Mataupu Ono

Le Finauga e Ao Ona Fesagaʻia e i Tatou Uma

1, 2. (a) O le ā le finauga na lāgā e Satani i Etena? (e) Ua faapefea ona iloa mai lenā finauga i mea na ia taʻua?

O LOO aofia oe i le finauga e pito sili ona tāua sa leʻi fesagaʻi muamua lava ma le fanau a tagata. O lau vaegafai i lenei finauga o le a fuafua i ai lou lumanaʻi e faavavau. Na mapuna aʻe lenei finauga ina ua tupu le fouvalega i Etena. O inā na fesili ai Satani iā Eva: “E moni ea, na fetalai mai le Atua, lua te le aai i laau uma o le faatoaga?” Na tali atu Eva, e tasi le laau na fetalai le Atua: “Aua ma te aai ai, . . . neʻi ma oti.” Ona tuuaʻia loa lea e Satani Ieova i se pepelo i lona faapea atu iā Eva, e lē faalagolago o la ola ma Atamu i lo la usiusitai i le Atua. Na taʻua e Satani, e iai se mea lelei e lē o tuuina atu e le Atua i ana foafoaga, o le mafaia lea ona latou faatulagaina a latou lava tapulaa i le olaga. Sa maumauaʻi mai Satani e faapea: “Ua silafia e le Atua, o le aso lua te aai ai, e pupula ai o oulua mata; ona avea ai lea o oulua e pei ni atua o loo iloa le lelei ma le leaga.”—Kenese 3:1-5.

² O lona uiga, na faapea mai Satani e sili atu ona lelei le faia e tagata o a latou lava filifiliga i lo le usiusitai i tulafono a le Atua. O inā na ia luʻia ai le auala e pule ai le Atua. O lenā mea sa lāgā ai le finauga e silisili ona tāua i le pule silisili ese aoao a le Atua, o lona uiga, o lana aiā e pule ai. Na lāgā le fesili: O lē fea e sili atu ona lelei mo tagata, o le auala e pule ai Ieova, po o pulega e tutoʻatasi ese mai iā te ia? Sa ono mafai e Ieova ona faaoo le oti i  lenā lava taimi iā Atamu ma Eva, peitaʻi ana faia faapena, semanū e lē foʻia ai i se tulaga faamalieina le finauga i le pule silisili ese. Ae o le faatagaina o se taimi umi e atiina aʻe ai le sosaiete faaletagata, ua mafai ai e le Atua ona faaali tonu mai lava iʻuga o le tulaga tutoʻatasi ese mai iā te ia ma ana tulafono.

3. O le ā le finauga lona lua na lāgā e Satani?

³ E leʻi muta ai i le mea na tupu i Etena, le osofaʻia e Satani o le aiā a Ieova e pule ai. Sa ia fesiligia foʻi le faamaoni o isi iā Ieova. Na avea lenā ma finauga lona lua, e fesootaʻi vavalalata atu i le finauga autū. Na oo lava lana luʻi i lona faaaofia ai o le fanau a Atamu ma Eva, faapea atalii agaga uma o le Atua, e oo lava i le Alo pele ulumatua a Ieova. Mo se faataʻitaʻiga, i aso o Iopu, na faapea mai Satani, o i latou o loo auauna iā Ieova, e lē o faia ona o se alofa i le Atua ma lana auala o loo pule ai, ae ona o ni māfuaaga manatu faapito. Sa ia finau mai, pe a oo ina fetaiaʻi i latou ma ni puapuaga, o le a latou lolo atu loa i o latou faanaunauga manatu faapito.—Iopu 2:1-6; Faaaliga 12:10.

O Mea ua Faamaonia e le Talafaasolopito

4, 5. O le ā ua faamaonia mai e talafaasolopito e tusa ai o le faatonuina e le tagata o ona lava ala?

