O Mareko ‘⁠e Aogā i le Auaunaga’

E UI sa iai ni faafitauli i le faapotopotoga i Anetioka, ae sa ese mai ai le feeseeseaʻiga i le va o aposetolo o Paulo ma Panapa. Sa fuafua se malaga faamisionare a ia tane, ae ina ua filifili po o ai e latou te ō, na “matuā feita i laʻua ma fefinauaʻi.” (Galu. 15:39) Ma na iʻu ai ina ō eseese i laʻua. Na māfua ona o le misionare lona tolu—o Mareko.

O ai Mareko? Aiseā na finau ai aposetolo e toʻalua iā te ia? Aiseā na malolosi ai o laʻua manatu? Pe na suia na manatu? Ma o le ā e te aʻoaʻoina mai i le tala iā Mareko?

I Ierusalema

Na ola aʻe Mareko i Ierusalema, ma e foliga mai e sau o ia i se aiga Iutaia e tamaoaiga. O le taimi muamua lava na tatou faalogo ai e uiga iā te ia, e fesootaʻi atu i le uluaʻi faapotopotoga Kerisiano. Pe tusa o le 44 T.A. ina ua faasaʻolotoina faavavega e le agelu a Ieova, le aposetolo o Peteru mai i le falepuipui o Herota  Akeripa I, na alu atu o ia “i le fale o Maria le tinā o Ioane, o lē e igoa foʻi iā Mareko, o i inā o loo potopoto ai nisi ma tatalo.”—Galu. 12:1-12. *

E foliga mai sa fai sauniga a le faapotopotoga i Ierusalema, i le fale o le tinā o Mareko. E iloa le telē o le fale, ona o i inā na potopoto ai le toʻatele. Sa iai le auauna teine a Maria e igoa iā Rosa, lea na alu atu ina ua tuʻituʻi mai Peteru “i le faitotoʻa o le pā.” O nei faamatalaga e iloa ai o Maria o se fafine e lelei lona tamaoaiga. Ma na taʻua le fale o lona fale, ae e leʻi taʻua o le fale o lana tane, atonu la ua oti lana tane ma o loo laʻitiiti pea Mareko.—Galu. 12:13.

E foliga mai sa iai Mareko iā i latou na faapotopoto e tatalo. Sa masani lelei o ia ma soo o Iesu, ma nisi na vāaitino i mea na faia e Iesu i lana auaunaga. Atonu o ia o le tauleʻaleʻa lea na taumafai e mulimuli iā Iesu ina ua faatoʻā puʻea Iesu, ae na sola faasausau o ia ina ua taumafai tagata e puʻea o ia.—Mare. 14:51, 52.

Tofiga i le Faapotopotoga

E lē taumatea na iai ni aafiaga lelei iā Mareko i le auaufaatasi ma Kerisiano e matutua faaleagaga. Na tuputupu aʻe faaleagaga ma na mātauina o ia e uso na taʻimua i le faapotopotoga. Pe tusa o le 46 T.A., ina ua avatu e Paulo ma Panapa “se fesoasoani” laveaʻi i Ierusalema mai i Anetioka ona o se oge, na la vaaia ai le agaʻigaʻi i luma o Mareko. Ina ua toe foʻi Paulo ma Panapa i Anetioka, na la ō ma ave Mareko.—Galu. 11:27-30; 12:25.

Atonu e manatu se tasi e leai se faiā faaletino a nei tane e toʻatolu vaganā se faiā faaleagaga, ma na tofia e Paulo ma Panapa ia Mareko ona o ona tomai. Ae ua faaalia e se tasi o tusi a Paulo, e tauusoga Mareko ma Panapa. (Kolo. 4:10) Ua fesoasoani la nei faamatalaga e malamalama ai, i nisi o mea na tutupu mulimuli ane o loo aofia ai Mareko.

Ua mavae se tausaga e tasi pe lua, ona faatonu lea e le agaga paia Paulo ma Panapa, e faia se malaga faamisionare. Na la ō atu i Kuperu mai i Anetioka. Na latou ō ma Ioane Mareko o se “tautua” mo i laʻua. (Galu. 13:2-5) Atonu na gafa Mareko ma le vaaia o mea e manaʻomia a o faagasolo le malaga, ina ia uaʻi atu aposetolo i mataupu faaleagaga.

