Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Se Tusi e Aogā i Talavou ia Manatua Lē na Faia i Latou

Se Tusi e Aogā i Talavou ia Manatua Lē na Faia i Latou

Se Tusi e Aogā i Talavou ia Manatua Lē na Faia i Latou

I LE tolu afe tausaga ua mavae, na faapea mai le alii poto o Solomona: “Ia e manatua o Lē e Sili na Foafoaina oe i aso o lou tauleʻaleʻa.” (Fai. 12:1) Ua iai nei se isi tusi e aogā i talavou Kerisiano e faia ai faapea. I le Tauaofiaga Itumalo a Molimau a Ieova, “Ia Taʻitaʻia e le Agaga o le Atua,” na faia i le lalolagi aoao mai iā Me 2008 e oo iā Ianuari 2009, na maua ai le tusi mo talavou, Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2.

I totonu o le faavaa i luma, o loo iai le tusi mai i le Vaega Pule i le ʻautalavou. Ua faapea mai se vaega o le tusi: “O la matou tatalo faatauanau, ina ia aogā iā te outou faamatalaga i lenei lomiga e tetee atu ai i omiga ma faaosoosoga o loo feagai ma talavou i aso nei, ma faailoa atu ai le auala e faia ai filifiliga e ōgatusa ma le finagalo o le Atua.”

O le faanaunauga o mātua ina ia tausia aʻe a latou fanau “i aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a Ieova.” (Efe. 6:4) Ae peitaʻi, pe a oo ina talavou fanau, e toʻatele i latou e lagona le lē mautonu iā i latou lava, ma manaʻomia se taʻitaʻiga. Afai e iai sau tama talavou, e faapefea ona e fesoasoani i lau tama ina ia maua aogā e tele mai i lenei lomiga? O nisi nei o fautuaga.

Ia iai sau kopi o lenei tusi, ma faamasani lelei i mea o iai. E lē lava le na o le faitau i ai. Ia mātau le auala o loo faaupu ai manatu. E lē lava le taʻu i talavou o le mea e saʻo ma le mea sesē, ae ua taumafai le tusi e toleni o latou “mafaufau.” (Epe. 5:14) Ua avatu ai foʻi iā i latou fautuaga aogā i le auala e faailoa atu ai o latou talitonuga. O se faaaʻoaʻoga, i le mataupu e 15 e faatatau i le teena o omiga mai aumea, (“How Can I Resist Peer Pressure?”) ua aʻoaʻoina ai talavou i isi mea e fai ae lē na o le fai atu, e leai. O loo otooto mai ai auala e faavae mai i le Tusi Paia e taulima ai omiga, ma tali talafeagai e fai atu, ina ia latou “iloa le auala e tali atu ai i tagata taʻitoʻatasi.”—Kolo. 4:6.

Ia faaaogā vala o le tusi e faamaumau ai ou manatu. E ui o nei vaega ua fuafuaina mo talavou, ae e manaia le tusi i lau kopi mea na e faia po ou manatu. * O se faataʻitaʻiga, o loo talanoaina i le itulau e 16 fesili e lua e uiga i le faia o tuugātala, o lea, mafaufau i ou lagona na iai a o e talavou. O au tali pe ana faapea o lea ua e toe talavou, ia tusi i avanoa. Ona e fesili ifo lea: ‘Po ua suia oʻu faalogona i lenei mataupu a o faagasolo tausaga? O le ā se mea ua ou iloa talu mai lenā taimi o le talavou, ma e faapefea ona ou faamatala atu ina ia logoleleia i laʻu tama?’

Aua e te faitau fua i le tusi a lau tama. O vaega o le tusi o loo tusia ai manatu o lē ona le tusi, ua fuafuaina ia faamatala ai lagona o lau tama, ma tusi ai sana tali pe mafaufau foʻi i ai. Ia taumafai ia iloa le mea o i lona loto, ae lē o mea o i lana tusi. I le itulau e 3 o le vaega ua faaulutalaina “A Note to Parents,” (Faamatalaga i Mātua) ua iai le fautuaga e faapea: “Ina ia faalaeiau lau tama e tusi saʻo i lalo ona manatu, aua e te faitau fua i lana tusi. Atonu o le a ia taʻu atu ona manatu i se taimi mulimuli ane.”