⁴ O le manatu lenei e tāua tele i le finauga o le pule silisili ese: Sa leʻi foafoaina e le Atua tagata ina ia ola tutoʻatasi ese mai i lana pulega ma taulau manuia ai. Sa ia faia i latou ina ia faalagolago atu i ana tulafono amiotonu mo so latou manuia. Na taʻutino mai e le perofeta o Ieremia: “Ieova e, ua ou iloa e le o i le tagata lona ala, e le o i le tagata e savali ona faatonuina le mea e ui ai o ia. Ieova e, ia e aoai mai ia te au.” (Ieremia 10:23, 24) O lea ua augani mai ai le Afioga a le Atua: “Ia e faatuatua ia Ieova ma lou loto atoa; a e aua le faalagolago i lou lava atamai.”  (Faataoto 3:5) E pei lava ona faia e le Atua le tagata ina ia gauaʻi atu i ana tulafono faitino ma ola ai pea, ua faapena foʻi ona ia faia tulafono i amioga tatau, ma pe a usitaia na tulafono, o le a maua ai se sosaiete o tagata e autasi.

⁵ E manino lava na silafia e le Atua, e lē taitai ona taulau manuia le aiga faaletagata i le puleaina o i latou lava, pe a aunoa ma lana pule. I se taumafaiga lē manuia e tutoʻatasi ese mai le pule a le Atua, ua faavae ai e tagata faatulagaga eseese faapolotiki, tau tamaoaiga, ma faalelotu. O nei faiga eseese ua māfua ai ona fetauaʻi pea tagata, ma iʻu ai i faiga sauā, o taua, ma le oti. ‘Ua pule le tasi tagata i le tasi, ma ua leaga ai o ia lava.’ (Failauga 8:9) O le mea tonu lenā o loo tupu i le gasologa mai o talafaasolopito o tagata. E pei ona valoia mai i le Afioga a le Atua, o tagata amio leaga ma ē taupelopelo ua faaauau ona “alualu pea lava lo latou leaga.” (2 Timoteo 3:13) Ma i le lona 20 o senituri, lea na ausia ai e tagata ni tomai maoaʻe i faiga faasaienisi ma mea ua gaosia, ae na latou iloa ai foʻi mala e sili ona mataʻutia sa leʻi tutupu muamua. Ua matuā faamaonia ai lava upu o le Ieremia 10:23—sa leʻi foafoaina tagata ina ia faatonuina e i latou lava o latou ala.

6. O le ā le umi o totoe ona foʻia loa lea e le Atua le tulaga tutoʻatasi ese o tagata mai iā te ia?

⁶ O āuga mataʻutia faaumiumi o le tulaga tutoʻatasi ese mai le Atua, ua matuā faataʻitaʻia mai ai e faavavau le manatu, e lē taitai ona taulau manuia ni pulega e faia e tagata. O le pulega a le Atua ua na o le pau lea o le auala e maua ai le fiafiaga, le autasi, le soifua mālōlōina, ma le ola. Ma ua faaalia e le Afioga a le Atua, ua toeitiiti ona muta loa lea o le faapalepale mai o Ieova i pulega tutoʻatasi a tagata. (Mataio 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5) Ua toe o se aga, ona ia faalaa mai lea i mataupufai a tagata, ina  ia faamautūina lana pulega i luga o le lalolagi. Fai mai le valoaga a le Tusi Paia: “O ona po o ia tupu [pulega faaletagata o loo iai nei] e faatuina ai e le Atua o le lagi o le malo [i le lagi] e le faaumatia e faavavau; o lea malo foi, e le tuuina atu ia i se tasi nuu [e lē toe pulea le lalolagi e tagata], na te tuʻimomomoina ma faaumatia ia malo uma lava [o loo iai i le taimi nei], a o ia e tumau lava e faavavau.”—Tanielu 2:44.

Faasaoolaina Atu i le Lalolagi Fou a le Atua

7. Pe a faaiʻuina e le pulega a le Atua pulega a tagata, o ai o le a faasaoina?

⁷ Pe a faaiʻuina e le pulega a le Atua le pulega a tagata, o ai o le a faasaoina? Ua tali le Tusi Paia: “O e amio saʻo [i latou e sapasapaia le aiā a le Atua e pule ai], latou te mau i le nuu; ma e ua sao a latou amio, e faatotoeina ai i latou; a e vavaeeseina o e amio leaga [i latou e lē sapasapaia le aiā a le Atua e pule ai] ai le laueleele.” (Faataoto 2:21, 22) Sa faapena foʻi ona taʻua e le faisalamo: “E toe itiiti, ona leai lea o le tagata amio leaga . . . E fai lava le nuu mo tagata amiotonu, e nonofo ai pea i latou.”—Salamo 37:10, 29.

