Avā e, Aiseā e Gauaʻi ai i le Tulaga Ulu?

“O le ulu o le fafine o le tane.”—1 KORI. 11:3.

1, 2. (a) O le ā na tusia e le aposetolo o Paulo e faatatau i le faatulagaga a Ieova i le tulaga ulu ma le gauaʻi atu? (e) O ā fesili o le a iloiloina i lenei mataupu?

NA FAAVAEINA e Ieova le faatulagaga maopoopo lea na taʻua e le aposetolo o Paulo ina ua tusi e faapea, “o le ulu o tane taʻitoʻatasi uma o Keriso” a o “le ulu o Keriso o le Atua.” (1 Kori. 11:3) Na taʻua i le mataupu ua teʻa, na manatu Iesu o se faaeaga ma o se fiafiaga le gauaʻi i lona Ulu o Ieova le Atua, ma ua avea Keriso ma ulu o tane Kerisiano. Na agalelei, faapelepele, alofa mutimutivale, ma lē manatu faapito Keriso a o feagai ai ma tagata. E tatau foʻi i tane o le faapotopotoga ona feutagaʻi faapena ma isi, aemaise lava i a latou avā.

² Ae faapefea avā? O ai lo latou ulu? Na tusi Paulo e faapea: “O le ulu o le fafine o le tane.” O le ā le manatu o avā e faatatau i lenā faamatalaga a le Tusi Paia? Pe e faatatau atu lenā mataupu silisili pe afai o se tane e lē talitonu? Po o le uiga o le gauaʻi i le tulaga ulu o le tane, e leai se leo o le avā i faaiʻuga e fai i le la olaga faaipoipo? O ā ni uiga e faaalia e se avā ina ia viiviia ai o ia?

 “Ou te Faia se Fesoasoani mo Ia”

3, 4. Aiseā e aogā ai le faatulagaga o le tulaga ulu i le faaipoipoga?

³ Na faavaeina e le Atua le faatulagaga o le tulaga ulu. Ina ua uma ona faia Atamu, ona fetalai lea o Ieova le Atua: “E lē lelei mo le tagata ona ola na o ia. Ou te faia se fesoasoani mo ia, o sē e talafeagai lelei mo ia.” Ina ua uma ona faia Eva, na matuā olioli Atamu i le iai o sē e la te faatasi ma fesoasoani iā te ia, ma ia faapea atu: “O le ivi lava lenei o oʻu ivi ma le aano o oʻu aano.” (Kene. 2:18-24) Na tuuina atu iā Atamu ma Eva se faamoemoe matagofie, o le avea o i laʻua ma tamā ma tinā mo le fanau uma a tagata lelei atoatoa, o ē o le a ola fiafia e faavavau i se lalolagi parataiso.

⁴ Ona na fouvale o tatou uluaʻi mātua, na mou atu ai le tulaga lelei atoatoa na iai i le faatoʻaga i Etena. (Faitau le Roma 5:12.) Peitaʻi, na tumau pea ona iai le faatulagaga o le tulaga ulu. E maua e se ulugalii faaipoipo le tele o faamanuiaga ma le fiafia, pe a mulimulituʻi i lenā faatulagaga. E talitutusa iʻuga e oo i ai, e pei o faalogona o Iesu i le gauaʻi atu i lona Ulu o Ieova. A o leʻi soifua o se tagata, na ‘fiafia Iesu i luma o Ieova i taimi uma.’ (Faata. 8:30) Ona o le tino lē lelei atoatoa, ua lē mafai ai ona avea tane ma ulu lelei atoatoa, ma ua lē mafai foʻi e avā ona gauaʻi atoatoa i tane. Peitaʻi, afai e faaauau ona fai e le tane ma le avā le mea sili e la te mafai, o le a avea lenei faatulagaga ma mea e maua ai le faamalieina sili i le faaipoipoga i le taimi nei.

5. Aiseā e tatau ai i paaga faaipoipo ona faatāuaina le fautuaga o loo i le Roma 12:10?

⁵ Ina ia taulau manuia se faaipoipoga, e tāua i le ulugalii ona faatatauina lenei fautuaga faale-Tusi Paia na tusiaina mo Kerisiano uma: “Ia matuā alofa faapelepele le tasi i le isi i le alofa faaleuso. Ia tausolomua ona faaaloalo le tasi i le isi.” (Roma 12:10) E lē gata i lea, e ao i le tane ma le avā ona taumafai malosi ina “ia agalelei le tasi i le isi, ia māfana lo [laʻua] alofa, ma ia fefaamagaloaʻi ma le lotoatoa.”—Efe. 4:32.

