Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E Tauia le Faia o ni Fetuuna‘iga

E Tauia le Faia o ni Fetuuna‘iga

E Tauia le Faia o ni Fetuunaʻiga

Ua Faamatalaina e James A. Thompson

Ina ua ou fanau i le itu i saute o le Iunaite Setete i le 1928, sa iai ni tulafono ia faaesea tagata papaʻe mai i tagata uli. Pe a solia nei tulafono, e iʻu ina faafalepuipuiina pe faasalaina i auala e sili atu ona leaga.

I LENĀ taimi i nisi vaega o le Iunaite Setete, sa tatau ona faaeseese faapotopotoga, matagaluega ma itumalo a Molimau a Ieova papaʻe ma Molimau a Ieova uli. I le 1937, sa avea ai loʻu tamā ma auauna o le faapotopotoga (lea ua taʻua nei o le sooupu a le ʻautoeaina), i le faapotopotoga a tagata uli i Chattanooga i Tennessee. Sa avea Henry Nichols ma auauna o le faapotopotoga i le faapotopotoga a tagata papaʻe.

Ou te manatua mea mananaia na tutupu a o oʻu laʻitiiti. Sa masani ona ou nofonofo i le pō i le polotito pito i tua o lo matou fale, ma faalogologo i talanoaga a loʻu tamā ma le uso o Nichols. E ui ou te leʻi malamalama i mea uma na la talanoa ai, ae sa ou fiafia e nofo i autafa o loʻu tamā a o la talanoa e faatatau i le auala e sili ona lelei, e fai ai le galuega talaʻi i tulaga sa iai i na taimi.

I le amatamataga o vaitausaga o le 1930, na tupu ai se tulaga matuā mafatia i lo matou aiga. Na maliu ai loʻu tinā, ae faatoʻā 20 ona tausaga. Sa tuua na o Tamā e tausia i maʻua ma loʻu tuafafine o Doris, e fā ona tausaga, a o aʻu e na o le lua oʻu tausaga. E ui lava e leʻi leva ona papatiso loʻu tamā, ae sa lelei lona agaʻigaʻi i luma faaleagaga.

Faaaʻoaʻoga na Taaʻina ai Loʻu Olaga

I le 1933, na feiloaʻi ai loʻu tamā i se tuafafine Kerisiano e ese le lelei, o Lillie Mae Gwendolyn Thomas, ma e leʻi umi ae la faaipoipo. Sa faataatia e Tamā ma Tinā se faaaʻoaʻoga lelei mo i maʻua ma Doris, i le auauna ma le faamaoni iā Ieova.

Sa talosagaina i le 1938 faapotopotoga a Molimau a Ieova e lagolagoina se iʻugāfono e faapea, o le a tofia mai i lo tatou ofisa ulu i Brooklyn, i Niu Ioka, toeaina o faapotopotoga, nai lo o le toe filifilia faapalota i tua i faapotopotoga. Ina ua mumusu nisi i Chattanooga e talia le suiga, na faailoa atu e Tamā lona matuā lagolagoina o le suiga mai le faalapotopotoga. O lana faaaʻoaʻoga o le faamaoni, atoa ai ma le lagolagosua ma le lotoatoa a Tinā, ua fesoasoani tele iā te aʻu seʻia oo mai i le asō.

Papatiso ma le Faiva Faataimi Atoa

I le 1940, na totogi ai e nisi o la matou faapotopotoga se pasi, ma malaga atu ai i le tauaofiaga na faia i Detroit i Michigan. O nisi na malaga atu i la matou pasi na papatiso ai i lenā tauaofiaga. Sa taumānatu nisi pe aiseā ua ou lē papatiso ai, ae na amata ona ou talaʻi ina ua faatoʻā lima oʻu tausaga, ma sa ou maelega tele i le talaʻiga.

