Talaaga o Le Soifuaga

Se Faigāuō mo le 60 Tausaga

I se afiafi i le tausaga e 1951, e toʻafā ni alii talavou e taʻi 20 o latou tausaga, o loo faia a latou telefoni, i se fale telefoni i le aai o Ithaca i Niu Ioka. O loo latou fia faailoa atu se tala fiafia i o latou aiga, i isi setete o Amerika, o Michigan, Iowa, ma Kalifonia.

IĀ FEPUARI i le 1951, na taunuu ai i South Lansing i Niu Ioka paeonia e toʻa 122, ina ia auai i le vasega lona 17 o le Aʻoga o Kiliata. Na aofia ai i ē na fuafua e avea ma misionare, Lowell Turner, William (Bill) Kasten, e ō mai i laʻua mai i Michigan. O Richard Kelsey mai Iowa, ma Ramon Templeton mai Kalifonia. E leʻi umi lava ae avea i latou o ni uō lelei.

Na matuā fiafia le ʻauaʻoʻoga i le pe ā ma le lima masina mulimuli ane, ina ua faasilasila o le a asia i latou e le uso o Nathan Knorr mai i le ofisa ulu. Sa faailoa atu e nei uso talavou e toʻafā lo latou faanaunauga, e auauna faatasi pe a talafeagai. Sa naunau nei talavou e toʻafā e iloa nisi faamatalaga atili e faatatau i atunuu o le a tofia i ai i latou.

Sa matuā naunau le ʻauaʻoʻoga e iloa atunuu o le a tofia i ai i latou, a o tolaulauina atu e le uso o Knorr. O uso talavou nei e toʻafā, na muamua lava lauina mai o latou igoa. Maʻeu lo latou fiafia ina ua iloa o le a latou auauna faatasi i Siamani. Na matuā fiafia le ʻauaʻoʻoga ina ua faailoa mai o latou tofiga.

Na matuā maofa Molimau a Ieova i le faamaoni o uso i Siamani, i lalo o pulega a Hitila mai le 1933 ma faasolo mai ai. O i latou o ni faaaʻoaʻoga mataʻina o le faatuatua, tutumau ma le lototele, faapea le maufaatuatuaina o Ieova. Na manatua e le toʻatele o le ʻauaʻoʻoga le saunia o lavalava ma meaʻai, mo uso i Europa ina ua māeʻa le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Sa taʻua e Lowell, ʻo le avanoa lelei lea e faamasani ai i uso ma tuafāfine pele i Siamani.’ O le māfuaaga lea sa naunau ai nei uso talavou e telefoni atu i o latou aiga ma uō, i lenā lava afiafi.

AUAUNAGA I SIAMANI

Iā Iulai 27, 1951, na malaga ai nei uso talavou i Siamani i le vaa o le Homeland, lea sa alu ese mai le uafu i le Vaitafe i Sasaʻe i Niu Ioka. E 11 aso na alu ai le faigāmalaga. Na muamua lava o latou aʻoaʻoina ni nai upu i le gagana Siamani mai le uso o Albert Schroeder, o se tasi o faiaʻoga i Kiliata. Sa avea mulimuli ane o ia ma se tasi o sui o le Vaega Pule. Talu ai o le toʻatele o le pasese o  tagata Siamani, sa manatu ai nei uso atonu o le a tele ni mea e latou te aʻoaʻoina mai ai. Peitaʻi, na faigatā mo i latou ona malamalama, talu ai sa eseese uma auala sa tautatala ai tagata i le gagana.

Sa fesagaʻia e uso le sautia i luga o le vasa a o alu le faigāmalaga. Na faatoʻā taunuu le faigāmalaga i le aai o Hamburg i Siamani, i le taeao o le Aso Lua, iā Aokuso 7. O se vaaiga faanoanoa le mātauina o toega o mea na faaleagaina i le taua, lea sa māeʻa i le ono tausaga ua mavae. Sa latou sauni loa e malaga atu i Wiesbaden i se nofoaafi, o i inā sa iai muamua le ofisa o le lālā.

