Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

O Mea Tāua i le Vaituloto Tele o Amerika Tutotonu

O Mea Tāua i le Vaituloto Tele o Amerika Tutotonu

O Mea Tāua i le Vaituloto Tele o Amerika Tutotonu

E LĒ o se nuu telē Nicaragua, ae o loo iai le vaituloto e sili ona telē i Amerika Tutotonu, o le vaituloto o Nicaragua. O le mea e ofo ai ona atonu e na o le pau lea o le vaituloto magalogalo e maua ai iʻa o le sami e pei o malie, saʻulā, ma tarpon. O le manatu o saienitisi, o lea vai sa avea muamua o se fagaloa e sosoo ma le Vasa Pasefika, ae ua motusia ona o se mauga mū na pa. Na oo ina lē toe oona le vai ma ua masani ai foʻi iʻa.

E tusa ma le 100 maila (160 kilomita) le umi o le vai ae 45 maila (70 kilomita) le vaega e sili ona lautele, ma e tusa ma le 100 futu (30 mita) lona maualuga i le ilititai. E silia i le 400 motu o le vaituloto o Nicaragua, ma e tusa ma le 300 o ia motu o loo putuputu e lata i le penisula o Asese. E lata le penisula i le taulaga o Granada i le itu i mātū o le vai, ma ua taʻu nei motu o motu o Granada.

O le motu e sili ona telē, o Ometepe. E tusa ma le 16 maila (25 kilomita) le umi ae 8 maila (13 kilomita) le lautele, ma na oso aʻe lenei motu mai mauga mū e lua ua soo faatasi e se ogalaueleele lauiti. E sili ona maualuga le mauga mū o Concepción, e 5,282 futu (1,610 mita) e maualuga ai i le vai. O loo ola pea lenei mauga mū ma o le vaaiga autū lea i le itu i mātū o le motu. O le isi mauga mū, o Madera, e 4,573 futu (1,394 mita) le maualuga, ma e lē o ola. E lauolaola ai laau ma e iai le vaituloto i lona tumutumu.

Ua avea le vaituloto o Nicaragua o se nofoaga e fiafia i ai turisi. E lē gata ina aulelei e pei o le teropika, ae o loo tele ai toega o mea mai anamua. Ae e iai se isi vala tāua o le vaituloto o Nicaragua e lelei foʻi ona iloa.

O se Aai o Loo Iai i le Vai

E matalasi laau eseese ma meaola o le teropika o loo iai i motu o Granada. O loo fua ai fugālaau mananaia e lē laumaua i vaomatua o le tele o motu. E tele manufelelei aulelei e ola ai i auvai o le vai, e iai tamaʻi blue heron, o egret lapopoa, ma osprey, o anhinga, ma cormoran. I le faatausiʻusiʻuga o le vaomatua, o loo ofaga ai manulele lapopoʻa enaena mūmū e taʻu o Montezuma oropendolas, o loo tautau i laau tetele ma faalue ai i le agi atu o le savili mai le vai.

Ua ʻainā nisi motu e tagata faifaiva ma o loo iai foʻi fale o le ʻaumaumea e tafafao mai i ai. E iai foʻi aʻoga ma se fanuatanu i motu, faapea faleʻaiga ma falepia. Ua pei nei motu o se nuu e tasi, o se aai o loo iai i le vai.

E iai le vaa lanumoana paʻepaʻe e malaga i taeao uma i le va o motu e ao mai tamaiti mo le aʻoga. E iai foʻi se paopao e fealuaʻi i le va o motu e faatau atu fualaau ʻaina ma fualaau faisua. O aso uma e vaaia ai tamāloloa o loo fai a latou upega ae fai tagamea a fafine i le vai.

O loo pisi ai foʻi Molimau a Ieova i nei motu. E latou te faaaogā vaa e asi ai tagata ma talaʻi atu le tala lelei o le Malo. (Mataio 24:14) Na faigatā ona maua se mea e faia ai sauniga ma suʻesuʻe ai le Afioga a le Atua, ona o le tulaga o lenei vaipanoa. Talu ai o loo poloaʻi mai le Tusi Paia e ‘aua neʻi tuulafoaʻia le faapotopoto faatasi,’ na fai ai e Molimau se fuafuaga poto o le fau lea o se Maota mo Sauniga, le maota muamua lea e opeopea i Nicaragua!—Eperu 10:25.

O se Maota mo Sauniga e Opeopea

O Novema 2005 na ō atu ai se ulugalii Molimau a Ieova e galulue faataimi atoa i motu o Granada. I ni nai masina mulimuli ane, ina ua la valaaulia tagata o motu e auai i le Faamanatuga o le maliu o Keriso, na ofo i laʻua ona e 76 na auai. Ma na iloa ai e lenei ulugalii, e tatau lava ona faia ni sauniga i lea vaipanoa. Talu ai e leʻi faigofie ona maua se nofoaga lelei e fai ai sauniga, sa toe faia ai loa e nei paeonia se isi fuafuaga. Ae ā pe a fau se Maota mo Sauniga e opeopea e faigofie ona toso i vaipanoa o loo iai tagata?