8. O le a faapefea ona faaeaeaina atoatoa e le Atua lana pule silisili ese?

⁸ Pe a māeʻa le faaumatiaga o le faiga o mea a Satani, o le a faaoo mai loa e le Atua lana lalolagi fou. O le a tafiesea atoatoa ai le mataʻutia o faiga sauā, o taua, le mativa, o mafatiaga, o maʻi, ma le oti ua faapologaina ai tagata mo le faitau afe o tausaga. Ua matagofie ona faamatalaina e le Tusi Paia faamanuiaga o loo faatalitalia maia le fanau a tagata usiusitai: “E sōloiesea foi e le Atua loimata uma i o latou mata; e leai foi se toe oti, po o se faanoanoa, po o se aue, e leai foi se toe puapuaga; auā ua mavae atu mea muamua.” (Faaaliga 21:3, 4) E ala i le pulega a lona Malo faalelagi lea e taʻitaʻia e Keriso, o  le a faaeaeaina (taʻutonuina, pe faamaonia) atoatoa ai e le Atua Lana aiā e avea ai ma o tatou Pule Silisili Ese, o lona uiga, o lo tatou Tupu.—Roma 16:20; 2 Peteru 3:10-13; Faaaliga 20:1-6.

Le Auala na Latou Tali Atu ai i le Finauga

9. (a) Ua faapefea e i latou o loo faamaoni atu pea iā Ieova ona manatu i lana afioga? (e) Na faapefea ona faaalia e Noa lona faamaoni, ma e mafai faapefea ona aogā iā i tatou lana faaaʻoaʻoga?

⁹ I le gasologa mai o talafaasolopito, sa iai tane ma fafine faatuatua, na faaalia lo latou faamaoni iā Ieova o le Pule Silisili Ese. Na latou iloa e faalagolago o latou ola i le faalogo ma usiusitai atu iā te ia. O se tasi o na tagata, o Noa. O lea na fetalai atu ai le Atua iā Noa: “Ua oo mai i oʻu luma le iuga o tagata uma . . . Ia e faia se vaa.” Ma na gauaʻi atu Noa i le taʻiala a Ieova. E ui lava i lapataʻiga na avatu, ae sa faaauau pea ona ola isi tagata i na aso e pei lava e leai se mea ese o le a tupu. Peitaʻi sa fauina e Noa se vaa e sili ona telē, ma sa tōʻaga e talaʻi atu i isi e uiga i ala amiotonu o Ieova. O loo faapea mai atili le tala: “Na faia foi e Noa e faapei ona poloai atu ai le Atua ia te ia i mea uma, sa faapea lava ona fai e ia.”—Kenese 6:13-22; Eperu 11:7; 2 Peteru 2:5.

10. (a) Na faapefea ona sapasapaia e Aperaamo ma Sara le pule silisili ese a Ieova? (e) I le ā le itu e mafai ona aogā ai iā i tatou faaaʻoaʻoga a Aperaamo ma Sara?

¹⁰ Sa faataatia foʻi e Aperaamo ma Sara se faaaʻoaʻoga lelei i le sapasapaia o le pule silisili ese a Ieova, i le faia o so o se mea na ia poloaʻia ai i laʻua. Sa nonofo i laʻua i Uro i Kaletaia, o se aai e tamaoaiga tele. Peitaʻi ina ua fetalai Ieova iā Aperaamo e alu atu i se isi nuu, se nuu sa leʻi masani ai o ia, “ona alu ai lea o [Aperaamo] e faapei ona fetalai mai o Ieova ia te ia.” E mautinoa sa ola Sara i se olaga mautū ma le sologa lelei—i se fale, ma ni uō, faatasi  ma tauaiga. Peitaʻi, sa ia gauaʻi atu iā Ieova ma lana tane, ma alu atu ai i le nuu o Kanana, e ui lava sa ia leʻi iloa po o ā tulaga o le a ia fetaiaʻi ai i inā.—Kenese 11:31–12:4; Galuega 7:2-4.

