O Upu Logolelei e Lelei ai Faiā ma Isi

“Ia lē aunoa ona outou tautatala atu i upu e logolelei.”—KOLO. 4:6.

1, 2. O le ā se iʻuga lelei na maua ona o upu logolelei a se uso?

NA FAAPEA mai se uso: “A o oʻu talaʻi atu mai i lea fale i lea fale, sa ou feiloaʻi ai i se tamāloa na matuā ita lava, lea na tetete ai ona laugutu ma lona tino atoa. Na ou taumafai i se auala filemu e fefulifulisaʻi ma ia i le Tusi Paia, ae na ona faateteleina ai o lona ita. E oo foʻi i lana avā ma lana fanau na inainā mai iā te aʻu, ma ou mafaufau ai ua tatau ona ou tuumuli ese. Sa ou faamautinoa i le aiga, o lea ou te sau ma le filemu ma ou te manaʻo foʻi e alu ese ma le filemu. Na ou faitau i ai le Kalatia 5:22 ma le 23, lea o loo taʻua ai le alofa, agamalu, amio pulea, ma le filemu. Ona ou tuumuli lea.

² “Mulimuli ane, a o oʻu asiasi atu i aiga i le isi itu o le auala, ona ou vaaia ai lea o le aiga o saofafaʻi i faasitepu i luma o lo latou fale. Na valaau mai ou te alu atu. Ona ou faapea ifo lea: ‘⁠O le ā la latou mea o le a fai?’ Sa iai se sioki vai mālūlū a le tamāloa, ma fai mai pe aumai soʻu ipu vai. Na ia faatoese mai i lona lē mafaufau, ma faamālō mai iā te aʻu i le malosi o loʻu faatuatua. Na ou tuua le aiga ma le fiafia.”

3. Aiseā e lē avea ai le ita mai o isi ma mea e tupu ai lo tatou ita?

³ I lenei lalolagi ua tumu i omiga, e lē maʻalofia lo tatou feiloaʻi ma tagata feita, e oo lava i la tatou faiva. Pe afai o lenā le tulaga, e tāua ona tatou faaalia “le agamalu ma le matuā faaaloalo.” (1 Pete. 3:15) Pe ana faapea na toe ita atu le uso lea na taʻua i luga ona o le toʻatamaʻi ma le lē mafaufau mai o le tagata e ona le fale, semanū e lē mafai ona suia uiga o le tamāloa; ma atonu o le a na ona faateteleina ai o le ita. Ona o lea na pulea e le uso o ia lava ma tautala atu ma le agalelei, na iʻu ai i se iʻuga lelei.

E Faapefea Ona Logolelei a Tatou Upu?

4. Aiseā e tāua ai le faaaogā o upu e logolelei?

⁴ Pe e tatou te feagai ma i latou i fafo po o totonu o le faapotopotoga, e oo foʻi i o tatou aiga, e tāua ona mulimuli i le fautuaga a Paulo: “Ia lē aunoa ona outou tautatala atu i upu e logolelei, ia faamāi i le masima.” (Kolo. 4:6) O na upu logolelei ma talafeagai, e tāua mo fesootaʻiga lelei ma le filemu.

5. O le ā e lē o uiga i ai fesootaʻiga lelei? Ia faataʻitaʻi.

⁵ O fesootaʻiga lelei e lē uiga faapea, ia fai atu mea uma o e mafaufau i ai ma ou lagona o loo iai i lenā taimi, aemaise lava pe afai e te lē o fiafia. Ua faaalia i le Tusi Paia, o upu lē pulea o le ita, o se faailoga o le vaivai, ae lē o le malosi. (Faitau le Faataoto 25:28; 29:11.) O Mose—“o le tagata e sili ona agamalu” i tagata uma lava na soifua i lenā taimi—ae na lē pulea lona ita ma lē faamamaluina ai le Atua ona o le fouvale o le nuu o Isaraelu. Na manino le auala na taʻu atu ai e Mose ona lagona, ae na lē fiafia i ai Ieova. Ina ua uma ona taʻitaʻia e Mose tagata Isaraelu mo le 40 tausaga, e na te leʻi maua le faaeaga e taʻitaʻia ai i latou i le Nuu o le Folafolaga.—Nu. 12:3; 20:10, 12; Sala. 106:32.

