Ia Faaaʻoaʻo i lo Latou Faatuatua

Na Ia Aʻoaʻo Mai i le Matai ia Faamagalo Atu

E LĒ mafai ona galo iā Peteru lenā taimi faigatā ina ua fesagaʻi o la mata ma Iesu. Pe na ia iloa ai i fofoga o Iesu se faailoga o le lē fiafia po o le ita? E lē o mafai ona tatou mautinoa, ua na ona faapea mai le Tusi Paia, “ua faliu le Alii ma silasila atu iā Peteru.” (Luka 22:61) Ae i lenā silasila e tasi, na iloa ai e Peteru ua matuā sesē lava o ia. Ua ia iloa, ua ia faia le mea tonu lava lea na valoia e Iesu, o le mea e tasi lea na ia maumauaʻi atu e na te lē faia, o le faafitia o lona Matai pele. O se toʻilalopopo lea mo Peteru, atonu o le taimi aupito sili lea ona leaga o lona olaga.

Ae ui i lea, e lē faapea ai ua leai se faamoemoe. Auā o Peteru o se tagata e matuā faatuatua, sa iai pea le avanoa e faasaʻo ai ana mea sesē ma aʻoaʻo se lesona e aupito silisili mai iā Iesu. O le faamagalo atu lea. E manaʻomia foʻi ona aʻoaʻo e i tatou uma lenā lesona, o lea la, seʻi o tatou tulimataʻia le auala na feagai ai Peteru ma lenei tulaga faigatā.

E Tele ni Mea e Ao Ona Ia Aʻoaʻoina

Pe tusa ma le ono masina muamua atu i lona nuu o Kapanaumi, na fesili atu ai Peteru iā Iesu: “Le Alii e, e faafia ona agasala mai loʻu uso iā te aʻu ma ou faamagalo atu iā te ia? Pe e faafitu ea?” Atonu na manatu Peteru ua agalelei tele o ia. Auā na aʻoaʻo e taʻitaʻi lotu i ona aso, e faatolu ona faamagalo se tagata! Na tali atu Iesu “e lē faafitu, ae e faafitu sefulu fitu.”—Mataio 18:21, 22.

Po o le uiga o le tala a Iesu ia tusi i lalo e Peteru mea sesē uma a tagata? E leai, ae i le liliuina o le 7 a Peteru i le 77, na ia faaalia ai e lē faatapulaaina le faamagalo. Na faaalia e Iesu ua taaʻina Peteru i le loto maaa ma le agaga lē faamagalo na taatele i na aso, o le teuloto lea e se tasi o mea sesē uma ua faia iā te ia. Ae peitaʻi o le faamagalo atu e tusa ma le finagalo o le Atua, e faia ma le lotofiafia ma le lotomalie.

E leʻi finau atu Peteru iā Iesu. Pe na pāiʻa moni lona loto i le lesona na aʻoaʻo e Iesu? I nisi taimi pe afai tatou te manaʻomia le faamagaloga, tatou te malamalama lelei foʻi i le tāua o le faamagalo atu i isi. O lea, seʻi o tatou toe iloilo mea na tutupu na iʻu ai i le maliu o Iesu. I na taimi faigatā, e tele mea na faia e Peteru na manaʻomia ai le faamagaloga a lona Matai.

Ua Manaʻomia Tele le Faamagaloga

O se pō mataʻina, auā o le pō mulimuli lea o le soifuaga o Iesu i le lalolagi. E tele lava mea o loo fia aʻoaʻo atu i ona aposetolo, e pei o le lotomaulalo. Na faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga i le fufuluina ma le lotomaulalo o o latou vae, o se galuega e masani ona tofia atu i se auauna faatauvaa. I le taimi muamua na fesiligia ai e Peteru gaoioiga a Iesu. Ona ia teena lea o le auaunaga. Ona ia toe maumauaʻi atu lea ina ia fufulu e Iesu e lē na o ona vae, a o ona lima atoa foʻi ma lona ulu! E leʻi ita Iesu, ae na ia faamatala atu ma le toʻafilemu le tāua ma le uiga o le mea ua ia faia.—Ioane 13:1-17.