11. (a) O ā tulaga na fesagaʻia e Mose, na ia sapasapaia ai le pule silisili ese a Ieova? (e) E ono aogā faapefea iā i tatou le faaaʻoaʻoga a Mose?

¹¹ O Mose le isi tagata na sapasapaia le pule silisili ese a Ieova. Ma na ia faia lenei mea a o fesagaʻi ma tulaga e sili ona faigatā—a o ia faafetauia Farao o Aikupito. E lē faapea sa soona mautinoa naʻuā Mose iā te ia lava. O le mea moni, sa ia lē mautinoa po ua lava sona tomai e tautala lelei atu ai. Peitaʻi sa usitai pea o ia iā Ieova. Ona o le lagolagosua a Ieova ma le fesoasoani mai a lona uso o Arona, na faaauau ai pea ona momoli atu e Mose le afioga a Ieova i le tupu faaulumalō o Farao. E oo lava foʻi i nisi o le fanauga a Isaraelu sa latou matuā faitio lava iā Mose. Peitaʻi, sa fai ma le faamaoni e Mose mea uma na poloaʻia ai o ia e Ieova, ma o ia na faaauala ai le laveaʻiina o Isaraelu mai Aikupito.—Esoto 7:6; 12:50, 51; Eperu 11:24-27.

12. (a) O le ā e faaalia ai e iai nisi mea e aofia i le faamaoni iā Ieova, i lo le na ona faia o mea ua faapatino mai e le Atua ua uma ona tusia? (e) E mafai faapefea e le malamalamaga i lenei faamaoni, ona fesoasoani iā i tatou e faatatauina ai le 1 Ioane 2:15?

¹² Sa leʻi manatu i latou na faamaoni iā Ieova e faapea, e na o le pau lava le itu e manaʻomia, o le usiusitai atu i mea na finagalo le Atua e tusiaina. Ina ua taumafai le avā a Potifara e faatosina atu Iosefa ina ia la faia le mulilua, sa leʻi iai i lenā taimi se poloaʻiga mai le Atua sa tusia e faasā ai le mulilua. Peitaʻi, na iloa e Iosefa le faaipoipoga lea na faavaeina e Ieova i Etena. Sa ia iloa o le faia o ni feusuaʻiga ma le avā a le isi tamāloa, o le a lē fiafia ai le finagalo o le Atua. Sa leʻi manaʻo Iosefa e na  te tofotofoina, po o le ā le tele o le a faataga ai o ia e le Atua e amioaʻi e pei o tagata Aikupito. Sa ia sapasapaia ala o Ieova e ala i le mafaufau loloto i feutagaʻiga a le Atua ma tagata, ona ia faatatauina loa lea ma le faamaoni mea sa ia iloa, o le finagalo lea o le Atua.—Kenese 39:7-12; Salamo 77:11, 12.

13. Na faapefea ona faamaonia le pepelo o le Tiapolo e tusa ai o le tulaga o (a) Iopu? (e) talavou Eperu e toʻatolu?

¹³ O i latou ua iloa lelei Ieova, e lē mafai ona latou toe liliu ese mai iā te ia, e tusa pe fesagaʻi ma ni tofotofoga matuitui. Fai mai le tuuaʻiga a Satani, afai e lē toe maua e Iopu ana mea totino e tele pe lē toe lelei lona soifua mālōlōina, e oo lava la iā te ia—o lē sa fetalai faaviivii i ai Ieova—o le a tuumuli ese mai le Atua. Peitaʻi na faamaonia e Iopu le pepelo o le Tiapolo, e ui lava sa leʻi iloa e Iopu le māfuaaga ua saputu atu ai mala iā te ia. (Iopu 2:9, 10) I ni senituri mulimuli ane, a o taumafai pea Satani e faamaonia atu lana mau, sa ia faaoso ai se tupu sauā o Papelonia e na te faamataʻuina i le oti ni talavou Eperu se toʻatolu, e ala i le lafoina i se ogaumu aasa pe a lē ifo e tapuaʻi atu i se tupua na faatūina e le tupu. Sa faigatā le filifiliga na faia e nei talavou, pe usiusitai i le poloaʻiga a le tupu, pe usiusitai atu i le tulafono a Ieova lea na faasā ai le ifo i tupua. Peitaʻi na latou maumauaʻi e faailoa atu lo latou auauna iā Ieova, ma o ia o lo latou Pule e Silisili Ese. Sa sili atu ona tāua iā i latou lo latou faamaoni i le Atua, na i lo o o latou ola!—Tanielu 3:14-18.

