Mataupu 20

Le Motu o Tagata e Toʻatele

1. O le ā le isi vaega ua iloa atu e Ioane ina ua uma ona faamatala mai le faamaufaailogaina o le 144,000?

UA UMA ona faamatala mai le faamaufaailogaina o le 144,000, ona sosoo lea ma le lipoti mai e Ioane o se tasi o faamatalaga a le Tusi Paia e sili ona faagaee ai le fiafia. E lē taumatea sa faafiafiaina o ia a o ia lipotia mai: “Ua mavae atu ia mea, ona ou iloa lea, faauta foʻi i le motu o tagata e toʻatele mai atu nuu uma, ma aiga, ma nuu, ma gagana eseese, e lē ma faitaulia e se tasi, o loo tutū i latou i luma o le nofoālii ma luma o le Tamaʻi Mamoe, ua oofu i latou i ofu sisina, ua i ai foʻi lau pama i o latou lima.” (Faaaliga 7:9) Ioe, o le taofiina o matagi e fā ua maua ai le taimi mo le faaolataga o se tasi o vaega e ese mai i tagata e 144,000 o le Isaraelu faaleagaga: o le motu o tagata e toʻatele mai gagana eseese, ma atunuu uma.​—Faaaliga 7:1.

2. Ua faamatalaina faapefea e le ʻaufaitofā o le lalolagi le motu o tagata e toʻatele, ma e oo foʻi i Tagata Aʻoga o le Tusi Paia i aso ua mavae, o le ā lo latou manatu na iai e uiga i lenei vaega?

 ² Ua faamatalaina e le ʻaufaitofā i le lalolagi lenei motu o tagata e toʻatele e faapea, o ē e lē ni Iutaia faaletino ua faaliliuina i le Faa-Kerisiano po o ni maturo Kerisiano ua faamoemoe e ō i le lagi. E oo lava i Tagata Aʻoga o le Tusi Paia i aso ua mavae sa manatu iā i latou ia o se vasega lona lua mo le lagi, e pei ona mātauina i le 1886 i le Tusi I o le Studies in the Scriptures, The Divine Plan of the Ages: “Latou te lē maua le taui o le nofoālii ma le tulaga tauatua, ae o le a iʻu ina fanauina e avea o ni foafoaga agaga, o se ituaiga e maualalo ifo na i lo le tulaga tauatua. E ui ua tuutoina moni i latou nei, ae ua faatoʻilaloina i latou e le agaga o le lalolagi i se tulaga ua lē taulau ai ona tuuina atu o latou ola ia faataulagaina.” Ma e oo mai lava i le 1930, sa faaalia ai le manatu i le Light, Tusi Muamua: “O i latou ua faia aʻe ai lenei motu o tagata e toʻatele, ua lē taulau ona tali atu i le valaaulia ia avea ma molimau maelega mo le Alii.” Sa faamatalaina i latou o se vaega faafiaamiotonu, lea sa iai le poto o le upu moni ae itiiti gaoioiga e talaʻi atu ai lea upu moni. Sa tatau ona latou oo atu i le lagi e avea o se vasega lona lua, ae lē mafai ona pule faatasi ma Keriso.

3. (a) O le ā le faamoemoe sa tuuina atu i nisi o ē saʻo o latou loto o ē na mulimuli ane maelega i le galuega talaʻi? (e) Sa faamatala mai faapefea e le Watch Tower i le 1923 le faataoto i mamoe ma ʻoti?

³ Ae peitaʻi, sa iai isi aumea a Kerisiano faauuina o ē na mulimuli ane matuā maelega i le galuega talaʻi. Latou te leʻi faanaunau e ō i le lagi. Sa matuā ōgatasi lo latou faamoemoe ma le matua o le lauga i le lautele na faalauiloa e tagata o Ieova mai le 1918 e oo atu i le 1922. O le matua “Ua Iʻu le Lalolagi​—​E Faitau Miliona o Loo Soifua Nei o le a Lē Oo i ai le Oti.” * Na sosoo ai ma le faamatalaina e le mekasini o le Watch Tower o Oketopa 15, 1923, o le faataoto a Iesu i mamoe ma ʻoti (Mataio 25:​31-46), i le taʻua e faapea: “E faaataina e mamoe tagata uma o atunuu, e lē fanauina i le agaga ae fai le amiotonu, o ē manatu iā Iesu Keriso o le Alii ma o ē o loo saʻili atu ma faamoemoe mo se tulaga e sili ona lelei i lana pulega.”

4. Sa faapefea ona faateteleina le malamalama e faatatau i le vasega mo le lalolagi i le 1931? i le 1932? i le 1934?

⁴ I ni tausaga mulimuli ane, i le 1931, sa talanoaina ai e le Vindication, Tusi Muamua, le Esekielu mataupu e 9, ua faailoa mai ai faapea o tagata ua faailogaina muāulu mo le faasaoina i le iʻuga o le lalolagi, o mamoe na o le faataoto ua taʻua i luga. Na faamatalaina e le Vindication, Tusi e Tolu, lea na tatalaina i le 1932, le uiga o le loto saʻo o le tagata e lē se Isaraelu o Ionatapa, o lē sa faatasi atu i le tupu faauuina o Isaraelu o Ieʻu i lana kariota ma alu atu ai e vaai i le maelega o Ieʻu i le faasalaina i le oti o tagata o lotu sesē. (2 Tupu 10:15-17) Na faapea mai le tusi: “Sa fai ma sui pe na faaata mai e Ionatapa lea vasega o tagata o loo iai nei i le lalolagi, i le vaitaimi o loo agaʻigaʻi i luma le galuega a Ieʻu [o le faalauiloaina o sala faafaamasinoga a Ieova]. O i latou nei ua vavae ese mai le faalapotopotoga a Satani, e latou te tutū i le itu a le amiotonu. Ma o le a faasaoina i latou e le Alii i le taimi o Amaketo, ma avatu i le ola e faavavau i le lalolagi. Ua faia aʻe iā i latou nei le vasega o ʻmamoe.’” Sa faamanino mai e le Watchtower i le 1934 e faapea, e ao i nei Kerisiano ua iai le faamoemoe e ola i le lalolagi ona tuuina atu iā Ieova ma ia papatisoina. Ua faateteleina le susulu o le malamalama e faatatau i lenei vasega faalelalolagi.​—Faataoto 4:18.