Ina ua latou fesili mai iā te aʻu, sa ou tali atu, “Ou te matuā lē malamalama lava i mea uma e aofia ai i le papatisoga.” Sa lagona mai e loʻu tamā ma na matuā faateʻia o ia. Mai i lenā taimi, na faia ai e Tamā se taumafaiga atili ina ia fesoasoani iā te aʻu, e malamalama i le uiga ma le tāua o le papatisoga. I le fā masina mulimuli ane ai i se aso matuā malūlū tele, iā Oketopa 1, 1940, na ou papatiso ai i se vaituloto i se vaipanoa e lē mamao ese mai i Chattanooga.

I le 14 o oʻu tausaga, na amata ai ona ou paeonia i taimi o mālōlōga mai le aʻoga i le taumāfanafana. Sa ou talaʻi i tamaʻi nuu i Tennessee ma le setete tuaoi o Georgia. Ou te ala i le taeaopō, tapena laʻu meaʻai mo le aoauli, ma puʻe le nofoaafi po o le pasi o le 6 i le taeao, e alu ai i le oganuu. Ou te toe foʻi i le fale pe tusa o le 6 i le afiafi. E masani lava e leʻi oo i le aoauli ae ua uma laʻu meaʻai na ave. E ui lava sa iai aʻu tupe, ae sa lē mafai ona ou ulu atu i se faleoloa i le aai e faatau mai se isi meaʻai, ona o aʻu o se tagata uli. I se tasi taimi, na ou alu atu ai i totonu o se faleoloa e faatau se aisakulimi, ae na talosaga mai ou te alu ese mai le faleoloa. Na agalelei mai se fafine palagi ma aumai iā te aʻu se aisakulimi.

Ina ua ou alu i le aʻoga maualuga, na matuā faateteleina le lagolagoina e tagata o le iai o aiā tatau a tagata i le itu i saute o le Iunaite Setete. Sa uunaʻia e faalapotopotoga e pei o le NAACP (National Association for the Advancement of Colored People), tamaiti aʻoga ia lagolagoina lenei taumafaiga. Sa uunaʻia i matou e avea ma sui o na faalapotopotoga. O le tele o aʻoga a tamaiti uli, e aofia ai ma laʻu aʻoga, sa iai se sini ia oo i le selau pasene tamaiti e lagolagoina lenei taumafaiga. Sa uunaʻia aʻu e “lagolagoina la matou itu o tagata uli.” Peitaʻi na ou teena, ma faamatala atu e lē faailoga tagata le Atua, ma e lē fiafia i le isi ituaiga o tagata ae ʻinoʻino i le isi ituaiga o tagata. O lea sa ou tuu atu ai i le Atua e na te foʻia na faiga lē tonu.—Ioa. 17:14; Galu. 10:34, 35.

E leʻi leva ona uma aʻu aʻoga maualuga, ae ou filifili loa e siitia atu i le aai o Niu Ioka. Ae a o oʻu malaga atu i inā, sa ou afe i Filatelefaia i Pennsylvania, ina ia asiasi i nisi o aʻu uō na feiloaʻi muamua ai i se tauaofiaga. O le faapotopotoga i inā o le uluaʻi faapotopotoga lea e iai faatasi tagata uli ma papalagi na ou auai ai. I le taimi o le asiasiga a le ovasia femalagaaʻi, na fai mai o ia iā te aʻu ua tofia aʻu e faia se vaega i le sauniga e sosoo ai. O lenā tulaga na faigofie ai mo aʻu ona filifili e nofo i inā.

Sa aofia ai i aʻu uō i Filatelefaia se tuafafine talavou e igoa iā Geraldine White, po o Gerri, e pei ona masani ona ou faaigoa ai o ia. Sa lava lona iloa i le Tusi Paia ma sa tele lona tomai i le auala e talanoa ai ma tagata o aiga, i le talaʻiga mai lea fale i lea fale. Ae o le mea sa sili ona tāua iā te aʻu, sa tutusa o ma sini o le avea ma paeonia. Sa ma faaipoipo iā Aperila 23, i le 1949.