E leʻi umi ae fefinauaʻi foʻi aposetolo po o ai o i latou e sili. E mautinoa lava, na auai foʻi Peteru i le faaalia o lenā uiga mimitavale e māsiasi ai. Peitaʻi na faasaʻo ma le agalelei i  latou e Iesu, ma faamalō atu iā i latou i mea lelei na latou faia, o le faamaoni pea i lo latou Matai. E ui i lea na ia valoia o le a lafoaʻiina o ia e i latou. Na faapea mai Peteru e tumau pea o ia faatasi ma Iesu seʻia oo i le oti. Ae e ese le mea na valoia e Iesu, e faapea o le a faafitia faatolu e Peteru lona Matai i lenā lava pō, a o leʻi vivini faalua se moa. E lē gata ina tetee Peteru i le fetalaiga a Iesu, ae na ia gugutu foʻi o le a sili atu lona faamaoni i lo isi aposetolo uma!—Mataio 26:31-35; Mareko 14:27-31; Luka 22:24-28.

Pe na tau lē lava le onosaʻi o Iesu iā Peteru? O le mea moni, i le faagasologa o lenā taimi faigatā sa silasila pea Iesu mo ni mea lelei i ona aposetolo lē lelei atoatoa. Sa silafia e ia o le a faafitia o ia e Peteru, ae na ia fetalai: “A ua ou faatoga atu mo oe, ina ia aua neʻi mou atu lou faatuatua; a o oe, pe a e toe foʻi mai, ia e faamalosi i ou uso.” (Luka 22:32) Na talitonu Iesu o le a toe malosi faaleagaga Peteru ma toe faia lana auaunaga. Maʻeu se agaga agalelei o le faamagalo atu!

Mulimuli ane i le faatoʻaga o Ketesemane, e sili atu i le faatasi ona aʻoaʻia Peteru. Na talosaga atu Iesu iā te ia, faapea Iakopo ma Ioane, ina ia mataala pea a o tatalo o Ia. Na tigā faalogona o Iesu ma na manaʻomia se lagolagosua, ae sa tautulemomoe pea Peteru ma isi. Na faia e Iesu lenei faamatalaga tigāalofa ma le faamagalo: “Ua naunau i ai le loto, a ua vaivai le tino.”—Mareko 14:32-38.

E leʻi umi se taimi, ae taunuu ane loa se motu o tagata o loo aumai sulu ma pelu ma uatogi. O le taimi lea e tatau ai ona gaoioi ma le faaeteete ma le faautauta. Ae na osofaʻi atu Peteru ma liaʻi lana pelu i le ulu o Maliko, o se pologa a le ositaulaga sili ma tipiese ai lona taliga. Na aʻoaʻia ma le toʻafilemu e Iesu Peteru, faamālōlō le manuʻa, ma faamatala atu le taʻiala ia aua le faasauā, lea o loo taʻitaʻia ai ona soo e oo mai i aso nei. (Mataio 26:47-55; Luka 22:47-51; Ioane 18:10, 11) E tele mea sesē na faia e Peteru na manaʻomia ai le faamagaloga a lona Matai. O le tala iā Peteru ua faamanatu mai ai iā i tatou, “e sesē i tatou uma i mea e tele.” (Iakopo 3:2) O ai ea o i tatou e lē manaʻomia le faamagaloga mai le Atua i aso uma? Mo Peteru la, ua umi tele le pō. E iai mea e sili ona leaga o loo i ona luma.

Le Sesē Matuiā o Peteru

Sa faapea atu Iesu i le motu o tagata, afai o loo latou saʻilia o ia, ia tuu atu ona aposetolo e ō. Na vaavaai atu ma le lē fesoasoania Peteru a o saisai e le motu o tagata Iesu. Ona sola lea o Peteru e pei ona faia e isi aposetolo.

Na tutū Peteru ma Ioane mai i la la solaaga, atonu e latalata i le fale o Ana, lē na avea muamua ma Ositaulaga Sili, o i inā na muaʻi ave i ai Iesu ina ia suʻesuʻeina. A o taʻitaʻi atu Iesu mai i inā, na mulimuli “mamao mai” Peteru ma Ioane iā te ia. (Mataio 26:58; Ioane 18:12, 13) E leʻi palaai Peteru. Sa iai sona lototele e mulimuli atu ai. Ona sa faaauupegaina le motu o tagata, ma sa faamanuʻalia se tasi o i latou e Peteru. Ae e lē o iloa i le faaaʻoaʻoga a Peteru, le alofa faamaoni lea na ia taʻutino mai, le lotomalie e oti faatasi ma lona Matai pe a tatau ai.—Mareko 14:31.

