A O TAFA mai ata o le vaveao, o loo vaavaai atu Raava mai i lona faamalama i laufanua o loo siʻomia ai Ieriko. O loo faapotopoto ai i inā le ʻautau a Isaraelu o loo nofosauni e alu sa latou osofaʻiga. Ua toe amata le isi a latou savaliga faataamilo i le aai, ua pefua le auala ma ua toe faalogoina foʻi le leo leotetele o pū.

Sa nofo Raava i Ieriko, ma e malamalama lelei o ia i ona tagata, o magāala, fale, ma maketi ma faleoloa e faatumulia i tagata. Na ia mātauina foʻi le faateteleina o le fefefe o tagata Ieriko, a o faaauau ona savavali faataamilo tagata Isaraelu i lo latou aai e faatasi i le aso. Ina ua faalogoina le leo o pū i le aai, e leʻi popolevale ma lotovaivai ai Raava.

O loo vaavaai atu Raava a o faapea ona vave usu le savaliga a le ʻautau i le aso lona fitu. I le lotolotoi o ʻautau a Isaraelu, na ia mātauina ai ositaulaga o loo ʻili a latou pū, ma tauave le atolaau o le feagaiga lea e faaatagia mai ai le faatasi o Ieova le Atua ma i latou. Seʻi faaāta i o tatou mafaufau a o tuu le lima o Raava i le maea mūmū sesega mai i lona faamalama, lea e pito i fafo o le pa o Ieriko. O lenā maea e faamanatu atu ai iā Raava le faasaoina o ia ma lona aiga mai le faaumatiaga o le aai. Faamata o Raava o se tagata taufaalata? E lē o le vaaiga lenā a Ieova, na ia silasila iā te ia o se fafine e mataʻina lona faatuatua. O lea, seʻi o tatou toe foʻi e talanoa mai le amataga o le tala e faatatau iā Raava, ma vaai po o le ā se lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai.

O Raava o se fafine talitane. E lē logolelei lenā manatu i nisi o faitofā o le Tusi Paia. O lea na latou faapea mai ai sa ia vaavaaia se faletalimālō. Peitaʻi, e manino le auala o loo faamatala mai ai i le Tusi Paia. (Iosua 2:1; Eperu 11:31; Iakopo 2:25) Sa vaai tagata Kanana i le galuega sa fai e Raava e lē leaga. Peitaʻi, e lē mafai e tū ma aga ona suia le lotofuatiaifo na tuuina mai e Ieova iā i tatou uma, e iloa ai le lelei ma le leaga. (Roma 2:14, 15) Sa lagona e Raava le māsiasi i le ituaiga o olaga sa ia ola ai. I le pei o le toʻatele o tagata i aso nei, sa ia lagona e pei ua saisaitia o ia, ona o le leai o se isi auala e maua mai ai se tupe e tausia ai lona aiga.

E mautinoa sa moomoo Raava i se olaga lelei. Sa ola ona tagata i ni olaga sauā ma faia amioga e sili ona matagā, e aofia ai le mataifale ma feusuaʻiga ma manu. (Levitiko 18:3, 6, 21-24) Na faateteleina le amioleaga ona o tapuaʻiga. Na faia faiga faatalitane i le malumalu, ma na tapuaʻi atu foʻi i nisi o atua faapaupau e pei o Paala ma Moloka, faapea le susunuolaina o tamaiti e fai ai taulaga.

Na silafia lelei e Ieova mea o loo tutupu i totonu o Kanana. O lea, ona o le tele o a latou amioga leaga, na fetalai mai ai Ieova: “Ua lē mamā ai le laueleele, ma ou te faasalaina ai ona o lana agasala, ma e luai mai e le laueleele ē o loo nonofo ai.” (Levitiko 18:25) O le ā e aofia ai i le ʻfaasalaina ona o lana agasala’? Na maua e tagata Isaraelu se folafolaga tauatua e faapea: “E auauaʻi ona  tuliesea e Ieova lou Atua ia nuu uma i oʻu luma.” (Teuteronome 7:22) I senituri muamua atu, na folafola atu ai e Ieova se nuu mo le aiga o Aperaamo, ma “e lē mafai ona tala pepelo” le Atua.​—Tito 1:2; Kenese 12:7.

