Le Alofa Mutimuti Vale o le Atua iā te Aʻu

Ua Faamatalaina e Bolfenk Moc̆nik

“Aua e te faavaivai, ia faamalosi.” O upu faalaeiau na a si oʻu tinā a o ia fusiina aʻu. Na tuu eseese i matou e fitafita, ma amata loa le faamasinoga. Ona lau mai lea o le faaiʻuga a le faamasinoga: e lima tausaga e falepuipui ai. Atonu na toʻatele tagata na lē fiafia i lenā faaiʻuga. A o le mea moni, faatoʻā ou lagona lea o le toʻafilemu i totonu. Seʻi oʻu faamatala atu le mea na tupu.

O MEA o loo taʻua i luga na tutupu i le 1952 i Slovenia. * Ae e amata faamatala mai laʻu tala i le sili atu i le lua sefulu tausaga muamua atu, i le 1930. O le vaitaimi lenā sa taʻua ai Molimau a Ieova o Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, ma na latou faatulagaina ai le uluaʻi papatisoga o se vaega i lo matou atunuu. Sa papatiso ai oʻu mātua o Berta ma Franz Moc̆nik i lenā vaega. E ono oʻu tausaga i le taimi lenā, ae fā tausaga o loʻu tuafafine o Majda. Na avea lo matou fale i le taulaga o Maribor ma nofoaga autū mo galuega faa-Kerisiano.

I le 1933 na avea ai Adolf Hitler ma taʻitaʻi o Siamani, ma amata loa ona ia sauāina Molimau a Ieova. E toʻatele Molimau i Siamani na siitia atu i Yugoslavia e fesoasoani i le talaʻiga. Na fiafia oʻu mātua e talimālō i nei tagata faamaoni. O se tasi o i latou na ou te manatua lelei, o Martin Poetzinger, o lē na mulimuli ane falepuipui i nofoaga mo faasalaga mamafa a le ʻau Nazi mo le iva tausaga. I le tele o tausaga mulimuli ane ai, e amata mai le 1977 seʻia oo i lona maliu i le 1988, sa ia auauna o se sui o le Vaega Pule o Molimau a Ieova.

Pe a asiasi mai Martin i lo matou aiga, e moe lava o ia i loʻu moega, ae momoe i maʻua ma loʻu tuafafine i le potu o oʻu mātua. Sa iai sana tamaʻi encyclopedia felanulanuaʻi e ofi i le taga o lona ofu, ma na oʻu matuā fiafia e faitau. Ou te fiafia tele e matamata i lenei tusi.

Taimi o le Tetele o Tofotofoga

I le 1936, a o faatupulaʻia pea le malosi o le pulega a Hitila, na usufono ai oʻu mātua i le tauaofiaga faavaomalo lea na fai i Lucerne, i Suisilani. Ona e lelei le leo o loʻu Tamā, na tofia ai o ia e puʻeina lona leo i le faia o lauga faale-Tusi Paia, lea na mulimuli ane tā i le talaʻiga i aiga i Slovenia. E leʻi leva ona uma lenā tauaofiaga e lē mafaagaloina, ae fesagaʻi loa Molimau i Europa ma sauāga ogaoga. E toʻatele na mafatia ma feoti i nofoaga o faasalaga mamafa a le ʻau Nazi.

Iā Setema o le 1939, na amata ai le Taua Lona Lua a le Lalolagi, ma e oo ane iā Aperila o le 1941, ua ave faamalosi e ʻau a Siamani ia vaega  o Yugoslavia. Sa tapunia aʻoga i Slovenia. Sa faasā ona faaaogā la matou gagana i nofoaga faitele. Ona sa lē auai Molimau a Ieova i feteenaʻiga uma faapolotiki, na latou mumusu ai e auai i taua. * O le iʻuga, e toʻatele na falepuipui ma o nisi sa fasiotia, e aofia ai ma se tama talavou e igoa iā Franc Drozg, o lē ma te masani lelei. Na faatino e le ʻau faaoosala le faasalaga oti i le pe ā ma le selau iata mai le matou fale. O loo oʻu manatua pea loʻu tinā o loo taumafai e pupuni ona taliga i fasi ieie, ia aua neʻi lagona atu le pāpā o fana. O toe upu a Franc i lana tusi faamavae i sana uō mamae, “Ta toe feiloaʻi i le Malo o le Atua.”

