O Loo Iai se Tala Lelei e ao Ona Maua e Tagata Uma

ʻO le tala lelei, o le mana lea o le Atua e faaolaina ai.’​—ROMA 1:16.

1, 2. O le ā le māfuaaga e te talaʻia ai “le tala lelei o le malo,” ma o ā manatu o loo e faamamafaina?

ʻOU TE fiafia e faailoa atu le tala lelei i aso uma.’ Atonu ua e faia lenā faamatalaga pe mafaufau foʻi i ai. Ona o oe o se Molimau faamaoni a Ieova, ua e iloa ai le tāua o le talaʻia o “lenei tala lelei o le malo.” Atonu e mafai ona e manatua le valoaga a Iesu e faatatau i le faia o lenā galuega.​—Mata. 24:14.

² O lou talaʻia o “le tala lelei o le malo,” ua e faaauauina ai le galuega na amata e Iesu. (Faitau le Luka 4:43.) E mautinoa o se tasi o manatu o loo e faamamafaina, ua toeitiiti faalaa mai le Atua i mataupufai a tagata. O le a ia faaumatia tapuaʻiga sesē uma, ma aveesea le amioleaga i le “puapuaga tele.” (Mata. 24:21) Atonu foʻi o loo e faamatilatila le toe avea o le lalolagi ma Parataiso, o le a tele ai le filemu ma le fiafia, e ala i le Malo o le Atua. O le mea moni, o “le tala lelei o le malo,” o se vaega o le tala lelei lea na “muaʻi folafolaina iā Aperaamo, e faapea: ʻE maua e nuu uma faamanuiaga ona o oe.’”​—Kala. 3:8.

3. Aiseā e tatou te faapea atu ai, sa faamamafa e le aposetolo o Paulo le tala lelei i le tusi o Roma?

³ Ae atonu tatou te lē o faamamafaina se isi o vala autū o le tala lelei, lea e ao ona malamalama i ai tagata. I lana tusi i tagata i Roma, e na o le faatasi ona taʻua e Paulo le upu “malo,” ae e faasefulu lua ona ia faaaogā le faaupuga “tala lelei.” (Faitau le Roma 14:17.) O le ā le vala o le tala lelei sa tele ina taʻua e Paulo i lana tusi? Aiseā e tāua ai lenā tala lelei? Aiseā e ao ai ona tatou manatua lenei mea, a o talaʻia “le tala lelei e uiga i le Atua” i tagata i la tatou oganuu?​—Mare. 1:14; Roma 15:16; 1 Tesa. 2:2.

Le Mea sa Tatau Ona Iloa e Tagata i Roma

4. I le taimi muamua na faafalepuipui ai Paulo i Roma, o le ā sa ia talaʻia?

⁴ E aogā le mātau o mataupu na talanoa i ai Paulo, i le taimi muamua na faafalepuipui ai i Roma. E tatou te faitau ai faapea, ina ua asiasi atu isi tagata Iutaia iā te ia, na ia ʻavatu se molimau māeʻaeʻa e faatatau i (1) le malo o le Atua, ma faia faamatalaga e faatalitonu ai i latou iā (2) Iesu.’ O le ā le iʻuga? “Ona talitonu lea o nisi tagata, ae e leʻi talitonu isi tagata.” Mulimuli ane na ʻtalileleia e Paulo i latou uma ua ō mai iā te ia, ua talaʻi atu (1) le malo o le Atua iā i latou, ma aʻoaʻo atu mea e  faatatau i (2) le Alii o Iesu Keriso.’ (Galu. 28:17, 23-31) E manino mai, sa uaʻi atu Paulo i le Malo o le Atua. Ae o le ā le isi mea sa ia faamamafaina? O se vala e sili ona tāua o le Malo​—o le matafaioi a Iesu e tusa ai ma le finagalo o le Atua.