Se Fesoasoani i le Suʻesuʻega Faale-Tusi Paia a le Aiga

Ua avea le Young People Ask, Volume 2 o se fesoasoani e sili ona lelei mo le Tapuaʻiga a le Aiga. E faapefea ona e faaaogā lenei tusi e ui e leai ni fesili mo suʻesuʻega i palakalafa taʻitasi? Ia faatulaga se auala e te iloa e aogā i lau fanau e suʻesuʻe ai.

O se faataʻitaʻiga, e fiafia nisi aiga e faia ni faataʻitaʻiga pe a talanoa i le vaega e uiga i auala e taulima ai omiga mai le tupulaga, (“Peer Pressure-Planner”) i le itulau 132 ma le 133. Atonu e aogā le fesili muamua i lau tama ia iloa tonu ai vala o loo matuā luʻia ai o ia. O le fesili lona lua, e na te iloa ai tulaga o loo tulaʻi mai ai lenā luʻi. Pe a uma ona talanoaina iʻuga o le lolo atu, ma iʻuga o le teena o omiga, ua tuu atu loa le avanoa i lau tama e fuafua ai ni tali e teena ma faalēaogā ai omiga mai isi. Fesoasoani i lau tama e mafaufau i ni auala e tali atu ai ma sauniuni ni tali e mafai ona ia fai atu ma le mautinoa.—Sala. 119:46.

O se Tusi e Fetufaaʻi Ai

Ua faalaeiau e le tusi Young People Ask, Volume 2 le ʻautalavou ina ia talatalanoa ma o latou mātua. O se faataʻitaʻiga, e iai pusa e faatatau i le talanoa ma ou mātua e uiga i feusuaʻiga, (“How can I Talk to Dad or Mom About Sex?”) itulau e 63-64, ma le talanoa i ou mātua (“Talk to Your Parents!”) itulau e 189, o loo iai fautuaga aogā i le auala e talanoa atu ai e uiga i mataupu maʻaleʻale. Na tusi mai se teine e 13 tausaga e faapea, “O lenei tusi na ou lototele ai e talanoa i oʻu matua i mea sa i loʻu mafaufau, faapea mea na ou faia.”

O loo faaalia mai foʻi i lenei tusi nisi auala e talatalanoa ai. I faaiʻuga o mataupu taʻitasi, e iai se pusa e tusia ai ou manatu (“What Do You Think?”). E lē na o se autaluga, ae e aogā e faavae ai le talanoaga a le aiga. E iai foʻi se isi pusa e lata i faaiʻuga o mataupu taʻitasi e tusi ai mea o e fuafua e fai (“Action Plan!”). E mafai ona tusia ai e talavou ni auala e faatino ai mea na latou aʻoaʻoina i lenā mataupu. Ua taʻua i le vaega mulimuli o le pusa e faapea: “O le mea ou te fia fesili ai i oʻu mātua e uiga i lenei mataupu o le . . . ” E aogā lea i talavou e fesili ai i o latou mātua i ni fautuaga aogā.

Ia Pāʻia le Loto!

O lou sini o se matua, ia pāʻia le loto o lau tama. E aogā le Young People Ask, Volume 2 ina ia e faia ai faapea. Seʻi manatu i le auala na faaaogā ai e se tasi tamā lenei tusi ina ia māfana ai la talanoaga ma lona afafine.

“E iai nofoaga mananaia e ma te fiafia ma Repeka e savalivali ai, ma vilivili ai a ma uila, pe alu ai foʻi se tiʻetiʻega taavale. O nei siʻomaga ua faigofie ai iā te ia ona talanoa mai iā te aʻu.

“O le vaega muamua na ma talanoaina i lenei tusi, o le tusi mai i le Vaega Pule ma faamatalaga i mātua (“A Note to Parents”). Na ou manaʻo ia iloa e loʻu afafine e tusa o le itulau e 3, ia saʻoloto e tusi ona manatu i lana tusi. Ou te lē tago fua i ai.

