Po o le a Faaumatia ea lo Tatou Lalolagi?

PE NA iai ea se taimi na e tau tomānatu ai, ‘Po o le ā le mea o le a tupu i lo tatou lalolagi?’ E toʻatele tagata ua manatu atonu o le a lē tumau le lalolagi, ona o mea ia ua latou vaaia o loo tutupu i lo tatou paneta matagofie.

O le mea moni, ua faaleagaina le lalolagi i aso nei ona o le faileagaina e nisi o punaʻoa tāua e pei o le vai, le vaomatua, faapea ma le atimosifia. Ae ua lapataʻi mai foʻi nisi saienitisi e faapea, o le a ono faaumatia le lalolagi ma mea ola uma o iai i ni alā tetele po o ni mea tetele e paʻūʻū mai le vateatea, ma o le a lē lava foʻi le malosiaga mai le lā e ola ai.

Ua talitonu le ʻausaienitisi o le a faasolosolo—atonu pe i le faitau piliona o tausaga, o le a lē toe mafai ona ola se tagata i le lalolagi. Na faamatala e le tusi Encyclopædia Britannica lenā tulaga, o se “tulaga ua faaauau pea ona faaleagaina ma ua lē mafai ona foʻia.”

Ae o le mea e fiafia ai, o loo taʻua manino mai e le Tusi Paia, o le a lē faatagaina e Ieova le Atua lo tatou lalolagi ia faaumatia, po o le lē toe nonofo ai o ni tagata. Ona o ia o Lē na faia mea, e lē gata mai lona “malosi ma lona mana” lea e na te faatumau ai le vateatea e faavavau. (Isaia 40:26) E ao la ona tatou matuā talitonuina upu nei: “O lē [Atua] na faavaeina le lalolagi i luga o ona lava faavae, ina ia lē gaee e faavavau faavavau lava.” “Ia vivii atu iā te ia le lā ma le masina; ia vivii atu iā te ia outou fetu uma o loo fepulafi mai. . . . Auā o ia na fetalai ane, ona faia lava lea. Na ia faatumauina foʻi i latou e faavavau.”—Salamo 104:5; 148:3-6.

Le Fuafuaga a le Atua mo le Lalolagi

E leʻi finagalo le Atua e faaleagaina le lalolagi ma faapolusioneina e pei ona iai i aso nei. Ae sa foafoaina e le Atua le uluaʻi tamāloa ma le  fafine, o Atamu ma Eva, ma tuu i laʻua i se faatoʻaga matagofie. O le mea moni, na manaʻomia ona vaaia e se tasi lenā Parataiso ina ia tumau pea lona matagofie. O lea, na tofia ai e le Atua ia Atamu ma Eva ina ia ‘galulue ma leoleoina’ le faatoʻaga. (Kenese 2:8, 9, 15) Maʻeu se galuega manaia ma le faamalieina na tuu atu e le Atua i o tatou uluaʻi matua!

Peitaʻi, e lē na o le tausia o se faatoʻaga na aofia ai i le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi. Na ia finagalo e avea le lalolagi atoa ma parataiso. O le māfuaaga lenā na faatonuina ai e le Atua ia Atamu ma Eva: “Ia fanafanau ia, ma ia uluola, ma ia tumu ai le lalolagi, ia faatoʻilalo i ai, ma ia pule i iʻa i le sami, ma manu felelei, atoa ma mea ola uma e fetolofi i le eleele.”—Kenese 1:28.

E faanoanoa lava, ona na tetee se agelu faamaualuga o lē ua avea nei ma Satani, i lenā fuafuaga a le Atua. Na ia faanaunau ina ia tapuaʻi atu Atamu ma Eva iā te ia. Na faaaogā e Satani se gata e tautala mai ai ina ia uunaʻia i laʻua e tetee atu i le pule a le Atua. (Kenese 3:1-6; Faaaliga 12:9) Seʻi manatu i le faanoanoa o Lē na faia i tatou, ona o lo la lē lotofaafetai ma le manatu faapito! Peitaʻi, e leʻi avea le lē usitaʻi o Atamu ma Eva ma mea e suia ai le finagalo o le Atua mo le lalolagi. Na ia fetalai: “E faapea foʻi laʻu upu e alu atu ai loʻu gutu, e lē foʻi mai fua iā te aʻu; a e peitaʻi e faia le mea ou te loto i ai, e manuia foʻi i le mea ou te auina atu ai.”—Isaia 55:11.