I le pei o Peteru, e toʻatele i aso nei o loo saʻili e mulimuli “mamao mai” iā Keriso, i se auala e lē o iloa mai e se tasi. Ae e pei ona tusi Peteru mulimuli ane, e pau le auala e mulimuli lelei ai iā Keriso, o le pipiimau atu lea iā te ia i le mea tatou te mafaia, e faataʻitaʻi i lana faaaʻoaʻoga i mea uma e tusa lava po o ā iʻuga e iʻu i ai.—1 Peteru 2:21.

Na iʻu ai ina oo Peteru i le ala tatala o se fale e sili ona matagofie i Ierusalema. O le fale lea o Kaiafa le ositaulaga sili e mauʻoa ma aloaʻia. Na masani ona fausia na fale faataamilo i se lotoā, ma e i luma le ala tatala. Na taunuu Peteru  i le ala tatala ma na teena o ia e leʻi ulufale. A o Ioane lea sa i totonu, na sau o ia i le leoleo faitotoʻa ma faaulufale atu Peteru. E foliga mai e leʻi latalata atu Peteru iā Ioane pe taumafai foʻi e ulufale i le fale, ina ia tū i tafatafa ane o lona Matai. Na nofo o ia i le lotoā, o i inā sa faamāfanafana ai pologa ma ni auauna i luma o se afi ona o le malūlū o le pō, ma vaavaai atu a o gasolo atu molimau pepelo faasaga iā Iesu i le faamasinoga o loo faia i totonu o le fale.—Mareko 14:54-57; Ioane 18:15, 16, 18.

I le malamalama o le afi, sa mafai ai ona iloa lelei atu Peteru e le teine lea na faatagaina o ia e ulufale i totonu. Sa ia iloa o ia. Sa ia tuuaʻia o ia e faapea: “O oe foʻi lenā, sa oulua faatasi ma Iesu le Kalilaia!” Ina ua puʻea faamanu i ofaga, na faafiti ai Peteru e na te lē iloa Iesu, pe e lē malamalama foʻi i le mea o loo fai mai ai le teine. Ua alu o ia ma tū i tafatafa o le ala tatala, e taumafai ia aua neʻi iloa o ia, ae na mātauina o ia e se isi foʻi teine ma fai atu foʻi faapena: “Sa faatasi lenei tagata ma Iesu le Nasareta.” Na tautō Peteru: “Ou te leʻi iloa lea tagata!” (Mataio 26:69-72) Atonu ina ua uma ona faafiti faalua Peteru, na ia lagona ai le vivini a se moa, ae ona o lona popole tele na ia lē manatua ai le valoaga na fetalai ai Iesu i nai itula muamua atu.

I sina taimi mulimuli ane, sa taumafai pea Peteru ia aua neʻi iloa o ia. A ua lolofi mai tagata sa tutū solo i le lotoā. O le tasi o i latou e aiga ma Maliko, le pologa lea na faamanuʻalia e Peteru. Na ia fai atu iā Peteru: “Po ou te leʻi vaai ea iā te oe o faatasi ma ia i le togālaau?” Sa taumafai Peteru e faatalitonu e sesē i latou. O lea na ia tautō ai, atonu i le faapea atu ia malaia o ia pe afai e pepelo. E leʻi ata uma atu ana upu, ae vivini loa se moa—o le vivini faalua lea o se moa na faalogoina e Peteru i lenā pō.—Ioane 18:26, 27; Mareko 14:71, 72.

Ua faatoʻā sau Iesu i fafo i le polotito i luga e faasaga i le lotoā. I lenā taimi, e pei ona faamatalaina i le amataga, na fesagaʻi ai o la mata ma Peteru. Na lagona ai e Peteru le matuiā o lana mea sesē na fai i lona Matai. Na alu ese Peteru ma le lotoā, ua nutimomoia ona o le matuiā o lana mea sesē. Na agaʻi atu o ia i auala o le aai, sa faamalamalamaina lona ala i le malamalama o le masina atoa ua faasolo ina goto. Ua puaoa lana vaai i mea. Na maligi ona loimata ma ua tagi masūsū.—Mareko 14:72; Luka 22:61, 62.

Pe a iloa e se tasi le matuiā o lana mea sesē na fai, e faigofie ona manatu e lē mafai ona faamagaloina o ia, ona ua leaga tele lana mea na fai. Atonu na faapena foʻi manatu o Peteru. Pe e saʻo lea?

 Pe na Faamagaloina Peteru?