Na poloaʻia foʻi e Ieova e tatau ona tafiesea atoatoa tagata mai le aai. (Teuteronome 7:1, 2) I le avea ai ma ʻFaamasinotonu o le lalolagi uma,’ na ia suʻesuʻe i loto o tagata uma ma iloa ai le matuā faatumulia i le amioleaga ma faiga lē tonu. (Kenese 18:25; 1 Nofoaiga a Tupu 28:9) O ā ni lagona o Raava a o ola ai i lenā aai? Faaāta i o tatou mafaufau ona lagona ina ua ia faalogo i le tala e faatatau iā Isaraelu. Na ia aʻoaʻoina na taʻitaʻieseina e le Atua o Isaraelu ona tagata mai le nofo pologa ai i Aikupito, le atunuu sa sili ona malosi ana ʻautau i na taimi. Peitaʻi, o lea o le a osofaʻia e Isaraelu Ieriko! Ae o loo faaauau pea ona faia e tagata o le aai amioga leaga. E lētioa a taʻua i le Tusi Paia tagata Kanana o “tagata lē usiusitaʻi.”​—Eperu 11:31.

E ese Raava mai i nei tagata. Ina ua mavae ni nai tausaga, atonu sa mafaufau o ia i faamatalaga e faatatau iā Isaraelu ma lo latou Atua o Ieova. E matuā ese lava lo latou Atua ma atua o Kanana! E tau lo latou Atua mo i latou ma faatāua a latou amioga, nai lo o le faileagaina o i latou. E faatāuaina foʻi e lo latou Atua fafine, nai lo o le manatu i ai ua na o ni ē e aogā mo feusuaʻiga, fefaatauaʻiga, ma faia ai tapuaʻiga lē mamā. Ina ua faalogo Raava o loo faapotopoto tagata Isaraelu i le auvai o Ioritana e sauni ai le osofaʻiga, e mautinoa sa atuatuvale o ia i le mea o le a tupu i ona tagata. Pe na mātauina e Ieova Raava ma faatāuaina ona uiga lelei?

I aso nei, e toʻatele foʻi i latou e pei o Raava. Ua latou lagonaina e pei ua saisaitia i se olaga e leai se mamalu ma se olioli, ma e leai se tasi e faatāuaina i latou. Ua avea ma faamāfanafanaga le tala e faatatau iā Raava, lea e faamanatu mai ai o loo silasila mai le Atua iā i tatou. E tusa pe e tatou te lagonaina le leai o so tatou aogā, ae “e lē o mamao o ia mai iā i tatou taʻitoʻatasi.” (Galuega 17:27) O loo latalata mai o ia, ma o loo nofosauni ma naunau e ofo atu le faamoemoe mo i latou e faatuatuaina o ia. Pe sa faatuatuaina e Raava le Atua?

I se tasi aso, a o leʻi savavali faataamilo le ʻautau a Isaraelu i Ieriko, na asiasi ane ai ni tagata ese se toʻalua iā Raava. Na faamoemoe nei tamāloloa e ō atu faalilolilo i le aai. Peitaʻi o le taimi lea o loo mataalia e tagata o le aai ni sipai mai i Isaraelu. Na vave lava ona iloa e Raava i laʻua nei. E lē faapea ona e lē masani ona asiasi atu ni tagata ese i lona fale, ae o nei alii e toʻalua, e pau le mea o loo mananaʻo ai o se nofoaga e api ai, ae e lē o ni faiga faatalitane.

O nei tamāloloa e toʻalua o ni sipai mai Isaraelu. Na faatonuina i laʻua e lo latou taʻitaʻi o Iosua e ō atu e vaavaai po o le ā le malosiaga ma le vaivaiga o le aai o Ieriko. O le aai muamua lenei o  Kanana o le a osofaʻia e Isaraelu, ma atonu o le aai pito sili foʻi lea ona malosi. Na fia iloa e Iosua po o le ā le malolosi o le ʻautau o le a latou fesagaʻia. Na filifilia e nei sipai le fale o Raava ina ia aua neʻi iloa ai i laʻua, auā e masani ona afea e tagata ese le fale o se fafine talitane. Atonu foʻi na faatalitalia e nei sipai se tagata e maua mai ai ni faamatalaga.