Na faataga e Ieova le fouvalega a Satani e oo mai i o tatou aso, ona o se māfuaaga talafeagai. E oo mai lava i aso nei, ua faataʻitaʻia e tagata so o se ituaiga faigāmalo e pulea ai e tagata i latou lava, ma ua latou iloa ai o le tutoʻatasi mai le Atua, e pei ona manaʻo i ai Satani, e matuā lē taulau lava. *—Ieremia 10:23.

Ae o le itu e lelei ai, a o faagasolo le tele o tausaga ua mavae atu, o loo faamanuia e le Atua tagata amiotonu. Ua ia faamauina foʻi i le Tusi Paia faamatalaga o iʻuga e oo i ai pe a usitaʻi i le Atua po o le tetee foʻi i lana pule. E lē gata i lea, ua saunia e Ieova mea matagofie mo lo tatou lelei i le lumanaʻi. Na ia saunia ma le alofa se Faaola mo tagata, e ala i le foaʻiina mai o lona Alo pele, o Iesu Keriso, e aʻoaʻo i tatou i le auala sili e ola ai ma foaʻi mai lona soifua mo i tatou. (Ioane 3:16) Talu ai sa lē manaʻomia ona maliu Iesu auā e leʻi iai sana agasala, o lea sa faaaogā ai e le Atua lona maliu o se faiga amiotonu lea e toe maua mai ai le mea na leiloa iā Atamu ma Eva, o le faamoemoe lea o le ola e faavavau i se lalolagi parataiso. * Ona o lenā tulaga, ua faavaeina ai e Ieova le Atua se pulega faalelagi e pulea tagata, ma ua ia tofia lona Alo o Iesu lea ua toe faatū mai, e avea ma Tupu o lenā Malo. O le a faamautinoa e lenei fuafuaga matagofie, ua faataunuuina le finagalo o le Atua mo le lalolagi.—Mataio 6:9, 10.

O lea la, e mafai ona e matuā talitonu i folafolaga nei o loo i le Tusi Paia: “E faaumatia o ē fai amio leaga; a o ē faatalitali iā Ieova, o i latou lava ia e fai mo latou le nuu. E fai lava le nuu mo tagata amiotonu, e nonofo ai pea i latou.” “‘⁠Vaai foʻi! Ua iai i tagata le faleʻie o le Atua, e mau o ia ma i latou, e fai foʻi i latou ma ona tagata. E faatasi foʻi le Atua ma i latou. E na te soloiesea foʻi loimata uma i o latou mata, e lē toe iai se oti, po o se faanoanoa, po o se tagiauē, e lē toe iai foʻi se tigā. Auā ua mavae atu mea muamua.’ Ona fetalai mai lea o Lē o loo afio i le nofoālii: ‘⁠Vaai foʻi! Ou te faia ia fou mea uma lava.’”—Salamo 37:9, 29; Faaaliga 21:3-5.

E Lē Feteenaʻi le Tusi Paia

E ono tomānatu nisi ma faapea mai, ‘⁠E faapefea ona tatou faaōgatusa mau o le Tusi Paia o loo sii mai i luga, ma isi fuaiupu ia e foliga o loo taʻu mai ai le iʻuga o le lalolagi?’ Seʻi o tatou iloiloina nisi o faaaʻoaʻoga. O nei iloiloga  o le a faamaonia ai le lē feteenaʻi o le Tusi Paia.

I tuā lava a o leʻi taitai iloa e saienitisi le “tulaga ua faaauau pea ona faaleagaina ma ua lē mafai ona foʻia” i tulaga uma faaletino, na tusi ai le faisalamo o le Tusi Paia e faapea: “Na e faavaeina ai le lalolagi; o le lagi foʻi o le galuega lea a ou aao. E faaumatia ia mea, a o oe, e te tumau pea; e pala ia mea uma e pei o le ofu tele, e te liua ia e pei o le ofu, ona liua lava lea; a o oe, e faapea lava pea oe; e lē iʻu lava ou tausaga.”—Salamo 102:25-27.

Ina ua tusia nei upu, e lē feteenaʻi faamatalaga a le faisalamo ma le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi. Ae na ia faatusatusaina le soifua pea e faavavau o le Atua, ma le tulaga o mea uma na faia e le Atua e mafai ona faaleagaina. Pe ana lē seanoa le malosi e lē gata mai o le Atua, e mafai ona faaleagaina ma oo ina faaumatia aʻiaʻi le vateatea, e aofia ai le faataamilosaga o lo tatou paneta i le lā lea e faalagolago i ai le tumau pea o le lalolagi, mo le malamalama ma le malosi. O lona uiga la, a aunoa ma se fesoasoani, o le a iʻu ina “pala” lo tatou lalolagi, po o le lē toe iai e faavavau.