6. O le ā le uiga o le tautala ma le faautauta?

⁶ O loo fautuaina e le Tusi Paia le pulea o le tagata lava ia ma le faautauta, po o le mafaufau lelei, pe a tatou tautatala. “O le tele o upu e lē asa ai ma se mea sesē, a o lē na te pulea  ona laugutu e gaoioi o ia ma le faautauta.” (Faata. 10:19; 17:27) Peitaʻi, e lē uiga atu le faautauta i le lē faailoa atu o manatu o se tasi. Ae e uiga atu i le tautala i “upu e logolelei,” e ala i le faaaogā o o tatou laulaufaiva e avea o se mea e mālōlō ai, ae lē o le faatigā ai.—Faitau le Faataoto 12:18; 18:21.

“O le Taimi e Filemu ai ma le Taimi e Tautala Ai”

7. O ā ni upu e lē tatau ona tatou tautatala ai, ma aiseā?

⁷ E pei ona manaʻomia ona tatou tautatala i upu e logolelei ma pulea pe a talanoa ma ē e tatou te faigaluega faatasi, po o ni tagata ese i le faiva, e manaʻomia foʻi ona tatou faia faapea i le faapotopotoga ma le aiga. O le faapasae atu o le ita e aunoa ma le manatu mamafa i ona āuga, e mafai ona matuā afāina ai lo tatou lava itu faaleagaga, o tatou faalogona, ma le soifua mālōlōina, faapena foʻi ma isi. (Faata. 18:6, 7) O o tatou faalogona leaga⁠—lea e iloa ai lo tatou lē lelei atoatoa⁠—e tatau ona pulea. O le fai upuleaga, tauemu, ʻinoʻino, ma le ita leaga o ni uiga leaga. (Kolo. 3:8; Iako. 1:20) E mafai ona faaleagaina ai le faiā tautele ma isi tagata faapea foʻi ma Ieova. Na aʻoaʻo e Iesu: “O sē faaauau ona ita i lona uso e faasalaina o ia i le faamasinoga; ma o sē e upu vale i lona uso e faasalaina o ia i le Faamasinoga Sili; a o sē fai atu, ‘⁠Le tagata valea e, e leai sou aogā,’ e nofosala o ia i le afi i Kena.”—Mata. 5:22.

8. O le ā le taimi e ao ona faailoa atu ai o tatou faalogona, ma i le ā le auala?

⁸ E iai foʻi nisi mataupu e tatou te manatu e lelei ona talanoaina. Pe a iai se tala po o se mea ua fai e se uso e faatigā ai iā te oe ma ua lē mafai ona tuu ese ma lou mafaufau, aua e te teulotoina na faalogona ita. (Faata. 19:11) Pe a faaita oe e se isi, ia pulea pea ou lava faalogona, ma ia uia ala e manaʻomia ona fai e foʻia ai le faafitauli. Na tusi Paulo: “Aua neʻi goto le lā o tumau pea lo outou ita.” Ona o loo faaauau ona aafia oe i le faafitauli, ia talanoa atu i se auala agalelei i se taimi talafeagai.  (Faitau le Efeso 4:26, 27, 31, 32.) Ia talanoa saʻo i lou uso i le faafitauli, ae ia faia i se auala logolelei, ma le sini ia toe faafoʻisia se faiā lelei ma ia.—Levi. 19:17; Mata. 18:15.

9. Aiseā e ao ai ona pulea o tatou lava faalogona a o leʻi talanoa atu i isi?

⁹ O le mea moni, e ao ona e filifili lelei se taimi talafeagai. E iai “le taimi e filemu ai ma le taimi e tautala ai.” (Fai. 3:1, 7) E lē gata i lea, “o le loto o lē e amiotonu e mafaufau loloto ina ia tali atu.” (Faata. 15:28) E aofia ai le faatali e talanoaina le faafitauli i se taimi talafeagai. Auā afai e talanoa ae o loo matuā ita se tasi, e faateteleina ai le faafitauli; ae e lē o se gaoioiga poto foʻi le tuu umi o se faafitauli.