Pe a Lē Talitonu le Paaga

6, 7. O le ā le iʻuga e ono oo i ai pe a gauaʻi se avā Kerisiano i lana tane lē talitonu?

⁶ E faapefea pe afai o lau paaga faaipoipo e lē o se auauna a Ieova? E masani lava o le tane e lē o se tagata talitonu. Afai o lea, e faapefea i le avā ona feagai ma lana tane? Ua tali mai le Tusi Paia: “Outou avā, ia gauaʻi atu i a outou lava tane, ma afai e lē usiusitaʻi nisi i le upu, e mafai ona maua i latou i le amiolelei a a latou avā e aunoa ma se upu, auā ua latou vāaitino i a outou amioga mamā ma le matuā faaaloalo.”—1 Pete. 3:1, 2.

⁷ Ua faatonuina e le Tusi Paia le avā ina ia tumau ona gauaʻi i le tane lē talitonu. O lana amio lelei e mafai ona uunaʻia ai le tane e mafaufau pe aiseā ua lelei ai le amio a le avā. O le iʻuga, e ono mafaufau ai le tane i talitonuga o lana avā Kerisiano, ma iʻu ina talia ai le upu moni.

8, 9. O le ā se mea e fai e se avā Kerisiano pe a lē tali lelei mai le tane lē talitonu i lana amio lelei?

 ⁸ Ae faapefea la pe afai e lē tali lelei mai le tane lē talitonu? Ua faalaeiauina e le Tusi Paia le avā talitonu ina ia faaalia uiga faa-Kerisiano i taimi uma, e ui atonu e faigatā ona fai. O se faataʻitaʻiga, ua tatou faitau i le 1 Korinito 13:4: “E faapalepale . . . le alofa.” E lelei la mo se avā Kerisiano ona faaauau ona “matuā lotomaulalo ma agamalu, ia faapalepale ma onosaʻi le tasi i le isi i le alofa,” ma lavātia se tulaga e tulaʻi mai ona o le alofa. (Efe. 4:2) Ona o le fesoasoani a le mana o le Atua—o lona agaga paia lea, e mafai lava ona faaalia uiga faa-Kerisiano e ui i tulaga faigatā.

⁹ Na tusi Paulo: “O mea uma lava, ua ou maua le malosi mai iā te ia o lē na foaʻi maia iā te aʻu le mana.” (Fili. 4:13) O le agaga o le Atua e mafai ai e se paaga Kerisiano ona faia le tele o mea na semanū e lē mafai ona ia faia. O se faataʻitaʻiga, ona o le faileagaina e lana paaga, atonu e manaʻo le avā e toe taui atu i le auala lava lenā e tasi. Ae ua faapea mai le Tusi Paia i Kerisiano uma: “Aua le taui atu le leaga i le leaga i se tasi. . . . Auā ua tusia: ‘O aʻu e faia le tauimasui; ou te taui atu lava, ua fetalai mai ai Ieova.’” (Roma 12:17-19) Ua fautuaina foʻi i tatou i le 1 Tesalonia 5:15: “Aua neʻi taui atu e se tasi o outou le leaga i le leaga i se tasi, ae ia tausisi pea e faia le mea lelei e le tasi i le isi, atoa ma isi tagata uma lava.” E ala i le lagolagosua a le agaga paia o Ieova, e mafai ai ona tatou faia so o se mea na semanū e lē mafai ona fai i lo tatou lava malosi. Maʻeu la le talafeagai ona tatou tatalo mo le agaga paia o le Atua, e fai mea e lē āu i ai lo tatou malosi!

10. Na faapefea ona tali atu Iesu i upu ma gaoioiga lē lelei a isi?

¹⁰ Na faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga mataʻina i le feagai ai ma ē na faia ni upu po o ni gaoioiga lē lelei iā te ia. Ua faapea mai le 1 Peteru 2:23: “Ina ua upuleagaina o ia, e leʻi toe fai atu e ia ni upuleaga. Ina ua puapuagatia o ia, e leʻi faamataʻu atu, ae na ia tuuina atu pea o ia lava i lē e faamasinotonu.” Ua faalaeiauina i tatou ina ia mulimuli i lana faaaʻoaʻoga lelei. Aua neʻi o tatou feita ona o amioga leaga a isi. E pei ona apoapoaʻi atu i Kerisiano uma, “ia māfana lo outou alofa, ia lotomaulalo, aua le taui atu le leaga i le leaga, po o le upuleaga atu i ē e upuleaga mai.”—1 Pete. 3:8, 9.

