Mataupu 18

Ua Lata le “Iuga o Le Lalolagi”!

1. E faapefea e soo faalelalolagi o Keriso ona iloa ua amata lana pule i le lagi?

INA UA LAFO MAI e Iesu Keriso Satani ma ana agelu mai le lagi ma amata lana pule o le Malo, o lona uiga ua latalata le iuga o Satani ma lana faiga amio leaga o mea. (Faaaliga 12:7-12) Ae e faapefea e soo o Keriso i le lalolagi ona iloa ua tupu lenei mea i le lagi, auā e le vaaia e mata? E faapefea ona latou iloa ua faatasi mai lē vaaia Keriso i le mana o le Malo, ma ua lata mai le ‘iuga o le lalolagi’? E mafai ona latou iloa i le suesueina o le “faailoga” sa aumaia e Iesu pe ua faataunuu.

2. O le ā le fesili na fesili ai soo o Keriso i a te ia?

² Ina ua lata i le maliu o Iesu, a o nofo o ia i le Mauga o Olive, sa ō atu ona aposetolo e toafa e fesili mo se “faailoga.” Ua faitauina faapea e le faitau miliona o tagata la latou fesili i le King James Version: “Ia e fetalai mai ia te i matou pe oo afea ia mea, pe se a foi le faailoga o lou maliu mai, ma le gataaga o le lalolagi?” (Mataio 24:3) Ae o le ā moni le uiga o nei faaupuga “lou maliu mai” ma le “gataaga o le lalolagi”?

3. (a) O le ā le uiga moni o le faaupuga “maliu mai” ma le “gataaga o le lalolagi”? (e) E faapefea la ona faaliliuina saʻo le fesili na fesiligia e soo o Keriso?

³ O le upu Eleni ua faaliliuina mo le “maliu mai” o le parousia, o lona uiga “faatasi mai.” O lea, pe a vaai le “faailoga,” ua tatou iloa ua faatasi mai Keriso e ui ina e lē o vaaia, ua uma ona afio mia o iai i le mana o le Malo. O le faaupuga “gataaga o le lalolagi” ua ono taʻitaʻiseseina foi. E le faapea o le iuga o le laueleele, ae o le iuga o le faiga o mea a Satani. (2 Korinito 4:4) O le saʻo la lenei o le fesili a le aposetolo: “Ia e fetalai mai i a te i matou pe oo afea ia mea, ma po o le ā foi le faailoga o lou faatasi mai ma le faaiuga o le faiga o mea?”—Mataio 24:3, New World Translation.

4. (a) O le ā e faia ae ai “le faailoga” na tuuina atu e Iesu? (e) O le ā le ala e mafai ona faatusatusa ai le “faailoga” i se tosi o se tamai lima?

 ⁴ Sa lei tuuina atu e Iesu le na o le tasi le mea e tupu, e fai ma “faailoga.” Sa ia fetalai i le tele o mea eseese e tutupu. O isi tusitala o le Tusi Paia e ese mai i lo Mataio sa latou taʻuina mai ni mea faaopoopo e tutupu e faailoga ai “aso e gata ai.” O nei mea uma na valoia e tutupu i le vaitaimi ua taʻua e le Tusi Paia o “aso e gata ai” (2 Timoteo 3:1-5; 2 Peteru 3:3, 4) O nei mea e tutupu o le a pei o tosi eseese o se tamai lima o se tagata, o ni tosi e le mafai ona fetaui i se isi tagata. Ua i ai foi la i “aso e gata ai” le faasologa o ona lava faailoga, po o mea e tutupu. Ua faailogaina ai se “tosi o se tamai lima” e mautinoa e le mafai ona tupu i se isi vaitaimi.

5, 6. A o e suesueina faamaoniga e 11 o “aso e gata ai” i le faagasologa o itulau, o le ā sou malamalamaga e faatatau i le “faaiuga o le faiga o mea”?

