Po o se “Suafa e Lē Tatau Ona Faaleoina”?

I ST. Louis, Missouri i luma o le vaitafe, o loo iai se Faitotoʻa Telē lava e 630 futu le maualuga ma o se fausaga aupito i maualuga i totonu o le Iunaite Setete. I le isi pito o le faitotoʻa, o loo iai se falesā e lē maualuga tele e masani ona taʻua, o le Malumalu ua Autausagā.

O loo faamatalaina e le tamaʻitusi, The Story of the Old Cathedral, lea na lomia e le lotu, le ata o le fausaga o le ala e ui atu ai i totonu o le falesā e faapea: “I luga aʻe o le faapaologa o le falesā, o loo tusia ai i lona ogatotonu ni mataʻitusi lapopoʻa faa-Eperu o le suafa e lē tatau ona faaleoina o le Atua.” E pei ona faaalia mai i le ata, o loo matuā matilatila mai i luga o le falesā mataʻitusi e fā faa-Eperu יהוה (YHWH), po o le Tetakalamatone, lea e faailoa mai ai le suafa o le Atua.

Ina ua fausia lenā malumalu i le 1834, atonu na manatu i latou i le matagaluega a taʻitaʻi lotu Katoliko a St. Louis, e tatau ona tuu le suafa lea e tusia i mataʻitusi e fā faa-Eperu i se tulaga aloaʻia. Ae aiseā la ua manatu ai nisi i le suafa o le Atua e “lē tatau ona faaleoina” pe “aua neʻi toe taʻua”?

Na faamatalaina e le New Catholic Encyclopedia se mea na tupu, ina ua toe foʻi tagata Iutaia mai le faaaunuua i Papelonia, i le senituri lona 6 T.L.M. Na taʻua e faapea: “O le suafa Yahweh [le YHWH ua faaopoopo i ai vaueli] ua amata ona manatu i ai e lē tatau ona toe faaleoina ona e paia, ae ua mananaʻo e sui i faaupuga e pei o le ADONAI [Alii] po o le ELOHIM [Atua]. . . . O le māfuaaga lenei ua lē iloa ai le faaleoga saʻo o le suafa Yahweh.” O le pogai lea, o le lē toe faaaogā e tagata o le suafa o le Atua. O le mea ua tupu, ua leiloa le faaleoga tonu na iai i aso anamua, ma ua lē toe mafai ai ona faaleoina le suafa o le Atua.

E ui lava ina tatou lē iloa tonu le auala sa faaleoina ai le suafa o le Atua, ae o le mea sili ona tāua, o le faaaogā o lona suafa, tatou te tosina vavalalata atu ai iā te ia. Faamata e te fiafia ae valaau oe e au uō “alii” po o “tamaʻitaʻi,” pe faamata e te fiafia pe a valaau oe i lou lava igoa? Pe e te manaʻo ia latou valaau pea oe i lou igoa, e tusa lava pe e lē mafai ona latou faaleoina saʻo lou igoa, ona e ese le gagana latou te tautatala ai? Ioe, o le tulaga foʻi lenā o le Atua. E finagalo o ia e tatou te faaaogā lona suafa, o Ieova.

I le faa-Samoa, ua tele ina iloa e tagata le faaleoga lea o “Ieova.” O lea la, pe e lē o se gaoioiga talafeagai ea mo ē uma e alolofa iā Ieova, ona faaaogā lona suafa ma mafuta vavalalata atu pea iā te ia? O loo taʻua i le Tusi Paia: “Ia outou mafuta vavalalata atu i le Atua, ona mafuta vavalalata mai lea o ia iā te outou.”—Iakopo 4:8.