Pe e Leai so Latou Leo e Fai?

11. O le ā le faaeaga sili o le a maua e nisi o fafine Kerisiano?

¹¹ Po o le uiga o le gauaʻi i le tulaga ulu o le tane, e leai se leo o avā e fai i mataupu faaleaiga, atoa foʻi ma isi mataupu? E leai. Ua tuuina mai e Ieova le tele o faaeaga i avā ma tane. Seʻi manatu foʻi i le faaeaga ofoofogia ua maua e le 144,000, i le avea o i latou ma tupu ma ositaulaga i le lagi i le pulega a Keriso pe a pule mai i le lalolagi! O lenā fuainumera e aofia ai ma fafine. (Kala. 3:26-29) E manino mai la, ua tuuina mai e Ieova i fafine se matafaioi tāua i lana faatulagaga o mea.

12, 13. Ia aumai se faataʻitaʻiga e faaalia ai na faia e fafine ni valoaga.

¹² O se faataʻitaʻiga, na faia e fafine ni valoaga i taimi o le Tusi Paia. Na valoia i le Ioelu 2:28, 29: “Ou te liligi ifo loʻu agaga i luga o ituaiga uma o tagata, ona fai lea o valoaga e o outou atalii ma o outou afafine. . . . E oo foʻi ina ou liligi ifo loʻu agaga i na aso i auauna tane ma auauna fafine.”

¹³ Pe tusa ma le 120 soo o Iesu na potopoto i se potu pito i luga i Ierusalema i le aso o le Penetekoso 33 T.A., na aofia ai fafine ma tane. Na liligi ifo le agaga o le Atua i luga o lenei vaega atoa. O le pogai lea na mafai ai e Peteru ona sii mai le valoaga a le perofeta o Ioelu, ma faatatau atu i tane ma fafine. Na  taʻua e Peteru: “O le mea lenei na fai mai ai e ala i le perofeta o Ioelu. ‘Ua fetalai mai le Atua: “O aso e gata ai, ou te liligi ifo ai loʻu agaga i luga o ituaiga uma o tagata, ona fai ai lea e o outou atalii ma o outou afafine o valoaga. . . . E oo foʻi ina ou liligi ifo loʻu agaga i na aso i aʻu tane pologa ma aʻu fafine pologa, ona latou faia lea o valoaga.”’”—Galu. 2:16-18.

14. O le ā se sao na faia e fafine i le faasalalauina atu o le Faa-Kerisiano i le uluaʻi senituri?

¹⁴ I le uluaʻi senituri, na telē se sao na fai e fafine i le faasalalauina atu o le Faa-Kerisiano. Na latou talaʻi atu i isi e uiga i le Malo o le Atua, ma latou faia mea e fesootaʻi atu i le galuega talaʻi. (Luka 8:1-3) O se faataʻitaʻiga, na taʻua e le aposetolo o Paulo Fipe “o se auauna i le faapotopotoga i Kenikerea.” A o momoli atu ona alofaaga i ē na latou galulue faatasi, na taʻua ai e Paulo nisi o fafine faamaoni, e aofia ai “Tufaina ma Tufosa, o fafine o loo galulue malosi o soo o le Alii.” Na ia taʻua foʻi “Peseti o lē e pele iā i tatou, auā na galue ma le filigā o ia o se soo o le Alii.”—Roma 16:1, 12.

15. O le ā le sao o loo faia e fafine i le faasalalauina atu o le Faa-Kerisiano i o tatou aso?

¹⁵ I o tatou aso, o le toʻatele o tagata e silia i le fitu miliona o ē e talaʻia le tala lelei o le Malo o le Atua i le lalolagi aoao, o fafine e eseese o latou matutua. (Mata. 24:14) O le toʻatele o i latou e auauna o ni faifeʻau faataimi atoa, o misionare, ma sui o aiga Peteli. Na pese le faisalamo o Tavita: “Ua tulei mai le afioga a Ieova; o fafine e folafolaina atu le tala lelei, o le ʻautau e toʻatele i latou.” (Sala. 68:11) Maʻeu le moni o na upu! E tāua iā Ieova le sao o loo faia e fafine i le faalauiloaina atu o le tala lelei, ma le faataunuuina o lona finagalo. E mautinoa lava la, o le manaʻoga ina ia gauaʻi fafine Kerisiano, e lē uiga e faapea e leai so latou leo e fai.

