Ia Liliuese Ou Mata Mai i Mea e Lē Aogā!
Ia Liliuese Ou Mata Mai i Mea e Lē Aogā!
“Ia e liliuese oʻu mata mai i le vaai atu i mea e lē aogā; ia e faaolaina aʻu i lou ala.”—SALA. 119:37.
1. O le ā le tāua o le meaalofa o le vaai?
MAʻEU le tāua o la tatou vaai! O la tatou vaai ua vave ai ona tatou iloa le matalasi ma le felanulanuaʻi o mea o loo siʻomia ai i tatou. O la tatou vaai e mafai ai ona tatou iloa uō lelei po o lamatiaga e leʻi faatalitalia. E tatou te iloa ai mea matagofie, talisapaia ai le ofoofogia o foafoaga, ma faamaoniga o loo soifua le Atua ma lona mamalu. (Sala. 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Roma 1:20) O le vaai o se auala tāua tele e oo atu ai mea i le mafaufau, e telē sana vaega fai i lo tatou mauaina o le poto iā Ieova ma atiaʻe lo tatou faatuatua iā te ia.—Iosua 1:8; Sala. 1:2, 3.
2. Aiseā e tatou te manatu mamafa ai i mea e tatou te vāai i ai, ma o le ā tatou te aʻoaʻoina mai i le talosaga faamaoni a le faisalamo?
2 Ae peitaʻi, o mea e tatou te vāai i ai e mafai foʻi ona tatou leaga ai. E malosi tele le sootaga o la tatou vaai ma o tatou mafaufau, ona o mea e tatou te vāai i ai e faatupuina pe e faateleina ai tuʻinanauga ma faanaunauga o o tatou loto. Ona ua tatou ola i se lalolagi leaga ma le manatu faapito ua pulea e Satani le Tiapolo, ua fetuleni mai ai ata ma faamatalaga e faigofie ona faasesēina ai i tatou, e tusa lava pe na o sina tepa tasi atu. (1 Ioa. 5:19) E lētioa a talosaga le faisalamo i le Atua: “Ia e liliuese oʻu mata mai i le vaai atu i mea e lē aogā; ia e faaolaina aʻu i lou ala.”—Sala. 119:37.
Le Auala e Faasesēina ai i Tatou e o Tatou Mata
3-5. O ā tala o loo i le Tusi Paia, e faataʻitaʻia ai le mataʻutia o le faasesēina o i tatou e o tatou mata?
3 Seʻi manatu i le mea na tupu i le uluaʻi fafine o Eva. Na faapea atu Satani iā te ia o le a “pupula” ona mata pe afai o le a ʻai i “le laau e iloa ai le lelei ma le leaga.” Na naunau fia iloa Eva i le manatu e faapea o le a “pupula” ona mata. Na faateteleina lona naunau e ʻai le fua o le laau faasāina, ina “ua vaai atu . . . i le fua o le laau e lelei i le ʻai ua manaʻo foʻi i ai auā ua manaia i le vaai, e matuā matagofie lava.” O le vaavaai atu i le laau ma moomoo i ai, na lē usiusitaʻi ai Eva i le faatonuga a le Atua. Na lē usiusitaʻi foʻi lana tane o Atamu, ma oo mai ai āuga leaga i le fanau uma a tagata.—Kene. 2:17; 3:2-6; Roma 5:12; Iako. 1:14, 15.
4 Na taaʻina foʻi nisi o agelu i mea na vāai i ai i aso o Noa. Na taʻua i le Kenese 6:2: “Ona vaavaai mai lea o atalii o le Atua moni i afafine o tagata, ua lalelei lava i latou; ona latou ave lea o i latou e fai ma a latou avā, o fafine uma ua mananaʻo i ai.” O le vaavaai atu o agelu fouvale ma tuʻinanauga leaga i afafine o tagata, na tupu aʻe ai se manaʻoga e lē o so latou natura e feusuaʻi ma tagata, ma maua mai ai ni fanau sauā. O le leaga o tagata i lenā taimi, na oo ai ina faaumatia tagata uma seʻi vaganā ai Noa ma lona aiga.—Kene. 6:4-7, 11, 12.
