Talaaga o le Soifuaga

Sa Māfana la Matou Mafutaga ma Tagata Matutua Atamamai

Ua Faamatalaina e Elva Gjerde

Pe ā ma le 70 tausaga ua mavae, na asiasi mai ai se tagata i lo matou aiga, ma o lana faamatalaga sa fai i loʻu tamā, sa matuā suia atoatoa ai loʻu olaga. Talu mai lenā aso mataʻina, e toʻatele foʻi isi tagata na mafai ona iai se aafiaga tele i loʻu olaga. A o faagasolo lenā taimi, sa ou maua ai se faauōga e sili ona tautele nai lo o se isi lava faauōga. Seʻi faamatala atu le uiga o laʻu tala.

I LE 1932, sa ou fanau ai i Sini i Ausetalia, i ni mātua e talitonu i le Atua ae e lē ō i se lotu. Sa aʻoaʻoina aʻu e loʻu tinā e faapea, o loo silasila mai pea le Atua, ma nofosauni e faasala aʻu pe afai ou te faalogogatā. O lenā faamatalaga na ou lagona ai le fefe i le Atua. Peitaʻi, sa ou matuā fiafia i faamatalaga mai i le Tusi Paia. Pe a asiasi mai le uso o loʻu tinā i faaiʻuga o vaiaso, e na te faamatalaina iā te aʻu le tele o tala mananaia mai i le Tusi Paia. Ou te tulimataʻia lava taimi uma e asiasi mai ai o ia.

A o oʻu talavou, e masani ona faitau e loʻu tamā ni tusi sa mauaina e loʻu tinā mai i se tasi o tinā matua, o se Molimau a Ieova. O le fiafia tele o loʻu tamā i faamatalaga sa faitau ai i na tusi, na ia lotomalie ai loa e faia e Molimau a Ieova lana suʻesuʻega. I se tasi o afiafi, na maua ai aʻu e loʻu tamā o faalogologo atu a o faia lana suʻesuʻega faale-Tusi Paia. Ina ua ia taumafai e tuli aʻu e moe, sa faapea mai lē na faia le suʻesuʻega, “Aiseā e lē faataga ai Elva e auai i le suʻesuʻega?” O lenā fesili na avea o se amataga lelei mo loʻu olaga fou, ma laʻu faauōga ma le Atua moni o Ieova.

E leʻi umi lava, ae amata ona ma auai ma loʻu tamā i sauniga faa-Kerisiano. Na uunaʻia o ia e faia suiga i lona olaga ona o mea sa ia aʻoaʻoina. Sa mafai foʻi ona ia pulea lona ita. O na suiga na amata ai ona auai i sauniga loʻu tinā, ma loʻu tuagane matua o Frank. * Sa matou agaʻigaʻi lava i luma faaleagaga, ma na mulimuli ane papatisoina i matou o ni Molimau a Ieova. Talu mai lenā taimi, na iai se taaʻiga lelei a le toʻatele o tagata matutua iā te aʻu, a o oʻu tuputupu aʻe.

O LE Ā SE GALUEGA O LE A OU FILIFILIA?

A o oʻu talavou, sa ou fiafia e faifaimea faatasi ma tagata matutua o la matou faapotopotoga. O se tasi o i latou o Alice Place, o le tuafafine matua lea na muamua asiasi mai i lo matou aiga. Na pei lava o ia o se tasi e matou te aiga. Sa ia toleniina aʻu i le faiva, ma faalaeiauina aʻu ina ia avea ma oʻu sini le papatisoga. I le 15 o oʻu tausaga, na ou ausia ai lenā sini.

Sa māfana foʻi la matou mafutaga ma se tasi o ulugalii matutua, o Percy ma Madge [Margaret] Dunham. Na matuā telē lava se aafiaga o loʻu lumanaʻi, ona o lo matou faifaimea faatasi. O le mea moni, e ese loʻu fiafia i le mataupu o le matematika, ma sa ou faanaunau lava e avea aʻu ma se faiaʻoga o le matematika. Sa auauna Percy ma Madge o ni misionare i Latvia, i vaitausaga o  le 1930. Ina ua gāpā le Taua Lona Lua a le Lalolagi i Europa, na valaaulia ai i laʻua e auauna i le Peteli i Ausetalia, i se vaipanoa e latalata i le aai o Sini. Na faaalia e Percy ma Madge lo la naunau moni iā te aʻu. Sa la faamatalaina mai le tele o tala fiafia o mea na tutupu, a o la auauna o ni misionare. O i inā na ou malamalama ai, e sili atu ona maua le lotomalie i le aʻoaʻoina o isi e faatatau i le Tusi Paia, nai lo o le avea ma se faiaʻoga o le matematika. O lea na ou filifili ai loa e avea ma misionare.