5. (a) O le ā le faailoaga o le motu o tagata e toʻatele sa faia i le 1935? (e) Ina ua fesili atu J. F. Rutherford i le ʻauusufono i le 1935 o ē na faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi ina ia laulaututū mai i luga, o le ā le mea na tupu?

⁵ Ua agaʻi atu nei ina manino atoatoa le malamalamaga o le Faaaliga 7:​9-17 i ona vala uma! (Salamo 97:11) E tele taimi sa faaalia mai ai e le mekasini o Le Olomatamata le faamoemoe lea, ma o le tauaofiaga na fuafuaina iā Me 30 e oo iā Iuni 3, 1935, i Washington, D.C., i le Iunaite Setete o Amerika, o le a avea “o se faamāfanafanaga e moni ma aogā” iā i latou na faaata mai e Ionatapa. Ma o le mea tonu lenā na tupu! I se lauga faagaee loto e uiga i “Le Motu o Tagata e Toʻatele,” lea na fofogaina atu i le  ʻauusufono pe ā ma le 20,000, sa avatu ai e J. F. Rutherford, o lē na taʻimua i le talaʻiga i le lalolagi i lenā taimi, faamaoniga mai le Tusi Paia e iloa ai, e tutusa lelei isi mamoe i ona pō nei ma le motu o tagata e toʻatele o le Faaaliga 7:9. I le taualuga o lana lauga na fesili ai le failauga: “Seʻi laulaututū mai i luga faamolemole i latou uma o ē ua faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi?” A o laulaututū aʻe se vaega tele o le aofia, ona alaga lea o le failauga: “Faauta! O le motu o tagata e toʻatele!” Sa faalologo mo se taimi, ona mulimuli mai ai lea o le alalaga fiafia leotetele e pei se faititili. Maʻeu le olioli sa i le vasega e pei o Ioane​—ma le vaega foʻi e pei o Ionatapa! I le aso na sosoo ai, sa papatisoina ai Molimau fou e 840, o le toʻatele o i latou nei e faapea mai o se vaega o le motu o tagata e toʻatele.

Ua Faamautinoa le Faailoaga o le Motu o Tagata e Toʻatele

6. (a) Aiseā ua tatou manino lelei ai, o le motu o tagata e toʻatele, o le vaega lea o Kerisiano tuuina atu i ona pō nei o loo faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi? (e) O le ā e faaata mai e ofu sisina o le motu o tagata e toʻatele?

⁶ E mafai faapefea ona tatou fai atu ma le tonu, o le motu o tagata e toʻatele o le vaega lea o Kerisiano tuuina atu i ona pō nei, o ē faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi a le Atua? Muamua atu, sa vaaia ai e Ioane i le vaaiga le vaega i le lagi ua “faatauina . . . mo le Atua, mai itu aiga uma, ma gagana eseese, ma nuu, atoa ma atu nuu.” (Faaaliga 5:9, 10) E faapena foʻi le amataga mai o le motu o tagata e toʻatele ae e ese lo latou taunuuga. E ese mai le Isaraelu a le Atua, e lē fuafuaina muamua lo latou aofaʻi. E leai se tagata e mafaia ona muaʻi iloa pe toʻafia o le a iai. Ua tā o latou ofu ina ia faasinasinaina i le toto o le Tamaʻi Mamoe, e faaata mai ai lo latou tulaga amiotonu i luma o Ieova e ala i le aogā o lo latou faatuatua i le taulaga a Iesu. (Faaaliga 7:14) Ma o loo latou talotaloina ni lau pama, e faafeiloaʻi fiafia ai le Mesia o lo latou Tupu.

7, 8. (a) O ā mea tutupu ua toe manatua e le aposetolo o Ioane, i le talotaloina o lau pama? (e) O le ā le uiga o le mea moni faapea o loo talotaloina e le motu o tagata e toʻatele lau o pama?

⁷ Sa ono tataʻi mafaufauga o Ioane i tuā i le silia ma le 60 tausaga i le vaiaso mulimuli o Iesu i le lalolagi, a o ia vaavaai atu pea i lenei vaaiga. Iā Nisani 9, i le 33 T.A., ina ua lolofi atu le motu o tagata e faafeiloaʻi mai Iesu i totonu o Ierusalema, “ona ave lea e i latou o lau o pama, ma ō mai e faafetaiaʻi iā te ia; ona latou alalaga lea, ʻOsana! Ia manuia lē afio mai i le suafa o le Alii, o le Tupu o Isaraelu.’” (Ioane 12:12, 13) I se faiga e pei o lenā, o le talotaloina o lau o pama ma le alalaga atu a le motu o tagata e toʻatele, ua faaalia ai lo latou olioli lē mataofiofia i le taliaina o Iesu o se Tupu tofia a Ieova.

⁸ E mautinoa lava, ua faamanatu atu foʻi e lau o pama ma le alalaga o le olioli iā Ioane, Tausamiga o Fale Apitaga a Isaraelu anamua. Auā o lenei tausamiga na poloaʻi ai Ieova: “O le aso muamua foʻi tou te ave ai fua o laau matagofie, o lau pama, ma la o laau felefele, ma garava mai le ālia; ma ia outou olioli i luma o Ieova lo outou Atua i aso e fitu.” Sa faaaogā lau o pama e fai ma faailoga o le olioli. Sa avea fale apitaga lē tumau o se faamanatuga faapea, na faasaoina e Ieova ona tagata mai Aikupito, ina ia nonofo i faleʻie i le vao. Sa auai i lenei tausamiga “le tagata ese, ma lē ua āumatuā, ma le fafine na oti lana tane.” Sa matuā “olioli ai lava” Isaraelu uma.​—Levitiko 23:40; Teuteronome 16:​13-15.