⁵ Ua tatou talanoa i faamaoniga a le Tusi Paia i le mataupu e 16 o lenei tusi i le toe afio mai o Keriso ma amata ona pule i ona fili i le tausaga e 1914. Sei tagai nei la ma le faaeteete i vaega eseese o le “faailoga” o le faatasi mai o Keriso ma faamaoniga atili o “aso e gata ai” o le faiga o mea amio leaga a Satani. A o e suesue mea na valoia i isi itulau e fa o sosoo mai, sei matau pe ua faapefea ona faataunuuina talu mai le 1914.

 “AUĀ E SII LE TAUA E LE TASI NUU I LE TASI NUU, MA LE TASI MALO I LE TASI MALO.”—Mataio 24:7.

E mautinoa lava ua e vaaia lenei vaega o le “faailoga” ua faataunuu talu mai le 1914! O le tausaga lea na amata ai le Taua l a le lalolagi. Ua leai se isi taua matautia faapea i le tala faasolopito. Sa o se taua atoatoa. O le Taua l a le Lalolagi sa sili lona tele na i lo taua matautia uma na tauina i le 2,400 tausaga a o lei oo i le 1914. Ae, e na o le 21 tausaga talu ona mavae ona iu lea taua a e amata le Taua e II a le Lalolagi. Ma sa faafaina lona matautia na i lo le Taua l a le Lalolagi.

Ua tauina pea taua matautia. Talu mai ona iu le Taua e ll a Lalolagi i le 1945, e sili i le 25 miliona tagata ua fasiotia i taua e 150 ua tauina i le lalolagi aoao. I soo se aso lava, e tusa e 12 taua o loo faia i se vaega o le lalolagi i sona faatusatusaga. Ma o loo i ai pea le faamatau mai o se isi taua a le lalolagi. I le Iunaite Setete lava ia ua lava auupega faaniukelea e faaumatia ai tane uma ma fafine ma tamaiti o i le lalolagi e silia i le 12 taimi!

“ONA OO MAI AI LEA O OGE.”—Mataio 24:7.

Na sosoo atu i le Taua l a le Lalolagi le oge sili i le tala faasolopito atoa. I Saina i matu lava ia, e 15,000 na maliliu i aso taitasi i le matelaina. Ae na sili atu o na tele le lē lava o mea e ʻai ina ua mavae le Taua e ll a le Lalolagi. Talu mai lea, e tasi vae fa o le lalolagi ua fia aai! Ua faaauau pea ona le lava mea e ʻai mo le tele o tagata i le lalolagi.

“I soo se 8.6 sekone, e maliu ai se tasi i le atunuu mativa ona o se gasegase e pogai i le lē lelei o mea e ʻai,” o le tala lea a le New York Times i le 1967. E faitau miliona ua feoti ona o le fia aai—e tusa o le 50 miliona i le tausaga! I le 1980, e tusa ma le tasi vae fa o tagata i le lalolagi (1,000,000,000 tagata) sa fia aai talu ai ona e le lava o mea e ʻaai ai. E oo lava i nofoaga o loo tele ai mea e ʻai, o le toatele ua matuā matitiva e faatau mai.

 ‘E I AI FOI FAAMAʻI I LEA MEA MA LEA MEA.’—Luka 21:11.

Ina ua faatoa uma le Taua l a le Lalolagi, e toatele tagata na maliliu i le fulū Sepania na i lo ē na maliliu i soo se isi lava mala tele o faamaʻi i tala faasolopito o tagata. E 21 miliona na maliliu ai! E ui i lea, ua tutupu mai pea faamaʻi. E faitau miliona ua maliliu i tausaga uma mai i le faafitauli i le fatu ma le kanesa. O le gasegase afi ua tele vave lona pipisi. O isi faamaʻi matautia e pei o le malaria ma le fiva sisi ma le tauaso vaitafe, ua tupu ae i lea atunuu ma lea atunuu, ae maise i totonu o Asia, Aferika ma Amerika Latina.

“ONA OO MAI AI LEA O . . . MAFUIE I LEA MEA MA LEA MEA.”—Mataio 24:7.