Na faalaeiauina aʻu e le uso ma le tuafafine Dunham e avea ma paeonia, ina ia sauniuni ai mo le auaunaga faamisionare. O lea, i le 1948 i le 16 o oʻu tausaga, na matou fiafia ai i le auaunaga paeonia faatasi ma isi talavou e toʻasefulu o la matou faapotopotoga, i Hurstville i Sini.

I le isi fā tausaga na sosoo ai, sa ou paeonia ai i isi aai e fā, lea e iai uma i totonu o New South Wales ma Kuiniselani. O se tasi o aʻu tagata aʻoga muamua o Betty Law (lea ua faaiʻu nei iā Remnant). O Betty o se tamaʻitaʻi e agaalofa, ma e lua tausaga e matua ai iā te aʻu. Na mulimuli ane avea o ia ma aʻu paga paeonia, i le aai o Cowra, lea pe tusa ma le 145 maila (230 km) i le itu i sisifo o Sini. E ui lava e leʻi umi se taimi na ma paeonia faatasi ai, ae o loo avea pea Betty ma aʻu uō seʻia oo mai i le taimi lenei.

Ina ua maua loʻu tofiga o le galue o se paeonia faapito, sa ou siitia ai loa i Narrandera—o se aai e 137 maila (220 km) le mamao i le itu i saute i sisifo o Cowra. O laʻu paga fou o Joy Lennox (lea ua faaiʻu nei iā Hunter), o se paeonia maelega e lua foʻi tausaga e matua ai iā te aʻu. E na o i maʻua lava Molimau a Ieova i le aai. Na ma mautotogi i se vaega o le fale a se ulugalii agalelei, o Ray ma Esther Irons. Sa la naunau i le upu moni, faatasi ma le la fanau e toʻafā. A o faagasolo le vaiaso, e galulue ai Ray ma lona atalii i se tasi o faatoʻaga i fafo atu o le aai, e lē gata i le tausia o le lafu mamoe, ae faapea foʻi le totōina o saito. Ae vaai e Esther ma lana fanau teine e toʻatolu, se fale e mautotogi ai tagata. O Aso Sa uma e ma te kukaina ai ma Joy se taumafataga tele mo le ʻauaiga o Irons, faapea ma tamāloloa e toʻasefulu lua o loo nofototogi ai, o i latou ia e galulue i le nofoaga mo nofoaafi. O galuega sa ma faia, na fesoasoani iā i maʻua e totogi ai se vaega o le mea o loo ma nonofo ai. Pe a māeʻa ona faamamā le mea sa faia ai le taumafataga, ona ma saunia loa lea o se taumafataga susua faaleagaga mo le ʻauaiga o Irons—o le suʻesuʻega faalevaiaso o Le Olomatamata. Na iʻu ina avea Ray, Esther ma le la fanau e toʻafā ma Molimau a Ieova, ma o i latou ia o uluaʻi tagata sa amataina le faapotopotoga o Narrandera.

I le 1951, sa ou auai ai i se fonotaga a Molimau a Ieova sa faia i Sini. O i inā na ou auai ai i se faatasiga faapitoa sa faia mo paeonia, o ē na fiafia i le auaunaga faamisionare. E silia ma le 300 i latou sa auai ai i lenā faatasiga, lea sa faia i se faleʻie telē. Na aumai e Nathan Knorr, o lē mai i le Peteli i Brooklyn le faamālō i ē uma sa auai, ma sa matuā faamamafa mai ai le manaʻoga faanatinati ina ia talaʻia atu le tala lelei i tuluʻiga uma o le lalolagi. Na matou uaʻi atoatoa atu i faamatalaga uma lava sa ia tuuina mai. O le toʻatele o paeonia sa iai i inā, na mulimuli ane amataina le galuega talaʻi i le Pasefika i Saute, ma isi vaipanoa. Sa ou matuā fiafia lava ina ua ou aofia ai i le toʻa 17 mai i Ausetalia, o ē sa valaaulia e auai i le Aʻoga o Kiliata i le 1952. I le na o le 20 o oʻu tausaga, ae ua amata ona tino mai le mea sa ou moemiti i ai, o le avea ma misionare!