Valaaulia i Kiliata

O le ma sini mai le amataga, o le auai lea i le Aʻoga o Kiliata ma auauna o ni misionare i se isi atunuu. Sa ma fiafia e fetuunaʻi o ma tulaga ina ia agavaa mo Kiliata. E leʻi umi ae talosaga mai e ma te siitia atu i Lawnside i New Jersey; ona sosoo lea ma Chester i Pennsylvania; ma mulimuli ane i Atlantic City i New Jersey. A o iai i Atlantic City, sa ma agavaa e talosaga mo le Aʻoga o Kiliata, auā ua lua tausaga talu ona ma faaipoipo. Ae sa fai si umi o faatali le ma valaaulia. O le ā le māfuaaga?

A o faagasolo le amatamataga o vaitausaga talu mai le 1950, o le toʻatele o tane talavou sa ave faamalosia e auai i le vaegaʻau ma tau i le feteenaʻiga sa faia i Korea. E foliga mai sa faaituʻau le komiti e gafa ma lenei faiga faasaga i Molimau a Ieova, ona o lo tatou lē lagolagoina o taua ma faiga faapolotiki. Mulimuli ane, sa faailoa mai e se faamasino iā te aʻu e faapea o suʻesuʻega a le FBI e faatatau i loʻu talaaga, ua faamaonia ai loʻu lē lagolagoina o taua ma faiga faapolotiki. O lea, iā Ianuari 11, 1952, na ioeina ai e le Komiti e faia faaiʻuga i le mataupu e faatatau i le ave faamalosia i le vaegaʻau, loʻu lē auai i le auaunaga faafitafita ona o aʻu o se faifeʻau.

Iā Aokuso i lenā tausaga, na ma maua ai ma Gerri se valaaulia e auai i le vasega lona 20 o le Aʻoga o Kiliata, lea na amata iā Setema. A o faagasolo le aʻoga, sa ma naunau e maua se tofiga i se isi atunuu. Na faauu loʻu tuafafine o Doris mai le vasega lona 13 o le Aʻoga o Kiliata ma galue i Pasili. Na matuā faateʻia i maʻua ma Gerri ina ua ma maua se tofiga i le galuega o le matagaluega—e asia faapotopotoga a tagata uli i le setete i le itu i saute o Alabama! Sa ma faanoanoa i lenā tulaga, ona na faanaunau o ma loto e galulue i se isi atunuu ese.

O le uluaʻi faapotopotoga na ma asia, sa i Huntsville. Ina ua ma taunuu, na ma ō atu i le fale o se tuafafine Kerisiano lea na ma nonofo ai. A o laʻu atu a ma mea, na lagona atu o ia o faapea atu i le telefoni, “O lea ua i inei tamaiti.” Sa na o le taʻi 24 o ma tausaga i lenā taimi ma e ma te foliga lāiti lava. Sa faaigoa i maʻua o Tamaiti a o ma galulue i lenā matagaluega.

Sa masani ona faasino i tagata i le itu i Saute o le Iunaite Setete o ni ē e mauaa i le Tusi Paia, ona o le toʻatele o tagata na latou matuā faatāua le Tusi Paia. O lea la, pe a matou auai i le talaʻiga, e masani ona matou amata ni talanoaga i le taulimaga lenei e tolu manatu:

(1) O se manatu puupuu e faatatau i tulaga o le lalolagi.

(2) Le faamoemoe o loo taʻua i le Tusi Paia.

(3) O mea ua taʻu mai i le Tusi Paia e tatau ona tatou faia.

Ona matou ofo lea o se lomiga talafeagai e aogā e fai ai suʻesuʻega faale-Tusi Paia. Talu ai e tele iʻuga lelei na maua mai i lenei auala, na tofia ai aʻu e faia se vaega i le fonotaga o le New World Society, lea na faia i Niu Ioka i le 1953. Sa ou faataʻitaʻia ai lenā taulimaga e tolu manatu.