9. I le ā le alaga fiafia ua auai atu i ai le motu o tagata e toʻatele?

⁹ Ua fetaui lava la le faapea atu, e ui e lē o se vaega o le Isaraelu faaleagaga le motu o tagata e toʻatele, ae ao lava ona latou talotaloina ni lau pama, auā o loo latou faailoa atu ma le olioli ma le loto faafetai e faapea, o le manumalo ma le faaolataga e ā le Atua ma le Tamaʻi Mamoe, e pei ona mātauina e Ioane: “Ua latou alalaga foʻi ma leo tetele, ua faapea atu, ʻO i ai le faaolataga i lo tatou Atua, o lē tiʻetiʻe i le nofoālii, atoa ma le Tamaʻi Mamoe!’” (Faaaliga 7:10) E ui ina vavae ese i latou mai ituaiga o tagata eseese, ae ua latou alalaga i le ʻleotele’ e tasi. E faapefea ona latou faia lenei mea, ae semanū e eseese o latou atunuu ma gagana?

10. E mafai faapefea ona alalaga atu ma le autasi le motu o tagata e toʻatele i le ʻleotele’ e tasi e ui i le eseese o atunuu ma gagana?

¹⁰ O lenei motu o tagata e toʻatele, o se vaega  o le faalapotopotoga e tasi mai atunuu eseese ua autasia moni i le lalolagi i aso nei. E lē eseese ni o latou taʻiala mo atunuu eseese, ae latou te maumauaʻi e faatatauina taʻiala tonu o le Tusi Paia po o fea lava o latou nonofo ai. Latou te lē aafia i gaoioiga lotonuu, ma fouvalega ae ua latou “tuʻi . . . iā latou pelu e fai ma suōtosina.” (Isaia 2:4) Latou te lē fevaevaeaʻi i ni vaega faalotu po o ni ituaiga o lotu, ina ia latou alalaga ai i ni feʻau fenumiaʻi pe feteenaʻi, e pei ona faia e lotu ua vavae ese mai le upu moni. Latou te lē tau tuu atu fua i se vasega o taʻitaʻi lotu e vivii mo i latou. Latou te lē alalaga atu faapea ua latou maua le faaolataga ona o le agaga paia, ona e lē o i latou o ni auauna a se atua tolutasi. E maua i latou i le sili atu i le 200 oganuu ma nofoaga i le lalolagi atoa, o loo autasi ai i le valaau atu i le suafa o Ieova a o latou tautatala i le gagana mamā e tasi o le upu moni. (Sefanaia 3:9) Ua matuā talafeagai lava la, ona latou faailoa faalauaʻitele e faapea, o lo latou faaolataga e maua mai iā Ieova, le Atua o le faaolataga, e auala iā Iesu Keriso, Lana Sui Sili o le faaolataga.​—Salamo 3:8; Eperu 2:10.

11. Ua fesoasoani faapefea le poto auiluma faaonapōnei ina ia atili faaleoteleina leo o le motu o tagata e toʻatele?

¹¹ Ua fesoasoani le poto auiluma faaonapōnei ina ia atili faaleoteleina ai leo o le motu o tagata e toʻatele ua autasi. E na o latou lava le lotu i le lalolagi ua iai le manaʻoga ina ia lomia fesoasoani mo suʻesuʻega faale-Tusi Paia i le sili atu i le 400 gagana, talu ai e na o latou foʻi le vaega o loo naunau e faaoo atu le feʻau autasi i tagata uma o le lalolagi. I se fesoasoani atili i lenei mea, ua faia ai se polokalame komepiuta ina ia mafai ai ona vave le lolomiina o lomiga i ni gagana se tele i le taimi e tasi e taʻua o le Multilanguage Electronic Phototypesetting System (MEPS) i lalo o le vaavaaiga a le Vaega Pule faauuina o Molimau a Ieova. E oo mai i le taimi o lenei lomiga ua tele ituaiga eseese o MEPS ua faaaogā i le sili atu i le 125 nofoaga i le lalolagi atoa, ma ua fesoasoani lenei ina ia mafai ona faasalalauina la latou mekasini autū o loo faalua ona maua mai i le masina, Le Olomatamata, i gagana e sili atu i le 130 i le taimi lava e tasi. Ua lomia foʻi e tagata o Ieova i le taimi lava e tasi tusi, e pei o le tusi lenei, i gagana e tele. O le ala lea, ua mafai ai e Molimau a Ieova, o le toʻatele o i latou o le motu o tagata e toʻatele, ona tufatufaina i tausaga taʻitasi le faitau selau miliona o lomiga i gagana iloga uma, ua māfua ai ona faaopoopo mai tagata e toʻatele mai ituaiga ma gagana uma e suʻesuʻe le Afioga a le Atua ma auai atu o latou leo i le leo tetele o le motu o tagata e toʻatele.​—Isaia 42:​10, 12.

I le Lagi pe i le Lalolagi?

12, 13. I le ā le auala ua ʻtutū ai i luma o le nofoālii ma luma o le Tamaʻi Mamoe’ le motu o tagata e toʻatele?

