Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“O le Taua e Faai‘uina ai Taua Uma”

“O le Taua e Faai‘uina ai Taua Uma”

“O le Taua e Faaiʻuina ai Taua Uma”

‘Ou te taʻutino atu iā te outou o le taua mulimuli lenei, o le taua e faaiʻuina ai taua uma.’—WOODROW WILSON, PERESITENE O LE IUNAITE SETETE (1913-1921).

O LE faamoemoega lena o se tasi o taʻitaʻi o le lalolagi na iai ina ua uma le Taua Muamua a le Lalolagi pe tusa ma le 90 tausaga ua mavae. Na matuā mataʻutia lenā fevesiaʻiga i le lalolagi aoao, ma na mananaʻo ma manaʻomia, ona talitonu i latou na manumalo i lenā taua, o le a tumau aogā o lo latou tautigā. Peitaʻi, e seāseā foʻia e taua a tagata ia faafitauli, aemaise foʻi le aveesea o taua uma.

I le 20 tausaga mulimuli ane ai talu ona faia le folafolaga tuulafoaʻi a Peresitene Wilson, na gapā ai loa le taua lona lua a le lalolagi. E toʻatele atu tagata na maliliu ma mea na faaleagaina i le taua lenei nai lo le taua muamua. Na alualu i luma le malamalama o tagata i le faia o mea tau i lenā 20 tausaga, ma e toʻatele tagata na mafai ona latou fasiotia. Ina ua muta le taua lona lua a le lalolagi, na mātauina e taʻitaʻi o le lalolagi, le telē o le avanoa e toe tau ai foʻi se isi taua.

I le 1945, na faapea mai ai le taʻitaʻiʻau o le Iunaite Setete o Douglas MacArthur: “Ua tatou maua lo tatou avanoa mulimuli. Pe a tatou lē fuafuaina se mea e sili atu, ua i o tatou faitotoʻa Amaketo.”

Na iloa e le taʻitaʻiʻau o MacArthur le mataʻutia o le malosi o pomu atomika e lua lea na pā i Nagasaki ma Hiroshima, a o lata i le iʻuga o le taua lona lua a le lalolagi. O le matuā faaleagaina o na taulaga e lua i Iapani, na māfua ai ona taʻua e MacArthur se uiga fou o le upu “Amaketo,” o se taua e faaaogā ai auupega faaniukilia ma o le a faaumatia ai le lalolagi aoao.

O loo faaauau pea ona fefefe tagata i se faaumatiaga faaniukilia. I le pe ā ma le sefulu tausaga amata mai i le 1960, na fuafua ai e malo malolosi o le lalolagi se maliega, “e malilie uma ai ma mautinoa ai le faaumatiaga.” O lo latou sini ina ia lava meatau faatonutonu alu mamao e faamautinoa ai le faaumatia o le 25 pasene o tagata o le itu a le fili e lē auai i le taua, ma le 50 pasene o fale gaosi mea, e tusa lava po o ai e amataina se taua. E toʻalaiti tagata na talia lenei fuafuaga mo le faatumauina o le filemu i le lalolagi.

I aso nei, o loo faateleina pea le aofaʻiga o auupega faaniukilia, ma o loo faaauau pea ona fasiotia le anoanoaʻi o tagata ona o taua i va o atunuu. O loo popole pea tagata ina neʻi gapā se taua faaniukilia ma faaumatia ai mea uma. E ui o loo mananaʻo tagata e faaiʻuina taua uma, ae toʻaitiiti e talitonu e mafai e se taua po o se isi lava fuafuaga ona ausia lenā sini.

Mo lo outou silafia, o loo faamatala e le Tusi Paia se taua e tutasi lava lea o le a faaiʻuina ai taua uma. O loo faaigoaina o “Amaketo,” o le upu lenei o loo faauiga atu e isi tagata i se faaumatiaga faaniukilia. E faapefea moni lava ona faaiʻuina e Amaketo taua uma? O le a iloilo i le mataupu o sosoo mai le fesili lenei.

[Ē Ana le Ata i le itulau 3]

Ata o le DTRA

[Ē Ana le Ata i le itulau 4]

Nagasaki, Iapani, 1945: Ata a le USAF