E ui e leʻi fauina muamua e lenei ulugalii se vaa, ae sa la uaʻi atu loa i le galuega. E atoa le masina o galulue faatasi ma isi uso ma tuafāfine e toʻaono i le fauina o le vaa. E faigofie lava le vaa na mananaʻo e fau. Na uelo faatasi ni paipa uʻamea, ma tuu faatasi ai kalone e sefululua e taʻi 40 kalone le lapopoʻa, ma faatumu i le ʻea e faaopeopea ai. Na fau le fola i laupapa palai, ae ufi le taualuga i se tapoleni. Na tatalo le ʻaufaigaluega i pō uma e faatatau i la latou galuega ona e lē mautinoa po o le a opeopea lenei maota mo sauniga. Ae na mafai ona opeaopea!

O le sauniga muamua i le lautele na faaaogā ai le Maota fou mo Sauniga, na faia i le aso 10 o Iuni, 2006. I le aso na sosoo ai, na toso atu le vaa i le isi itu o motu e fai ai le sauniga lava lea e tasi mo ē e mau ai i inā. E ui e silia ma le ʻafa itula le umi e savavali mai ai i le vaomatua ē e fia auai, ae e toʻa 48 le aofaʻi o ē uma na auai i sauniga e lua. Na faafiafiaina tagata uma ona ua iai se nofoaga e tapuaʻi faatasi ai!

E manaia lava le siʻomaga a o faia sauniga i lenei Maota. A o faia se lauga, e lagona atu le fafati lemū o vai i papa ma o nisi taimi e lagona mamao atu le tagi a se manukī. Na oo ina masani tagata i le maota ma e talotalo fiafia i ai pe a vāai atu o fetosoaʻi i le va o motu. E silia ma le 20 tagata i vaiaso taʻitasi, e auai i faatasiga faa-Kerisiano ma aʻoaʻoga faale-Tusi Paia i le Maota mo Sauniga e opeopea. Ua avea lenei maota o se mea e tāua tele!

O le Motu o Ometepe

O le motu o Ometepe, e tusa ma le 30 maila (50 kilomita) i saute o Granada. O se motu e fia nonofo ai tagata ona e aulelei toe lelei le palapala mo mea totō. Na maua i lenei motu faamaoniga o i inā na faia muamua ai faatoʻaga i aso anamua. E tusa ma le 42,000 tagata o loo mau i Ometepe ma e galulue o ni faifaiva pe fai a latou faatoʻaga saga, faʻi, kofe, ma isi mea totō. E ese foʻi le aulelei o manu o le motu. E iai le tele o koke, e felelei solo i laau manulele lapopoʻa e lanumoana paʻepaʻe e taʻu o magpie-jays, faapea manukī e papaʻe foliga e fiafia i ai le toʻatele.

E toʻaʻaga le ʻautalaʻi o le Malo o le Atua e talaʻi i tagata o Ometepe. E toʻa 8 i latou na papatisoina i le 1966, ma e 183 Molimau ua iai nei i Ometepe, i faapotopotoga olaola e fā. E tofu lava le faapotopotoga ma le Maota mo Sauniga e lata i mea e nonofo ai tagata o le faapotopotoga. I lea motu, e tusa ma le 1 le Molimau i le 230 tagata.

Na tele ni faigatā na feagai ma Molimau a Ieova i Ometepe. O se faataʻitaʻiga, i le 1980 na susunu ai e tagata tetee le Maota mo Sauniga i Mérida. Na toe fau se isi maota i le 1984. Ae i le 2003 na fau ai se maota fou manaia, o se mea na olioli tele ai le faapotopotoga e toʻa 60.

Na fau se Maota mo Sauniga i Moyogalpa ma le fuafuaga e faaaogā mo faatasiga tetele pe a manaʻomia. Na toso faaumī le faasee i tua o le maota ma fau ai se pulelaa. Na fau nofoa i talaatu o le pulelaa, ma ufi atoa ia malu. Ua faaaogā lea nofoaga e Molimau ma a latou aumea mai lenei vaipanoa, e fai ai a latou fonotaga tetele. Pe a faia faatasitasiga, e manaia tele le vaituloto e papatiso ai soo fou o Iesu Keriso.—Mataio 28:19.

Pe o le a Tumau Nei Mea Tāua?

Ona o le telē o le vaituloto o Nicaragua, e foliga mai e leai se mea e ono aafia ai. Ae ua manaʻomia ona faasao le vai i aso nei. Ua faaleagaina ona o loo faaalu i ai vailaau mai faatoʻaga ma fale gaosimea ma tafe i ai palapala talu ai le tātuu o vaomatua.

E lē o iloa pe taulau taumafaiga a le malo ma tagata o lea vaipanoa e taofia le faaleagaina o le vai. Ae ui i lea, e mautinoa o le a faasao e Lē na faia nei mea matagofie uma, e iai vaituloto ilaila, o motu aulelei, ma meaola eseese, ina ia avea ma tofi o tagata usiusitai. Ua taʻu mai i le Tusi Paia: “E fai lava le nuu mo tagata amiotonu, e nonofo ai pea i latou.”—Salamo 37:29.

[Ata i le itulau 26]

O le Maota mo Sauniga e opeopea e aʻoaʻo ai le Tusi Paia