¹² E faapefea ona tatou iloa o le “tutū . . . i luma o le nofoālii” e lē faapea ai o loo i le lagi le motu o tagata e toʻatele? O loo tele faamaoniga manino e faatatau i lenei manatu. Mo se faaaʻoaʻoga, o le upu Eleni ua faaliliuina i inei “luma” (e·noʹpi·on) o lona uiga moni lava o le “i [le] silafaga [a]” ma ua faaaogāina i le tele o taimi e faatatau i tagata i le lalolagi o ē o loo i “luma” pe o loo “i le silafaga a” Ieova. (1 Timoteo 5:21; 2 Timoteo 2:14; Roma 14:22; Kalatia 1:20) I se tasi mea na tupu a o iai Isaraelu i le vao, sa faapea atu ai Mose iā Arona: “Ia e fai atu i le faapotopotoga atoa uma o le fanauga a Isaraelu, Ia outou faalatalata mai i luma o Ieova, auā ua ia faafofoga i lo outou muimui.” (Esoto 16:9) E leʻi tau manaʻomia ona aveina aʻe Isaraelu i le lagi ina ia tutū ai i luma o Ieova i lenā mea na tupu. (Faatusatusa i le Levitiko 24:8.) Na i lo lea, sa latou tutū ai i inā lava i le vao i le silafaga a Ieova, ma sa ia silasila mai iā i latou.

¹³ E lē gata i lea, o loo iai foʻi le faaupuga lenei: “Pe a sau le Atalii o le tagata i lona mamalu . . . e faapotopotoina foʻi i ona luma o nuu uma lava.” * E lē ō i le lagi tagata uma pe a faataunuuina lenei valoaga. Ma le mautinoa, o i latou o ē “ō atu . . . i le sala e faavavau” e lē ō i le lagi. (Mataio 25:​31-33, 41, 46) Na i lo lea, e tutū tagata i le lalolagi i le silafaga a Iesu, ma e uaʻi atu lana silasila i le faamasinoina o i latou. E faapena le iai o le motu o tagata i “luma o le  nofoālii ma luma o le Tamaʻi Mamoe” i le uiga faapea, e tutū i luma o le silafaga a Ieova ma lana Tupu o Keriso Iesu, o lē e latou te maua mai ai se faaiʻuga faafaamasinoga manuia.

14. (a) O ai ua faamatalaina faapea “ua siʻosiʻoina foʻi le nofoālii” ma o loo i luga o “le mauga o Siona [faalelagi]”? (e) E ui ina auauna le motu o tagata e toʻatele i le Atua “i lona malumalu,” ae aiseā ua lē avea ai lea ma mea e fai ai i latou ma se vasega faaositaulaga?

¹⁴ Ua faamatalaina toeaina e 24 ma le vaega faauuina e 144,000 e faapea “ua siʻosiʻoina foʻi le nofoālii” o Ieova ma o loo i luga o “le mauga o Siona [faalelagi].” (Faaaliga 4:4; 14:1) E lē o se vasega faaositaulaga le motu o tagata e toʻatele, ma e latou te lē mauaina lenā tofiga maualuga. E moni, sa mulimuli ane faamatalaina i le Faaaliga 7:15 faapea, o loo auauna i latou i le Atua “i lona malumalu.” Ae o lenei malumalu e lē o faasino atu i le potu i totonu o le malumalu, le Mea e Sili Ona Paia. Na i lo lea, o loo faasino i le lotoā faalelalolagi o le malumalu faaleagaga o le Atua. O le upu Eleni na·osʹ, ua faaliliuina i inei o le “malumalu,” e masani ona faailoa ai le uiga lautele o le maota atoa ua faatūina mo le tapuaʻiga a Ieova. I aso nei, o le fausaga faaleagaga lenei, lea e aofia faatasi ai le lagi ma le lalolagi.​—Faatusatusa i le Mataio 26:61; 27:5, 39, 40; Mareko 15:29, 30; Ioane 2:19-21, New World Translation Reference Bible, faamatalaga i le pito i lalo.

Se Alaga Aoao o Viiga

15, 16. (a) O le ā le tali atu i le lagi i le aliali mai o le motu o tagata e toʻatele? (e) E tali atu faapefea foafoaga agaga a Ieova i faaaliga fou taʻitasi o lana fuafuaga? (i) E mafai faapefea e i tatou o i le lalolagi ona auai i le pese o viiga?

¹⁵ O loo viiaina e le motu o tagata e toʻatele Ieova, ae e iai foʻi isi o loo usuina ona viiga. Ua lipotia mai e Ioane: “Ua tutū faataaliʻoliʻo agelu uma i le nofoālii ma le ʻau toeaina ma mea ola e fā, ua latou faapaʻū faō i luma o le nofoālii, ma ifo atu i le Atua, ua faapea atu, ʻAmene! Ia i lo tatou Atua le faamanū, ma le viiga, ma le poto, ma le faafetai, ma le mamalu, ma le mana, ma le malosi e faavavau faavavau lava! Amene.’”​—Faaaliga 7:11, 12.

¹⁶ Ina ua foafoaina e Ieova le lalolagi, sa “pepese faatasi fetu o le taeao, ma alalaga fiafia atalii uma o le Atua” o ana agelu paia uma. (Iopu 38:7) Atonu sa alalaga faapena agelu i viiga i taimi taʻitasi uma e faaalia ai le fuafuaga a Ieova. A o alalaga leo tetele toeaina e 24​—o le 144,000 ua iai i lo latou mamalu faalelagi​—i le faailoaina o le Tamaʻi Mamoe, o loo avatu foʻi e isi foafoaga ola uma i le lagi a le Atua, viiga mo Iesu ma Ieova le Atua. (Faaaliga 5:9-14) Ua uma ona matuā olioli nei foafoaga i le mātauina o le faataunuuga o le fuafuaga a Ieova, i lona toe faatutūina o tagata faauuina faamaoni i se nofoaga faamamaluina i le nofoaga agaga. I le taimi nei, ua alalaga faatasi nei i viiga, foafoagaola uma faamaoni i le lagi a Ieova, a o aliali mai le motu o tagata e toʻatele. E mautinoa lava, o le aso o le Alii, o se taimi fiafia lea mo auauna uma a Ieova e ola ai. (Faaaliga 1:10) Maʻeu le faaeaina o i tatou e auai i le pese o viiga, e ala i le molimau atu i le Malo o Ieova, i inei i le lalolagi!