5. O le ā na taʻua e Paulo i le tusi o Roma, sa tatau ona iloa e tagata?

⁵ E ao i tagata uma ona iloa Iesu ma faatuatua iā te ia. Sa taʻua e Paulo lenei mea i le tusi o Roma. Sa ia tusi o le “Atua, o loo oʻu faia i ai le auaunaga paia ma loʻu agaga atoa, e tusa ma le tala lelei i lona Alo.” Na ia taʻua atili “Ou te lē mā i le tala lelei; ona o le mana lea o le Atua e faaolaina ai ē ua faatuatua.” Mulimuli ane sa ia faasino atu “i le aso e faamasinoina ai e le Atua e ala iā Keriso Iesu o mea lilo a tagata, e tusa ai ma le tala lelei o loo oʻu folafolaina.” Ma sa ia taʻua foʻi: “Ua ou talaʻi māeʻaeʻa atu ai le tala lelei e uiga iā Keriso *, mai i Ierusalema e oo atu lava i Iluriko.” (Roma 1:9, 16; 2:16; 15:19) Aiseā na faamatilatila atu ai e Paulo Iesu Keriso i tagata i Roma?

6, 7. O le ā se tala e uiga i le amataga ma ē na faia aʻe ai le faapotopotoga i Roma?

⁶ E tatou te lē iloa pe na faapefea ona amata le faapotopotoga i Roma. Pe na toe foʻi atu i Roma tagata Iutaia po o tagata liulotu Iutaia sa iai i le Penetekoso 33 T.A., o ni Kerisiano? (Galu. 2:10) Pe na oo atu le upu moni i Roma ona o Kerisiano faatauʻoa ma ē faimalaga? Po o le ā lava le tulaga, e oo ane i le taimi na tusia ai e Paulo lana tusi i le tusa o le 56 T.A., ua leva ona mautū le faapotopotoga. (Roma 1:8) O ā ituaiga o tagata na faia aʻe ai lenā faapotopotoga?

⁷ O nisi o i latou o ni Iutaia. Na faafeiloaʻi atu e Paulo Aneroniko ma Iunia o “loʻu aiga,” atonu ona o i laʻua o ni tauaiga Iutaia. Sa iai foʻi i Roma Akula o lē sa faia faleʻie, ma lana āva o Pisila, o i laʻua foʻi o ni Iutaia. (Roma 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Galu. 18:2) Peitaʻi, o le toʻatele o uso ma tuafāfine na momoli atu i ai e Paulo ona alofaaga, o ni tagata mai i Nuu Ese. Atonu sa iai nisi i le “aiga o Kaisara,” o ni pologa a Kaisara, ma ē e leʻi taualoa tele.​—Fili. 4:22; Roma 1:6; 11:13.

8. O le ā le tulaga faigatā sa feagai ma Kerisiano i Roma?

⁸ Sa feagai Kerisiano uma i Roma ma se tulaga faigatā, ma e faapena foʻi i tatou. Na taʻua e Paulo lenei tulaga: “Ua agasala tagata uma lava, ma ua lē ausia le mamalu o le Atua.” (Roma 3:23) E manino mai, sa manaʻomia ona iloa e i latou uma na tusi atu i ai Paulo, o i latou o tagata agasala, ma e ao ona faatuatua i le auala a le Atua e aveesea ai lenā tulaga.

Ia Iloa e Agasala Tagata Uma

9. O le ā le iʻuga o le tala lelei sa faasino atu i ai Paulo?

⁹ Muamua atu i lana tusi i tagata Roma, sa faasino atu Paulo i iʻuga lelei o le a maua ona o le tala lelei, lea na ia talanoa pea i ai: “Ou te lē mā i le tala lelei; ona o le mana lea o le Atua e faaolaina ai ē ua faatuatua, e muamua i tagata Iutaia atoa ma Eleni.” Ioe, sa mafai ona maua le faaolataga. Peitaʻi, sa manaʻomia le faatuatua e tusa ai o le mea moni lea o loo sii mai i le Sapakuka 2:4: “O lē e amiotonu, e ola o ia i le faatuatua.” (Roma 1:16, 17; Kala. 3:11; Epe. 10:38) Ae o le ā le fesootaʻiga o lenei tala lelei lea e mafai ona iʻu ai i le faaolataga, ma le mea moni “ua agasala tagata uma”?