O Gaoioiga Agalelei e Faatupu ai Faiā Lelei

10. E faapefea ona faaleleia ni faiā ona o le faia o gaoioiga agalelei?

¹⁰ O upu logolelei ma fesootaʻiga lelei, e fesoasoani e amata ma faatumauina ai ni faiā lelei. O le mea moni, o le faia o le mea e tatou te mafai e faaleleia ai a tatou faiā ma isi, o le a faaleleia ai a tatou fesootaʻiga ma i latou. O le tausolomua e faia ni gaoioiga agalelei mo isi, e pei o le vaai i avanoa e fesoasoani atu ai, o le avatu o se meaalofa ma le lotomalie, le faaalia atu o uiga talimālō⁠—o le a saosaolaumea ai i ni fesootaʻiga lelei. E mafai ai ona faaputu “malala ola” i luga o le ulu o se tagata, ma ono faaalia mai ai ona uiga lelei ma faigofie ai ona talanoa ma faaleleia se faafitauli.—Roma 12:20, 21.

11. O ā taumafaiga na muaʻi fai e Iakopo e faaleleia ai le la faiā ma Esau, ma o le ā le iʻuga?

¹¹ Na malamalama le augātamā o Iakopo i lenei mea. Ona o le matuā ita o lona uso masaga o Esau iā te ia, na sola ese ai Iakopo i lona fefe neʻi fasioti o ia e Esau. Ina ua mavae le tele o tausaga, ona toe foʻi ane lea o Iakopo. Na ō ane Esau ma ana tagata e toʻa 400 e faafetaui o ia. Na tatalo atu Iakopo iā Ieova mo se fesoasoani. Ona auina muamua atu lea e Iakopo iā Esau o ni lafumanu se tele e fai ma meaalofa. Na taulau le fuafuaga o le meaalofa. Ina ua la feiloaʻi, ua suia le loto o Esau, ma tamoʻe atu ma fusi iā Iakopo.—Kene. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Faalaeiau Isi i Upu Logolelei

12. Aiseā e ao ai ona fai atu ni upu logolelei i o tatou uso?

¹² E auauna Kerisiano i le Atua, ae lē o tagata. Peitaʻi, o le tulaga masani e tatou te faanaunau ia talia i tatou e isi. O a tatou upu logolelei, e mafai ona faamāmā ai avega a o tatou uso ma tuafāfine. Ae o le soona faitio, e lē gata o le a faaopoopo ai le mamafa o le avega, ae o le a lē mautonu ai foʻi po o latou maua pea le finagalo malie o Ieova. O lea la, seʻi o tatou fai atu ni upu faalaeiau i isi ma “ia fai atu ni upu lelei e atiaʻe ai i taimi e tatau ai, ina ia aogā i ē o faalogologo i ai.”—Efe. 4:29.

13. O le ā e ao ona manatua e toeaina (a) pe a avatu se fautuaga? (e) pe a saunia ni tusi?

¹³ E tāua tele i toeaina ona “faapelepele” ma ia tausia ma le agalelei le lafu. (1 Tesa. 2:7, 8) Pe a avatu e toeaina ni fautuaga, o lo latou sini le faia ma le “agamalu,” e tusa lava pe talanoa “iā i latou o ē e tetee.” (2 Timo. 2:24, 25) E ao foʻi i toeaina ona faailoa atu ma le agalelei o latou manatu pe a fesootaʻi ma toeaina o se isi faapotopotoga e ala i tusi, po o le ofisa o le lālā. E tatau ona agalelei ma faautauta i a latou upu, e tusa ai ma le Mataio 7:12.

Ia Logolelei Upu i Totonu o le Aiga

14. O le ā le fautuaga na avatu e Paulo mo tane, ma aiseā?

¹⁴ E faigofie ona tatou manatu māmā i aafiaga o a tatou upu, foliga vaaia, ma a tatou gaoioiga. O se faataʻitaʻiga, atonu e lē o iloa e nisi tane le aafiaga o a latou upu i avā. Na faapea mai se tuafafine, “Ou te fefe tele pe a ita laʻu tane ma leotele mai iā te aʻu.” O upu malolosi e telē sona aafiaga i se avā nai lo o se tane, ma e mafai ona manatua pea e le avā mo se taimi umi. (Luka 2:19) E matuā moni  lenā manatu i upu e tautala ai se tasi e alofa ma faaaloalogia e le avā. Na fautua mai Paulo i tane: “Ia alolofa atu pea i a outou avā, ma aua le soona feita iā i latou.”—Kolo. 3:19.