Ua Iloa Atu le Motu o Tagata e Toʻatele

17. (a) O le ā le fesili ua lagaina e se tasi o toeaina e 24, ma o le ā ua taʻu mai iā i tatou e le mea moni faapea, e mafai e le toeaina ona maua le tali? (e) O anafea na taliina ai le fesili a le toeaina?

¹⁷ E amata mai lava i le taimi o le aposetolo  o Ioane ma faasolo mai ai i le aso o le Alii, sa lē malamalama Kerisiano faauuina po o ai e faatatau i ai le motu o tagata e toʻatele. Ua fetaui ai la, mo se tasi o toeaina e 24, o loo fai ma sui o ē faauuina ua iai i le lagi, ona faatupu manatu iā Ioane e ala i le lagaina o se fesili talafeagai. “Ona fai mai ai lea o le tasi o le ʻau toeaina, ua faapea mai iā te aʻu, ʻO i latou ia ē ua oofu i ofu sisina, o ai ea i latou, po o fea foʻi na latou ō mai ai?’ Ona ou faapea atu ai lea iā te ia, ʻLe Alii e, ua e silafia.’” (Faaaliga 7:13, 14a) Ioe, e mafai e le toeaina e pei ona taʻua ona maua le tali ma taʻu iā Ioane. Ua taʻu mai ai e lenei mea faapea o ē ua toe faatutūina o le vaega o toeaina e 24, e ono aafia i le faaoo maia o upu moni mai le Atua i aso nei. Mo la latou vaega, e ao iā i latou, le vasega e pei o Ioane o loo i le lalolagi, ona iloa po o ai le motu o tagata e toʻatele, e ala i le matuā mātauina lelei o mea o loo faia e Ieova i lo latou lotolotoi. Sa vave ona latou talisapaia le susulu atu o le malamalama mai le Atua, lea na faamatagofie atili ai le fuafuaga a le Atua i le 1935, i le taimi e tatau ai a Ieova.

18, 19. (a) O le ā le faamoemoe na faamamafaina e le vasega e pei o Ioane i le amata mai i le 1920 seʻi oo mai i le amatamataga o tausaga mai le 1930, ae o ai le aofaʻiga faatoʻateleina na tali atu i le feʻau? (e) Ina ua manino mai po o ai le motu o tagata e toʻatele i le 1935, o le ā ua iloa ai e faatatau i le 144,000? (i) O le ā ua faaalia mai e fuainumera faamaumauina o Faamanatuga?

¹⁸ I vaitausaga e sefulu e amata mai le 1920 seʻia oo mai i le amatamataga o tausaga mai le 1930, na faamamafaina ai e le vasega e pei o Ioane le faamoemoe faalelagi, i lomiga ma le galuega talaʻi. O lona uiga, e leʻi atoa i le taimi lea le numera e 144,000. Ae na faaalia e se numera faatoʻateleina o i latou o ē na utagia le feʻau ma faaalia le maelega i le galuega molimau atu, se naunau fiafia e ola e faavavau i le lalolagi Parataiso. Sa leai so latou faanaunauga e ō i le lagi. E lē o le faamoemoe lenā ua valaauina i ai i latou. E lē o i latou o se vaega o le lafu mamoe itiiti ae o isi mamoe. (Luka 12:32; Ioane 10:16) O le mātauliaina o i latou i le 1935 faapea o le motu o tagata e toʻatele o isi mamoe, na iloa ai ua toeitiiti māeʻa le filifilia o le 144,000.

¹⁹ Pe lagolagoina e fuainumera faamaumauina lenei faaiʻuga? Ioe, o lea lava. I le 1938, e 59,047 molimau a Ieova sa auai i le faiva i le lalolagi aoao. O le 36,732 o i latou nei sa taumafaina le areto ma le uaina i le faamanatuina faaletausaga o le Faamanatuga o le maliu o Iesu, sa faailoa mai ai ua latou maua se valaau faalelagi. I tausaga talu mai lenā taimi, ua agaʻigaʻi ina faatoʻaitiitia le numera o ē taumafaina le areto ma le uaina, o le pogai autū ona ua faaiʻuina e molimau faamaoni a Ieova o latou soifuaga i le lalolagi ina ua maliliu. I le 2005, e na o le 8,524 na taumafaina le areto ma le uaina o le Faamanatuga​—e itiiti ifo na i lo le 0.5 pasene o le 16,390,116 o ē na auai i lea faamanatuga i le lalolagi aoao.

20. (a) O le ā le faamatalaga na faia e J. F. Rutherford e faatatau i le motu o tagata e toʻatele, i le vaitaimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi? (e) O ā mea moni ua faaalia ai o le motu o tagata e toʻatele e moni lava o se motu e toʻatele?

²⁰ Ina ua gāpā le Taua Lona Lua a le Lalolagi, sa faia e Satani taumafaiga ogaoga e taofia ai le aoaoina o le motu o tagata e toʻatele. Sa faasāina le galuega a Ieova i le tele o atunuu. A o faagasolo na aso o le pogisa, ma a o latalata lava i lona maliu iā Ianuari 1942, na taʻua ai e J. F. Rutherford e faapea: “Ua . . . foliga mai e pei lava o le a lē toʻatele le motu o tagata e toʻatele.” Peitaʻi na manino le tulaga o mea e ala i le faamanuia a le Atua! E oo mai i le 1946 ua oso aʻe le numera o Molimau o loo talaʻi i le lalolagi aoao i le 176,456​—o le toʻatele o i latou nei o le motu o tagata e toʻatele. I le 2005 sa 6,390,022 Molimau o ē sa auauna iā Ieova ma le faamaoni i atunuu eseese e 235​—e moni lava, O LE MOTU O TAGATA E TOʻATELE! Ma o loo faatoʻateleina pea le fuainumera.