E leʻi umi, i le taumāfanafana i le 1953, na tofia ai aʻu e galue o se ovasia itumalo i matagaluega a tagata uli i le itu i Saute o le Iunaite Setete. Sa aofia ai i lo matou oganuu le vaipanoa atoa mai i Virginia e oo i Florida, ma le itu mamao i sisifo e pei o Alabama ma Tennessee. Ioe, o le avea ma ovasia femalagaaʻi na manaʻomia ai ona fetuutuunaʻi. O se faaaʻoaʻoga, sa masani ona ma nonofo i aiga e leai ni fale taʻele ma faleese i totonu o fale, ma e taeele i se tapu sa i tua atu o le ogaumu i le umukuka. O le mea e lelei ai, o le vaega lenā o le fale sa sili ona māfanafana!

Faafitauli Ona o le Faailogalanu

O le galue i le itu i Saute na manaʻomia ai ona mafaufau muamua ma atamai le auala e fai ai mea. Sa faasā ona faaaogā e tagata uli Faletāmea. O lea la, e alu atu Gerri i le faletāmea ma faapea atu o lavalava o “Mrs. Thompson.” E foliga mai o le toʻatele lava sa manatu o ia o se auauna, ae o “Mrs. Thompson” o le fafine lenā o loo faigaluega ai Gerri. Ina ua faaali e ovasia femalagaaʻi le ata The New World Society in Action, ou te vili atu i le faleoloa ma talosaga atu mo se ie telē e faaali ai ata, ma taʻu atu e mo “Mr. Thompson.” Mulimuli ane, ona ou alu atu lea i le faleoloa ma piki mai. Sa matou faaaloalo i taimi uma ma faataunuu la matou faiva e aunoa ma ni faafitauli.

Sa iai se isi ituaiga faiga faaituʻau, e māfua ona o le mea e te sau ai, sa faasaga i tagata mai le itu i Mātū. Na taʻua i se tasi taimi i se nusipepa a le atunuu e faapea o le a lauga i se fonotaga James A. Thompson, Jr., mai i le Watchtower Bible and Tract Society of New York. Ina ua faitau nisi i lenei tala, sa manatu ou te sau mai i Niu Ioka, ma sa faalēaogāina la matou konekarate mo le faaaogāina o se faleaʻoga telē e fai ai la matou fonotaga. O lea na ou alu ai i le pulega o le aʻoga ma faamatala atu sa ou aʻoga i Chattanooga. Ma na matou maua ai loa le faatagaga mo la matou fonotaga matagaluega.

I le taulotoaʻiga o tausaga talu mai le 1950, na faateteleina ai faiga faailogalanu, ma o nisi taimi na iai faiga sauā. I nisi o fonotaga itumalo i le 1954, na lē fiafia nisi o Molimau ona o le leai o ni uso uli na faia ni lauga i le polokalame. Sa matou faalaeiau o matou uso uli ia onosaʻi. I le taumāfanafana na sosoo ai, na tofia ai aʻu e faia se lauga. Ina ua mavae lenā tausaga, sa iai nisi uso uli mai le itu i Saute na tofia e faia ni lauga i polokalame.

Na mulimuli ane mou atu faiga sauā ona o le faailogalanu sa iai i le itu i Saute, ma na amata ona tuufaatasi faapotopotoga a uso papalagi ma uso uli. O lenei tulaga na manaʻomia ai ona tofia atu isi tagata talaʻi i faapotopotoga eseese, ma toe fetuunaʻi oganuu a faapotopotoga ma tofiga a uso sa vaavaaia faapotopotoga. O nisi o uso papalagi ma uso uli, e leʻi fiafia i le faatulagaga fou. Peitaʻi, o le toʻatele lava e leʻi faailoga tagata, e pei o lo tatou Tamā i le lagi. O le mea moni, o le toʻatele lava na avea ma uō mamae e tusa lava po o le ā le lanu. O le tulaga lea sa tupu i lo matou aiga a o oʻu tuputupu aʻe i vaitausaga o le 1930 ma le 1940.