14. E mafai faapefea e i tatou o tagata lē lelei atoatoa ona faamaonia atu, e moni lava lo tatou alolofa iā Ieova?

¹⁴ Po o na ea faaaʻoaʻoga o le a tatou faia ai se faaiʻuga e faapea, ina ia faamaoni iā Ieova, e tatau i se tagata ona lelei atoatoa, pe faapea foʻi, o le tagata ua faia se mea sesē, ua matuā lē toe iai lava sona aogā? E leai! Ua taʻu  mai e le Tusi Paia iā i tatou, sa iai taimi na sesē ai Mose. E ui sa lē fiafia ai le finagalo o Ieova, ae na te leʻi lafoaʻia ai Mose. Sa iai foʻi vaivaiga o aposetolo o Iesu Keriso. I le silafia e Ieova o lo tatou tulaga lē lelei atoatoa ua tuufaasolo mai, e malie ai lona finagalo pe afai e tatou te leʻi faia ma le loto i ai se mea e lē tusa ma lona finagalo. Pe afai ua tatou faia se mea sesē ona o se vaivaiga, e tāua ona tatou matuā salamō, ma ia lē fai ma masani le toe faia o lenā mea sesē. O inā e faaalia ai le moni o lo tatou alofa i mea ua fetalai mai Ieova e lelei, ma ʻinoʻino i mea ua ia faaalia mai e leaga. O lo tatou faatuatua i le aogā faatogisala o le taulaga a Iesu, e mafai ai ona tatou maua se tulaga mamā i luma o le Atua.—Amosa 5:15; Galuega 3:19; Eperu 9:14.

15. (a) E ese mai i tagata uma lava, o ai lē na tausisia le faamaoni lelei atoatoa i le Atua, ma o le ā na faamaonia ai i lenei mea? (e) Ua faapefea ona aogā iā i tatou le mea na faia e Iesu?

¹⁵ E ui i lea, faamata ua matuā lē mafai lava e tagata ona usiusitai atoatoa atu i le pule silisili ese a Ieova? O le tali i lenei fesili sa pei o se “mea lilo paia” mo le tusa ma se 4,000 tausaga. (1 Timoteo 3:16, NW) E ui sa foafoaina Atamu o se tagata lelei atoatoa, ae na te leʻi faataatiaina se faaaʻoaʻoga e lelei atoatoa o le tuutoina i le Atua. O ai la na te mafaia? E mautinoa e lē mafai e se tasi o ana fanau agasala. E na o le pau le tagata na te faia faapea, o Iesu Keriso. (Eperu 4:15) O le mea na faataulauina e Iesu na faamaonia ai, sa ono mafai e Atamu o lē na tele atu ni tulaga lelei sa ia maua, ona tausisia se faamaoni lelei atoatoa pe ana fai sa manaʻo i ai. E leai se mea sesē i le galuega o le foafoaga a le Atua. Ua avea ai la Iesu Keriso ma faaaʻoaʻoga tatou te faataʻitaʻi i ai, i le faaalia e lē gata o le usiusitai i tulafono tauatua, ae o le tuutoina atu totino iā Ieova, le Pule Silisili Ese Aoao.—Teuteronome 32:4, 5.

 O le ā sa Tatou Lava Tali?