5 I senituri mulimuli ane, na faasesēina ai mata o se tagata Isaraelu o Akana, ma gaoia ai nisi o mea mai i le vete i le aai o Ieriko. Na poloaʻia e le Atua e faaumatia mea uma i le aai, seʻi vaganā ai nisi o mea e tatau ona tuuina atu i le mea e teu ai oloa a Ieova. Na lapataʻia tagata Isaraelu: “Ia outou faamamao ese mai i mea e tatau ona faaumatia, ina neʻi outou tuʻinanau” ma ave ni mea mai i le aai. Ina ua lē usiusitaʻi Akana, ona faatoʻilaloina lea o tagata Isaraelu e le nuu o Ai, ma maliliu ai le toʻatele. E leʻi taʻua e Akana lana gaoi seʻia oo ina faailoaina lana mea na fai. Na faapea mai Akana, “ina ua ou vaaia” nei mea, “ona ou manaʻo lea i ai ma ou aveina.” O le tuʻinanauga o ona mata, na oo ai ina faaumatia o ia ma “mea uma ua iā te ia.” (Iosua 6:18, 19; 7:1-26) Na manaʻonaʻo le loto o Akana i mea sa faasā ai o ia.
E Manaʻomia le Pulea o i Tatou Lava
6, 7. O lē fea “togafiti” a Satani e masani ona faaaogā e maileia ai i tatou, ma e faapefea ona faaaogā e le ʻaufaifaasalalauga faapisinisi?
6 O loo faaosoosoina pea tagata i aso nei i se auala e talitutusa e pei ona faia iā Eva, o agelu lē usiusitaʻi, faapea ma Akana. Mai i “togafiti” uma na faaaogā e Satani e faasesē ai tagata, o “tuʻinanauga o mata” e sili ona malosi. (2 Kori. 2:11; 1 Ioa. 2:16) E iloa lelei e le ʻaufaifaasalalauga faapisinisi aafiaga o tagata i mea e latou te vāai i ai. Na taʻua e se tagata atamai i le faasalalauina o pisinisi i Europa: “O le vaai o le lagona e sili ona taufaaʻoleʻole. E sili atu lona malosi i lo o isi lagona uma, ma e mafai ona uunaʻia ai tagata e fai mea e ui lava e iloa e lē saʻo.”
7 E lētioa a saputu mai ata a le ʻaufaasalalau e faia ma le atamai, ina ia telē se aafiaga ma faagaee ai le naunau i a latou oloa ma le auaunaga o loo latou faia! Na taʻua e se tagata suʻesuʻe i le Iunaite Setete na suʻesuʻeina le auala e taaʻina ai e faasalalauga tagata e faapea, “ua faia e lē na ona maua ai faamatalaga, ae e sili atu ona tāua, ia faatupu ai ni lagona patino ma ni gaoioiga i tagata matamata.” O se tasi o auala ua masani ona faaaogā o ata faatosina o faiga matagā faaleulugalii. O lea la, e tāua tele le pulea o mea tatou te vāai i ai, ma mea e tuu i o tatou mafaufau ma loto!
8. E faapefea ona faamamafa e le Tusi Paia le tāua o le leoleoina o o tatou mata?
8 E oo lava i Kerisiano moni, e mafai foʻi ona aafia i latou i tuʻinanau o mata ma le tino. O le mea lea ua faalaeiauina ai i tatou e le Afioga a le Atua, ina ia pulea i tatou lava i mea e tatou te vāai ma moomoo i ai. (1 Kori. 9:25, 27; faitau le 1 Ioane 2:15-17.) Na iloa e le tagata faamaoni o Iopu le malosi o le sootaga a le vaai ma mea e faanaunau i ai. Na fai mai o ia: “Ua ou osia le feagaiga ma oʻu mata. E faapefea la ona ou manaʻonaʻo i se taupou?” (Iopu 31:1) E lē gata e leʻi paʻi Iopu i se fafine i se auala lē mamā, ae e leʻi mafaufau foʻi o ia i lenā mea. Na faamamafa e Iesu le tāua o le tausia pea o o tatou mafaufau ia mamā, ina ua ia fetalai: “Ai se tasi e vaavaai pea i se fafine ma manaʻonaʻo i ai, ua uma ona mulilua ma ia i lona loto.”—Mata. 5:28.