10, 11. Aiseā e fou ai i isi le faamatalaga o loo i le Roma 3:23, ae e lē fou i isi?

 ¹⁰ A o leʻi atiaʻe e se tasi le faatuatua lea e faaolaina ai, e tatau ona muaʻi iloa o ia o se tagata agasala. E lē fou lenei manatu iā i latou na ola aʻe ma talitonu i le Atua, ma masani i nisi tala o le Tusi Paia. (Faitau le Failauga 7:20.) Pe latou te ioe i ai pe leai, ae e latou te malamalama i upu nei a Paulo: “Ua agasala tagata uma lava.” (Roma 3:23) Peitaʻi, a o faia le galuega talaʻi, e tatou te ono feiloaʻi ma le toʻatele o isi e lē malamalama i lenei faamatalaga.

¹¹ I nisi atunuu, e ola aʻe se tagata ma manatu e leʻi fanau mai o ia ma le agasala, ma e lē o aafia i le agasala tuufaasolo. E moni, atonu o loo ia iloa ua ia faia mea sesē, e iai ona uiga lē lelei, ma atonu ua ia faia foʻi ni mea leaga. Ma ua ia iloa o le tulaga foʻi lea o isi. Ae ona o le siʻomaga na ola aʻe ai, e na te lē o malamalama lelei ai i le pogai ua oo ai o ia ma isi i lenā tulaga. E tusa ai ma isi gagana, pe a e taʻua se tasi o se tagata agasala, e ono manatu isi o loo e faapea mai o lenā tagata o sē e solitulafono, po o sē e lē usitaʻia nisi o tulafono. O lea la, e ono faigatā i se tasi na ola aʻe i lenā siʻomaga, ona manatu iā te ia o se tagata agasala, e tusa ai ma le uiga o le faamatalaga a Paulo.

12. Aiseā e lē talitonu ai le toʻatele e agasala tagata uma?

¹² E oo foʻi i atunuu ua taʻua o atunuu Kerisiano, e toʻatele e lē talitonu o i latou o tagata agasala. Aiseā? E tusa lava pe latou te auai atu i lotu i nisi o taimi, ae e latou te manatu i le tala iā Atamu ma Eva, o se talafatu po o se tala faafagogo. O isi ua ola aʻe i se aiga e lē talitonu i le Atua. E latou te lē talitonu o loo soifua le Atua, ma e latou te lē malamalama ua faataatia e Lē e Silisili Ese tulafono tau amio mo tagata, ma o le solia o na tulafono o le agasala lava lea. E talitutusa lo latou tulaga ma i latou na faamatalaina e Paulo i le uluaʻi senituri, o ē ʻsa leai so latou faamoemoe’ ma “aunoa foʻi ma le Atua i le lalolagi.”​—Efe. 2:12.

13, 14. (a) O le ā se tasi o māfuaaga ua lē mautali ai i latou o ē e lē talitonu i le Atua ma le agasala? (e) Ona ua lē talitonu le toʻatele, o le ā ua latou faia?

¹³ I lana tusi i tagata Roma, na taʻua ai e Paulo māfuaaga e lua e lē avea ai le siʻomaga na ola aʻe ai tagata, ma faamolemolega i o latou aso ma aso nei. O le māfuaaga muamua, ua faamaonia mai i le foafoaga le iai o Lē na foafoaina mea. (Faitau le Roma 1:19, 20.) E talafeagai lenei manatu ma le faamatalaga a Paulo ina ua ia tusi atu mai Roma i tagata Eperu: “E tofu lava le fale ma le tagata na ia faia, a o lē na faia mea uma o le Atua lea.” (Epe. 3:4) Ua faamaonia ai i lenei mau e iai Lē na faia le aoao o mea.