NA FESOASOANI Ē E MATUTUA INA IA SUIA LAʻU VAAI I TULAGA O MEA

O manatu sa aʻoaʻoina ma le aufaatasiga sa maua mai i le Aʻoga o Kiliata, e lē gata sa faateleina ai loʻu malamalama e faatatau i le Tusi Paia, ae na faamalosia ai foʻi loʻu faatuatua, ma iai se aafiaga loloto i oʻu uiga. I le taimi a o oʻu talavou, na ese loʻu manatu i le tulaga sa tatau ona iai le olaga, sa ou manaʻo e lē gata ia lelei mea uma ou te faia, ae o le mea foʻi lenā na ou faatalitalia mai i isi. Na ou matuā maumaututū lava i nisi o oʻu manatu. O se faataʻitaʻiga, sa matuā faateʻia lava aʻu i le vaai atu o taaalo le uso o Knorr ma isi talavou mai i le Peteli i le baseball, o se mea ou te leʻi faatalitalia.

Atonu sa mātauina e faiaʻoga o le Aʻoga a Kiliata, o ni tane faautauta ma ua lava le tomai, loʻu faafitauli na iai.  Sa latou naunau e fesoasoani mai iā te aʻu, ina ia fetuunaʻi le auala ou te manatu ai i le tulaga o mea. O lea, a o faagasolo taimi na amata ona ou talitonu iā Ieova, o se Atua e alofa ma e talisapaia mea e tatou te faia, nai lo o sē e faasāsā naʻuā ma faatalitalia e faia mea e lē oo i ai lo tatou malosi. Na fesoasoani mai foʻi iā te aʻu nisi o ē na matou auai faatasi i le aʻoga. Sa ou manatua le faamatalaga a se tasi o i latou e faapea: “Elva, e lē o faaaogā e Ieova se sasa e faatonutonu ai i tatou i le mea e tatau ona fai. E leai la se māfuaaga e te naunau ai, e lelei atoatoa mea uma e te faia!” Na matuā pāʻia lava loʻu loto ona o na faamatalaga tuusaʻo.

Ina ua māeʻa le Aʻoga o Kiliata, sa tofia ai aʻu ma le isi toʻafā na matou aʻoʻoga faatasi i Namibia i Aferika. E leʻi umi se taimi, ae matou amataina ni suʻesuʻega faale-Tusi Paia e 80. Sa ou fiafia i Namibia ma le auaunaga faamisionare, peitaʻi, na ou alofa foʻi i se tasi o uso na ma vasega faatasi i Kiliata, lea na tofia e galue i Suisilani. Ina ua māeʻa le tausaga talu ona ou galue i Namibia, na ou malaga ai loa i Suisilani i le mea sa iai laʻu uō. Ina ua uma la ma faaipoipoga, na ma malaga faatasi ai ma laʻu tane, a o avea ma se ovasia o le matagaluega.

NA FESOASOANI Ē E MATUTUA INA UA OU FEAGAI MA SE TULAGA FAIGATĀ

Sa ma maua le olioli i le galuega femalagaaʻi, ma ina ua māeʻa tausaga e lima, sa valaaulia ai i maʻua ina ia galulue i le Peteli i Suisilani. Na matuā faafiafiaina lava aʻu, i le iai faatasi ma uso ma tuafāfine matutua e taʻumatuaina faaleagaga i le Peteli.

E leʻi umi lava, ae matuā faateʻia aʻu i le iloaina ua lē faamaoni laʻu tane iā te aʻu atoa ma Ieova. O lea na ia tuua ai aʻu. Sa ou matuā mafatia lava! Pe ana lē seanoa le alofa ma le lagolagosua mai a aʻu uō pele matutua i le Peteli, e lē mafai ona ou taulimaina lea tulaga faigatā. E latou te faalogologo lelei pe a ou fia talanoa, ma tuu mai aʻu e mālōlō pe a ou lagona le vaivai. O a latou upu faamāfanafana ma gaoioiga agalelei, e lē gata na faamalosia ai pea aʻu a o feagai ai ma lea mafatiaga, ae na fesoasoani foʻi ina ia atili ona ou mafuta vavalalata atu iā Ieova.

