Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E te Silafia?

E te Silafia?

E te Silafia?

Aiseā na matuā naunau ai tagata Iutaia i o latou gafa?

E tāua tele faamaumauga o gafa i le faatumauina o faiā o ituaiga o tagata ma aiga. E manaʻomia foʻi i le vaevaeina o laueleele ma o latou tofi. Ae e sili atu ona tāua le gafa o le Mesia folafolaina. Na malamalama lelei tagata Iutaia, o le a tupuga mai le Mesia i le gafa o Tavita i le ituaiga o Iuta.—Ioane 7:42.

Na faapea mai le tagata atamai o Joachim Jeremias, “talu ai sa tuufaasolo le tofi o ositaulaga ma sa Levī, . . . sa tāua tele la ona lē filogia ma lē taʻuleagaina le gafa.” O fafine Isaraelu e faaipoipo atu i se tasi o le ʻauaiga o ositaulaga, na manaʻomia ona ia avatu le faamaoniga o le gafa o lona aiga, ina ia tausia pea le “mamalu” o le gafa o ositaulaga. I aso o Neemia, e lē agavaa i le tofi se aiga atoa o sa Levī, pe a “saʻiliʻili i la latou lesitala ina ia faamautinoa ai o latou gafa, ae latou te leʻi maua ai.”—Neemia 7:61-65.

E lē gata i lea, o loo faamauina i le Tulafono a Mose e faapea, “aua neʻi avea se tama o le pō,” po o “se tagata Amoni po o se Moapi ma sui o le faapotopotoga a Ieova.” (Teuteronome 23:2, 3) Ona o lenei tulaga, ua faapea atili mai ai Jeremias, “e tatau ona faamaonia le tupuaga saʻo o se tagata, ina ia mafai ona ia faataunuuina ai so o se tofiga, ma o le tulaga lea ua atili faamautinoa mai ai e faapea, . . . e oo lava i se tagata faatauvaa i Isaraelu, e na te iloa lelei po o lē fea o ituaiga e sefulu lua e tupuga mai ai o ia.”

Na faapefea ona tuufaatasia ma faasaoina e tagata Iutaia faamaumauga o o latou gafa?

Sa saunia e le tusitala o Evagelia o Mataio ma Luka faamatalaga auʻiliʻili e faatatau i le gafa o tupuaga o Iesu. (Mataio 1:1-16; Luka 3:23-38) Sa mafai foʻi ona faasaoina nisi o faamaumauga o gafa. O se faataʻitaʻiga, o loo taʻua i se tusi o faamatalaga a le ʻau Iutaia e uiga iā Ileli, o se rapi i taimi o Iesu e faapea: “Na maua se tusi tāʻai o gafa i Ierusalema, o loo tusia ai na tupuga mai Ileli mai iā Tavita.” Na tusia e se tusitala o le uluaʻi senituri o Flavius Josephus i lana tusi The Life e faatatau iā Ileli, o ona tupuaga o ositaulaga, ae i le itu o lona tinā, e tupuga mai o ia “i se aiga tautupu.” Na ia faapea mai, na maua nei faamatalaga i se “fale e teu ai faamaumauga o gafa.”

Na taʻua e Josephus i lana tusi Against Apion e faapea, na tofia atu e lona malo i “tane e maufaatuatuaina,” le tiute tauave o le vaavaaia o faamaumauga o aiga o ositaulaga. Ua taʻua i le The Jewish Encyclopedia: “E foliga mai sa tausia e se tagata ofisa faapitoa nei faamaumauga, ma sa iai foʻi se ofisa o faamasinoga i Ierusalema, e mafai ona suʻe ma fesili i ai mo faamatalaga e faatatau i gafa.” O tagata Iutaia e lē o ni ositaulaga, sa lesitala i nuu o o latou tamā. (Luka 2:1-5) E manino mai, sa iloiloina e tusitala o Evagelia faamaumauga na maua i fale e teu ai faamatalaga o gafa. E foliga mai foʻi, sa teu e aiga taʻitasi faamaumauga patino o o latou gafa.