E Finagalo Ieova ia E “Saogalemu”

PE A faafuaseʻi ona tupu le mea e sili ona mataʻutia i le talafaasolopito, o le a faamautinoa e le Atua o Lē ona le malosi uma lava, o le a “saogalemu” i latou uma ua maua lona finagalo malie. (Ioe. 2:32) O le mea moni, e finagalo pea lava Ieova e puipuia tagata mai mea e lamatia ai. Ona o “loo iā [te ia] le puna o le ola,” e tāua ia te ia tagata uma, lea e ao ai ona puipuia.—Sala. 36:9.

Sa iai i auauna faamaoni anamua a le Atua le vaaiga lava lenā e tasi e faatatau i le ola. E tusa ai ma le faamatalaga i le Kenese 33:18, na taunuu ma le “saogalemu” le faigāmalaga faigatā a Iakopo ma lona aiga. Sa faalagolago Iakopo i le puipuiga a Ieova, ae na ia gaoioi foʻi e puipuia la latou ʻaumalaga atoa. (Kene. 32:7, 8; 33:14, 15) O le faatatauina o mataupu silisili o le Tusi Paia, e faaleleia atili ai lou lava saogalemu ma le saogalemu o isi. Seʻi o tatou vaai i le moni o lenā tulaga iā i latou o loo galulue i Maota mo Sauniga ma galuega faapena, ma saunia fesoasoani laveaʻi.

Saogalemu i Lalo o le Tulafono Faa-Mose

O le Tulafono faa-Mose na manaʻomia ai i tagata o le Atua ona tausisia tulafono mo le saogalemu. O se faaaʻoaʻoga, o se tagata Isaraelu e fau sona fale, e tatau ona faia se puipui, po o se siʻo maulalo e fau faataamilo i luga o le fale. Ona e masani ona ō tagata i luga o le taualuga mafolafola o latou fale, sa puipuia la i latou e le puipui mai le paʻūū i lalo. (1 Samu. 9:26; Mata. 24:17) Pe afai e tupu se faalavelave ona e leʻi usitaʻia e se tagata lenei tulafono, e nofosala lē ona le fale iā Ieova.—Teu. 22:8.

Na faatatau foʻi faasalaga o le Tulafono i se manuʻa e māfua mai i se manu. Pe a oti se tagata ona ua sua e se povi poʻa, e tatau i le tagata e ana lea povi ona fasimatea lana manu mo le saogalemu o isi tagata. Ona e lē mafai ona ʻaina pe faatau atu i isi, o le fasimatea o lea manu e telē se mea o le a maumau atu. Ae seʻi faapea ua manuʻa se tagata i se povi poʻa, ae e leʻi puipuia e le tagata lana manu. O le ā le mea e ao ona fai? Pe afai e oti se tagata mulimuli ane i le povi poʻa lava lenā, o le a fasimatea le povi ma fasiotia lē e ana lea manu. O lenā tulafono e nofo ai le tagata faatamala ma toe mafaufau lelei i ona uiga.—Eso. 21:28, 29.

Sa uunaʻia foʻi e le tulafono le faaaogā lelei o meafaigaluega. E faaaogā e le toʻatele o tagata Isaraelu ia toʻi mo le tāina o fafie. Pe afai e faafuaseʻi ona see ese le ulu o le toʻi ma oti ai se tagata o loo tū i autafa, e tatau i lea tagata ta fafie ona sola atu i le aai o sulufaʻiga. E manaʻomia ona nofo o ia i inā seʻia maliu le ositaulaga sili, o lona uiga o le a nofo ese le fasioti tagata paʻivalea mai lona aiga mo le tele o tausaga. O lenā  faatulagaga na aʻoaʻoina ai le nuu, e paia le ola iā Ieova. O le tagata e vaai i le ola e pei ona silasila i ai le Atua, e tausia lelei ana meafaigaluega ma faaaogā ma le saogalemu.—Nu. 35:25; Teu. 19:4-6.

O na tulafono, na faamanino atu ai e Ieova e finagalo o ia, ia mataʻitu e ona tagata tulaga saogalemu i totonu ma fafo o o latou fale. O i latou e faapogaia ai le oti po o le manuʻa o isi, e tusa lava pe faafuaseʻi, e ao ona tali atu i le Atua e tusa ai ma a latou gaoioiga. O le finagalo o Ieova i le mataupu e faatatau i le saogalemu e lē o suia lava. (Mala. 3:6) O loo finagalo o ia e ʻalofia e tagata le faamanuʻalia o i latou faapea  ma isi. E faapitoa ona tāua lenei tulaga pe a fausia ma tausia maota ua tuuina atu mo le tapuaʻiga moni.