Ina ua latou taunuu i le taeao o le Aso Lulu, o Hans le Molimau a Ieova muamua sa latou feiloaʻi ai i Siamani, ma o se tasi lea o igoa taatele i le atunuu. Sa momoli nei uso i le Peteli, lea sa latou feiloaʻi ai ma se tuafafine matua e lē tautala i le faa-Peretania. Na manatu le tuafafine, atonu o le a faigofie ona malamalama uso i le gagana pe afai e talanoa leotele. Peitaʻi, na atili ai ona faalētonu le tulaga o mea. Mulimuli ane, na faafeiloaʻia ma le māfana i latou e le uso o Erich Frost, o le ovasia o le lālā, ma e tautala i le gagana faa-Peretania. Ua faasolosolo lava ona faaleleia le tulaga o mea.

O le tauaofiaga muamua lava na auai ai nei uso i le gagana Siamani, na faamatuaina o le “Tapuaʻiga Mamā.” Sa faia lenā tauaofiaga i le faaiʻuga o Aokuso, i Frankfurt am Main. E 47,432 i latou na auai, ma e 2,373 sui papatiso. O le toʻatele o ē na papatiso, na toe faamalosia ai le maelega o nei uso, ma lo latou faanaunauga e talaʻi atu. Peitaʻi, ina ua mavae ni nai aso, na faailoa atu e le uso o Knorr ua tofia i latou e nonofo ma galulue i le Peteli.

Talu ai sa naunau Ramon e avea ma misionare, na ia teena ai le avanoa sa ia maua muamua, e galue ai i le Peteli i le Iunaite Setete. E leʻi naunau foʻi Richard ma Bill e auauna i le Peteli. Peitaʻi, ona o le olioli i o latou tofiga fou, sa latou mautinoa ai e sili atu le silafia o Ieova nai lo o i latou. O lea, e atamai ai le faalagolago i le taʻitaʻiga a Ieova, nai lo o tatou lava manatu. O le iloaina o  lenā mea, e maua ai pea le fiafia i le auaunaga iā Ieova, e tusa lava po o fea e tatou te iai, ma po o le ā foʻi le tofiga e tuuina mai.

VERBOTEN!

Sa fiafia le toʻatele o le aiga Peteli i Siamani i le iai faatasi ma uso mai Amerika, ina ia mafai ai ona aʻoaʻo la latou tautatala i le gagana faa-Peretania. Ae na suia lenā fiafia i se tasi aso i le potu ʻai. Sa fifilemu le toʻatele ina ua tautala le uso o Frost i le gagana Siamani, ma e foliga mai e tugā le mataupu. E ui e leʻi malamalama nei talavou i faamatalaga a le uso sa faia, ae sa iʻu lava ina iloa o i latou o loo faatatau i ai. E leʻi nofonofo lelei nei uso talavou, ina ua faaauau ona leotele le uso o Frost ma faapea mai “VERBOTEN!” (“E Faasā!”). O le ā sa latou gaoioiga na fai ua māfua ai ona tupu lea tulaga?

Ina ua māeʻa le taumafataga, ona nanati atu loa lea o le aiga i o latou potu. Mulimuli ane, na faapea atu se uso i nei talavou: “Ina ia mafai ona outou fesoasoani iā i matou, e tatau ona outou tautatala i le gagana Siamani. O le māfuaaga lea sa faapea mai ai Frost, e faatoʻā mafai ona tatou talanoa i le gagana faa-Peretania, pe afai ua mafai ona outou tautatala i le gagana Siamani.”

Na vave ona usitaʻia e le aiga Peteli lenā faatonuga. Na fesoasoani lea i nei talavou i le aʻoaʻoina o le gagana. Sa latou aʻoaʻoina ai foʻi, e ui e faigatā ona faatatauina se fautuaga mai i se uso alofa, ae sa aogā mo i latou. Na atagia mai i fautuaga a Frost, lona naunau mo le lelei o le faalapotopotoga a Ieova, faapea lona alofa mo le ʻauuso. * Sa amata ai loa ona tuputupu aʻe le alofa o nei talavou mo le uso o Frost.

