PE E faigofie ona e auauna iā Ieova?— E leʻi fetalai mai le Faiaʻoga Sili, e faigofie le auauna iā Ieova. I le pō a o lumanaʻi le maliu o Iesu, na ia fetalai ai i ona aposetolo: “Afai e ʻinoʻino mai le lalolagi iā te outou, ua outou iloa ua muamua ona ʻinoʻino mai iā te aʻu.”​—Ioane 15:18.

Na mimita vale Peteru ma faapea atu e na te lē tuua lava Iesu, ae na fetalai atu Iesu o le a faatolu ona faafiti Peteru e na te lē iloaina o ia, i le pō lava lenā. O le mea tonu lava lenā na fai e Peteru! (Mataio 26:31-35, 69-75) Na faapefea ona tupu se mea faapena?— Na tupu ona ua fefe Peteru, faapena foʻi ma isi aposetolo.

E te iloa le māfuaaga na fefefe ai le ʻauaposetolo?— Na iai se mea tāua lava e latou te leʻi faia. O le iloaina o lenā mea o le a fesoasoani iā i tatou e auauna ai iā Ieova e tusa lava po o le ā se tala, po o se mea e fai mai e se tagata iā i tatou. Peitaʻi, seʻi tatou iloiloina le mea na tupu i le pō mulimuli na faatasi ai Iesu ma ona aposetolo.

Muamua lava, na latou faamanatuina faatasi le Paseka. O se ʻaiga faapitoa lenei e faia faatasi i le tausaga, e faamanatu atu ai i tagata o le Atua le auala na ia laveaʻi ai i latou mai le nofo pologa i Aikupito. Ona faia lea e Iesu se isi ʻaiga faapitoa ma i latou. O le a tatou talanoa i le ʻaiga lenā i se mataupu o loo mulimuli mai, ma faamatala ai le auala tatou te manatua ai Iesu e ala i lenā ʻaiga. Ina ua uma le ʻaiga ma le lauga faalaeiau a Iesu i ona aposetolo, na taʻitaʻi atu e Iesu ona aposetolo i le fanua o Ketesemane. O se nofoaga sa latou fiafia e asiasi soo i ai.

 Na savali teisi atu i luma Iesu mai iā i latou ina ia tatalo. Na fai atu foʻi iā Peteru, Iakopo ma Ioane e tatalo. Ae na latou momoe. Na alu faatolu Iesu e tatalo, ma toe foʻi faatolu mai o momoe lava Peteru, Iakopo ma Ioane! (Mataio 26:36-47) E te iloa aiseā sa lē tatau ai ona latou momoe ae ia tatalo?— Seʻi tatou talanoa i ai.

Na iai Iuta le Sekara i le taimi na faamanatu ai e Iesu ma isi aposetolo le Paseka i le afiafi. Atonu e te manatua e gaoi le tagata lenei o Iuta. A o lea, ua avea foʻi o ia ma faalata. E iloa e Iuta, e masani lava ona faatasitasi Iesu ma ona aposetolo i Ketesemane. O lea na tataʻi ai e Iuta fitafita i le fanua lenā ina ia puʻeina Iesu. Ina ua latou taunuu atu i inā, sa fesili i ai Iesu: ʻO ai ea tou te saʻilia?’

Na tali atu fitafita: “O Iesu.” E leʻi fefe Iesu, o le māfuaaga lenā na tali atu ai: “O aʻu lenei.” Na matuā ofo fitafita i le loto tele o Iesu, o lea na solomuli ai ma paʻūʻū i le eleele. Ona fetalai atu lea o Iesu: “Afai tou te saʻili mai iā te aʻu, tuu pea iā i latou nei, ia latou ō.”​—Ioane 18:1-9.

Ina ua fetagofi fitafita iā Iesu ma saisai ona lima, na fefefe le ʻauaposetolo ma sosola ai. Ae na fia iloa e Peteru ma Ioane le mea o tupu, o lea na la mulimuli ai i fitafita e ui na mulimuli mamao atu. Na ave Iesu i le fale o Kaiafa, le ositaulaga sili. Talu ai na masani Ioane i le ositaulaga sili, na faataga ai e le leoleo faitotoʻa Ioane ma Peteru e ō atu i le lotoā.

Ua potopoto faatasi ositaulaga i le fale o Kaiafa mo le faamasinoga. O loo mananaʻo e fasioti Iesu. O lea ua latou aumai ai tagata e molimau pepelo e uiga iā Iesu. Na tatuʻi e tagata Iesu ma po iā te ia. Na tū latalata ane Peteru a o tutupu nei mea uma.