Talu mai le 1914, ua sili atu ona tele mafuie matautia na i lo soo se isi lava vaitaimi o tala faasolopito ua faamaumauina. Mai i le sili ae i le 1,000 tausaga mai le 856 T.A. seia oo i le 1914. Sa na o le 24 mafuie tetele, na feoti ai le 1,973,000 tagata. Ae i le 63 tausaga mai le 1915 seia oo i le 1978, sa maliliu ai se aofaiga o tagata e 1,600,000 i mafuie e 43.

“UA TUPU TELE O LE AMIO LEAGA.”—Mataio 24:12.

I tuluiga o le lalolagi ua faateleina ai le amio leaga ma le solitulafono. O solitulafono saua e pei o le fasioti tagata, toso teine ma le gaoi, ua sasao faaafi. I le Iunaite Setete, ua faia ai se solitulafono matautia e faatasi i sekone taitasi. I le tele o nofoaga, e leai se tasi ua i ai se lagona malupuipuia i magaala, e oo i le ao. I le po, e nonofo tagata i o latou fale ma faitotoa ua faamauina lelei, ua fefefe e o i fafo.

 “E OTI FOI TAGATA I LE MATATAU.”—Luka 21:26.

O le mataʻu atonu o le faafitauli e sili ona tele i olaga o tagata i aso nei. E lei leva talu ona faapa uluai pomu niukelea, sa faapea mai le saienitisi mo atoma o Harold C. Urey: “O le a tatou aai ma le matatau, momoe ma le matatau, ola ma le matatau ma oti ma le matatau.” O le mea lea o loo tupu i le toatele o tagata. Ma ua le na ona faapea ona o le faamalumalu faamatau mai o se taua niukelea. Ua matatau foi tagata i le solitulafono, polusione, faamaʻi, taugata o le soifuaga ma le tele o isi mea ua faamatauina ai lo latou saogalemu ma o latou ola faapelepeleina.

‘LE USIUSITAI I MATUA.’—2 Timoteo 3:2.

O matua i aso nei ua masani ona itiiti se tulaga e pulea ai a latou fanau. Ua fouvale le au talavou i pule uma. Ma ua pagatia atunuu uma o le lalolagi i soligatulafono ua latou faia. E silia i le afa o solitulafono matautia i isi taunuu ua faia e tamaiti e 10 i le 17 tausaga. Fasioti tagata, toso teine, fasiga, gaoi, taofia faamalosi, gaoi taavale—o mea uma ia ua faia e tamaiti. Ua leai lava se isi taimi o tala faasolopito ua sili ai ona taatele le lē usiusitai i matua.

“O E MANANAO E TUPE.”—2 Timoteo 3:2.

Soo se mea e te tagai i ai i aso nei, ua i ai le matapeapea. O le toatele latou te faia soo se mea ona o le tupe. E oo lava ina latou gaoi pe fasioti ai foi tagata. Ua taatele ina faia ma faatauina e tagata matapeapea ni mea ua iloa e mamaʻi ai isi po o le fasiotia ai foi o i latou i nisi o auala. Ua taʻutino mai i luma mea, po o le auala foi o ola ai tagata, le faapea mai i le tupe: ‘O loʻu atua lenei.’

 “UA TELE LE MANAO I MEA FAAFIAFIA A E LEAI SE MANAO I LE ATUA.”—2 Timoteo 3:4.

O le toatele o tagata i aso nei ua na o le mafaufau i le faia o le mea e faafiafiaina ai i latou po o latou aiga, ae le o le mea e fiafia i ai le Atua. Ae maise lava le toatele ua fiafia i mea ua faasala e le Atua, e pei o le faitaaga, mulilua, onā, fualaau faasaina ma isi ituaiga o fiafiaga. E oo foi lava i fiafiaga mamā ua faasilisilia na i lo taumafaiga e aʻoaʻo e uiga i le Atua ma auauna i a te ia.

“UA PEISEAI UA AMIO ATUA, A O LE MANA UA I LEA MEA UA LATOU TEENA.”—2 Timoteo 3:5.