Se Filifiliga na Ou Matuā Salamō Ai

O le taimi lea ua 19 oʻu tausaga. E ui na mataʻina i loʻu mafaufau le tutumau o Franc, ae sa ou fefe. Po o le a ou oti foʻi? Sa vaivai loʻu faatuatua, ma ua lē malosi la ma faiā ma Ieova le Atua. Sa ou maua se faatonuga e auai i le auaunaga faafitafita. Sa malosi atu loʻu fefe nai lo loʻu faatuatua, ma avea ai aʻu ma fitafita.

Na auina atu aʻu i le mea na fai ai fetauaʻiga ma Rusia. E leʻi leva ae amata feoti aʻu uō i oʻu autafa. E faafefe tagata toe mataʻutia le taua. Ua lē lelei pea loʻu lotofuatiaifo. Sa ou tatalo ma ʻaiʻoi iā Ieova mo lana faamagaloga, ma foaʻi mai le malosi ou te faia ai le mea saʻo. Ina ua osofaʻia la matou vaegaʻau, na ou iloa ai loa o le avanoa lea ou te sola ai.

Sa ou iloa o le a latou fasiotia aʻu pe a latou maua mai. I le isi fitu masina na sosoo ai, sa ou maua ai nofoaga ou te lafi ai. Sa mafai ona lafo saʻu tusi iā Majda ma ou faapea atu: “Ua sui le mea ua ou faigaluega ai.” Na uiga atu laʻu faamatalaga ou te fia faigaluega mo le Atua i le taimi nei, ae sa umi se taimi faatoʻā tupu lenā mea.

Iā Aokuso 1945, i le tolu masina talu ona sii lima Siamani i ʻAutau Tuufaatasi, sa mafai ai loa ona ou toe foʻi i Maribor. O se mea e maofa ai, o i matou uma, o loʻu tamā, tinā, ma loʻu tuafafine, na sao uma mai lenei taua mataʻutia. I le taimi lenā, ua amata pule ai faigāmalo faakomunisi, ma na latou sauāina Molimau a Ieova. Sa faasāina aloaʻia le galuega talaʻi, ae sa faaauau pea ona talaʻi faananā ia Molimau.

Iā Fepuari 1947, na lauina ai le faasalaga oti mo Molimau faamaoni o Rudolf Kalle, Dus̆an Mikić, ma Edmund Stropnik. Mulimuli ane, na suia o latou faasalaga i le taʻi 20 tausaga i le falepuipui. Na lelei le auala na puʻe ai e televise, nusipepa, ma le leitiō lenei mea, ma ua toʻatele tagata ua latou iloa ai le auala lē saʻo o loo faia ai Molimau. I loʻu faitauina o nei tala, na matuā tigā ai lava oʻu faalogona. Sa ou iloa laʻu mea e ao ona fai.

Toe Maua Loʻu Malosi Faaleagaga

Sa tigā oʻu faalogona ona sa ou iloa sa tatau ona ou tū mo le upu moni i le Tusi Paia, ma na ou faia ai ni taumafaiga malolosi ina ia fai saʻu vaega i lenei talaʻiga fai faananā. Ona o aʻu faitauga Tusi Paia faifai pea, na ou maua ai le malosi faaleagaga e lafoaʻi ai masaniga leaga, e pei o le ulaula tapaa.

I le 1951, sa ou papatiso ai e faailoa atu ai loʻu tuuina atu i le Atua, ma ua ou toe iai i le ala o le ola lea na ou tuua i le pe ā ma le sefulu tausaga talu ai. O lea la, ua amata ai loa ona ou iloa o  Ieova o se Tamā moni, e faamaoni ma e lē mavae lona alofa. E ui na ou faia ni filifiliga lē atamai a o oʻu talavou, ae sa pāʻia loʻu loto i faamautinoaga a le Tusi Paia e tusa ma le faamagaloga a le Atua. I le avea o se Tamā alofa, na faaauau ona tosina atu aʻu e le Atua i “maea [o le] alofa.”—Hosea 11:4.

A o faagasolo na taimi faigatā, na fai faananā a matou sauniga faa-Kerisiano i fale o Molimau eseese, ma faaauau a matou talaʻiga i se auala lē fuafuaina. E leʻi atoa se tausaga talu ona ou papatiso, ae taofia loa aʻu e leoleo. Na ma talanoa puupuu ma si oʻu tinā a o leʻi amata le faamasinoga. E pei ona taʻua muamua, sa ia fusia aʻu ma faapea mai: “Aua e te faavaivai, ia faamalosi.” Ina ua lauina mai le faasalaga e lima tausaga e falepuipui ai, sa faaauau pea ona ou toʻafilemu.