Na mātauina Peteru e le auauna teine, le leoleo faitotoʻa lea na faatagaina Peteru ma Ioane i totonu o le lotoā. Ua fai atu le teine: “O oe foʻi, sa oulua faatasi ma Iesu.” Ae na faafiti Peteru e na te lē  iloa lenā tagata. E leʻi umi, ae mātau Peteru e se isi teine ma faapea atu i ē na latou tutū faatasi: “O lenei tagata foʻi sa la faatasi ma Iesu.” Na toe faafiti foʻi Peteru e na te lē iloa Iesu. Mulimuli ane, na iloa atu e isi tagata Peteru ma latou faapea atu iā te ia: “E moni, o oe lava lo latou.” Ua faafiti faatolu Peteru ma taʻu atu: “Ou te lē iloa lava lea tagata.” Na tautō oti Peteru ma fai atu e lē pepelo lana tala, ma na liliu mai Iesu ma tilotilo iā Peteru.​—Mataio 26:57-75; Luka 22:54-62; Ioane 18:15-27.

E te iloa le māfuaaga na pepelo ai Peteru?— Ioe, ua fefe. Aiseā? O le ā le mea e leʻi faia e Peteru e faamalosia ai lona loto tele? Seʻi mafaufau i le mea lenei. O le ā na fai e Iesu ina ia maua ai le loto tele?— Na tatalo Iesu i le Atua, ma na fesoasoani le Atua iā Iesu ina ia loto tele. Manatua foʻi, na fetalai atu faatolu Iesu iā Peteru e tatalo ma ia mataala. Ae, o le ā le mea na tupu?—

Na moe Peteru. E leʻi tatalo, ma e leʻi mataala foʻi. O le māfuaaga lenā na faateʻia ai i le taimi na puʻeina ai Iesu. Mulimuli ane a o faia le faamasinoga, ina ua latou fasia Iesu ma fuafua e fasioti o  ia, na fefe ai Peteru. Peitaʻi, o le ā na taʻu atu e Iesu i ona aposetolo e na o ni nai itula na muamua atu?— Na taʻu atu e Iesu iā i latou, e pei ona inosia o ia e le lalolagi, o le a inosia foʻi la i latou.

Seʻi mafaufau la i se mea e ono tupu iā i tatou, e tai tutusa ma le mea na tupu iā Peteru. Seʻi faapea, o lenā e te i totonu o se potu aʻoga ma o loo tauemu tamaiti pe faitio i tagata e lē fāʻalo i le fuʻa pe e lē faamanatuina le Kirisimasi. Seʻi faapea la e liliu atu se tamaitiiti iā te oe ma faapea atu: “E saʻo e te lē fāʻalo i le fuʻa?” Pe fai atu foʻi isi tamaiti: “Ua faapea mai nisi e te lē faamanatuina foʻi le Kirisimasi!” Pe e te fefe e  taʻu atu le mea moni?— Po o le a e fai atu se tala pepelo, e pei ona sa faia e Peteru?—

Mulimuli ane, na matuā salamō Peteru i le taimi na faafiti ai e na te lē iloa Iesu. Ina ua iloa e Peteru le leaga o lana mea na fai, na alu i fafo ma tagi masūsū ai. Ioe, na toe foʻi Peteru iā Iesu. (Luka 22:32) O le fesili la. O le ā e fesoasoani iā i tatou, e ʻalofia ai le fefe ma fai atu se tala e pei o le tala a Peteru?— Ia manatua, e leʻi tatalo Peteru ma e leʻi mataala foʻi. O le ā la sou manatu, o le ā se mea e tatau ona tatou faia e avea ai i tatou ma soo o le Faiaʻoga Sili?—

E mautinoa lava, e tatau ona tatou tatalo mo le fesoasoani a Ieova. Ina ua tatalo Iesu, e te iloa le mea na fai e le Atua mo ia?— Na auina mai e le Atua lana agelu e faalaeiau iā Iesu. (Luka 22:43) Pe e mafai e agelu a le Atua ona fesoasoani iā i tatou?— O loo faapea mai le Tusi Paia: “E to lauapi le agelu a Ieova e siʻosiʻomia ai ē o matataʻu iā te ia, e laveaʻi foʻi o ia iā te i latou.” (Salamo 34:7) Peitaʻi, ina ia maua le fesoasoani a le Atua, e iai foʻi se isi mea e tatau ona tatou fai, e ese mai i le tatalo. E te iloa le mea lenā?— Na fetalai atu Iesu i ona soo, ia mataala. O le ā sou manatu, e mafai faapefea ona tatou mataala?—

E tatau ona tatou faalogo lelei i lauga o loo fai i sauniga Kerisiano ma ia uaʻi lelei a o faitauina a tatou Tusi Paia. Ae e manaʻomia foʻi ona tatou tatalo pea iā Ieova ma talosaga atu mo lana fesoasoani a o tatou auauna iā te ia. A tatou faia mea na, e tatou te maua ai le fesoasoani ina ia lē fefefe ai. E tatou te fiafia la pe a maua le avanoa e talanoa ai i isi e uiga i le Faiaʻoga Sili ma lona Tamā.