O Mea na Valoia mo o Tatou Aso
O Mea na Valoia mo o Tatou Aso
UA VALOIA mai e le Tusi Paia o le a aumaia e le Malo o le Atua le filemu ma le fiafia e faavavau i le lalolagi. (Tanielu 2:44) I le tatalo Tatalo a le Alii, sa aʻoaʻo ai e Iesu ona soo e tatalo e faapea: “Ia oo mai lou malo. Ia faia lou finagalo i le lalolagi, e pei ona faia i le lagi.” (Mataio 6:10) I lana valoaga iloga na tuuina atu i ona soo i le Mauga o Olive, sa valoia ai e Iesu ni mea patino o le a tutupu ma tulaga o le a iai a o lata i le taimi e aumaia ai e le Malo suiga i le lalolagi. O le a manino nei vala ua faia aʻe ai le faailoga i tagata loto faamaoni o loo mātauina nei mea. O le ā le tele o faailoga o loo sosoo mai o loo e mātauina?
Fetauaʻiga i le Va o Malo. Na valoia e Iesu: “E siitaua atu isi atunuu i isi atunuu, ma isi malo i isi malo.” (Mataio 24:7) A o leʻi tupu le taua muamua a le lalolagi i le 1914, sa tele ina tauina lava taua i totonu o atunuu. E lē gata na aafia le tele o vaipanoa o le lalolagi i le Taua Muamua a le Lalolagi, ae sa faatupulaʻia ai foʻi le gaosiaina o auupega e sili atu le mataʻutia nai lo auupega ua masani ai tagata. O se faaaʻoaʻoga, o vaalele fou ia na fausia ma faaaogā e faapaʻuʻū ai pomu i nofoaga e iai tagata e leai sa latou vaega o faia i taua. O le tele o auupega ua gaosia, ua faatupulaʻia ai le aofaʻiga o tagata ua feoti i taua i se tulaga e leʻi mafaufauina, auā pe ā ma le ʻafa o le 65 miliona fitafita na auai i taua a leʻi feoti na manunuʻa ai. A o faagasolo le senituri lona 20, na faatupulaʻia ai foʻi i latou na feoti i taua. I upu a se tasi o tusitala o talafaasolopito, i fitafita ma tagata sivili ua feoti i le Taua Lona Lua a le Lalolagi, “e lē mailoa pe toʻafia moni.” Ae o loo faaauau pea taua e oo mai i aso nei.
Lē Lava Mea Taumafa. Na valoia e Iesu: “E iai foʻi oge.” (Mataio 24:7) I le 2005, na faapea mai ai le mekasini o le Science: “E 854 miliona tagata i le lalolagi ua matuā lē lava mea taumafa.” I le 2007, na faapea mai ai se lipoti a le Malo Aufaatasi, e 33 atunuu e lē lava a latou mea taumafa e fafaga ai o latou tagata. E faapefea ona tupu lenei mea pe afai o loo faatupulaʻia pea le tele o meaʻai o loo totōina e pei o le sana? O se tasi o māfuaaga, o fanua ma meaʻai e pei o le sana ma tolo lea sa mafai ona aai ai tagata, ua faaaogāina nei e fai ai penisini mo taavale. Ua lipotia mai e se nusipepa i Aferika i Saute o le Witness, “O meaʻai e pei o sana ma tolo ia e manaʻomia e gaosi ai le penisini e faatumu ai se piki apu, e mafai ona fafaga ai se tagata e toʻatasi i le tausaga atoa. E oo foʻi i atunuu e tele le tamaoaiga, o loo faatupulaʻia pea le tau o meaʻai, ma ua filifili ai nisi po o le faatau o se meaʻai mo le afiafi po o le totogiina ai o mea manaʻomia e pei o talavai ma ofu māfanafana.
Mafuiʻe Mataʻutia. Na fetalai Iesu: “E iai foʻi mafuiʻe tetele.” (Luka 21:11) Pe afai o e manatu ua toʻatele atu tagata ua aafia i mafuiʻe i aso nei nai lo taimi ua teʻa, ua saʻo lou manatu. Sa faapea mai R. K. Chadha, o se tamāloa Initia e suʻesuʻeina mafuiʻe i le 2007, “Ua faateʻia i tatou i le tele o mafuiʻe o loo tutupu i le lalolagi aoao, ma e leai se isi e na te iloa pe aiseā.” E lē gata i lea, o le faatupulaʻia o tagata ua nonofo i vaipanoa e tupu soo ai mafuiʻe, lea ua toʻatele ai tagata e feoti i na mala. O le mafuiʻe lea na lūlū i le Sami i Initia i le 2004 ma le galu lolo lea na tupu mulimuli ane, na avea ai lenā tausaga ma tausaga aupito i “mataʻutia ma toʻatele tagata na feoti ai, i le toeitiiti 500 o tausaga o mafuiʻe,” ma “e lona lua i mafuiʻe e aupito i mataʻutia i le talafaasolopito,” e tusa ai ma le Lipoti a tagata Suʻesuʻe i le ʻEleʻele i le Iunaite Setete.