Saogalemu i Galuega Faufale

E tatou te vaai i le fauina ma le tausia o Maota mo Sauniga, Maota Fono, ma fale o lālā o se faaeaga tāua. E faapena foʻi galuega laveaʻi e tatou te faia. E tatou te mananaʻo e faia ma le tomai la tatou galuega i taimi uma auā a faatamala, e oo lava i ni galuega faigofie, e mafai ona tatou afāina ai faapea ma isi. (Fai. 10:9) O le mea moni, o le faamasani e amanaʻia le tulaga saogalemu a o faigaluega, e ʻalofia ai mea e lavevea ai.

Ua taʻua i le Tusi Paia: “O le matagofie o tauleleʻa o lo latou malosi lea, ma o le mamalu o toeaiina o lo latou ulusinā lea.” (Faata. 20:29) E manaʻomia le malosi o le talavou e fai ai galuega mamafa. A o ē ulusinā—o i latou ia ua maua le poto masani i galuega faufale, i le faaaogāina o meafaigaluega e teuteu faamatagofie ai totonu o fale. O i latou ua matutua nei, sa faaaogā lo latou malosi a o talavou e faia ai galuega mamafa. Pe a fai o oe o se tagata tauofo fou, ia tulimataʻi le auala e galulue ai tagata ua iai le poto masani, ma usitaʻia a latou faatonuga. Pe a e fia aʻoaʻoina se mea, o le a aʻoaʻo oe e uso ua iai le poto masani i faugāfale i le tele o mea. E aofia ai le auala saogalemu e taulimaina ai mea e ono  lamatia ai, ma le siiina o mea mamafa. O le faia faapea o le a lelei ai le faiga o galuega, saogalemu, ma fiafia ai foʻi.

E tatau lava ona mataalia i latou o galulue i galuega faufale. E vave tele ona suia le tulaga o mea. O se mea na iai se eleele malo, ae o lea ua iai nei se pū. Atonu ua sifi ese e isi tagata faigaluega se apefaʻi, se laupapa, po o se pakete vali. Afai ua ese le mea e iai lou mafaufau, e faigofie tele ona e afāina. O tulafono tau i le saogalemu, e masani lava ona manaʻomia ona faaaogā e tagata faigaluega mea e puipuia ai mo le saogalemu. O mata tioata, pulou malō, ma seevae faigaluega talafeagai, e mafai ona puipuia ai oe i le tele o mea e lamatia ai i faugāfale. Ae faatoʻā puipuia oe pe a tausia lelei na meafaigaluega ma faaaogā tatau.

E ui lava e ono faigofie ona faaaogā le tele o meafaigaluega, ae e manaʻomia se toleniga ma faaaogā soo, ina ia taulimaina ai ma le saogalemu ma le tomai. Pe a e lē iloa faaaogā se meafaigaluega e te manaʻomia, ia taʻu atu i le uso o loo vaaia le galuega. O le a ia saunia se toleniga lelei mo oe. O le faamaulalo, po o le iloa o le mea e gata mai ai lou mafai, o se uiga lelei tele. O le mea moni, o se uiga e manaʻomia ina ia ʻalofia ai le faamanuʻalia o oe ma isi i faugāfale.—Faata. 11:2.

O le paʻūū, o se tasi lea o māfuaaga o le faamanuʻalia o tagata i galuega faufale. A o leʻi aʻe i se apefaʻi, po o le laa atu i luga o se fatāmanu, ia faamautinoa ua saogalemu ma lelei na mea. Pe afai o loo e galue i luga o se fatāmanu po o se taualuga, atonu e manaʻomia ona e faaaogā fusi e taofia ai oe po o le fai o se puipui e pipii i ai. Fesili i le ovasia e vaaia le galuega pe a iai ni au fesili e faatatau i le galue i mea maualuluga. *  

A o faateleina i latou e auauna iā Ieova i le lalolagi atoa, ua manaʻomia ai foʻi ona fausia Maota mo Sauniga ma isi fale e faaaogā i le faaauilumaina o le tapuaʻiga moni. O i latou e vaaia le fauina o Maota mo Sauniga ma galuega faapena, ua gafa ma le puipuia o mamoe pele a Ieova o loo galulue i lalo o la latou vaaiga. (Isa. 32:1, 2) Pe afai ua iā te oe se faaeaga e faatonutonu ai ou uso ma tuafāfine i faugāfale, ia aua lava neʻi galo le tāua o le saogalemu. Ia faamautinoa ua mamā ma ia lē iai ni mea e taatitia solo. Ia faamatala iā i latou e manaʻomia ona faamanatu i ai, auala saogalemu e galulue ai. Aua neʻi faatagaina i latou e lāiti pe leai se poto masani e ō atu i vaega e sili ona lamatia. Ia vaai mamao i mea e lamatia ai le ʻaufaigaluega, ma sauniunia i latou e galulue ma le saogalemu. Ia manatua o lo tatou sini, ia uma le galuega e aunoa ma se faalavelave e tupu mai.