21. (a) Ua faapefea ona ōgatasi lelei le aoaoina o tagata o le Atua a o faagasolo le aso o le Alii ma le vaaiga na iloa e Ioane? (e) Sa amataina faapefea ona faataunuuina nisi o valoaga tāua?

²¹ Ua ōgatasi atoatoa le aoaoina o tagata o le Atua a o faagasolo le aso o le Alii ma le vaaiga na iloa e Ioane: e muamua le galuega o le aoaoina o ē totoe o le 144,000; ona aoaoina ai lea o le motu o tagata e toʻatele. E pei ona sa valoiaina e Isaia, i le taimi nei “o aso e gata ai,” ua gasolo mai ai tagata o atunuu uma ina ia auai  i le tapuaʻiga mamā a Ieova. Ma e moni lava, tatou te olioli i le talisapaiaina o le foafoaga a Ieova o le “lagi fou ma le lalolagi fou.” (Isaia 2:2-4; 65:17, 18) O loo aoaoina e le Atua ʻo mea uma lava i le Keriso, o mea o i le lagi atoa ma mea o i le lalolagi.’ (Efeso 1:10) O suli faauuina o le Malo i le lagi​—sa filifilia i le tele o senituri ua mavae talu mai aso o Iesu​—o “mea o i le lagi” ia. Ae i le taimi nei, ua aliali mai le motu o tagata e toʻatele o isi mamoe o ē muamua o “mea o i le lalolagi.” O lou auauna e ōgatasi ma lenā faatulagaga e mafai ai ona e maua le fiafiaga e faavavau.

Faamanuiaga o le Motu o Tagata e Toʻatele

22. O ā isi faamatalaga ua maua e Ioane e faatatau i le motu o tagata e toʻatele?

²² Ua maua e Ioane e ala i le auala o fesootaʻiga mai le Atua isi faamatalaga e faatatau i lenei motu o tagata e toʻatele: “Ona faapea mai ai lea o ia [le toeaina] iā te aʻu, ʻO i latou ia o ē ō mai nai le puapuaga tele, ua ta foʻi o latou ofu, ma ua faasinasinaina o latou ofu i le toto o le Tamaʻi mamoe. O le mea lea ua latou i luma ai o le nofoālii o le Atua, ua latou auauna foʻi iā te ia i lona malumalu i le ao ma le pō; o lē tiʻetiʻe foʻi i le nofoālii e malutia ai i latou.’”​—Faaaliga 7:14e, 15.

23. O le ā le puapuaga tele lea e “ō mai” ai le motu o tagata e toʻatele?

²³ I se taimi muamua atu, sa fetalai ai Iesu faapea, o lona faatasi mai i le mamalu o le Malo o le a faatumutumuina i le “puapuaga tele, e leai sona tusa talu le amataga o le lalolagi, ua oo lava i ona pō nei; e lē toe faapea foʻi amulī.” (Mataio 24:21, 22) I le faataunuuga o lenā valoaga, o le a tatalaina ai e agelu matagi e fā o le lalolagi ina ia faatamaʻiaina le lalolagi a Satani. Muamua o le a faaumatia Papelonia le Aai Sili, le tuufaatasiga o lotu sesē uma a le lalolagi. Ona sosoo ai lea, i le tumutumuga o le puapuaga, o le a faasaoina e Iesu ē totoe o le 144,000 o i le lalolagi, faatasi ai ma le motu o tagata e toʻatele.​—Faaaliga 7:1; 18:2.

24. E faapefea ona agavaa tagata taʻitoʻatasi o le motu o tagata e toʻatele mo le faasaoina?

²⁴ E faapefea ona agavaa tagata taʻitoʻatasi o le motu o tagata e toʻatele mo le faasaoina? Ua taʻu atu e le toeaina iā Ioane ua latou “ta foʻi o latou ofu, ma ua faasinasinaina o latou ofu i le toto o le Tamaʻi mamoe.” I se isi faaupuga, ua latou faaalia le faatuatua iā Iesu o lo latou Togiola, ua faia se tuuina atu iā Ieova, ua faailogaina lo latou tuuina atu e ala i le papatisoina i le vai, ma ua latou maua se “loto fuatia ifo lelei” e ala i a latou amio saʻo. (1 Peteru 3:16, 21; Mataio 20:28) I le faia faapea, ua latou mamā ai ma amiotonu i le silafaga a Ieova. Ma ua latou tausia i latou lava “ina neʻi pisia . . . i le lalolagi.”​—Iakopo 1:27.

25. (a) Ua faapefea ona ʻauauna i le malumalu i le ao ma le pō’ le motu o tagata e toʻatele iā Ieova? (e) E faapefea e Ieova ona ʻfaalauteleina atu lona faleʻie’ i le motu o tagata e toʻatele?

²⁵ E lē gata i lea, ua avea i latou ma molimau maelega a Ieova​—e “auauna foʻi iā te ia i lona malumalu i le ao ma le pō.” O oe ea o se tasi o lenei motu o tagata e toʻatele ua tuuina atu? Afai o lea, o lou faaeaga la ia auauna iā Ieova ma le lē faavaivai i le lotoā o i le lalolagi o lona malumalu sili faaleagaga. I aso nei, o loo faia ai e le motu o tagata e toʻatele i lalo o le faatonutonuga a ē faauuina, le vaega sili ona tele o le galuega o le molimau atu. E ui lava i tiute tauave o le olaga masani, ae faitau selau o afe i latou ua faaavanoaina mo le faiva sauatoa i le avea o ni paeonia. E tusa lava pe o e iai i le vaega lea pe leai, ae mafai lava ona e olioli i le avea ai o se tasi o tagata tuuina atu o le motu o tagata e toʻatele, ona ua faalauiloaina e lou faatuatua ma au galuega, ua taʻuamiotonuina oe o se uō a le Atua, ma ua taliaina e avea o se malo i lona faleʻie. (Salamo 15:1-5; Iakopo 2:21-26) O lea, ua ʻfaalautele atu ai e Ieova lona faleʻie’ i luga o i latou o ē alolofa iā te ia ma “mau ma i latou,” ma o ia o se talimālō lelei e na te puipuia i latou.​—Faataoto 18:10.