O taʻitaʻi o le lalolagi ma tagata lautele ua masani ona faia ni faiga faalialia i fafo o le fia amio atua. Atonu ua latou te auai i sauniga lotu ma faia ni foai faalelotu. O ē o i malo atonu e faatautō i le Tusi Paia pe a latou umia ni tofiga. Ae e masani lava ona avea e “peiseai ua amio Atua.” E pei lava ona valoia mai e le Tusi Paia, o le tapuaiga faamaoni i le Atua ua le o se malosi moni lea i olaga o tagata i aso nei. Ua le faagaeeina i latou e se malosi moni mo le lelei.

“O E [O LOO] FANO AI LE LALOLAGI.”—Faaaliga 11:18.

O le ʻea o tatou manavaina, le vai taumafa ma le eleele o totō ai a latou mea e ʻai ua faaoonaina. Ua leaga tele ua lapatai mai ai le saienitisi o Barry Commoner faapea: “Ou te talitonu o le faaoonaina faapea o le lalolagi, a aunoa ma lona taofia, o le a oo atu ai ina faaumatia le lelei o lenei paneta o se nofoaga mo le ola faaletagata.”

 ⁶ Ina ua maea le iloiloina o na mea, pe ua lē manino nei la o “le faailoga” na tuuina atu e Keriso ma faamaoniga na valoia e ona soo ua faataunuuina nei? E ui ina e tele isi faamaoniga, ae o mea ua faamauina i inei ua tatau ona lava e faaalia ai ua tatou ola moni i le taimi na valoia e le Tusi Paia o “aso e gata ai.”

7. (a) O le ā ua tulaga ese ai valoaga a le Tusi Paia e tusa ai ma le faatasi mai o Keriso ma “aso e gata ai”? (e) I le tuufaafeagai ma le mea na valoia mai e le Tusi Paia, o ā mea na folafola mai e taʻitaʻi o le lalolagi a o lumanai itiiti lava le 1914?

⁷ E ui i lea, atonu e faapea mai isi: ‘O na mea o taua, oge, faamaʻi, ma mafuie ua masani ona tutupu foi.’ Ae sei mafaufau: Ua lē gata ina valoia mai e le Tusi Paia nei mea, ae ua faailoa mai foi o le a tutupu i le lalolagi aoao. Ua faapea mai foi le Tusi Paia o nei mea uma o le a tutupu i le tupulaga sa feola i le 1914. Peitai, o le ā na folafola atu e taʻitaʻi lauiloa o le lalolagi a o toeitiiti lava oo i le 1914? Sa faapea mai i latou o tulaga e faamatauina mai ai le filemu o le lalolagi sa sili ona mautinoa. E ui i lea, o faalavelave matautia na folafola mai e le Tusi Paia na amataina i le taimi tonu, i le 1914! E moni, ua fai mai nei taʻitaʻi o le lalolagi, 1914 o se tai liliu i tala faasolopito.

8. (a) O lē fea tupulaga na faailoa mai e Iesu o le a vaai i le iuga o lenei faiga o mea? (e) O lea, o le ā ua mafai ona tatou mautinoa?

⁸ Ina ua mavae ona taʻua tele o mea na faailoga ai le vaitaimi mai i le 1914 agai mai ai, sa fetalai Iesu: “E le mavae atu lava lenei tupulaga, seia oo mai nei mea uma [e aofia ai le iuga o lenei faiga o mea].” (Mataio 24:34, 14) O lē fea tupulaga na faatatau i ai fetalaiga a Iesu? Sa faatatau i le tupulaga o tagata o e na feola i le 1914. Ua afu nei soifua o tagata o totoe o lena tupulaga. Ae peitai, o ni isi o i latou o le a feola pea e vaai i le iuga o lenei faiga amioleaga o mea. O lea, ua mafai ona tatou mautinoa lenei mea: Ua toe nei o se aga le iuga faafuasei o amioga leaga uma lava atoa foi ma tagata amio leaga i a Amaketo.

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 149]

Sa taʻu atu e Iesu i ona soo po o ā faamaoniga vaaia o lona faatasi mai lē vaaia i le mana o le Malo.

[Ata i le itulau 154]

1914—AMAKETO

O nisi o le tupulaga na soifua i le 1914 o le a tagai i le iuga o le faiga o mea ma o le a faasaoina mai ai