O loo taʻua i le Tusi Paia na talileleia e Raava avefeʻau. (Iakopo 2:25) Na ia ave i laʻua i lona fale, ma e ui sa iai ni ona masalosaloga po o ai i laʻua ma aiseā foʻi ua la ō atu ai, ae sa ia talia pea i laʻua. Atonu sa ia faamoemoe e aʻoaʻoina atili e faatatau i lo la Atua o Ieova.

E leʻi leva ae taunuu ane loa ma avefeʻau a le tupu o Ieriko! Ua salalau le tala o loo iai ni sipai i le fale o Raava. O le ā o le a fai e Raava? Afai e na te puipuia nei tagata ese, o le a lamatia lona ola faapea ma lona aiga, ma o le a fasiotia foʻi i latou e tagata Ieriko. Ae i le isi itu, o lea ua ia iloa o nei tamāloloa o ni tagata Isaraelu. E mautinoa la o le a ia lagolagoina Ieova, auā o lea ua ia iloa e sili atu o ia nai lo o o latou atua.

Ua puupuu le taimi, ae o le atamai o Raava na ia vave gaoioi ai. Ua ia ave i laʻua i le taualuga o lona fale ma tanumia i lālā laau o lino na fola ai luga o lona fale. Ona ia faapea atu lea i avefeʻau a le tupu: “Ioe, na ō mai tamāloloa iā te aʻu, ae ou te lē iloa po o fea e ō mai ai. A ua oo ina o le a tapuni le faitotoʻa o le pā ina ua pogisa, ona ō ai lea i fafo o tamāloloa. Ou te lē iloa po o fea ua ō i ai i laʻua. Ia vave ona outou tuliloa iā i laʻua, auā e tou te maua atu lava.” (Iosua 2:4, 5) Seʻi faaāta le tilotilo atu o Raava i foliga o avefeʻau a le tupu. Pe sa taumānatu Raava po ua latou iloa le tātā vale o lona fatu?

Na sao lana togafiti! Na faanatinati tagata a le tupu agaʻi atu i asaga o le vaitafe o Ioritana. (Iosua 2:7) Atonu na lagona e Raava le toʻafilemu. Na ia faaaogā se togafiti atamai ina ia faasesē ai nei tagata fasioti tagata lea e lē tatau ona iloaina le mea moni, ae faasaoina ai ola o auauna lē sala a Ieova.

Na faatopetope atu Raava i le taualuga o lona fale ma faailoa atu i sipai le mea na ia faia. Na ia faailoa atu foʻi se mea moni e faapea: Ua matuā fefefe ona tagata i o latou fili. O lenei tala na matuā faafiafiaina ai nei sipai. Na matuā fefefe tagata Kanana amioleaga i le mana o le Atua o Isaraelu o Ieova! Ona faailoa atu lea e Raava o se mea e sili ona tāua ma e aogā foʻi mo i tatou: “O Ieova lo outou Atua, o le Atua o le lagi i lugā ma le lalolagi i lalo nei.” (Iosua 2:11) Na lava ma totoe faamatalaga na ia faalogo i ai e faatatau iā Ieova  e iloa ai: E mafai ona ia talitonuina ma faatuatuaina le Atua o Isaraelu.

Na iloa lelei e Raava o le a manumalo Isaraelu ona o le fesoasoani a Ieova. O lea na ia talosaga atu ai ina ia faasaoina o ia ma lona aiga. Na talia e sipai le talosaga, ma faatonuina Raava e aua neʻi faailoa atu i se tasi le mea o le a tupu, ma ia faatautau se maea mūmū sesega i lona faamalama, ina ia mafai e fitafita ona puipuia o ia ma lona aiga.​—Iosua 2:12-14, 18.

E mafai ona tatou aʻoaʻoina se lesona tāua mai le faatuatua o Raava. Ua faapea mai le Roma 10:17: “E tupu le faatuatua i mea ua faalogo i ai.” Na maufaatuatuaina ma talitonuina e Raava Ieova le Atua, ina ua ia faalogo e faatatau i lona mana ma le faamasinotonu. I aso nei, e sili atu lo tatou iloa e faatatau iā Ieova. Po o le a tatou saʻili atu ea ina ia iloa lelei o ia, ma faatuatuaina o ia e tusa ma mea ua tatou aʻoaʻoina mai i lana Afioga le Tusi Paia?