26. O ā isi faamanuiaga o le a olioli ai le motu o tagata e toʻatele?

²⁶ Ua faaauau le faamatalaga a le toeaina: “Latou te lē toe fia aai, e lē toe fia inu foʻi, e lē ogotia i latou i le lā, po o se tasi vevela; Auā o le Tamaʻi Mamoe o loo i luma o le nofoālii na te fafaga iā i latou, ma taʻitaʻi iā te i latou i puna o vai ola; e soloieseina foʻi e le Atua o loimata uma nai o latou mata.” (Faaaliga 7: 16, 17) Ioe, o se talimālō lelei tele Ieova! Ae o le ā le loloto o le uiga o loo iai i nei upu?

27. (a) Sa valoia faapefea e Isaia se mea e talitutusa ma upu a le toeaina? (e) O le ā ua faaalia ai na amata ona faataunuuina le valoaga a Isaia i le faapotopotoga Kerisiano i aso o Paulo?

²⁷ Seʻi o tatou iloiloina se valoaga e talitutusa lona faaupuga: “O loo faapea ona fetalai mai o Ieova, O ona pō o le alofa ua ou tali atu ai iā te oe; o le aso e faaolaina ai ua ou fesoasoani ai iā te oe . . . Latou te lē fia aai, latou te lē fia inu foʻi; e lē ogotia i latou i le vevela po o le lā; auā o lē ua alofa iā i latou, na te ave iā te i latou, na te taʻitaʻiina foʻi i latou i vaipuna.” (Isaia 49:8, 10; tagaʻi foʻi i le Salamo 121:5, 6.) Sa sii mai e le aposetolo o Paulo se vaega o lenei valoaga ma faatatauina i le “aso e faaolaina ai” lea na amata mai i le Penetekoso 33 T.A. Sa ia tusi: “Auā ua faapea mai o ia [Ieova], O le tausaga e talia ai na ou faalogo ai iā te oe, o le aso foʻi e faaolaina ai na ou fesoasoani ai iā te oe. Faauta, o lenei le tausaga e talileleia mai ai; faauta, o lenei le aso e faaolaina ai.”​—2 Korinito 6:2.

28, 29. (a) Sa faataunuuina faapefea i le uluaʻi senituri upu a Isaia? (e) Ua faataunuuina faapefea upu a le Faaaliga 7:16 e tusa ai ma le motu o tagata e toʻatele? (i) O le ā o le a iʻu i ai le taʻitaʻiina atu o le motu o tagata e toʻatele i “puna o vai ola”? (o) Aiseā o le a tutasi ai le motu o tagata e toʻatele i tagata?

²⁸ O le ā le faatatauina o le folafolaga i le lē toe fia taumafa pe galala po o le mafatia i se vevela sa iai i le uluaʻi senituri? E mautinoa, sa mafatia Kerisiano i le uluaʻi senituri i le fia taumamafa moni lava ma le fia feinu i nisi o taimi. (2 Korinito 11:23-27) Ae i le tulaga faaleagaga, sa anoanoaʻi mea na iā i latou. Sa matuā tele lava lo latou tamaoaiga, latou te leʻi fia taumamafa la pe galala i mea faaleagaga. E lē gata i lea, sa leʻi faapogaia e Ieova le aasa o lona toʻasā ina ia sasao atu iā i latou ina ua ia faaumatia le faiga o mea a Iutaia i le 70 T.A. Ua iai se faataunuuga faaleagaga talitutusa o upu o le Faaaliga 7:16 mo le motu o tagata e toʻatele i aso nei. Ua latou mauaina faatasi ma Kerisiano faauuina i le anoanoaʻi o sauniuniga faaleagaga.​—Isaia 65:13; Nauma 1:6, 7.

²⁹ Afai o oe o se tasi o le motu o tagata e toʻatele, o le a faapogaia la e le tulaga lelei o lou loto oe e ʻalaga ona o le loto fiafia,’ e tusa lava po o ā mea e ao ona e onosaia i le olaga, ma omiga i le vaitaimi o tausaga faaiʻuiʻu o le lalolagi a Satani. (Isaia 65:14) I le uiga lava lea, e oo lava i le taimi nei, e mafai e Ieova ona ʻsoloiesea loimata uma mai ou mata.’ O le a lē toe faamataʻuina oe e le aasa tele o le “lā” o le faasalaga a Ieova, ma pe a tatalaina matagi e fā o le faaumatiaga, atonu e faasaoina ai oe mai le aasa o le lē malie o le finagalo o Ieova. Pe a  mavae le faaumatiaga, o le a taʻitaʻia oe e le Tamaʻi Mamoe ina ia e maua atoatoa aogā mai “puna o vai ola” e toe faamalosia ai. O nei mea uma e faaataina ai sauniuniga ua faia e Ieova mo lou mauaina o le ola e faavavau. O le a faamamaluina lou faatuatua i le toto o le Tamaʻi Mamoe, i le uiga faapea o le a faasolosolo ona e oo atu i le lelei atoatoa faaletagata. O le a tutasi outou le motu o tagata e toʻatele mai isi uma tagata, auā o outou le faitau “miliona” o le a lē tau manaʻomia ona maliliu! I se uiga atoatoa, o le a soloiesea loimata uma mai o outou mata.​—Faaaliga 21:4.