Sa ou manatuaina foʻi upu na taʻua e uso ma tuafāfine matutua atamamai i tausaga ua tuanaʻi, o i latou ia na faamalosia atili ona o tofotofoga na latou fesagaʻia. O se tasi o i latou nei o Madge Dunham, lea na faapea mai: “Elva, o le a e feagai ma le tele o tofotofoga a o faia lau auaunaga iā Ieova, ae atonu o tofotofoga e sili ona faigatā, e ono auala mai i ē sili ona vavalalata iā te oe. Ia mafuta vavalalata atu iā Ieova pe a feagai ma na tofotofoga. Ia manatua, o Ieova lea e te auauna i ai, ae lē o tagata lē lelei atoatoa!” Na fesoasoani tele le fautuaga lenā a Madge iā te aʻu, a o ou feagai ai ma le tele o tulaga faigatā. Sa ou maumauaʻi ina ia aua lava neʻi avea mea sesē sa faia e laʻu tane, ma itu e motusia ai la ma faiā ma Ieova.

Mulimuli ane, sa ou filifili ai e toe foʻi i Ausetalia e faia ai laʻu auaunaga faapaeonia, ma ia mafuta ai ma lo matou aiga. Sa ou fiafia lava i a matou talanoaga faale-Tusi Paia sa faia ma nisi o le pasese o le vaa lea sa ou malaga mai ai. O se tasi o i latou na o se tamāloa mai Nouē, e igoa iā Arne Gjerde. Na fiafia o ia i talanoaga faale-Tusi Paia sa faia. Na mulimuli ane asiasi mai o ia i lo matou aiga i Sini. Sa vave lava lona agaʻigaʻi i luma faaleagaga, ma talia ai le upu moni. I le 1963, na ma faaipoipo ai ma Arne, ma i le lua tausaga mulimuli ane ai, na fanau ai la ma tama tama o Gary.

NA FESOASOANI Ē E MATUTUA INA UA OU FEAGAI MA SE ISI FOʻI TULAGA MATUĀ FAIGATĀ

Sa olioli lo matou aiga i se olaga e tumu i le fiafia ma le lotomalie. E leʻi umi ae toe faatelē e Arne lo matou fale, ina ia mafai ai ona matou nonofo faatasi ma oʻu mātua ua matutua. Ua ono tausaga talu ona ma faaipoipo ma Arne, ae na matuā faateʻia i matou i le iloa ifo ua maua o ia i le kanesa o le faiʻai. Ou te asia o ia i le falemaʻi i aso uma lava, a o faia ona togafitiga ogaoga o le  radiation. E leʻi umi lava se taimi talu ona ia toe maua sina malosi, ae toe foʻi loa i le tulaga faalētonu sa iai, ma iʻu ai ina pē se vaega o lona tino. Sa faapea mai fomaʻi e na o ni nai vaiaso na totoe mo Arne. Peitaʻi na ma toe foʻi i lo ma aiga, ma ou tausia ai o ia seʻia oo ina toe maua lona malosi. E leʻi umi, ae mafai ona ia toe savali, ma toe faia lona tofiga o se toeaina i totonu o le faapotopotoga. Na fesoasoani ona uiga fiafia ma mālie i le vave ona toe maua o lona malosi, ma faigofie ai foʻi iā te aʻu ona tausia pea o ia.

I ni nai tausaga mulimuli ane ai, i le 1986, na toe faateteleina le faalētonu o le soifua mālōlōina o Arne, ma e oo ane i lenā taimi ua maliliu oʻu mātua. O lea na matou siitia atu ai i se tasi o vaipanoa e taʻua o le Blue Mountains, lea e lē mamao ese mai i le aai o Sini, ina ia mafai ai ona matou latalata i a matou uō. Mulimuli ane, na faaipoipo atu Gary iā Karin, o se tuafafine e agaalofa toe taʻumatuaina faaleagaga, ma na la mananaʻo e matou te nonofo faatasi i lo la fale. E na o ni nai masina, ae matou siitia atu i se isi fale e lē mamao ese, mai i le mea sa ma nonofo muamua ai ma Arne.