LESONA MAI I A TATOU UŌ

E mafai ona faaleleia la tatou faiā ma Ieova, e ala i lesona tāua e tatou te aʻoaʻoina mai i isi ana auauna. E tele ni lesona na aʻoaʻoina e nei talavou, mai i le toʻatele o uso ma tuafāfine faamaoni i Siamani. Na latou aʻoaʻoina foʻi ni lesona mai iā i latou lava. Na taʻua e Richard: “E leʻi faigofie ona matou tautatala i le gagana. E ese mai ai Lowell o lē sa tele lona malamalama i le gagana Siamani, ma sa faaleleia lana tautala i le gagana. E matou te saʻilia foʻi lana fesoasoani i le auala e tautala ai i le gagana, ona o ia e matua. Na ia tausolomua foʻi i le tele o mea e fai.” Na faapea mai Ramon: “Na ou matuā fiafia lava ina ua faapea mai se uso  Suisilani, e mafai ona matou faaaogāina lona fale pe a alu sa matou tafaoga, i le iʻuga o la matou tausaga muamua i Siamani. Sa ou mafaufau o le a matou lē toe tautatala i le gagana Siamani i lenā lua vaiaso! Peitaʻi, na lilo i oʻu manatu le mea o le a faia e Lowell. Na ia maumauaʻi e matou te faitau ma talanoaina le mau i taeao taʻitasi, i le gagana Siamani. E ui sa ou lē fiafia, ae e leʻi suia ai lona manatu. Sa matou aʻoaʻoina mai ai se lesona tāua. E tatau ona taliaina fautuaga a i latou e alolofa iā te oe, e tusa lava pe iai taimi e lē tutusa ai o outou manatu. Na aogā lenā uiga iā i matou mo le tele o tausaga, ma faigofie ai ona matou gauaʻi i taʻiala faaleagaga.”

Na aʻoaʻoina foʻi nei uso, ina ia uaʻi atu i uiga lelei o le tasi, e pei ona taʻua i le Filipi 2:3: “Ia faia ma le lotomaulalo, i le manatu ua sili isi iā te outou.” O lea, e masani lava ona talosagaina Bill e faatino nisi o galuega ma tiute tauave, ona e latou te manatu e tele atu lona tomai. Na faapea mai Lowell: “Pe a tulaʻi mai ni mataupu faigatā, e matou te saʻilia le fesoasoani a Bill i le auala e foʻia ai. E na te iloa le auala e taulimaina ai faafitauli, lea e leai se tasi o i matou e iai le tomai po o le lototele e foʻia ai.”

FAAIPOIPOGA FIAFIA

Na mulimuli ane filifili nei uso e faaipoipo. Sa faavae la latou faauōga i le alofa moni mo Ieova, faapea le auaunaga faataimi atoa. O lea, sa latou maumauaʻi ai e saʻilia ni paaga e lotomalilie e faamuamua Ieova i o latou olaga. O la latou auaunaga faataimi atoa na latou iloa ai, e sili atu le taui e maua e lē e foaʻi nai lo o lē e taliaina. E tatau foʻi ona faamuamua manaʻoga o le Malo nai lo o manaʻoga o le tagata lava ia. O lea, na latou faaipoipo atu ai i ni tuafāfine na umi se taimi o iai i le auaunaga faataimi atoa. O le iʻuga, na latou maua ni faaipoipoga fiafia ma taulau manuia.

Ina ia faamalosia pea se faigāuō po o se faaipoipoga, e tatau ona faaaofia ai ma Ieova. (Fai. 4:12) E ui i le faanoanoa o Bill ma Ramon ona o le maliliu o a la avā faamaoni, ae na la tofo i le fiafia ma le lagolagosua a la avā. Peitaʻi, o loo maua pea e Lowell ma Richard le lagolagosua mai i a la avā. Na toe faaipoipo Bill, ma ia filifili ai ma le atamai se tuafafine, e mafai ai pea ona ia tumau i le auaunaga faataimi atoa.

I tausaga mulimuli ane ai, na eseese atunuu na tofia i ai i latou, e pei o Siamani, Oseteria, Luxembourg, Kanata, ma le Iunaite Setete. O lea tulaga, na lē mafai ai ona toe tele se taimi e latou te faifaimea faatasi e pei ona masani ai. E ui i le vavamamao o atunuu na latou auauna ai, ae na latou fesootaʻi pea, ma olioli faatasi i faamanuiaga, pe faanoanoa foʻi ona o mafatiaga. (Roma 12:15) E tatou te matuā faatāuaina ma talisapaia uō faapena. O i latou o ni meaalofa tautele mai iā Ieova. (Faata. 17:17) Ua seāseā ona toe maua ni uō faapena i le lalolagi i aso nei. Peitaʻi, e mafai ona olioli  faatasi Kerisiano moni i le lalolagi aoao i ni faauōga faapena. E lē gata o faauōga ma uso talitonu, ae silisili ai se faiā ma Ieova ma Iesu.

