Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E te Silafia?

E te Silafia?

E te Silafia?

Aiseā na fefe ai Ponotio Pilato ina ua faalogo atu o faapea mai taʻitaʻi lotu, ua fai mai Iesu, “o ia o le atalii o le Atua”?—Ioane 19:7.

Ina ua mavae le maliu o Kaisara Iulio, na faalauiloa mai e le Senate Roma e faapea o ia o se atua. Ae o lona ataliifai o Okotavia, o lē na suitulaga iā te ia, na mulimuli ane faalauiloa mai o le divi filius, o lona uiga o le, “Atalii o le Atua.” Sa avea lenei taʻu faa-Latina o se tofi aloaʻia mo emeperoa. E faamaonia lenei manatu i le tele o tusitusiga i luga o fata faitaulaga i Roma, o malumalu, o faatusa, ma tupe siliva. Ina ua molia e tagata Iutaia Iesu i lona taʻua o ia o le “atalii o le Atua,” i se isi faaupuga, na latou tuuaʻia o ia i lona umiaina o se taʻu aloaʻia, e tutusa lea ma le faalata.

E oo ane i le taimi o le faamasinoga o Iesu, ua maua e Tiperio le tofi o le divi filius. Sa lauiloa lenei emeperoa o se tasi e matataʻu i ai ona sa ia fasiotia so o se tasi na fai ma ona fili. Ina ua faailoa atu la e tagata Iutaia e faapea o le a lē faamaoni Pilato iā Kaisara pe afai na te lē taʻusalaina Iesu, “ona atili ai lea ona fefe” le kovana Roma. Na mulimuli ane ia lolo atu i omiga na feagai ma ia, ma ia faatonuina ai e faaoo le oti iā Iesu.—Ioane 19:8, 12-16.

Aiseā na valoia ai e Sakaria le faaumatiaga o Turo, ae ua leva lenā ona faaumatia e Papelonia?

O Turo anamua lea sa i le talafatai o le Metitirani, e tusa e lua ona vaega. O le isi sa i le motu tele, ae o le isi sa i se motu e tu ese i le sami.

Na iai le taimi na faauō ai tagata na nonofo i Turo ma tagata Isaraelu. Peitaʻi, na mulimuli ane tamaoaiga Turo ma amata ai ona fouvale iā Ieova le Atua, aemaise lava lo latou gaoia o auro ma ario mai le malumalu o Ieova, ma faatau atu nisi o ona tagata e fai ma pologa. (Ioelu 3:4-6) Na faapogaia ai i lenei mea le faasalaga faafaamasinoga a Ieova faasaga iā Turo. Na valoia e Ieova e ala i ana perofeta, o le a paʻū Turo e ala i le tupu o Papelonia, o Nepukanesa, o lē na ia avatu ana ʻautau i Turo ina ua uma ona ia faaumatia Ierusalema i le 607 T.L.M.—Isaia 23:13, 14; Ieremia 27:2-7; Esekielu 28:1-19.

Ina ua foliga mai o le a toʻilalo, na sosola ai tagata Turo ma a latou meatotino i le aai lea sa i le motu i le sami. Na tuua e Papelonia le aai tele ua uma ona faaleagaina. I le lata i le 200 tausaga mulimuli ane, na faagaeeina ai e Ieova lana perofeta o Sakaria e faalauiloa atu Lana faasalaga faafaamasinoga faasaga iā Turo: “Faauta, e tulia o ia e le Alii; na te taia foʻi lona malosi ia paʻū i le sami; e faaumatia foʻi o ia i le afi.”—Sakaria 9:3, 4.

I le 332 T.L.M., na faatamaʻia ai e Alesana le Sili le aai lea sa i le motu, ma faataunuu ai loa le valoaga a Sakaria. Ina ia faataunuu lenā valoaga, sa fausia e Alesana se ala tanu e ʻafa maila le umi, mai i uta agaʻi atu i le aai sa i le motu, e ala i le faaaogā o ni laau ma maa lapopoʻa, mai i toega o Turo anamua. Sa valoia foʻi e Esekielu lenei mea.—Esekielu 26:4, 12.

[Ata i le itulau 27]

“Le vagaia o Turo”

[Ē Ana le Ata]

Ata na tusia e Andre Castaigne (1898-1899)