A o faagasolo toe masina e 18 o le olaga o Arne, sa faataotolia o ia i lona moega i lenā taimi atoa, ma sa matuā manaʻomia ai se tausiga lelei mo ia. Talu ai sa tele ina ou nofo i le fale i lenā taimi, na ou faaaluina ai itula e lua i aso taʻitasi e suʻesuʻe ai le Tusi Paia ma lomiga faale-Tusi Paia. Na ou aʻoaʻoina mai i na suʻesuʻega le tele o fautuaga aogā, i le auala e taulimaina ai loʻu tulaga. Na faaalia foʻi le alolofa o tagata matutua o la matou faapotopotoga e ala i le asiasi mai—o nisi o i latou sa onosaia foʻi tulaga faigatā faapena. O a latou asiasiga na matuā faamalosia ai aʻu! Na maliu Arne iā Aperila i le 2003, ma le faamoemoe mautinoa i le toetū.

O LOʻU FESOASOANI SILI

A o oʻu talavou, sa ou matuā maumaututū lava i oʻu manatu, ma sa ou manaʻo ina ia lelei atoatoa mea uma. Peitaʻi, na ou aʻoaʻoina e lē taunuu moni mea e tatou te faatalitalia e tatau ona tutupu i le olaga. E anoanoaʻi faamanuiaga na ou olioli ai, ae sa ou onosaia foʻi ni tulaga matuā faigatā se lua. O le tuua o aʻu e laʻu tane muamua, ona o lona lē faamaoni iā te aʻu ma Ieova, ma le maliu o laʻu tane lona lua ona o se maʻi tugā. Sa tele auala na ou maua ai le taʻitaʻiga ma le faamāfanafanaga. Peitaʻi, o loo tumau pea ona avea ma oʻu fesoasoani sili Ieova le Atua, o “Lē e mai anamuā ona aso.” (Tani. 7:9) O ana fautuaga ua suia ai oʻu uiga, ma ona o lenā tulaga, na ou maua ai le olioli mai i le tele o mea na tutupu i le galuega faamisionare. Ina ua tulaʻi mai faafitauli, ʻna tausia pea aʻu e le alofa faamaoni o Ieova, ma na fiafia loʻu loto ona o ana faamāfanafanaga.’ (Sala. 94:18, 19) Na alofagia ma lagolagoina aʻu e loʻu aiga, ma aʻu uō. Sa latou faaalia pea le agalelei iā te aʻu i taimi o puapuaga. (Faata. 17:17) O le toʻatele o i latou na o tagata matutua atamamai.

Na fesili le tagata faamaoni o Iopu: “Po ua lē iai ea le atamai i ē ua toeaina ma le malamalama i ē ua faafualoa o latou aso?” (Iopu 12:12) E mafai ona ou tali atu ioe, pe a ou toe mafaufau i loʻu olaga. Ua fesoasoani fautuaga a tagata matutua atamamai iā te aʻu, ua faamalosia foʻi aʻu ona o a latou faamāfanafanaga, ma ua faatamaoaigaina atili loʻu olaga ona o faauōga ma i latou. Ou te matuā lotofaafetai lava ona o le avea o aʻu ma a latou uō.

Ua 80 nei oʻu tausaga. Ona o mea na tutupu iā te aʻu, ua sili atu ai ona ou faatāuaina manaʻoga o isi tagata matutua. Ou te fiafia e asiasi ma fesoasoani pea iā i latou. Ae ou te fiafia foʻi e faifaimea faatasi ma talavou. Ou te fiafia i o latou uiga tiotio, ma e faalaeiauina aʻu ona o o latou uiga maelega. Ou te matuā fiafia lava e fesoasoani i le ʻautalavou, pe a latou fesiligia aʻu mo le taʻitaʻiga po o le lagolagosua.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 14]

A o paeonia faatasi ma Joy Lennox i Narrandera

[Ata i le itulau 15]

O Elva ma sui o le aiga Peteli i Suisilani i le 1960

[Ata i le itulau 16]

O le tausiga o Arne a o maʻi