E iai foʻi taimi na feagai ai nei uso ma faigatā, e pei lava o le toʻatele o tagata. O le maliu o se paaga, o se maʻi tugā, popole i le tausiaina o mātua ua matutua, tausia o se tamaitiiti a o iai i le auaunaga faataimi atoa, popole i ni tofiga fou, ma le tino matua. Peitaʻi, na latou malamalama, e mafai ona taulau manuia auauna a Ieova i le foʻiaina o faafitauli. E ala mai i le fesoasoani a uō mai so o se vaega o le lalolagi, faapea Ieova ma Iesu.

O LE A TOE FAAAUAU I LE LUMANAʻI

Maʻeu se faaaʻoaʻoga lelei na faataatia e nei uso e toʻafā. Na latou papatiso ina ua 18 tausaga o Lowell, 12 tausaga o Ramon, 11 tausaga o Bill, ma Richard ina ua 10 ona tausaga. Na latou ulu i le auaunaga faataimi atoa i le va o le 17 i le 21 o latou tausaga. Na latou ola e ōgatusa ma le manatu o loo i le Failauga 12:1: “Ia e manatua o Lē e Sili na Foafoaina oe i aso o lou tauleʻaleʻa.”

Pe afai o oe o se uso talavou, ia talia le valaaulia a Ieova e ulu atu i le auaunaga faataimi atoa, pe a talafeagai ma lou tulaga. O lona agalelei faifua, atonu o le a e olioli ai i faamanuiaga sa tofo i ai nei uso e toʻafā. O le auauna o se ovasia o le matagaluega, ovasia itumalo, po o le avea ma ovasia o le sone. O le galue i le Peteli, e aofia ai Komiti o Lālā, avea o se faiaʻoga i le Aʻoga o le Faiva o le Malo, faapea Aʻoga mo le Auaunaga Paeonia. E mafai foʻi ona faia lauga i fonotaga ma tauaofiaga. E lagona e nei uso le olioli, ona o mea na latou faia ua maua ai e le faitau afe le tele o aogā. Na faataunuuina uma o latou tofiga, ona sa latou talia le valaaulia a Ieova e auauna iā te ia ma le lotoatoa, mai lava a o latou talavou.—Kolo. 3:23.

I le taimi nei, o loo auauna faatasi Lowell, Richard ma Ramon i le ofisa o le lālā i Selters i Siamani. E faanoanoa ona na maliu Bill i le 2010, a o galue o se paeonia faapito i le Iunaite Setete. O le maliu ma le oti, ua motusia ai lenei faauōga māfana ua toetoe 60 tausaga. Peitaʻi, e lē tuulafoaʻia lava e Ieova i latou e alolofa iā te ia. Po o ā lava faauōga e motusia ona o le maliu, e mautinoa o le a toe faafoʻisia mai i le pulega a le Malo o le Atua.

A o lata ina maliu Bill, na ia tusi e faapea: “I le 60 tausaga o la tatou faauōga, ou te lē manatua se taimi na tatou feeseeseaʻi ai. E matuā tautele iā te aʻu la tatou faauōga.” Ae na faapea mai Lowell, Richard ma Ramon: “Ua na o se amataga.” E latou te mautinoa o le a toe faaauau i le lalolagi fou lenā faauōga.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 17]

Mai i le agavale i le taumatau: Na faatoʻā amata le faauōga a Richard, Lowell, Ramon, ma Bill i Kiliata

[Ata i le itulau 18]

O loo faia e Ramon se vasega o le Aʻoga o le Faiva o le Malo

[Ata i le itulau 18]

O loo faaaogā e Richard le Addressograph e faia ai ana galuega, i le Peteli i Wiesbaden

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 18]

O le olioli i o latou tofiga fou, sa latou mautinoa ai e sili atu le silafia o Ieova nai lo o i latou

[Ata i le itulau 19]

Uso o Frost (taumatau) ma isi uso i le asiasiga a Knorr (agavale)

[Ata i le itulau 19]

Itu taumatau: O le tafaoga i Suisilani i le 1952

[Ata i le itulau 20]

Mai i le agavale i le taumatau: Richard, Bill, Lowell, ma Ramon i le faapaiaga o fale fou i le ofisa o le lālā i Selters i le 1984

[Ata i le itulau 21]

“I le 60 tausaga o la tatou faauōga, ou te lē manatua se taimi na tatou feeseeseaʻi ai”

[Ata i le itulau 21]

Mai i le agavale i le taumatau: Ramon, Richard ma Lowell