E faigatā ona manatu i le matuā tigā o Peteru a o tafa mai ata o le taeao, ma a o faagasolo ona tutupu mea i lenā aso. E lē taumate na matuā salamō o ia ina ua maliu Iesu i lenā aoauli, ina ua mavae itula na faataugāina ai o ia! E lē taumatea na faanoanoa Peteru i taimi uma e mafaufau ai, na ia faaopoopo atu i tigā o lona Matai, a o le aso mulimuli lea o Lona soifuaga o se tagata. E ui ina matuā faanoanoa o ia, ae e leʻi faavaivai ai Peteru. E tatou te iloa lenā mea, ona e leʻi umi ae toe faatasi o ia ma ona uso faaleagaga. (Luka 24:33) E lē taumate na toe salamō aposetolo uma ona o a latou amio i lenā pō faigatā, ma na faamāfanafana e le tasi le isi.

I lenei mataupu, e mafai ona tatou iloa ai se gaoioiga poto na faia e Peteru. Pe a agasala se auauna a le Atua, o le mea e sili ona tāua, e lē o le matuiā o lana mea sesē, a o le tele o lona maumauaʻi ina ia toe faasaʻo le mea sesē. (Faataoto 24:16) Na faaalia le faatuatua moni o Peteru i le faatasitasi ma ona uso, e ui i ona lagona mafatia. Pe a mafatia se tasi ona o le faanoanoa, e manatu o ia e sili pe a vavaeese mai i tagata, ae e lamatia ai. (Faataoto 18:1) O le auala poto, o le faatasitasi ma uso talitonu ma ia toe maua le malosi faaleagaga.—Eperu 10:24, 25.

Talu ai sa faatasi o ia ma ona uso faaleagaga, na faalogo ai Peteru i se tala e faateʻia ai e faapea, e lē o iai le tino o Iesu i le tuugamau. Na tamomoʻe atu Peteru ma Ioane i le tuugamau lea na tanu ai Iesu, ma ua uma ona faamau le faitotoʻa. Na taunuu muamua Ioane, auā e foliga mai e laʻitiiti o ia. Na tū o ia ina ua iloa ua matala le faitotoʻa o le tuugamau. Ae e leʻi faapena Peteru. E ui ina sela o ia, ae na alu atu saʻo lava i le tuugamau, ma iloa ai ua gaogao!—Ioane 20:3-9.

Pe na talitonu Peteru ua toe faatūina Iesu? I le taimi muamua, e leai, e ui ina faamatala atu e fafine faamaoni na faaali mai agelu iā i latou, ma faailoa mai ua toetū Iesu mai i le oti. (Luka 23:55–24:11) Ae e oo ane i le iʻuga o  lenā aso, ua mou atu faalogona uma o le faanoanoa ma le masalosalo i le loto o Peteru. Ua soifua nei Iesu o se agaga malosi! Na faaali atu o ia i ona aposetolo uma. Ae na ia faia muamua se isi mea, o se mea e leʻi iloa e le toʻatele. Na faapea mai aposetolo i lenā aso: “E moni, ua toetū le Alii ma na faaali atu o ia iā Simona!” (Luka 24:34) Na mulimuli ane tusi foʻi le aposetolo o Paulo e uiga i lenā aso mataʻina e faapea, na “faaali atu [Iesu] iā Kefa, ona sosoo ai lea ma le toʻasefulu lua.” (1 Korinito 15:5) O Kefa ma Simona o isi igoa o Peteru. Na faaali atu Iesu iā Peteru i lenā aso, e foliga mai ina o na o ia.

E lē o taʻuina mai e le Tusi Paia iā i tatou mea na tutupu i lenā feiloaʻiga mataʻina a Iesu ma Peteru. E mafai ona tatou manatunatu i le ootia o Peteru ina ua vaai atu ua toe soifua mai lona Alii pele, ma maua ai le avanoa e faaalia atu ai lona faanoanoa ma le salamō. E sili atu i lo so o se isi mea i le lalolagi, sa manaʻomia e ia le faamagaloga. E leʻi masalomia na matuā faamagalo o ia e Iesu. E tatau ona manatua e Kerisiano i aso nei o ē ua agasala, le mea na tupu iā Peteru. Ia aua neʻi o tatou manatu e lē mafai ona faamagaloina i tatou e le Atua. Sa faaatagia atoatoa mai e Iesu lona Tamā, o lē na te “matuā faamagaloina lava.”—Isaia 55:7.