Sa tuuina aʻu i se sela o loo iai ni pagota e toʻatolu, ma na ou tufa atu iā i latou upu moni o le Tusi Paia, o ē atonu e lē oo lava i ai le talaʻiga. E ui e leʻi iai saʻu Tusi Paia po o se lomiga faale-Tusi Paia, ae sa ou maofa i le mafai ona ou manatua o mau ma o latou faamalamalamaga, mai le tele o itula na fai ai aʻu suʻesuʻega o le Tusi Paia. Na ou faamanatu i aʻu uō i le falepuipui, pe afai e tuli oʻu tausaga e lima, o le a foaʻi mai e Ieova le malosi e gafatia ai. E lē gata i lea, na te ono faapuupuuina loʻu faasalaga. Na ou faapea atu, afai na te faia faapea, o ai e mafai ona taofia o Ia?

Maua Sina Saʻolotoga e Faaauau ai le Auaunaga

Iā Novema 1953, na soloia ai e le malo le tulafono; ma na faasaʻolotoina uma Molimau a Ieova mai le falepuipui. Ae faatoʻā ou iloa ai ua lua masina talu ona aveesea le faasāsāga i le talaʻiga. Na amata loa ona matou toe faatulaga faapotopotoga faapea ma le galuega talaʻi. Na maua se nofoaga e fai ai a matou sauniga i lalo o se fale i le ogatotonu o Maribor. Na matou tuu i luga o le puipui o le fale le faailoilo: “Molimau a Ieova—Faapotopotoga a Maribor.” O le olioli i le saʻoloto e auauna iā Ieova, ua faatumulia ai i matou i le lotofaafetai.

I le amataga o le 1961, na amata ai ona ou auauna faataimi atoa o se paeonia. I le ono masina mulimuli ane ai, sa maua ai se valaaulia ou te galue i le ofisa o Molimau a Ieova i Yugoslavia. Sa tū lenā ofisa i Zagreb, i Croatia. E tasi le potu na i ai i le lālā i lenā taimi, ma e toʻatolu ni tamāloloa na galulue ai. O le ʻauuso Kerisiano na nonofo lata ane i inā, na latou fesoasoani i le lomia o le mekasini o le Olomatamata i la latou lava gagana.

O fafine Kerisiano na nonofo latalata ane, na latou fesoasoani foʻi i lenā galuega. O nisi o mea na latou faia, o le suʻi faatasi lea o itulau o mekasini. E fesuisuiaʻi aʻu galuega na fai, sa ou faitau ma faia faasaʻosaʻoga o le faaliliuga, faaliliu, tufatufaina ma le aoaoina o lomiga, ma le tuuina o faamaumauga i faila.

Suia Loʻu Tofiga

I le 1964, sa tofia ai aʻu e avea ma ovasia femalagaaʻi, lea na aofia ai le asiasi pea i faapotopotoga o Molimau e faamalosia lo latou itu faaleagaga. Sa ou matuā faapelepele i lenei galuega. O le tele o taimi, sa ou malaga atu ai i lea faapotopotoga ma lea faapotopotoga e ala i se pasi po o se nofoaafi. Ina ia ou oo atu i Molimau i nuu e lē toʻatele ai tagata, e masani ona faaaogā se uila vilivae po o le savali foʻi, ma o nisi taimi e oo le palapala i oʻu tapuvae.

Sa iai foʻi taimi o le olaga na mālie ai mea na tutupu. Sa ave e se uso Kerisiano aʻu i le isi faapotopotoga na sosoo ai i lana taavale solofanua. A o alu le ma faigāmalaga i auala e leʻi faatāina, sa paʻū ese ai se tasi o paʻu o le taavale solofanua. Na ma paʻuū uma i lalo. A o ma saofafaʻi i le palapala, na ma tau fai tepa aʻe i luga i le solofanua, ma e foliga mai o loo maofa le solofanua iā i maʻua. A o faagasolo tausaga, e fai lava ma ma toe taliē i lenā mea. O le alofa moni o i latou i nuu maotua, o se fiafiaga lea e lē mafai ona ou faagaloina.

I le taulaga o Novi Sad, na ou masani ai i se paeonia e igoa iā Merita. Sa ou tosina atu iā te ia ma ou manaʻo ai e ma te faaipoipo, ona o lona naunau i upu moni o le Tusi Paia ma lona maelega i le auaunaga. E leʻi leva ona ma faaipoipo,  ae amata loa ona ma auauna i faapotopotoga i lenei galuega femalagaaʻi.