15. Ia faataʻitaʻi mai le māfuaaga e ao ai i se tane ona faapelepele i lana avā.

¹⁵ E tusa ai ma lenei tulaga, na faataʻitaʻi mai e se uso faaipoipo ua iai le tomai ia le māfuaaga e ao ai i se tane ona faapelepele i lana avā, o “se ipu e sili ona vaivai.” Na faapea mai o ia: “Afai e te ʻuʻu se fagu tāua ma e mataʻetaʻe, e te lē soona oomia, auā e taʻe ai. E tusa foʻi pe toe fai, ae e iloa atu lava le mea na taʻe. Afai e faaaogā e se tane ni upu e malolosi tele i lana avā, e ono tigā ai o ia. Ma iʻu ina iai pea se aafiaga lē lelei i le la mafutaga.”—Faitau le 1 Peteru 3:7.

16. E faapefea ona atiaʻe e se avā lona aiga?

¹⁶ E oo foʻi i tane e mafai ona faalaeiauina pe faavaivaia i latou ona o upu a isi, e aofia ai ma a latou avā. “O le avā e faautauta,” o se tasi lea “ua faatuatuaina” e lana tane, e magafagafa i faalogona o le tane, e pei foʻi ona ia manaʻo e faia faapea e lana tane iā te ia. (Faata. 19:14; 31:11) Ioe, e telē le aafiaga o gaoioiga a le avā i totonu o le aiga, a lē o le lelei o le leaga. “Ua atiaʻe e le fafine atamai lona fale, a o le fafine valea ua ia lepeti i lalo lona fale i ona lava lima.”—Faata. 14:1.

17. (a) E faapefea ona talanoa atu le fanauiti i o latou mātua? (e) E faapefea ona talanoa atu tagata matutua i le fanauiti, ma aiseā?

¹⁷ E ao foʻi i mātua ma fanau ona talanoa le tasi i le isi i upu logolelei. (Mata. 15:4) Pe a talanoa i le fanauiti, o le manatu mamafa iā i latou e tatou te ʻalofia ai le “faaonoono” po o le “faatigā loto” iā i latou. (Kolo. 3:21; Efe. 6:4) E oo lava foʻi pe a fai ua tatau ona aʻoaʻia le fanau, e ao i mātua ma toeaina ona talanoa ma le faaaloalo iā i latou. O le a faafaigofie ai i ē matutua ona fesoasoani i le ʻautalavou e faasaʻo o latou ala, ma tausia la latou faiā ma le Atua. E sili atu lenā nai lo o lo latou manatu ua leai se mea e mafai ona tatou faia mo i latou, ma o le lagona foʻi lenā e tasi e ono oo iā i latou. Atonu e lē manatua uma e le fanauiti ni fautuaga na latou maua, ae e latou te manatua le auala na talanoa atu ai isi iā i latou.

 Ia Tautala Atu i Mea Lelei Mai le Loto

18. E faapefea ona tatou liaʻi ese mafaufauga ma ni faalogona tigā?

¹⁸ O le puleaina o lo tatou ita, e lē na o le tau ina iai o ni foliga toʻafimālie. O lo tatou sini e sili atu nai lo le na ona taofiofia o ni faalogona malolosi. O le taumafai e toʻafimālie i o tatou foliga vaaia ae o loo matuā mū o tatou loto i le ita, e matuā mafatia ai lava. E taitutusa ma le tuu o lou vae i le vae taofi ma le vae penisini o le taavale i le taimi e tasi. E ono faalētonu ai le taavale ma leaga ai. O lea la, aua le faaputuputuina le ita ona faapasae atu lea mulimuli. Ia tatalo atu iā Ieova e liaʻi ese mai i lou loto ni faalogona tigā. Ia tuu i le agaga o Ieova e suia ou mafaufauga ma lou loto ina ia tusa ai ma lona finagalo.—Faitau le Roma 12:2; Efeso 4:23, 24.