¹⁴ Sa matuā saʻo aʻiaʻi Paulo i lana tusi i tagata Roma e faapea, o so o se tasi e aofia ai ma tagata Isaraelu anamua, o ē na tapuaʻi atu i tupua e leai ni ola, ua “lē mautali” i latou. E fetaui foʻi lenei faaupuga i ē e faia amioga matagā tau feusuaʻiga, ia ua fesuiaʻi ai e tane ma fafine tū e masani ai o le tino, i tū e lē masani ai. (Roma 1:22-27) Ona o na māfuaaga, na taʻua ai ma le saʻo e Paulo ʻo tagata Iutaia ma Eleni e agasala uma lava.’​—Roma 3:9.

 O se “Molimau”

15. O ai e iai o latou lotofuatiaifo, ma o le ā ua latou faia?

¹⁵ Ua taʻua i le tusi o Roma, se isi māfuaaga e tatau ai i tagata ona iloa lo latou tulaga agasala, ma e manaʻomia se auala ina ia sao mai ai i lenā tulaga faigatā. E tusa ai ma tulafono na tuu mai e le Atua iā Isaraelu anamua, na tusi Paulo e faapea: “A o ē e agasala a o iai i le tulafono, e faamasinoina i latou e tusa ai ma le tulafono.” (Roma 2:12) A o faaauau lana faamatalaga, ua ia taʻua o tagata o atunuu po o ituaiga e leʻi masani i na tulafono a le Atua, e masani ona latou ʻfaia mea e tusa ma le tulafono.’ Aiseā e masani ai ona faasā e nei tagata le mataifale, fasioti tagata ma le gaoi? Na taʻua e Paulo le māfuaaga: E iai o latou lotofuatiaifo.​—Faitau le Roma 2:14, 15.

16. Aiseā e lē faapea ai o le iai o se lotofuatiaifo o le a lē agasala ai se tasi?

¹⁶ Peitaʻi, o le iai o se lotofuatiaifo e galue e pei o se molimau i totonu o le tagata, e lē faapea ai o le a mulimuli lenā tagata i lona lotofuatiaifo. E faamaonia lenei mea i le tala iā Isaraelu anamua. E ui lava sa iai i tagata Isaraelu se lotofuatiaifo mai i le Atua, ma ana tulafono e faasā ai le gaoi ma le mulilua, ae sa masani ona latou lē amanaʻia o latou lotofuatiaifo ma tulafono a Ieova. (Roma 2:21-23) Na agasala i latou i na mea e lua, ma latou lē ausia ai tapulaa ma le finagalo malie o le Atua. Na matuā afāina ai la latou faiā ma Lē na faia i latou.​—Levi. 19:11; 20:10; Roma 3:20.

17. O le ā le faalaeiauga ua tatou maua mai i le tusi o Roma?

¹⁷ O mea ua tatou iloiloina mai le tusi o Roma, e ono foliga mai ai ua mataʻutia tele le leaga o le tulaga o tagata, i luma o Lē e ona le malosi uma lava, e aofia ai ma i tatou. Peitaʻi, e leʻi gata ai i inā le faamatalaga a Paulo. Na ia sii mai upu a Tavita o loo i le Salamo 32:1, 2: “E fiafia i latou o ē e faamagaloina a latou solitulafono ma ua ufitia a latou agasala; e fiafia foʻi le tagata e lē faitaulia e Ieova ana agasala.” (Roma 4:7, 8) Ioe, ua faatulaga e Ieova se auala e tusa ma lana tulafono, mo le faamagaloina o agasala.

Ua Faaautū Atu le Tala Lelei iā Iesu

18, 19. (a) O le ā le vala o le tala lelei na faamatilatila e Paulo i le tusi o Roma? (e) Ina ia maua faamanuiaga o le Malo, o le ā e tatau ona tatou iloa?

