Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Ia A‘oa‘o Lau Fanau i Amioga Lelei

Ia A‘oa‘o Lau Fanau i Amioga Lelei

O Auala e Fiafia ai le Aiga

Ia Aʻoaʻo Lau Fanau i Amioga Lelei

Ua taʻua e Loi, * o se tinā i Mekisikō: “Ua tufa i le aʻoga paʻu e faaaogā i feusuaʻiga, ma ua manatu ai talavou e lē leaga feusuaʻiga pe a faaaogā na paʻu.”

Ua taʻua e Iupita, o se tinā i Iapani: “Sa ou fesili i laʻu tama tama po o le ā e na te faia pe a na o i laʻua ma lana uō teine. Na tali mai, ‘Ou te lē iloa.’”

A O LAʻITIITI lau tama, pe sa e faia ni mea i lou fale ina ia malupuipuia ai o ia? Atonu sa e pupuni palaka, nanā mea maamaʻai ma pupuni faasitepu.

Maʻimau pe ana faigofie faapena ona puipuia lau tama talavou! Ua sili atu mea e te popole ai, e pei o nei: Po o matamata loʻu atalii i le Initaneti i ata matagā tau feusuaʻiga? Po o lafo atu e loʻu afafine i le telefoni feaveaʻi, ni ona ata a o telenoa? Ma le fesili e te lē fia iloa le tali, Po o faia e laʻu tama feusuaʻiga?

E Lē o le Pulea o Mea Uma le Tali

O nisi mātua ua taumafai e mātaʻitū gaoioiga uma a latou fanau talavou. Ae mulimuli ane ua latou iloa, o le faia faapea ua iʻu ai ina popoto le fanau e fai nanā mea ua faasā e mātua ona fai.

O lea la, e lē o le pulea o mea uma le tali. E lē faapena le pulega a Ieova, ina ia faamalosia ai tagata e usiusitaʻi atu, ma e lē tatau foʻi i mātua ona faia faapea. (Teuteronome 30:19) E mafai faapefea la ona e fesoasoani i lau fanau talavou, e faia ni faaiʻuga poto e tusa ai o amioga lelei?—Faataoto 27:11.

O le auala sili, o le talanoa pea lea i lau fanau mai lava a o lāiti. * (Faataoto 22:6) Ia faaauau pea ona talanoa i ai a o tuputupu aʻe. E tatau ona avea oe le matua ma puna autū o faamatalaga maufaatuatuaina mo lau tama talavou. Ua taʻua e Alisi, o se teine talavou mai i Peretania: “E manatu le toʻatele, e matou te mananaʻo e talanoa atu i a matou uō e uiga i feusuaʻiga. Peitaʻi e lē saʻo, auā e matou te talisapaia pe a talanoa mai mātua i lenei mataupu. E matou te faatuatuaina a latou tala.”

E Manaʻomia Amioga Lelei

A o tuputupu aʻe le fanau, e ao ona latou iloa isi mea e uiga i feusuaʻiga, i lo na o le auala e maua ai se pepe. E tatau foʻi ona iā i latou le “mafaufau e iloa le mea saʻo ma le mea sesē ina ua aʻoaʻoina.” (Eperu 5:14) O lona uiga, e ao ona iā i latou ni talitonuga maumauaʻi e uiga i feusuaʻiga e faatagaina, ma ia ola e tusa ai o na talitonuga. E faapefea ona e aʻoaʻo lau fanau talavou i amioga lelei?

Muamua, ia iloilo ou manatu e uiga i amioga lelei. O se faaaʻoaʻoga, e mautinoa e te matuā ioe e sesē le faitaaga, o feusuaʻiga i le va o ni tagata e leʻi faaipoipo. (1 Tesalonia 4:3) Ua iloa e lau fanau lou talitonuga i lenei mataupu, ma latou te ono sii mai ni mau o le Tusi Paia e faamaonia ai. Pe a fesiligia, e vave ona latou fai mai e sesē le faia o feusuaʻiga a o leʻi faaipoipo.

Ae e iai nisi mea e manaʻomia. E tusa ai ma le tusi Sex Smart, o nisi talavou e ioe i talitonuga o o latou mātua e uiga i feusuaʻiga. Ua taʻua i le tusi: “Ae ona o lo latou lē manino lelei, ua faigatā ai ona fai a latou lava faaiʻuga. Pe a oo i se tulaga e leʻi faatalitalia, ma fesagaʻi ma se filifiliga pe taga le feusuaʻi pe leai, ona latou lē mautonu lea ma faia ai le mea sesē.” O le pogai lea e tāua tele ai ona iloa e fanau amioga e lelei. E faapefea ona e fesoasoani i lau tama talavou ia iloa na amioga?

