E te Silafia?

O ā “mea ua vali mūmū sesega” ia e masani ona taʻua i le tusi o Esoto?

▪ E tusa ai ma le faamatalaga a le Tusi Paia, o ʻie sa faia ai puipui ma faitotoʻa o le faleʻie paia, le nofoaga autū o le tapuaʻiga a Isaraelu i aso anamua, na faia aʻe i “filo lanu moana, o fulufulu mamoe ua vali lanu violē, o mea ua vali mūmū sesega ma ʻie lino ua lelei ona milo ona filo.” (Esoto 26:1; 38:18) Sa faia foʻi “ofu paia” o le ʻau faitaulaga i “mea ua vali mūmū sesega.”—Esoto 28:1-6.

E taʻua foʻi lenei vali e mūmū sesega lona lanu o le kermes. O lea vali e maua mai i tino o iniseti fafine o le ituaiga o iniseti e taʻua o Coccidae. E maua nei iniseti e leai ni apaʻau i le laau o le kermes oak (Quercus coccifera), lea e na o Sasaʻe Tutotonu ma le talafatai o le Metitirani e ola ai. O le lanu mūmū sesega e maua i fua o loo i totonu o le tino o se iniseti fafine. Pe a oo i lenā tulaga, ona pei ai lea o le iniseti o se fua o se vine sosolo, e tai pei lona telē ma foliga o se fatu pi, e pipii i lau ma lālā o le kermes oak. E ao mai nei iniseti ma nuti ina ia maua ai le lanu mūmū, ona palu lea i se vai ma faaaogā e vali ai ofu. Na taʻua lenei vali mūmū sesega e se tusitala o talafaasolopito Roma o Pliny, ma na manatu i ai o se tasi o vali e sili ona tāua i ona aso.

O ai tusitala o Tusitusiga Paia Eleni sa iai i le Penetekoso 33 T.A.?

▪ E foliga mai e na o le toʻaono mai i le toʻavalu o tane na tusia lenei vaega o Tusitusiga Paia sa iai i inā.

O le faatonuga lenei a Iesu i ona soo o loo taʻua i le tusi o Galuega: “Ia aua neʻi outou ō ese mai i Ierusalema, a ia faatalitali ai pea i le mea na folafolaina mai e le Tamā.” (Galuega 1:4) O loo taʻua ai foʻi nisi o tusitala o le Tusi Paia o Mataio, Ioane, ma Peteru, o ē na usitaʻia lenā faatonuga ma faapotopoto “i le nofoaga e tasi” ma isi soo. Sa iai foʻi i inā ma ʻafa uso o Iesu. (Galuega 1:12-14; 2:1-4) Mulimuli ane, na tusia e ona ʻafa uso o Iakopo ma Iuta, tusi e lua o le Tusi Paia lea e faaigoa i o la igoa.—Mataio 13:55; Iakopo 1:1; Iuta 1.

Na taʻua e Mareko i lana Evagelia se tauleʻaleʻa na sola i le pō na puʻea faapagota ai Iesu. Sa faasino atu Mareko iā te ia lava, talu ai ua leva ona tuua Iesu e isi soo. (Mareko 14:50-52) O lea la, e foliga mai sa avea Mareko o se tasi o uluaʻi soo, ma e mautinoa sa iai o ia i le Penetekoso.

O Paulo ma Luka isi tusitala e toʻalua o Tusitusiga Paia Eleni e leʻi iai. E leʻi avea Paulo o se soo o Keriso i le Penetekoso 33 T.A. (Kalatia 1:17, 18) E foliga mai foʻi e leʻi iai Luka, ona e na te leʻi taʻua o ia o se tasi o ē na “vāaitino” a o faia le faiva a Iesu.—Luka 1:1-3.

[Ata i le itulau 22]

O iniseti na faaaogā e fai ai le vali

[Ē Ana le Ata]

Courtesy of SDC Colour Experience (www.sdc.org.uk)

[Ata i le itulau 22]

O loo lauga Peteru i le Penetekoso 33 T.A.