Se Tofiga Fou

Iā Ianuari i le 1969, na ma maua ai ma Gerri se valaaulia e ō i Guyana i Amerika i Saute, ma na ma talia fiafia. Na ma ō atu muamua i Brooklyn i Niu Ioka, lea na aʻoaʻoina ai aʻu i le auala e vaavaaia ai le galuega talaʻi i Guyana. Na ma taunuu i inā iā Iulai i le 1969. Ina ua mavae tausaga e 16 i le galuega femalagaaʻi, sa avea o se suiga tele mo i maʻua le nonofo i se nofoaga e tasi. O le tele o aso sa faaalu e Gerri i le galuega talaʻi o se misionare, ae na ou galue i le ofisa o le lālā.

Sa aofia ai i laʻu galuega le tele o mea, e pei o le sasaina o le vao, le auina atu o ota o mekasini ma lomiga mo faapotopotoga e 28, ma le fesootaʻi atu i le ofisa ulu i Brooklyn. O aso taʻitasi ou te galue ai i le 14 i le 15 itula. Sa faigatā le galuega mo i maʻua uma, peitaʻi na ma olioli i lo ma tofiga. E ma te taunuu atu e 950 le ʻautalaʻi i Guyana; ae i le taimi nei ua silia i le 2,500 le ʻautalaʻi.

E ui lava sa manaia le tau ma mananaia fualaau taumafamata ma fualaau ʻaina, ae na ma fiafia moni ona o tagata lotomaulalo na taliaina le upu moni o le Tusi Paia, ma aʻoaʻoina e faatatau i le Malo o le Atua. E masani lava ona 20 suʻesuʻega faale-Tusi Paia e faia e Gerri i le vaiaso, ma o le toʻatele o ē na matou suʻesuʻe na agaʻigaʻi i luma ma oo ina papatisoina. O nisi na mulimuli ane avea ma paeonia, toeaina i le faapotopotoga, ma auai foʻi i le Aʻoga o Kiliata ina ia avea ma misionare.

O Luʻi, Aemaise Lava i le Soifua Mālōlōina

I le 1983, na manaʻomia ai e oʻu mātua se fesoasoani. Sa fai sa matou talanoaga faaleaiga ma Doris ma Gerri. O Doris ua 35 tausaga o galue o se misionare i Pasili, ma na ia filifili e toe foʻi e tausia o ma mātua. Sa ia manatu afai e toe foʻi o ia, e na o le toʻatasi la le misionare o le a tuua le fanua nai lo o le toʻalua. Talu ona maliliu o ma mātua, o loo nofo Doris i Chattanooga ma auauna ai o se paeonia faapito.

I le 1995, na maua ai aʻu i le kanesa o le faapona (prostate cancer), ma na tatau ona ou toe foʻi i le Iunaite Setete. Na ma nonofo i Goldsboro i Karolina i Mātū, ona e tū i le va o le mea e iai lo matou aiga i Tennesse ma le aiga o Gerri i Pennsylvania. Ua tau feoloolo nei loʻu kanesa, ma o loo ma galulue o ni paeonia faapito e lē o atoa le malosi, i se faapotopotoga i Goldsboro.

Pe a ou toe tepa i tua i le silia i le 65 tausaga i le auaunaga faataimi atoa, o le mea moni ou te matuā lotofaafetai i le faamanuia a Ieova iā i maʻua ma Gerri, ona o le faia o fetuunaʻiga ina ia auauna ai iā te ia. Ua moni ai upu a Tavita: ʻE faamaoni Ieova i le tagata faamaoni’!—2 Samu. 22:26.

[Ata i le itulau 3]

Na faataatia e loʻu tamā ma le uso o Nichols se faaaʻoaʻoga lelei mo aʻu

[Ata i le itulau 4]

Maʻua ma Gerri, o loo sauni mo Kiliata i le 1952

[Ata i le itulau 5]

Ina ua uma le Aʻoga o Kiliata, na tofia i maʻua i le galuega femalagaaʻi i le itu i Saute o le Iunaite Setete

[Ata i le itulau 6]

Ovasia femalagaaʻi ma a latou avā a o leʻi ō atu i se tauaofiaga itumalo tuufaatasi i le 1966

[Ata i le itulau 7]

Sa maua le fiafia i le auaunaga faamisionare i Guyana