Taʻu i ai ou manatu e uiga i amioga. Pe e te talitonu e lē tatau ona faia feusuaʻiga seʻiloga ua faaipoipo? Pe afai o lea, ia faamatala atu ma le manino i taimi uma i lau tama talavou. Ua taʻua i le tusi Beyond the Big Talk, ua iloa mai i suʻesuʻega, “o aiga e masani ona taʻu atu e mātua i a latou fanau talavou, e la te lē fiafia i talavou e faia feusuaʻiga, e seāseā ona faia e nei fanau feusuaʻiga a o talavou.”

E pei ona taʻua muamua, o le taʻu atu i lau tama o ou manatu e uiga i feusuaʻiga, e lē faapea ai o le a ia ola e tusa ma na manatu. Peitaʻi, pe a faamatala atu ma le manino amioga e tatau ona iai i lou aiga, o le a fai e le fanau a latou lava faaiʻuga saʻo. Ua iloa mai i suʻesuʻega, e iʻu ina mulimuli talavou i amioga lelei a o latou mātua, e ui e foliga mai a o talavou le fanau e latou te lē taliaina.

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Faaaogā se tala mai i tala fou e amata ai se talanoaga, ma faailoa atu ou manatu e uiga i amioga lelei. O se faaaʻoaʻoga, pe afai e lipotia se solitulafono e uiga i feusuaʻiga fai faamalosi, e te ono faapea atu: “E ese loʻu ʻinoʻino i le auala ua faileagaina ai e nisi tamāloloa fafine. E te manatu aiseā e latou te faia ai nei mea leaga?”

Aʻoaʻo le mea moni e uiga i feusuaʻiga. E tāua lapataʻiga. (1 Korinito 6:18; Iakopo 1:14, 15) Peitaʻi, e muamua ona taʻua i le Tusi Paia feusuaʻiga o se meaalofa a le Atua, ae e lē o se mailei a Satani. (Faataoto 5:18, 19; Pese a Solomona 1:2) O le taʻu atu i lau fanau talavou na o mea leaga e uiga i feusuaʻiga, o le a sesē ai ma lē faale-Tusi Paia lo latou manatu i le mataupu. Ua taʻua e Korina, o se teine talavou mai i Falani: “E tele ina faamamafa mai e oʻu mātua feusuaʻiga lē mamā, ma na iʻu ai ina sesē loʻu manatu e uiga i feusuaʻiga.”

Ia faamautinoa ua iloa e lau fanau le mea moni e uiga i feusuaʻiga. Ua taʻua e Natia, o se tinā i Mekisikō: “O taimi uma ou te taʻu atu i laʻu fanau talavou, o feusuaʻiga o se mea e matagofie ma o se tulaga masani o le tagata, ma na tuu e Ieova le Atua i tagata ia maua ai le fiafia. Ae e na o se ulugalii ua faaipoipo e mafai ona faia. E mafai ona maua ai le fiafia po o le mafatia, e fua i le auala e tatou te faaaogā ai.”

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Pe a toe talanoa i lau tama talavou e uiga i feusuaʻiga, ia faaiʻu i ni upu faalaeiau. Ia taʻu i ai e lē leaga feusuaʻiga, auā o se meaalofa mai i le Atua e maua ai le fiafia pe a uma ona faaipoipo. Ia faamautinoa foʻi i ai e mafai lava ona ia tausia tulafono a le Atua seʻia oo ina faaipoipo.

Fesoasoani i lau fanau ia iloa āuga leaga. Ina ia faia e talavou faaiʻuga lelei i le olaga, e ao ona latou iloa muamua ma mafaufau i itu lelei ma itu leaga o se mataupu. Aua neʻi manatu ua lava le na ona iloa o le mea sesē ma le mea saʻo. Ua faapea mai Ema, o se fafine Kerisiano i Ausetalia: “O le toe mafaufau i oʻu sesē a o talavou, ua mafai ai ona ou taʻu atu, o le iloaina o tulafono a le Atua e lē faapea ai o le a e taliaina. E tāua le malamalama i aogā o na tulafono, ma āuga leaga e oo i ai pe a solia.”