O Mea Lē Aogā e Ao Ona ʻAlofia
9. (a) Aiseā e tatau ai ona tatou faaeteete pe a faaaogā le Initaneti? (e) O le ā e iʻu i ai i sina vaai puupuu atu i ata o faiga matagā faaleulugalii?
9 Ua matuā taatele i le lalolagi i aso nei le “vaavaai pea” i ata o faiga matagā faaleulugalii, aemaise lava i le Initaneti. E faapefea ona tatou tilotilo faafuaseʻi i na polokalame i le Initaneti, ae e ese se polokalame na tatou suʻeina? E ono aliali faafuaseʻi mai se faasalalauga o loo iai se ata faatosina i le komepiuta. Po o se imeli e foliga lelei mai, ae e tatala loa, e ono faafuaseʻi ona tau le vaai i se ata o faiga matagā faaleulugalii lea ua fuafua i se auala e faigatā tele ona e toe alu ese ai. E tusa lava foʻi pe na o sina vaai puupuu atu a o leʻi tapēina, ua uma ona pipii lenā ata i lona mafaufau. O sina vaai itiiti lava i na ata matagā e mafai ona iai ni āuga leaga. E mafai ona iai i se tagata se lotofuatiaifo ua leaga, ma tauivi ai e aveese na vaaiga lē mamā mai lona mafaufau. Ae e sili atu ona leaga, o le tagata e “vaavaai pea” ma le loto i ai, e manaʻomia ona fasiotia ona tuʻinanauga lē mamā.—Faitau le Efeso 5:3, 4, 12; Kolo. 3:5, 6.
10. Aiseā e faigofie ai ona aafia patino fanau i ata o faiga matagā faaleulugalii, ma o le ā e tupu ona o lo latou matamata i ai?
10 E mafai ona tosina atu fanau i ata o faiga matagā faaleulugalii ona o lo latou uiga masani o le fia iloa. Pe a tupu lenā mea, e ono iai ni āuga faaumiumi i la latou vaaiga i feusuaʻiga. Na faamatalaina e se lipoti, o nei āuga e aofia ai lagona sesē i feusuaʻiga masani ma le “faigatā ona tausia o se faiā lelei ma le alofa mo se isi; se vaaiga lē talafeagai i fafine; e iʻu ai foʻi ina puleaina le mafaufau e ata o faiga matagā lea e faalavelave i meaaʻoga, o faigāuō ma faiā faaleaiga.” Ae e sili atu ona leaga, ia āuga mulimuli ane i le faiā tau i le faaipoipoga.
11. Taʻu mai se faaaʻoaʻoga o le mataʻutia o le matamata i ata o faiga matagā faaleulugalii.
11 Na tusi se uso Kerisiano e faapea: “Mai i aʻu masaniga leaga uma a o leʻi avea aʻu ma Molimau, o le matamata i ata o faiga matagā faaleulugalii, sa aupito sili ona faigatā ona tuu. Ou te manatuaina pea nei ata i taimi ou te leʻi faatalitalia ai—o se manogi o se mea, ni musika, se mea ou te vaai ma mafaufau i ai. O se tauiviga faifai pea.” O se isi uso, a o laʻitiiti, na matamata i tusiata o faiga matagā faaleulugalii a lona tamā e lē o se Molimau a Ieova pe a lē iai ona mātua i le fale. Na ia tusi mai: “Pagā le mataʻutia o āuga o na ata i loʻu mafaufau laʻitiiti! I le 25 tausaga mulimuli ane ai, o loo oʻu manatua pea nisi o na ata. Po o ā lava aʻu taumafaiga e fai, ae o loo iai pea i loʻu mafaufau. Ou te lagona ai loʻu lē lelei, e ui lava ou te lē o toe mafaufau i ai.” Maʻeu le atamai o le ʻalofia o le iai o na lagona mafatia, e ala i le lē vaai i mea e lē aogā! E faapefea e se tasi ona faia lenā mea? E manaʻomia ona tauivi e “faatoʻilaloina manatu uma ina ia usiusitaʻi i le Keriso.”—2 Kori. 10:5.