Faamaoniga Atili o le Faamagalo

Na fai atu Iesu i ona aposetolo e ō i Kalilaia, o i inā o le a latou toe feiloaʻi ai. Ina ua taunuu i latou, na manatu Peteru e alu e fagota i le Sami o Kalilaia. Sa ō faatasi o ia ma isi. Na toe iai Peteru i le vaituloto, o i inā sa faaalu ai le tele o le taimi o lona olaga. O le oʻī o le vaa, le fati o galu, o le lagona o le talatala o upega i ona lima, atonu o ni mea ia na masani ai. Pe na mafaufau o ia i lenā pō i le auala e faatautaia ai lona olaga, auā o lea ua māeʻa le faiva a Iesu i le lalolagi? Pe sa fiafia o ia e toe faia le galuega o le faifaiva? Ae peitaʻi latou te lē o maua ni iʻa i lenā pō.—Mataio 26:32; Ioane 21:1-3.

I le vaveao, na valaau mai se tagata mai le matafaga ma faatonu i latou e lafo o latou upega i le isi itu o le vaa. Na usiusitaʻi i latou ma maua mai ai se ʻauiʻa tele, e 153 iʻa! Na iloa e Peteru lenā tagata. Ona oso ai lea o ia i lalo mai i le vaa ma aau atu i le matafaga. I inā, na avatu ai e Iesu iā i latou se ʻaiga, o iʻa sa tunu i malala. Na uaʻi faapitoa atu o ia iā Peteru.

Na fesili atu Iesu iā Peteru pe e sili lona alofa i lona Alii nai lo o lona “naunau i nei mea”—e foliga mai o loo faasino atu i le ʻauiʻa tele na maua. Po o le a sili ona naunau Peteru i le pisinisi o le faifaiva, i lo o lona alofa iā Iesu? Talu ai na faafitia faatolu e Peteru lona Alii, o lea ua tuu atu ai e Iesu iā te ia le avanoa e faamautinoa faatolu atu ai lona alofa iā te ia i luma o ana uō. A o faia faapea e Peteru, na taʻu atu e Iesu iā te ia le auala e faaalia ai lenā alofa: e ala i le faamuamua o le auaunaga paia i lo o isi mea uma, ia fafaga ma leoleo le lafu mamoe a Keriso, o ona soo faamaoni.—Ioane 21:4-17.

O lea na faamautinoa atu ai e Iesu e faapea, o loo aogā pea Peteru iā te ia ma lona Tamā. O le a faia e Peteru se vaega tāua i le faapotopotoga i le taʻitaʻiga a Keriso. Maʻeu se faamaoniga malosi o le faamagalo atoatoa o Iesu! E  mautinoa na pāʻia le loto o Peteru i lenā alofa mutimutivale, ma na matuā aafia ai o ia.

E tele tausaga o faia ma le faamaoni e Peteru lona tofiga. Na ia faamalosia ona uso, e pei ona poloaʻi atu ai Iesu i le pō a o leʻi maliu o Ia. Sa galue ma le agalelei ma le onosaʻi Peteru, i le leoleoina ma le fafagaina o soo o Keriso. Sa iʻu ina ola Simona e tusa ai o le igoa na faaigoa ai o ia e Iesu, o Peteru po o le Papa, e ala i le avea o se tagata e toʻa, malosi ma maufaatuatuaina mo le lelei o le faapotopotoga. E tele faamaoniga e tusa ai o lenā manatu, o loo maua i tusi alofa e lua na tusia e Peteru, lea ua avea ma tusi tāua o le Tusi Paia. Na faaalia foʻi i na tusi, e leʻi galo iā Peteru le lesona na ia aʻoaʻoina mai iā Iesu e uiga i le faamagalo.—1 Peteru 3:8, 9; 4:8.

Seʻi o tatou aʻoaʻoina foʻi lenā lesona. Pe e tatou te talosaga atu e lē aunoa i le faamagaloga a le Atua mo le tele o a tatou mea sesē? Pe tatou te talia lenā faamagaloga, ma talitonu i lona mana e faamamā ai i tatou? Ma pe e tatou te faamagalo atu foʻi i o tatou tuaoi? Pe afai e tatou te faia faapea, e tatou te faaaʻoaʻo ai i le faatuatua o Peteru, ma le alofa mutimutivale o lona Matai.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 22]

E tele mea sesē a Peteru na faamagalo e lona Matai, e tele foʻi a tatou mea sesē e ao ona faamagalo

[Ata i le itulau 23]

“Ua faliu le Alii ma silasila atu iā Peteru”

[Ata i le itulau 24]

ʻNa faaali atu le Alii iā Simona!’