¹⁸ Atonu e te faapea mai, “O se tala lelei tele lenā!” E moni, ma ua toe faamanatu mai ai iā i tatou le tāua o le tala lelei, lea na faamatilatila e Paulo i le tusi o Roma. E pei ona taʻua muamua, na tusi Paulo: “Ou te lē mā i le tala lelei; ona o le mana lea o le Atua e faaolaina ai.”​—Roma 1:15, 16.

¹⁹ Na faaautū atu lenā tala lelei i le matafaioi a Iesu i le faataunuuina o le finagalo o le Atua. Sa mafai ona taulaʻi atu Paulo “i le aso e faamasinoina ai e le Atua e ala iā Keriso Iesu o mea lilo a tagata, e tusa ai ma le tala lelei.” (Roma 2:16) I le taʻua o lenā manatu, na te leʻi faaitiitia le tāua o “le malo o le Keriso ma le Atua,” po o mea o le a faia e le Atua e ala mai i le Malo. (Efe. 5:5) Ae na ia faailoa mai, ina ia tatou ola ma olioli i faamanuiaga e maua i le Malo o le Atua, e tatau ona tatou iloa (1) o i tatou o ni tagata agasala i le silafaga a le Atua ma (2) le māfuaaga e ao ai ona faatuatua iā Iesu Keriso, ina ia magalo ai a tatou agasala. Pe a malamalama ma talisapaia e se tasi na vaega o le finagalo o le Atua, ma taulaʻi atu i le faamoemoe i le lumanaʻi, o le a mafai ona ia faapea atu, “Ioe, o le tala lelei moni lenā!”

20, 21. I la tatou faiva, aiseā e tatau ai ona manatua le tala lelei lea o loo taʻua i le tusi o Roma, ma o ā iʻuga e ono maua mai ai?

 ²⁰ E tatau ona manatua lenei vala o le tala lelei a o faia la tatou faiva faa-Kerisiano. Na sii mai e Paulo upu a Isaia, lea e faasino atu iā Iesu: “E leai se tasi e faatuatua iā te ia e faanoanoa.” (Roma 10:11; Isa. 28:16) E lē fou le feʻau e uiga iā Iesu, i ē ua malamalama i le faamatalaga a le Tusi Paia e uiga i le agasala. Ae atonu e fou lenei feʻau i isi, ona e lē talitonu, pe lē masani foʻi ona aʻoaʻoina ai i latou i la latou aganuu. Pe a iloa ma talitonu na tagata i le Atua ma lana Afioga, e manaʻomia ona tatou faamatala atu iā i latou le matafaioi a Iesu. O le a talanoaina i le mataupu o sosoo ai, le auala ua faamatala ai i le Roma mataupu e 5, lenei vala o le tala lelei. E ono fesoasoani lenā suʻesuʻega iā te oe i lau faiva.

²¹ O se faamanuiaga iā i tatou le fesoasoani atu i ē loto faamaoni ina ia malamalama i le tala lelei, lea e tele ina taʻua i le tusi o Roma, o lenā tala lelei “o le mana lea o le Atua e faaolaina ai ē ua faatuatua.” (Roma 1:16) E lē gata ina tauia i tatou, ae o le a tatou iloa foʻi ua ioe isi i le manatu na sii mai e Paulo i le Roma 10:15: “Maʻeu le matagofie o vae o ē e folafola atu le tala lelei o mea lelei!”​—Isa. 52:7.

[Faaopoopoga i lalo]

Pe E te Manatua?

• O le ā le vala o le tala lelei ua faamatilatila mai i le tusi o Roma?

• O le ā le mea moni e ao ona tatou fesoasoani i isi ia malamalama i ai?

• O ā faamanuiaga o le “tala lelei e uiga iā Keriso,” mo i tatou faapea ma isi?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 8]

O le tala lelei ua faamatilatila mai i le tusi o Roma, e aofia ai le matafaioi tāua a Iesu e tusa ai ma le finagalo o le Atua

[Ata i le itulau 9]

Ua tatou fananau uma mai ma le agasala!