12, 13. O ā mea lē aogā e ao i Kerisiano ona ʻalofia le matamata i ai, ma aiseā?
12 O le isi “mea e lē aogā” e ʻalofia o faafiafiaga e faaauiluma ai meafaitino, o faiga faataulāitu, o faiga sauā, o le faamasaatoto ma le oti. (Faitau le Salamo 101:3.) Ua iai i mātua Kerisiano le tiute tauave mai iā Ieova latou te filifilia ai mea e tatau ona matamata ai i o latou aiga. O le mea moni, e leai se Kerisiano moni e auai ma le loto i ai i faiga faataulāitu. Ae e manaʻomia pea e mātua ona mataala i ata vitiō, o ata faasolo i le TV, o taaloga vitiō, e oo lava i ata komi ma tusi faitau a tamaiti o loo faamatilatila ai faiga faaagaga.—Faata. 22:5.
13 Pe e talavou pe matutua, e lē tatau ona tatou fiafia e matamata i taaloga vitiō o faiga sauā ma o loo faaata mai ai ni fasiotiga tagata mataʻutia. (Faitau le Salamo 11:5.) Aua lava neʻi taulaʻi o tatou mafaufau i so o se mea e inosia e Ieova. Ia manatua, o loo taulaʻi Satani e faaleaga o tatou manatu. (2 Kori. 11:3) E oo lava i le soona faaalu o le taimi e matamata ai i faafiafiaga talafeagai, e ono faoa ai le taimi mai i le tapuaʻiga a le aiga, o le faitau Tusi Paia i aso taʻitasi, ma a tatou sauniuniga mo sauniga.—Fili. 1:9, 10.
Mulimuli i le Faaaʻoaʻoga a Iesu
14, 15. O le ā se manatu tāua o le tofotofoga lona tolu a Satani iā Keriso, ma na faapefea ona teena e Iesu?
14 Ma le faanoanoa lava, e lē mafai ona tatou ʻalofia le vaai i nisi o mea lē aogā i lenei lalolagi leaga. Sa oo foʻi iā Iesu lenā tulaga. I le faaosoosoga lona tolu a Satani ina ia taumafai e taofia Iesu mai i le faia o le finagalo o le Atua, na ‘ave o ia e le Tiapolo i se mauga e matuā maualuga lava, ma faaali atu iā te ia malo uma o le lalolagi ma o latou mamalu.’ (Mata. 4:8) Aiseā na faia ai faapea e Satani? E mautinoa na ia manaʻo e faaaogā sesē le malosi o aafiaga o le vaai. O le vaai atu i le matagofie o malo uma o le lalolagi, atonu e ono faaosoosoina ai Iesu e manaʻo atu i se tulaga maualuga i le lalolagi. O le ā le tali atu a Iesu?
15 E leʻi taulaʻi atu Iesu i lenā ofo faatosina. E leʻi teuina i lona loto ni tuʻinanauga sesē. E leʻi taumafaufau foʻi Iesu pe e na te teena le ofo a le Tiapolo. Peitaʻi, na vave tali atu o ia. Na fetalai ma le maumauaʻi o ia: “Inā alu ese ia oe Satani.” (Mata. 4:10) Na taulaʻi Iesu i lana faiā ma Ieova, ma na tali atu e ōgatusa ma le fuafuaga autū o lona soifuaga, o le faia lea o le finagalo o le Atua. (Epe. 10:7) O le iʻuga, na taulau Iesu i le teena o togafiti taufaaʻoleʻole a Satani.