Le Matafaioi a le Alofa

O le fausia o Maota mo Sauniga ma isi fale e faaaogā mo le tapuaʻiga moni, e aofia ai galuega e ono lamatia ai. O lea la, e ao iā i latou e galulue i na galuega ona faaeteete. O le amanaʻiaina o mataupu silisili o le Tusi Paia, usitaʻia o taʻiala ua faatulaga mo le galuega, ma faaaogā le faautaga mamao, o le a e ʻalofia ai faalavelave e tutupu mai, ma puipuia ai foʻi ē o loo tou galulue faatasi mai lamatiaga.

O le ā le uunaʻiga autū o lo tatou manatu mamafa mo le saogalemu? O le alofa. Ioe, o le alofa iā Ieova e uunaʻia ai i tatou e faatāua le ola, e pei foʻi o ia. O le alofa i tagata e tatou te lē faatamala ai i le faia o so o se mea e lamatia ai i latou. (Mata. 22:37-39) O lea la, ia tatou faia le mea e sili tatou te mafai, e tausia ai le “saogalemu” o i latou o galulue i a tatou galuega faufale.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 29]

I le tulafono a Mose sa tatau ona siʻo i se puipui se taualuga mafolafola o se fale

[Pusa/Ata i le itulau 30]

Le Auala e Galue Saogalemu ai i Apefaʻi

I tausaga talu ai nei i le Iunaite Setete, e silia i le 160,000 tagata faigaluega na lavevea ina ua paʻuʻū i apefaʻi. E lē gata i lea, pe tusa e 150 na maliliu ina ua paʻuʻū. Po o fea lava e te soifua ma e faigaluega ai, o nisi nei o taʻiala e fesoasoani iā te oe e ʻalofia ai le paʻū mai i se apefaʻi.

◇ Aua le faaaogāina se apefaʻi e maluelue pe leaga, ma aua neʻi toe taumafai e lipea ae ia tiaʻi.

◇ E iai le mamafa e gafatia e apefaʻi uma lava. Ia mautinoa o lou mamafa ma le mamafa o au meafaigaluega, e lē sili atu i le mamafa faatulagaina e gafatia e le apefaʻi o loo e faaaogāina.

◇ Ia faatū lau apefaʻi i se mea laugatasi e malosi. Aua le faatūina i se mea maluelue e pei o se fatāmanu po o luga aʻe o pakete ma pusa.

◇ Ia faasaga i le apefaʻi a o e peʻa pe alu ifo foʻi.

◇ Aua e te tū pe saofaʻi i le tumutumu o le apefaʻi.

◇ Pe a faaaogā se apefaʻi e alu atu ai i luga o le taualuga pe alu ese ai foʻi, ia lē itiiti ifo i le tolu futu le maualuga o le ulu o le apefaʻi mai le taualuga po o le mea o loo faatū agaʻi i ai. Ia faaaogā se apefaʻi tatala pe afai e lē i lalo ifo o le tolu futu (1 mita) mai le mea e alu ese ai le tagata po o le mea o faalagolago i ai le apefaʻi. Ia taofi vae o le apefaʻi mai i le see ese e ala i le faamau i lalo po o le tuʻituʻi o se laupapa i luma o le apefaʻi. Pe afai e lē mafai ona faia lenā tulaga, ia taofi e se isi a o e faaaogāina. Ia sai faamau luga o le apefaʻi ina neʻi see i le isi itu.

◇ Aua neʻi faaaogāina apefaʻi e faalalava ai ni laupapa e galulue ai i luga.

◇ Pe a maamaʻau solo ou lima ma ou vae a o e galue i luga o le apefaʻi, e mafai ona maluelue ai. Ia ʻalofia gaoioiga faapena. Ia fai ma sifi le apefaʻi ina ia latalata pea i le mea o e galue ai.

◇ Pe afai o le a e faigaluega i se apefaʻi i luma o se faitotoʻa o loo tapuni, ia tautau se faailoilo i le faitotoʻa ma ia loka. Pe a lē mafai ona loka le faitotoʻa, ia tū ai se tagata e faailoa i ē ui ane.

◇ Ia toʻatasi se tagata e faataga i luga o le apefaʻi, seʻi vaganā ua talafeagai mo ni tagata faigaluega se toʻalua. *

[Faaopoopoga i lalo]