19. O ā ni gaoioiga e fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai ni talanoaga vevesi?

¹⁹ Ia fai ni gaoioiga talafeagai. Pe afai ua e lagona ua e lē toʻa ma ua amata foʻi ona osooso aʻe lou ita, e sili pe a e alu ese, ma tuu seʻi toe lelei ou faalogona. (Faata. 17:14) Afai ua amata ona ita le tagata lea e te talanoa i ai, ia taumafai malosi e tautala atu ma le agalelei. Ia manatua: “O le tali filemu e liliueseina ai le ita, a o le upu faatigā e tupu ai le ita.” (Faata. 15:1) O faamatalaga tigā ma le tutui e na o le atili mumū ai o le afi, e tusa lava pe e tautala atu i se leo mālū. (Faata. 26:21) Pe afai ua tofotofoina lou onosaʻi i se mea e tulaʻi mai, “aua le vave ona tautala, ma aua foʻi le vave ona ita.” Ia tatalo atu i le agaga o Ieova e fesoasoani iā te oe ina ia e tautala atu i upu lelei, ae lē o upu leaga.—Iako. 1:19.

Ia Faamagalo Mai le Loto

20, 21. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia faamagalo atu i isi, ma aiseā e ao ai ona tatou faia faapea?

²⁰ E faanoanoa lava, ona e leai ma se isi o i tatou e atoatoa ona pulea le laulaufaiva. (Iako. 3:2) E ui lava i a latou taumafaiga malolosi, ae e oo lava i tagata o o tatou aiga, ma o tatou uso ma tuafāfine pele faaleagaga, e iai taimi e latou te lafo mai ai ni upu e tigā ai o tatou loto. Nai lo o le vave ita, ia iloilo ma le onosaʻi le pogai ua tautatala mai ai faapea. (Faitau le Failauga 7:8, 9.) Pe faamata o iai se mea o mafatia ai, pe fefe ai, po o maʻi, po o tauivi ma ni faafitauli?

²¹ E lē avea na mea ma faamolemolega e faapasae ai le ita. Ae o lo tatou iloa o na mea, e ono fesoasoani iā i tatou e malamalama ai i le māfuaaga e tautatala ma faia ai e tagata mea sa lē tatau ona fai, ma uunaʻia ai i tatou e faamagalo atu. O i tatou uma lava e tatou te tautatala ma faia mea e tigā ai isi, ae e tatou te faamoemoe o le a latou faamagalo ma le agalelei i tatou. (Fai. 7:21, 22) Na fetalai Iesu ina ia tatou maua le faamagaloga a le Atua, e tatau ona tatou faamagalo atu i isi. (Mata. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) O lea la, ia vave ona tatou faatoese atu ma ia vave foʻi ona faamagalo, ina ia faatumauina ai le alofa—“o le fusi lea e atoatoa ona autasi ai”—i totonu o o tatou aiga ma totonu o le faapotopotoga.—Kolo. 3:14.

22. Aiseā e matuā aogā ai a tatou taumafaiga ina ia tautatala i upu e logolelei?

²² O le a atili faigatā ona faatumauina lo tatou olioli ma le autasi, a o tatou lalata atu i le iʻuga o lenei lalolagi ua tumu i le ita. O le faatatauina o taʻiala aogā o le Afioga a le Atua, o le a fesoasoani iā i tatou e faaaogā o tatou laulaufaiva mo le lelei, ae lē o le leaga. O le a tatou matuā olioli ai i faiā lelei i totonu o le faapotopotoga ma totonu o le aiga, ma o le a avea la tatou faaaʻoaʻoga o se molimau lelei i isi e faatatau i lo tatou “Atua fiafia,” o Ieova.—1 Timo. 1:11.

Pe e Mafai Ona E Faamatala?

• Aiseā e tāua ai le filifili lelei o se taimi talafeagai e talanoaina ai faafitauli?

• Aiseā e ao ai i sui o le aiga ona fetalanoaʻi i taimi uma i “upu e logolelei”?

• E faapefea ona tatou ʻalofia le fai atu o ni upu faatigā?

• O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia faamagalo atu?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 21]

Ia faatoʻafimālie muamua ou faalogona, ona saʻili lea o se taimi talafeagai e talanoa ai

[Ata i le itulau 23]

E ao i se tane ona talanoa ma le agalelei i taimi uma i lana avā