O Faamaʻi ua Faigatā Ona Togafitia. Sa valoʻia e Iesu, “E iai foʻi . . . faamaʻi.” (Luka 21:11) I le lalolagi aoao, ua aafia le toʻatele o tagata i faamaʻi ua leva ona iai ma faamaʻi fou, ma ua faigatā ona togafitia. O se faaaʻoaʻoga, o taumafaiga faavaomalo e tafiesea le malalia ua fai ma faaauau pea i tausaga taʻitasi, ona e lē o taulau togafitiga a tagata. E faaopoopo atu i na faamaʻi, e faitau miliona tagata o loo feoti i faamaʻi ua leva ona iai e aofia ai le māmāpala (TB), lea ua taufetuli faatasi ma aafiaga o le faamaʻi oti (AIDS) ma isi faamaʻi fou. Ua lipotia mai e le Faalapotopotoga a le Soifua Mālōlōina a le Lalolagi e faapea, “E tasi vae tolu o le faitau aofaʻi o tagata ua aafia i le māmāpala.” Ua faapea mai lenā faalapotopotoga ua faatupulaʻia le TB i le tele o atunuu ona o le HIV. I sekone taʻitasi, e aafia ai se tagata i le TB, ma ua faasolosolo ina faigatā ona togafitia i fualaau. Sa lipotia mai e le mekasini o le New Scientist: “I le 2007, sa aafia ai se tagata Europa i le TB ma na uma togafitiga ma fualaau e lē mafai ona tapē ai siama o lea maʻi.”
Paʻū Maulalo le Tulaga o Amioga Tatau ma Va Fealoaʻi. Sa fetalai Iesu: “E maalili le alofa o le toʻatele ona o le faatuputeleina o le amioleaga.” (Mataio 24:12) E ese mai mea na valoia e Iesu, sa faasino atu le aposetolo o Paulo i le lumanaʻi lea o le a paʻū maulalo ai amioga tatau ma le va fealoaʻi. Ua ia faamatalaina nei faigatā o “aso e gata ai” lea o le a oo mai a o lata mai le Malo o le Atua e faaiʻuina lenei faiga o mea a le lalolagi. “E avea tagata ma ē e alolofa iā i latou lava, o ē mananaʻo tele i tupe, o ē fia tagata, o ē faamaualuluga, o ē fai upuleaga i isi, o ē faalogogatā i mātua, o ē lē lotofaafetai, o ē lē faamaoni, e lē lotoaiga, e mumusu i maliega, o ē faia tala taufaaleaga, e lē amio pulea, e sauā, e lē fiafia i mea lelei, o ē faalata, o ē faaulumalō, o ē ua faafefeteina i le faamaualuga, o ē pupū i mea faafiafia nai lo le alolofa i le Atua, o ē foliga mai e faamaoni i le Atua, ae latou te lē o ola e tusa ai ma lea mana.” (2 Timoteo 3:1-5) Po o ua e vaaia ua tele ina faaalia e tagata nei uiga leaga nai lo le mea na latou masani ai?
E leʻi lisiina uma mai e Iesu ma Paulo ia māfuaaga mai le talafaasolopito, va fealoaʻi, ma faiga faapolotiki lea e tuuaʻia mo mea o loo tutupu i le lalolagi. E ui i lea, o a laʻua valoaga ua tutusa lelei ma mea ma uiga na valoia mai o le a vaaia i o tatou aso. Ae faapefea le lumanaʻi? O le valoaga a Isaia lea na taʻua ai le faatasi mai o le Mesia, o loo faamatalaina mai ai foʻi suiga lelei o le a aumaia e le Malo o le Atua i le lalolagi. Seʻi o tatou iloiloina nei manatu i le mataupu o sosoo mai.
[Ata i le itulau 6]
“E siitaua atu isi atunuu i isi atunuu”
[Ata i le itulau 7]
‘E iai faamaʻi’
[Ē Ana le Ata]
© WHO/P. Virot