16. O ā ni lesona tatou te aʻoaʻoina mai i le faataʻitaʻiga a Iesu i le teena o faaosoosoga a Satani?
16 E tele mea ua tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Iesu. Muamua, e leai se tasi e mafai ona ʻaloese mai i togafiti a Satani. (Mata. 24:24) Lona lua, o mea e taulaʻi i ai o tatou mata e mafai ona faamalosia ai faanaunauga o o tatou loto, a lē o le lelei, o le leaga. Lona tolu, e faaaogāsesēina e Satani “tuʻinanauga o mata” i le tele e mafai ai ina ia faasesēina i tatou. (1 Pete. 5:8) Lona fā, e mafai foʻi ona tatou tetee atu iā Satani, aemaise lava pe a vave ona tatou gaoioi.—Iako. 4:7; 1 Pete. 2:21.
Ia “Lelei” Lau Vaai
17. Aiseā e lē o se gaoioiga atamai ai le faatalitali seʻi o tatou feagai ma se mea e lē aogā, ona faatoʻā fai lea o se filifiliga?
17 O lo tatou tuuina atu iā Ieova e aofia ai la tatou taʻutinoga e liliuese mai i mea lē aogā. O le tautō e faia le finagalo o le Atua, ua tatou aufaatasi ai ma le faisalamo i le faapea atu: “Ua ou taofia oʻu vae mai i ala leaga uma, ina ia ou tausia ai lau afioga.” (Sala. 119:101) E lē o se gaoioiga atamai le faatalitali seʻi o tatou feagai ai ma se mea e lē aogā, ona faatoʻā faia lea o se filifiliga. Ua faamalamalamaina iā i tatou mataupu e taʻusalaina e le Tusi Paia. Tatou te lē vālea i faufauga a Satani. O le ā le taimi na faaosoosoina ai Iesu e liua maa e avea ma falaoa? Ina ua uma ona anapogi o ia i ao ma pō e 40, “ona fia taumafa ai lea.” (Mata. 4:1-4) E iloa lelei e Satani le taimi e tatou te vaivai ma lologofie ai i faaosoosoga. O lea la, o le taimi lenei e mafaufau loloto ai i nei mataupu. Aua le faatuai! Pe a tatou mafaufau pea i la tatou tautoga i le taimi na tuuina atu ai i tatou iā Ieova, o le a tatou maumauaʻi ai e liliuese mai i mea e lē aogā.—Faata. 1:5; 19:20.
18, 19. (a) Faamatala le eseesega o le mata e “lelei” ma le mata e “leaga.” (e) Aiseā e tāua ai le manatunatu i mea e tāua, ma o le ā le fautuaga o loo i le Filipi 4:8?
18 E tatou te feagai i aso taʻitasi ma le tele o mea e tosina i ai la tatou vaai, ma o loo faatupulaʻia pea. E tatou te talisapaia atili ai le fautuaga a Iesu ia “lelei” la tatou vaai. (Mata. 6:22, 23) O se mata e “lelei,” e taulaʻi atoatoa atu i se fuafuaga e tasi—o le faia lea o le finagalo o le Atua. O le eseesega, o se mata e “leaga” e faitogafiti, e manaʻonaʻo, ma tosina atu i mea e lē aogā.
19 Ia manatua, e fafaga e o tatou mata o tatou mafaufau, ma e fafaga e o tatou mafaufau o tatou loto. Maʻeu la le tāua o le manatunatu pea i mea e tāua. (Faitau le Filipi 4:8.) O lea, seʻi faaauau pea ona tatou tatalo e pei o le faisalamo: “Ia e liliuese oʻu mata mai i le vaai atu i mea e lē aogā.” O lea, a o tatou taumafai e gaoioi e ōgatusa ma lenā tatalo, o le a tatou mautinoa o le a “faaolaina [i tatou e Ieova] i [lona] ala.”—Sala. 119:37; Epe. 10:36.
O ā Mea e Ao Ona Tatou Manatua e Faatatau . . .
• i le sootaga o tatou mata, mafaufau ma loto?
• i le mataʻutia o le matamata i ata o faiga matagā faaleulugalii?
• i le tāua o le tausia o le “lelei” o mata?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 23]
O ā mea e lē aogā e lē tatau ona matamata i ai Kerisiano?