Sa femalagaaʻi solo ma talaʻi Paulo, Panapa, ma Mareko i Kuperu, ona latou ō atu lea i Asia Itiiti. O i inā na faia ai e Ioane Mareko se filifiliga na matuā lē fiafia ai Paulo. Ua taʻua i le tala, ina ua latou taunuu i Pereka, na “tuua i laʻua e Ioane ma toe foʻi atu i Ierusalema.” (Galu. 13:13) E lē o taʻua le māfuaaga na ia faia ai lea mea.

I ni nai tausaga mulimuli ane, na toe foʻi ai Paulo, Panapa, ma Mareko i Anetioka. Na talanoa aposetolo e toʻalua i se malaga faamisionare lona lua, ina ia atiaʻe atili galuega sa faia i le uluaʻi malaga. Na manaʻo Panapa e ave lona  tauusoga o Mareko, ae na musu Paulo e ave ona na ia tuua i laʻua i se taimi muamua atu. O le mea lea na māfua ai le faafitauli lea na faamatalaina i le amataga. Na ō Panapa ma Mareko ma galulue i le motu o Kuperu lea e sau ai Panapa, ae malaga atu Paulo i Suria. (Galu. 15:36-41) E manino mai, sa eseese manatu o Paulo ma Panapa i le filifiliga na faia e Mareko i le taimi muamua atu.

Toe Fai se Leleiga

E lē taumate na matuā ootia faalogona o Mareko i le mea na tupu. Ae na ia tumau pea o se auauna faamaoni. Pe tusa o le 11 pe 12 tausaga talu le mea na tupu i le la va ma Paulo, na toe maua ai se tala iā Mareko i le talafaasolopito o uluaʻi Kerisiano. O fea sa iai o ia? Sa iai i le mea atonu e te lē manatu e iai—sa la faatasi ma Paulo!

I le 60-61 T.A., a o faafalepuipuiina Paulo i Roma, na ia auina atu ni tusi ia ua avea nei, ma vaega o le Tusi Paia. I le tusi i le faapotopotoga i Kolose, na ia tusia ai e faapea: “O loo momoli atu iā te outou alofaaga o Aritako, o lē ua ma saisaitia faatasi, faapea foʻi ma Mareko le tauusoga o Panapa, (o lē foʻi na poloaʻi atu ai iā te outou ina ia talia o ia pe a alu atu,) . . . E na o i latou nei na matou galulue faatasi mo le malo o le Atua, ma o i latou foʻi nei na avea ma fesoasoani e faamalosiau iā te aʻu.”—Kolo. 4:10, 11.

Maʻeu se suiga ina a tele! Ua toe talia e Paulo ia Mareko, o se tasi e tāua o le ʻaufaigaluega, ae ua mou atu lona lē fiafia iā te ia. E foliga mai na taʻu atu e Paulo i le faapotopotoga i Kolose, e ono asiasi atu Mareko iā i latou. Pe afai e taunuu lea fuafuaga, o le a avea Mareko ma sui o Paulo.

Pe na soona faitio Paulo iā Mareko i tausaga na muamua atu? Pe na aʻoaʻoina e Mareko se lesona i le mea na tupu? Pe na aogā nei mea e lua e faaleleia ai le la faiā? Po o le ā lava le tulaga na iai, ae o le leleiga na faia e Paulo ma Mareko e faamaonia ai lo la matutua faaleagaga. Na la faagalo mea na tutupu ae toe galulue faatasi. Maʻeu se faaaʻoaʻoga e sili ona lelei mo so o se tasi, e iai se feeseeseaʻiga i manatu ma se isi uso Kerisiano!

Femalagaaʻiga a Mareko

A o e faitau e faatatau i malaga eseese na faia e Mareko, e te iloaina ai le tele o ana malaga na fai. E sau o ia mai i Ierusalema, ma na siitia atu i Anetioka, ma o i inā na ia folau atu ai i Kuperu ma Pereka. Ona ia alu atu lea i Roma. Na manaʻo Paulo e auina atu o ia mai i Roma i Kolose. Ma e leʻi gata ai i inā!

Na tusia e le aposetolo o Peteru lana uluaʻi tusi pe tusa o le 62 i le 64 T.A. Na tusi o ia e faapea: “O loo momoli atu iā te outou alofaaga o le tuafafine o loo i Papelonia, . . . faapea foʻi ma Mareko loʻu atalii.” (1 Pete. 5:13) O lona uiga, sa malaga atu Mareko i Papelonia e galulue faatasi ma le aposetolo, o lē sa auai i tausaga na muamua atu i sauniga faa-Kerisiano na faia i le fale o lona tinā.