Faamautinoaina le Valaau

30. O le ā le vaaiga matagofie faalemafaufau ua tatalaina mo i tatou i le vaaiga a Ioane, ma o ai o le a mafai ona ʻtutū atu’?

³⁰ Maʻeu se vaaiga matagofie faalemafaufau ua tatala mai e nei upu iā i tatou! O loo afio Ieova lava ia i lona nofoālii, ma o loo autasi ana auauna uma i le lagi ma ē o i le lalolagi, i le viiaina o ia. Ua talisapaia e ana auauna o i le lalolagi le maoaʻe o le faaeaga ofoofogia o le faia o se sao i le peseina o viiga ua agaʻi ina leotetele. Toeitiiti nei, ona faaoo mai lea e Ieova ma Keriso Iesu sala faafaamasinoga, ma o le a lagonaina ai le alaga: ʻUa oo mai le aso tele o [lo laʻua] toʻasā, o ai foʻi sē na te mafaia ona tū atu?’ (Faaaliga 6:17) O le ā le tali? Na o se vaega toʻaitiiti o tagata, e aofia ai ma so o se tasi o le 144,000 ua faamaufaailogaina o loo iai pea i le tino, ma le motu o tagata e toʻatele o isi mamoe o ē o le a ʻtutū atu, o lona uiga, e faasaoina faatasi ma i latou.​—Ieremia 35:19; 1 Korinito 16:13.

31. O ā aafiaga e tatau ona iai o le faataunuuga o le vaaiga a Ioane i Kerisiano uma, i ē faauuina ma le motu o tagata e toʻatele?

³¹ E tusa ai ma lenei mea moni, ua tauivi ma le faamalosi Kerisiano faauuina o le vasega e pei o Ioane ina ia “tausisi atu i le faailoga, ia maua ai le taui na valaauina ai [i latou] mai lugā e le Atua iā Keriso Iesu.” (Filipi 3:14) Ua latou iloaina lelei o mea tutupu i nei aso e manaʻomia faapitoa ai ona latou tutumau. (Faaaliga 13:10) Ua latou taofi mau i le faatuatua, ina ua uma ona auauna ma le faamaoni iā Ieova mo le tele o tausaga, ma o loo olioli ona “ua tusia . . . i le lagi” o latou igoa. (Luka 10:20; Faaaliga 3:5) Ua iloa foʻi e le motu o tagata e toʻatele e na o “lē tumau seʻia oo i le gataaga, e faaolaina lea.” (Mataio 24:13) A o faailogaina le motu o tagata e toʻatele o se vaega e ō mai nai le puapuaga tele, e ao i tagata taʻitoʻatasi o i  latou ona tauivi ina ia tutumau ona mamā ma ia maelega.

32. O le ā le tulaga faanatinati ua faamatilatila mai e le mea moni faapea, e na o le lua vaega o le a ʻtutū atu’ i le aso o le toʻasā o Ieova?

³² E leai se faamaoniga e faapea ai o le a “tū atu” so o se tasi e ese mai i nei vaega e lua, i le aso o le toʻasā o Ieova. O le ā le uiga o lenei mea mo le faitau miliona o loo auai i tausaga taʻitasi i le faamanatuina o le Faamanatuga o le maliu o Iesu, ae leʻi faaalia lava le faatuatua i le taulaga a Iesu, i le avea ma auauna tuuina atu ma papatisoina a Ieova? E lē gata i lea, e faapefea i latou o ē na maelega muamua ae ua faatagaina o latou loto ina ia “faamamafaina . . . i mea a le olaga nei”? Tau ina ia fafaguina i latou uma na, ma ia tutumau pea ona mataala, ina ia “sao mai ia mea uma ua tāli oo mai, ma ia tutū i luma o le Atalii o le tagata”​—o Iesu Keriso. Ua puupuu le taimi!​—Luka 21:34-36.

[Faaopoopoga i lalo]

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 119]

O le Atua e Faamatalaina

Mo le faitau sefulu o tausaga sa fesiligia ai le vasega e pei o Ioane pe faapefea ona mātaulia le motu o tagata e toʻatele ae sa leʻi iai se faamatalaga e faamalieina ai. Aiseā? Tatou te maua le tali i upu a Iosefa o lē sa faamaoni, ina ua ia faapea mai: “E lē o i le Atua ea faamatalaga?” (Kenese 40:8) O lē fea taimi ma e faapefea ona faamatalaina e le Atua faataunuuga o ana valoaga? E masani lava, pe a ua oo i le taimi e tatau ai ona faataunuu pe ua faataunuu foʻi, ina ia mafai ai e ana auauna o loo tau saʻili ona malamalama ma le manino i feʻau o valoaga. Ua tuuina mai lenei malamalamaga “e aʻoaʻo mai ai iā te i tatou; ina ia tatou maua le faamoemoe e tupu mai i le onosai, ma le faamāfanafana mai o Tusi.”​—Roma 15:4.

[Ata i le itulau 124]

Tagata o le motu o tagata e toʻatele

▪ e ō mai nai atunuu uma ma ituaiga ma tagata ma gagana

▪ e tutū i luma o le nofoālii o Ieova

▪ ua ta o latou ofu ina ia faasinasinaina i le toto o le Tamaʻi Mamoe

▪ e faapea atu o le faaolataga e mai iā Ieova ma Iesu

▪ e ō mai nai le puapuaga tele

▪ e auauna iā Ieova i lona malumalu i le ao ma le pō

▪ e maua le puipuiga ma le tausiga alofa a Ieova

▪ ua taʻitaʻiina atu e Iesu i puna o vai ola

 [Ata atoa i le itulau 121]

[Ata i le itulau 127]

Ua maua e le motu o tagata e toʻatele le faaolataga ona o le Atua ma le Tamaʻi Mamoe

[Ata i le itulau 128]

O le a taʻitaʻiina atu e le Tamaʻi Mamoe le motu o tagata e toʻatele i puna o vai ola