E iai foʻi isi fuaiupu o le Tusi Paia pe a faitau i ai, e tai foliga mai e feteenaʻi ma le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi. Mo se faaaʻoaʻoga, o loo taʻua i le Tusi Paia le “mavae atu” o le lagi ma le lalolagi. (Faaaliga 21:1) O le mea moni, e lē o feteenaʻi na upu ma le folafolaga a Iesu: “E fiafia o ē agamalu, auā e fai mo latou tofi le lalolagi.” (Mataio 5:5) O le ā la e uiga i ai le Tusi Paia ina ua taʻua o le a “mavae atu” le lagi ma le lalolagi?

E masani ona faaaogā e le Tusi Paia le upu “lalolagi” i se uiga faafaatusa, e faasino atu i tagata. Mo se faaaʻoaʻoga, tagaʻi ifo i le mau lenei: “Sa tasi lava le gagana e tasi foʻi le tautala a le lalolagi uma.” (Kenese 11:1) E manino lava, o le upu “lalolagi” i le mau lenei, e faasino atu i tagata o loo nonofo i le lalolagi. O le isi mau, o le Salamo 96:1: “Ia outou pepese atu iā Ieova i le pese fou; le lalolagi uma.” E manino mai, i le mau lenei ma le tele o isi mau o le Tusi Paia, o loo faaaogā ai le upu “lalolagi” i se uiga faafaatusa lea e faasino atu i tagata.—Salamo 96:13.

O nisi taimi, e faatusaina ai e le Tusi Paia pulega malolosi i luga o le lalolagi i le lagi, po o mea o i le lagi. Mo se faaaʻoaʻoga, na faamatalaina pule sauā o Papelonia e pei o ni fetu, ona sa latou manatu e sili aʻe i latou nai lo isi. (Isaia 14:12-14) E pei ona valoia, na faatoʻilaloina i le 539 T.L.M. ia “lagi” o Papelonia po o ē na pulea, ma le “lalolagi” lea e faasino atu i tagata na lagolagoina nā pulega. (Isaia 51:6) O inā na faataga ai tagata salamō o Isaraelu e toe foʻi i Ierusalema, lea e pulea ai e le “lagi fou,” po o le pulega fou, le “lalolagi fou,” po o tagata amiotonu.—Isaia 65:17.

O faamatalaga a le Tusi Paia e faatatau i le “mavae atu” o le lagi ma le lalolagi, e mautinoa e faasino atu i le iʻuga o faigāmalo leaga a tagata i aso nei ma o latou tagata lagolago faalēmataʻu. (2 Peteru 3:7) O le a maua ai le avanoa mo le pulega fou faalelagi a le Atua e faamanuia ai tagata amiotonu, auā o loo tatou “faatalitali i le lagi fou ma le lalolagi fou, e tusa ma lana [Atua] folafolaga, e mau ai le amiotonu.”—2 Peteru 3:13.

O lea la, e ao ona e talitonu atoatoa i folafolaga a le Atua o le a tumau e faavavau lo tatou lalolagi. E lē gata i lea, o loo taʻu mai e le Tusi Paia le mea e ao ona e fai ina ia e iai i lenā taimi matagofie pe a uma ona toe faaleleia le lalolagi e avea ma parataiso. Na fetalai Iesu: “Ina ia maua le ola e faavavau, e tatau ona latou iloa lelei oe, le Atua moni e toʻatasi, atoa ma Iesu Keriso, o lē na e auina mai.” (Ioane 17:3) Aiseā e lē fai ai ma ou sini le saʻili po o le ā le aʻoaʻoga a le Tusi Paia, e uiga i le mea o le a tupu i le lalolagi ma tagata? E fiafia Molimau a Ieova i la outou vaipanoa e fesoasoani atu iā te oe i lenā tulaga.

[Faaopoopoga i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 12]

O loo folafola mai e le Tusi Paia o le a tumau e faavavau lo tatou lalolagi

[Ē Ana le Ata i le itulau 10]

Background globe: NASA/The Visible Earth (http://visibleearth.nasa.gov/); polar bear: © Bryan and Cherry Alexander Photography