Ina ua tusi atu Paulo iā Timoteo i Efeso, a o faafalepuipuiina faalua Paulo i Roma pe tusa o le 65 T.A., na ia faapea atu: “Ia oulua ō mai ma Mareko.” (2 Timo. 4:11) Sa iai foʻi la Mareko i Efeso. E lē taumatea na lotomalie o ia e toe foʻi atu i Roma faatasi ma Timoteo, e pei  ona poloaʻi mai ai Paulo. E leʻi faigofie femalagaaʻiga i na aso, ae na lotomalie Mareko e malaga atu.

Se Isi Tofiga Tāua

O se tasi tofiga tāua na maua e Mareko, o le faagaeeina lea e le agaga o Ieova e tusia se tasi o Evagelia. E ui lava e lē o taʻua i le Evagelia lona lua le igoa o lē na tusiaina, ae e talitonu tagata anamua o Mareko na tusiaina, ma na maua ana faamatalaga mai iā Peteru. O le mea moni, na toetoe o mea uma lava na tusia e Mareko na vaaitino i ai Peteru.

E talitonu tagata na suʻesuʻeina le Evagelia a Mareko, na ia tusia lana tusi mo tagata o Nuu Ese, ma na ia avatu ni faamatalaga e aogā e faatatau i aganuu faa-Iutaia. (Mare. 7:3; 14:12; 15:42) Ua faaliliuina e Mareko faaupuga faa-Arama lea semanū e lē malamalama ai tagata e lē o ni Iutaia. (Mare. 3:17; 5:41; 7:11, 34; 15:22, 34) Ua ia faaaogā le tele o faaupuga faa-Latina ma faamatala foʻi upu masani faa-Eleni, e ala i le faaaogā o upu faa-Latina. Ua ia faaalia le tau o tupe siliva Iutaia i tupe a Roma. (Mare. 12:42, fpl.) O nei mea uma ua faamaonia ai le manatu ua leva ona iai, na tusia e Mareko lana Evagelia i Roma.

“E Aogā o Ia iā te Aʻu i le Auaunaga”

O le tusiaina o lana Evagelia, e lē na o le pau lea o le mea na faia e Mareko a o iai i Roma. Ia manatua le mea na taʻu atu e Paulo iā Timoteo: “Ia oulua ō mai ma Mareko.” Aiseā na fai atu ai Paulo faapena? “Auā e aogā o ia iā te aʻu i le auaunaga.”—2 Timo. 4:11.

E ui o le taimi mulimuli lea i le faagasologa o taimi o le Tusi Paia o loo taʻua ai Mareko, ae e tele ni mea ua faaalia mai ai i lenei mau e uiga iā te ia. E leai se mea o taʻua ai Mareko i lana auaunaga e faapea, o ia o se aposetolo, se taʻitaʻi po o se perofeta. O ia o se auauna, o se tasi na tautuaina isi. Ae i le taimi lea, a o lata ina maliu Paulo, e mautinoa o le a aogā i le aposetolo le fesoasoani a Mareko.

Pe a tuufaatasi nei faamatalaga eseese e uiga iā Mareko, ua tatou iloa ai o ia o se tane e maelega, i le faalauiloaina atu o le tala lelei i vaipanoa eseese o le lalolagi, ma o se tane e fiafia e auauna i isi. O lea la, maʻeu ni tofiga e tauia na maua e Mareko ona e leʻi faavaivai o ia!

I le pei o Mareko, o tatou o ni auauna a le Atua i aso nei, e tatou te lototetele foʻi e talaʻi atu le tala lelei o le Malo. E pei ona faia e Mareko, e mafai foʻi e nisi o i tatou ona siitia atu i nisi nofoaga, po o isi foʻi atunuu, ina ia faalauiloa atu le tala lelei i inā. E ui e lē mafai e le toʻatele o i tatou ona siitia atu i nisi nofoaga, ae e mafai e i tatou uma ona faataʻitaʻi iā Mareko i se isi auala tāua. E pei lava ona ia auauna atu i ona uso Kerisiano, o loo faapena foʻi ona tatou lotomalilie e galulue malolosi, e fesoasoani atu i o tatou uso talitonu i ni auala aogā, ina ia faatino la latou auaunaga i le Atua. A o tatou faia faapea, e mautinoa o le a faaauau ona tatou maua faamanuiaga mai iā Ieova.—Faata. 3:27; 10:22; Kala. 6:2.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Faafanua/Ata i le itulau 8, 9]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

Nisi o Aai na Asiasi i ai Mareko

Roma

Efeso

Kolose

Pereka

Anetioka (i Suria)

Kuperu

SAMI METITIRANI

Ierusalema

Papelonia