E aogā le Tusi Paia, ona o le tele o faatonuga e lagolagoina i faamatalaga i āuga leaga o mea sesē. O se faaaʻoaʻoga, ua uunaʻia tauleleʻa i le Faataoto 5:8, 9, e aua le faitaaga ‘ina ia lē tuuina atu ai lo latou mamalu i isi.’ E pei ona taʻua i na fuaiupu, o ē faia feusuaʻiga a o leʻi faaipoipo, ua afāina lo latou tulaga mamalu ma le faamaoni i le Atua, ma lagona le lē toe aogā. E lē fia faaipoipo se tasi i se tagata ua iai i se tulaga faapena. O le mafaufau loloto o lau tama talavou i aafiaga leaga i le tino, faalogona ma le faaleagaga pe a solia tulafono a le Atua, e faamalosia ai lona maumauaʻi e tausia na tulafono. *

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Ia fai ni tala faataʻitaʻi ina ia iloa ai e lau tama talavou le tāua o tulafono a le Atua. E mafai ona e faapea atu: “E lelei le afi lea e kuka ai meaʻai; ae e leaga le afi lea e mū ai le vaomatua. O le ā le eseesega o nei afi, ma e faapefea i lau tali ona faatatau atu i tapulaa ua faia e le Atua i feusuaʻiga?” Ia talanoaina le Faataoto 5:3-14 ina ia iloa ai e lau tama talavou āuga leaga o le faitaaga.

Ua taʻua e Tako, e 18 tausaga i Iapani, “Ou te iloa e ao ona faia le mea saʻo, ae e faigatā tele ona o le malosi o tuʻinanauga o le tino.” E mafai ona faamāfanafanaina talavou i le iloaina, e lē na o i latou e lagona faapea. Na taʻutino foʻi le aposetolo o Paulo, o se Kerisiano malosi faaleagaga: “Pe a ou loto atu e fai le mea lelei, ae ua iā te aʻu le leaga.”—Roma 7:21.

E ao ona iloa e talavou e lē leaga lea ituaiga o tauiviga. E uunaʻia ai i latou e toe iloilo mea o le a faia i o latou olaga. E aogā lea ina ia latou taliina ai lenei fesili, ‘Po ou te manaʻo ia ou pulea mea e fai i loʻu olaga ma ia iloa aʻu o sē e amiolelei ma faamaoni, po o sē e lologofie i tuʻinanauga sesē?’ O le iai o amioga lelei o le a mafai ai e lau tama talavou ona taliina ma le poto lea fesili.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 3 Ua suia nisi igoa i lenei mataupu.

^ pala. 10 Mo ni fautuaga i le auala e amata ai se talanoaga ma lau fanau e uiga i feusuaʻiga, ma le auala e faamatala atu ai e fua i le matua o le tamaitiiti, tagaʻi i Le Olomatamata, Novema 1, 2010, itulau e 12-14.

^ pala. 22 Mo nisi faamatalaga, tagaʻi i le mataupu “Ua Fesili Mai Talavou . . . Pe e Faaleleia e Feusuaʻiga le Ma Faigāuō?” i le Ala Mai! Iulai-Setema 2010 lomia e Molimau a Ieova.

FESILI IFO IĀ TE OE LAVA . . .

▪ E faapefea ona ou iloa o loo manaʻo moni laʻu tama talavou e fai le mea saʻo?

▪ Po o faaalia atu i le auala o oʻu talanoa ai i laʻu tama talavou, o feusuaʻiga o se meaalofa mai i le Atua po o se mailei a Satani?

[Pusa i le itulau 20]

O Loo Aogā Pea le Tusi Paia

“Ua leva ona tusia i le Tusi Paia faatonuga e uiga i feusuaʻiga ma o loo aogā pea i aso nei. Ona ua faateleina le aofaʻi o talavou i aso nei ua selesele i āuga matuiā tau faalogona ona o le faia o feusuaʻiga a o lāiti, maʻitaga ae e leʻi faaipoipo, maua i faamaʻi o le AIDS ma isi faamaʻi pipisi, o le faatonuga la a le Tusi Paia e faatoʻā faatagaina feusuaʻiga pe a uma ona faaipoipo . . . ua matuā talafeagai ma aogā i aso nei.”—Parenting Teens With Love and Logic.