Ina ua uma ona taʻu atu e sipai iā Raava le mea e tatau ona fai, ona la ō ifo faatopetope ai lea i lalo mai le maea lea e tautau mai le faamalama, ma agaʻi atu loa i le mauga. E tele ana sa iai i le itu i mātū o Ieriko e ono mafai ona lalafi ai nei sipai, seʻia oo i le taimi e saogalemu ai ma toe foʻi atu i le mea o loo faamautū ai le fanauga a Isaraelu, ma se tala fiafia mai iā Raava.

Mulimuli ane, na fefefe tagata Ieriko ina ua faalogo i le tala na taofia faavavega e Ieova le tatafe o le Vaitafe o Ioritana, ina ia sopoʻia ai e Isaraelu le isi itu o le vai. (Iosua 3:14-17) Ae ina ua faalogo Raava i lenā tala, na atili ai ona ia maufaatuatuaina Ieova.

E ono aso na savavali faataamilo ai tagata o Isaraelu i Ieriko, ma e faatasi i le aso ona savavali. Ae ina ua oo i le aso lona fitu, ua ese le mea ua tupu. Mātau le manatu e pei ona taʻua i le amataga o lenei mataupu, na amata le savaliga a o tafa mai ata o le vaveao, ma ina ua soo le aai i le savaliga muamua a le ʻautau, na toe faaauau pea ona toe savavali faataamilo. (Iosua 6:15) O le ā o loo faia e tagata Isaraelu?

Na taofi le savaliga a le ʻautau i le aso lona fitu ina ua taamilo faafitu i le aai. Ua lē toe faalogoina se leo o pū, ma ua leai foʻi se leo o le ʻautau e lagonaina. Ae i le taimi lea, o loo vāvāō le aai o Ieriko. O lea, ina ua faailoilo atu Iosua, ona matuā alalaga leotetele ai lea o le ʻautau. Pe sa manatu fitafita o loo i le pito i luga o le pā o Ieriko, o se osofaʻiga uigaese lenei mea? Afai o le tulaga lenā, e leʻi tumau ona latou manatu faapena. Na amata ona galulu faavae o le pā, ma na iʻu ina matuā solo atoatoa i lalo! Ina ua teʻa atu le pefu, e iai se vaega o le pā o loo tumau pea ona iai. Ioe, o le faatuatua o Raava e leʻi solo ai i lalo le vaega o loo iai lona fale. Faaāta i o tatou mafaufau faalogona o Raava i le auala na puipuia ai o ia ma lona aiga e Ieova! *​—Iosua 6:10, 16, 20, 21.

Na faaaloalogia e tagata o le Atua ia Raava ona o lona faatuatua. Ina ua latou iloa atu le vaega o le pā o loo faasaoina, na latou iloa ai o loo faatasi Ieova ma lenei fafine. Na faasaoina o ia ma lona aiga mai le faaumatiaga o lenei aai amioleaga. Ina ua uma le osofaʻiga, na auaufaatasi ai loa Raava ma le nuu o Isaraelu. A o faagasolo taimi, na avea Raava ma se tasi o tagata Iutaia. Na ia faaipoipo atu i le tamāloa e igoa iā Salemona. O le la tama o Poasa, sa avea o ia ma tane e mataʻina lona faatuatua, lea na faaipoipo atu iā Ruta le fafine Moapi. * (Ruta 4:13, 22) Na tupuga mai le tupu o Tavita faapea foʻi le Mesia o Iesu Keriso, mai i lenei aiga sa mataʻina lo latou faatuatua.​—Iosua 6:22-25; Mataio 1:5, 6, 16.

O le tala iā Raava, e iloa ai e leai se tasi o i tatou e faatauvaa iā Ieova. O loo silasila mai o ia, ma e na te suʻesuʻe i o tatou loto, ma e faafiafiaina foʻi o ia pe a ia mātauina lo tatou faatuatua e pei o le faatuatua sa iai iā Raava. O lona faatuatua na uunaʻia ai o ia e gaoioi. E pei ona taʻua i le Tusi Paia, ua taʻuamiotonuina o ia i ana galuega. (Iakopo 2:25) O se mea atamai lo tatou faaaʻoaʻo i lona faatuatua!