Na onosaia e lo matou aiga le tele o faigatā i taimi o faasāsāga. Sa tuuaʻia sesē loʻu tamā i le faapea na ia ʻau atu i le fili a o faagasolo le taua, ma māumau ai lana galuega. Sa ia lotovaivai ona o le umi o ia taumafai e toe maua mai lana galuega, ae e leʻi taulau. Mo sina taimi na lē malosi ai lona faatuatua, ae na toe malosi lona faatuatua a o leʻi uma lona soifua. Sa ia auauna pea i lana faapotopotoga a o leʻi maliu i le 1984. O si oʻu tinā agamalu ma faamaoni ua leva ona maliu i le 1965. O loo auauna pea ia Majda i le faapotopotoga i Maribor.

Le Ma Auaunaga i Oseteria

I le 1972, na maua ai se ma valaaulia ma Merita e ō atu e talaʻi i Oseteria, auā e toʻatele tagata Yugoslavia o loo nonofo ma faigaluega i inā. Ina ua ma taunuu i le laumua o Vienna, ma te leʻi iloa o le ma tofiga tumau lea. Na faasolosolo ona faavaeina faapotopotoga ma vaega fou e tautatala i gagana e faaaogā i Yugoslavia, i vaipanoa eseese o Oseteria.

E leʻi leva, ae amata ona ou auauna o se ovasia femalagaaʻi, e asiasi i faapotopotoga ma vaega lea ua faatupulaʻia i vaega eseese o le atunuu. Mulimuli ane, na valaaulia i maʻua e faaoo atu le ma asiasiga i Siamani ma Suisilani, lea ua faavaeina ai foʻi faapotopotoga faapena. Sa mafai ona ou fesoasoani i le faatulagaina o le tele o fonotaga ma tauaofiaga i na atunuu.

O nisi taimi na fai ma asia e sui o le Vaega Pule nei tauaofiaga, ma na mafai ai ona ma toe feiloaʻi ma Martin Poetzinger. E fai ma ma talatalanoa fiafia e faatatau i mea na tutupu i le pe ā ma le 40 tausaga ua mavae, a o fai ma matou nonofo i lo matou fale. Na ou fesili iā te ia, “Po o e manatua loʻu naunau e faitau lau tamaʻi encyclopedia lea e ofi i le taga o lou ofu?”

Na ia faapea mai a o ia tuua le potu, “Seʻi faatali ā la.” Na ia toe foʻi mai ma le tusi ma tuuina mai iā te aʻu. Na ia fai mai, “Ave ma oe, o se meaalofa mai lau uō.” O loo teu faalelei pea lenā tusi i laʻu fatatusi.

E ui i Maʻi, ae o Loo Faaauau Pea le Ma Auaunaga

I le 1983, sa ou maua ai i le kanesa. E leʻi leva ae latou faapea mai e lē toe foʻi i se lelei loʻu tulaga. O se taimi faanoanoa tele, aemaise lava mo Merita, ae ona o lana tausiga alofa ma le lagolagosua a le toʻatele o uso Kerisiano, o loo mafai pea ona ou olioli i se olaga taulau ma le uigā.

O loo ma galulue faataimi atoa pea ma Merita i Vienna. O le tele o le taimi, ou te tausavali i le lālā i taeao e galue o se faaliliu, ae o loo pisi pea Merita i le talaʻiga i le taulaga. E faatumulia aʻu i le olioli, pe a ou toe tepa i le amatamataga o le vaega toʻaitiiti o tagata Yugoslavia i Oseteria o ē na avea ma Molimau, a o lenei ua sili atu i le 1,300. O se faaeaga mo aʻu ma Merita le fesoasoani i le toʻatele e aʻoaʻoina le upu moni o le Tusi Paia.

I tausaga e leʻi leva atu, na ou maua ai ni faaeaga i le polokalame mo le umusaga o ofisa o le lālā i atunuu na i lalo muamua o Yugoslavia, e tasi i Croatia i le 1999 a o le isi i Slovenia i le 2006. O aʻu o se tasi aupito i leva na valaaulia e faamatala mai mea na tutupu i le amatamataga mai o le talaʻiga i na atunuu, i le pe ā ma le 70 tausaga ua mavae.

O Ieova o se Tamā alofa ma o loo nofosauni e faamagalo le tele o tatou vaivaiga ma mea sesē. Ou te faafetai ona e lē vaai maseī o ia! (Salamo 130:3) E mautinoa lava lona agalelei ma lona alofa mutimuti vale iā te aʻu. *

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 27]

Mai le agavale i le taumatau: Nai oʻu mātua, Berta ma Franz Moc̆nik, Majda, ma aʻu, i Maribor, i Slovenia, i le pe ā ma le 1940

[Ata i le itulau 29]

Ma si aʻu avā, o Merita