O Fafine e Toʻalua na Fai Atu so La Leo

16, 17. E faapefea ona faaalia i le faaaʻoaʻoga a Sara, e tatau ona fai atu se leo o fafine i filifiliga a se ulugalii?

¹⁶ Afai e tuuina mai e Ieova i fafine le tele o faaeaga, pe e lē tatau foʻi la i tane ona talanoa i a latou avā a o leʻi faia ni filifiliga tāua? O se gaoioiga atamai lenā e fai e tane. O loo taʻua i le Tusi Paia ni faaaʻoaʻoga o avā na gaoioi e aunoa ma le fesili atu i a latou tane. Seʻi manatu i ni faaaʻoaʻoga se lua.

¹⁷ Na fai atu e lē aunoa Sara le āva a Aperaamo iā te ia, ina ia tuliese le isi ana avā ma lana tama, ona sa lē faaaloalo i laʻua. “A ua tigā Aperaamo ona o le mea ua fai atu ai,” ae na finagalo malie i ai le Atua. Ona fetalai atu lea o Ieova iā Aperaamo: “Aua e te tigā i le mea ua fai atu ai Sara iā te oe e uiga i le tama ma lau teine pologa. Ia faalogo iā te ia.” (Kene. 21:8-12) Na usitaʻi Aperaamo iā Ieova ma faalogo iā Sara, ma faia le mea na ia talosaga atu ai.

18. O le ā le gaoioiga na tausolomua ona fai e Apikaila?

¹⁸ Seʻi manatu foʻi iā Apikaila, le avā a Napalu. Ina ua sola ese Tavita mai i le tupu fuā  o Saulo, na nofo o ia e lata ane i le mea na iai lafumanu a Napalu. Nai lo o le aveina o mea a lenei tagata mauʻoa, ae na leoleoina e Tavita ma ana auauna ana lafu. Peitaʻi, o Napalu o “se tagata e ʻinaʻinā ma e leaga foʻi ana mea e fai,” na ia “soona avaavau” i auauna a Tavita. O ia o se “tagata lē aogā” ma “e valea lava o ia.” Ina ua talosaga atu ma le faaaloalo auauna a Tavita mo ni meaʻai, na musu Napalu. O le ā se tali atu a Apikaila ina ua faalogo i le mea na tupu? E aunoa ma le taʻu atu iā Napalu, na “gaoioi faavave . . . Apikaila ma ua ia avane falaoa lapotopoto e lua selau, o fagu uaina lapopoʻa e lua, o mamoe ua saunia e lima, o sea o saito tunu e lima, o keke vine e selau, o keke o mati mamago e lua selau,” ma avatu iā Tavita ma ana auauna. Pe na saʻo le gaoioiga na fai e Apikaila? Ua faapea mai le Tusi Paia, na ‘taia e Ieova Napalu ma ua oti ai o ia.’ Na faaipoipo mulimuli ane Tavita iā Apikaila.—1 Samu. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.

‘O le Fafine e Viiviia’

19, 20. Aiseā e viiviia ai se fafine?

¹⁹ E taʻuleleia e le Tusi Paia le avā e faia mea i le auala a Ieova. Ua viiviia e le tusi o Faataoto “se avā lelei” e faapea: “E sili lona tau i maa tāua. Ua faatuatuaina o ia e lana tane ma e leai se mea e mativa ai. Ua ia tauia lana tane i le lelei ae e lē o le leaga i aso uma o lona olaga.” E lē gata i lea, “ua tautala o ia ma le atamai, ua i lona laulaufaiva foʻi le tulafono o le alofa faamaoni. E vaavaai o ia i mea fai a lona aiga, ma e lē ʻai o ia i meaʻai a le paiē. E tulaʻi lana fanau tama ma taʻua o ia e fiafia; e tulaʻi foʻi lana tane ma viviia o ia.”—Faata. 31:10-12, 26-28.