“Na ou tuu e filifili mai e Repeka mataupu e fia talanoa i ai. O se mataupu na ia filifilia i le amataga, e faatatau i taaloga vitiō, pe e talafeagai, (‘Should I Play Electronic Games?’). Ou te leʻi manatu e na te filifilia lea mataupu! Ae sa iai se māfuaaga na ia filifilia ai. Ona e mataʻutia lava se taaloga na fiafia i ai nisi o ana uō. Ou te leʻi iloa ae e ese le tele o le sauā ma upu masoā e faaaogā ai! Ae o mea uma nei na aliali mai a o talanoaina le pusa i le mea e fai (“Action Plan!”) i le itulau e 251. Na aogā foʻi lenā pusa iā Repeka e sauniuni ai se tali ina neʻi taumafai se isi e faamalosi o ia e taalo ai.

“I le taimi nei, o loo taʻu uma mai e Repeka mea na ia tusia i lana tusi. E saʻoloto le ma talanoaga a o fai le ma suʻesuʻega. E ma te feauauaʻi e faitau ma e manaʻo foʻi o ia e talanoa e uiga i mea uma i le mataupu, e aofia ai ata ma pusa. Ua ou maua ai le avanoa e faamatala atu ai mea na oo iā te aʻu a o ou talavou, ona ia taʻu mai lea o le tulaga o mea i aso nei. E na te fia faailoa maia mea uma!”

Afai o oe o se matua, e mautinoa lava lou fiafia ina ua maua lenei tusi. O lea la, ua e maua le avanoa e faaaogā lelei ai. E faamoemoe le Vaega Pule o le a avea lenei tusi Young People Ask, Volume 2, o se faamanuiaga i lou aiga. Tau ina ia fesoasoani le tusi i tagata uma, aemaise lava o a tatou talavou pele ina ia ‘⁠savavali pea i la le agaga paia.’—Kala. 5:16.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 6 O nisi vaega mo faamaumauga o loo i le tusi, e aogā mo tagata uma. O se faataʻitaʻiga, o le pusa e faatatau i le pulea o lou ita (“Control Your Anger”) itulau e 221, e tutusa le aogā iā te oe faapea foʻi ma lau tama. E faapena foʻi le vala i auala e taulima ai omiga mai le tupulaga (“Peer-Pressure Planner”) itulau e 132-133, ma le vaega i le faasoaina o au tupe maua i le masina (“My Monthly Budget”) itulau e 163, ma ou sini (“My Goals”) itulau e 314.

[Pusa i le itulau 30]

O Tala a Nisi Talavou

“O lenei tusi, e manaʻomia ona e nofo i lalo ma se peni ma faitau ma mafaufau loloto i ai. Ua pei o se tusi e faamaumau ai manatu o se tagata i aso taʻitasi, ma toe manatunatu ai ma faia se sini ia maua se olaga e sili ona lelei mo oe lava.” —Nicola.

“E tele omiga mai isi ia fai saʻu uō, e oo lava i tagata e alolofa mai. Ae o le vaega muamua o lenei tusi na ou mautinoa ai, e tusa lava po o ā tala e fai mai, e leʻi oo i le taimi e fai ai saʻu uō.” —Katrina.

“O le pusa e uiga i le mafaufau e faatatau i le papatisoga (‘Are You Thinking of Getting Baptized?’), na aogā iā te aʻu ou te manatu mamafa ai i loʻu papatisoga. Na uunaʻia ai aʻu ina ia toe iloilo po o faapeʻī aʻu suʻesuʻega totino i le Tusi Paia, ma le tatalo.”—Ashley.

“E ui lava na aʻoaʻoina aʻu e oʻu mātua Kerisiano a o ou laʻitiiti, ua aogā lenei tusi ou te iloa ai manatunatu e uiga i laasaga e tatau ona ou faia i loʻu olaga. Na fesoasoani foʻi iā te aʻu ina ia ou iloa faamatala atu oʻu faalogona i oʻu mātua.”—Zamira.

[Ata i le itulau 31]

I le avea o ni mātua, ia faamasani lelei i lenei tusi

[Ata i le itulau 32]

Ia fai ma ou sini le pāʻia o le loto o lau tama