.

17, 18. (a) O ā tomai e tatau ona e taumafai e atiaʻe? (e) E faapefea ona fesoasoani i lau auaunaga lou atiaʻe o manatu e pei o Timoteo?

17 Na faapea mai se paeonia talavou e igoa iā Maselina: “Ina ia taulau moni i le auaunaga, ua fai lelei aʻu faasologa mo suʻesuʻega totino, ma ou te auai e lē aunoa i sauniga. O le iʻuga la, o loo faaauau pea ona ou agaʻigaʻi i luma faaleagaga.” O le auauna o se paeonia e mautinoa o le a fesoasoani iā te oe e faaleleia ai lou tomai i le talaʻitonuina o le Tusi Paia i le auaunaga, ma iloa ai lou agaʻigaʻi i luma faaleagaga. Ia taumafai e lelei lau faitau ma ia uigā au tali e faia i sauniga. I le avea ma talavou e matua faaleagaga, o le a e manaʻo e saunia lelei au lauga i le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate, ma ia piiama i faamatalaga ua tuuina atu.

18 O le ‘faia o le galuega a lē folafolaina le tala lelei,’ o lona uiga ia uigā atili lau auaunaga ma fesoasoani i isi e maua le faaolataga. E aofia i lenā mea le atiina aʻe o le “tomai e aʻoaʻo atu.” (2 Timo. 4:2) Pe a faatulaga e te lua talaʻi faatasi ma sē ua iai le poto masani i lenei galuega, o le a mafai ona e puʻeina le auala e latou te aʻoaʻo atu ai, e pei ona puʻea e Timoteo ia metotia a Paulo a o la galulue. (1 Kori. 4:17) I lona faasino atu iā i latou na ia fesoasoani i ai, na faapea mai Paulo e lē gata na ia tufa atu le tala lelei iā i latou ae na ia tuuina atu foʻi ‘lona ola,’ po o le faaaogā o lona olaga e fesoasoani ai iā i latou, auā na pele i latou iā te ia. (1 Tesa. 2:8) Ina ia mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Paulo i le faiva, e tatau ona tutusa ou manatu ma Timoteo, o lē na naunau moni i isi ma ‘pologa i le talaʻia o le tala lelei.’ (Faitau le Filipi 2:19-23.) Po o e faaalia lenei uiga lē manatu faapito i lau auaunaga?

O le Agaʻigaʻi i Luma e Faamalieina Ai

19, 20. Aiseā o se tulaga e fiafia ai pe a agaʻigaʻi i luma faaleagaga?

19 E manaʻomia ni taumafaiga ina ia agaʻigaʻi ai i luma faaleagaga. Pe a e taumafai pea e atiaʻe lou tomai i le aʻoaʻo atu, o le a iai se taimi e te maua ai le faaeaga o le “faatamaoaigaina [faaleagaga o] le toʻatele,” ma o le a avea ai i latou ma ou “olioli, ma le pale e [te] mitamita ai.” (2 Kori. 6:10; 1 Tesa. 2:19) Na faapea mai Fereti o se auauna faataimi atoa, “E sili atu ai nai lo se isi lava taimi, ua faaaluina loʻu taimi e fesoasoani ai i isi. E ese le moni o le faamatalaga e sili atu le fiafia e maua i le foaʻi atu nai lo le talia.”

20 E tusa ai ma le olioli ma le tulaga faamalieina na tofo i ai se paeonia talavou e igoa Sieni a o ia tuputupu aʻe faaleagaga, na ia faapea mai: “Ua ou maua ai se faiā e sili atu ona māfana ma Ieova a o amata ona ou talisapaia ona uiga. Pe a e faamalieina Ieova i le mea e gata ai au taumafaiga, e ese le lelei o ou faalogona, ma e lagona ai le matuā faamalieina!” E ui o nisi taimi e lē mātauina ai e tagata lou agaʻigaʻi i luma faaleagaga, ae e silafia e Ieova i taimi uma ma e na te faatāuaina. (Epe. 4:13) E aunoa ma le masalosalo, e viia ma faamamaluina lo tatou Tamā o i le lagi ona o outou talavou Kerisiano. Ia faaauau ona e faafiafia i lona finagalo a o e faamaoni i au taumafaiga ia iloa lou agaʻigaʻi i luma faaleagaga.—Faata. 27:11.

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 7 Ua suia nisi igoa.

^ pala. 13 “Is This Person Right for Me?” i le tusi Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2; “Taʻiala Tauatua mo le Filifilia o se Paaga Faaipoipo,” i le Olomatamata o Me 15, 2001; ma le “How Wise Is a Teenage Marriage?” i le Awake! o Setema 22, 1983.

O le ā na E Aʻoaʻoina?

• O le ā e aofia ai i le agaʻigaʻi i luma faaleagaga?

• E faapefea ona iloa lou agaʻigaʻi i luma . . .

pe a feagai ma faafitauli?

pe a e fia faaipoipo?

i le auaunaga?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata le itulau 15]

E mafai ona fesoasoani le tatalo iā te oe e feagai ai ma faafitauli

[Ata le itulau 16]

E faapefea ona atiaʻe e talavou ua talaʻi le tomai e aʻoaʻo atu ai ma le uigā?