²⁰ Aiseā e viiviia ai se fafine? Ua faapea mai le Faataoto 31:30: “O le amio tauagafau e pepelo, e lē aogā foʻi le aulelei; a o le fafine e mataʻu iā Ieova, e viia lava o ia.” O le mataʻu iā Ieova, e aofia ai le lotomalie e gauaʻi i le faatulagaga a le Atua e faatatau i le tulaga ulu. “O le ulu o le fafine o le tane” e pei foʻi “o le ulu o tane taʻitoʻatasi uma o Keriso,” ma “o le ulu o Keriso o le Atua.”—1 Kori. 11:3.

Ia Lotofaafetai i le Meaalofa a le Atua

21, 22. (a) O ā ni māfuaaga e lotofaafetai ai Kerisiano faaipoipo mo le meaalofa a le Atua o le faaipoipoga? (e) Aiseā e ao ai ona tatou faaaloalo i le faatulagaga a Ieova i le tulaga pule ma le tulaga ulu? (Tagaʻi le pusa i le itulau e 17.)

²¹ O Kerisiano ua faaipoipo, e anoanoaʻi māfuaaga e latou te faafetai ai i le Atua! E mafai ona la ola faatasi o se ulugalii fiafia. E la te faafetai faapitoa mo le meaalofa matagofie a le Atua o le faaipoipoga, ona ua maua ai le avanoa e ola fealofani ai, ma savavali faatasi ma Ieova. (Ruta 1:9; Mika 6:8) Ua silafia lelei e Ieova o Lē na faavaeina faaipoipoga, mea e manaʻomia ina ia maua ai se aiga fiafia. Ia faia mea uma e tusa ma lana auala, ona avea ai lea “o le olioli mai iā Ieova, o lo outou malosi” e ui lava i lenei lalolagi malapagā.—Nee. 8:10.

²² O se tane Kerisiano e alofa i lana avā e pei ona ia alofa iā te ia lava, e avea o ia ma ulu e faapelepele ma magafagafa. O le a matuā pele lana avā amioatua, auā o le a lagolagosua ma matuā faaaloalo iā te ia. Ae e sili i na mea uma, o le la faaipoipoga fiafia o le a viia ai lo tatou Atua mamalu o Ieova.

Pe E te Manatua?

• O le ā le faatulagaga a Ieova i le tulaga ulu ma le gauaʻi atu?

• Aiseā e ao ai i paaga faaipoipo ona faaaloalo le tasi i le isi?

• E faapefea i le avā talitonu ona feagai ma lana tane lē talitonu?

• Aiseā e ao ai i tane ona talanoa i a latou avā a o leʻi faia ni filifiliga tāua?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

 [Pusa i le itulau 17]

Aiseā e Faaaloalo ai i Ē o Iai le Pule?

Ua faavaeina e Ieova i ana foafoaga atamamai faatulagaga mo le pule ma le tulaga ulu. Na faavaeina lenei faatulagaga mo le lelei o foafoaga agaga ma tagata. Ua mafai ai ona fai a latou filifiliga saʻoloto, ma faamamaluina ai le Atua e ala i le auauna iā te ia i le autasi ma le maopoopo.—Sala. 133:1.

E amanaʻia e le faapotopotoga o Kerisiano faauuina le pule ma le tulaga ulu o Iesu Keriso. (Efe. 1:22, 23) O lona amanaʻia o le pule a Ieova, o le a oo ina “tuuina i lalo . . . e le Alo o ia lava i Lē na tuuina i lalo o mea uma iā te ia, ina ia pule aoao le Atua i le aoao o mea.” (1 Kori. 15:27, 28) Ua matuā talafeagai ai la i tagata ua tuuina atu i le Atua, ona latou lagolagoina le faatulagaga o le tulaga ulu i totonu o le faapotopotoga, faapea ma aiga! (1 Kori. 11:3; Epe. 13:17) O le faia faapea, ua tatou maua ai aogā ona o le mauaina o le finagalo malie ma le faamanuia a Ieova.—Isa. 48:17.

[Ata i le itulau 13]

O le tatalo e fesoasoani i se avā Kerisiano ina ia faaalia uiga faale-Atua

[Ata i le itulau 15]

E tāua iā Ieova le sao o loo faia e fafine i le faaauilumaina o manaʻoga o le Malo