16. Aiseā e ao ai ona tatou mataala e lē aunoa i o tatou uiga agaʻi i le pule silisili ese a Ieova?

¹⁶ E tatau iā i tatou taʻitoʻatasi i aso nei ona fesagaʻi ma le finauga i le pule silisili ese aoao. Pe afai ua tatou faailoa atu lo tatou iai i le itu a Ieova, ua fai la i tatou ma taulaʻiga o osofaʻiga a Satani. E na te aumaia omiga mai itulagi eseese ma o le a faaauau ona ia faia faapea seʻia oo i le iʻuga o lenei faiga leaga o mea. E tatau ona tatou nofosauni ma mataala i taimi uma. (1 Peteru 5:8) O a tatou amio e faaalia ai le itu o loo tatou iai i le finauga sili i le pule silisili ese a Ieova, ma le finauga lona lua i le faamaoni atu i le Atua pe a fesagaʻi ma tofotofoga. E matuā lamatia i tatou pe afai tatou te manatu e lē āfaina amioga lē faamaoni, auā ua taatele i le lalolagi. O le tausisia o le faamaoni e manaʻomia ai ona tatou taumafai e faatatauina ala amiotonu a Ieova i mataupu uma o le olaga.

17. O le ā le mea e faatatau i le pogai o le pepelo ma le gaoi e tatau ai ona tatou teena na mea?

¹⁷ Mo se faaaʻoaʻoga, e lē tatau ona tatou faataʻitaʻi iā Satani, o “le tamā o le pepelo.” (Ioane 8:44) E tatau ona tatou tautala i le mea moni i a tatou feutagaʻiga uma. I le faiga o mea a Satani, e masani ona lē tautatala faamaoni ai talavou i o latou mātua. Peitaʻi e ʻalofia e talavou Kerisiano lenei mea, ma latou faamaonia ai le lē moni o le tuuaʻiga a Satani e faapea, o le a lafoaʻi e tagata o le Atua lo latou faamaoni, pe a fetaiaʻi ma tofotofoga. (Iopu 1:9-11; Faataoto 6:16-19) Ona iai foʻi lea o faiga faapisinisi e ono mātaulia ai se tagata ua pei o “le tamā o le pepelo,” ae lē pei o le Atua o le upu moni. E tatou te teena na mea. (Mika 6:11, 12) E lē gata i lea, e leʻi iai lava se taimi ua taʻutonuina ai le gaoi, e tusa po o le mativa o se tagata, pe faapea foʻi o le tagata e ana mea o loo gaoia, o se tagata mauʻoa. (Faataoto 6:30, 31; 1 Peteru 4:15) E tusa lava po o se amioga masani i le mea o loo tatou nonofo  ai, pe itiiti foʻi se mea na gaoia, ae e lē talafeagai lava le gaoi ma tulafono a le Atua.—Luka 16:10; Roma 12:2; Efeso 4:28.

18. (a) I le iʻuga o le Pulega a Keriso i le Afe Tausaga, o le ā le tofotofoga o le a oo mai i tagata uma? (e) O le ā se masaniga ua tatau ona tatou ati aʻe i le taimi nei?

¹⁸ I le taimi o le Pulega a Keriso i le Afe Tausaga, o le a lafo ai Satani ma ana temoni i le tō e lē gata, e lē mafai ona latou toe faaaafiaina le fanau a tagata. Maʻeu se mapusaga o le a iai! Peitaʻi, pe a mavae le afe tausaga, ona toe tatala mai lea o i latou mo sina taimi. O le a aumaia e Satani ma ē o loo mulimuli iā te ia omiga i le fanau a tagata ua lelei atoatoa, o ē o loo tausisia lo latou faamaoni i le Atua. (Faaaliga 20:7-10) Pe afai tatou te maua le faaeaga e ola ai i lenā taimi, o le a faapefea ona tatou tali atu i le finauga o le pule silisili ese aoao? Talu ai o le a lelei atoatoa tagata uma i lenā taimi, e so o se gaoioiga lē faamaoni lava la e faia, o lona uiga e faia ma le loto i ai, ma o le a iʻu i le faaumatiaga e faavavau. Maʻeu la le matuā tāua ona tatou ati aʻe se masaniga i le taimi nei, o le usiusitai atu lea i so o se faatonuga e aumai e Ieova iā i tatou, pe auala mai i lana Afioga, pe auala mai i lana faalapotopotoga! O le faia faapea, e tatou te faaalia ai lo tatou tuutoina moni iā te ia, o le Pule Silisili Ese Aoao.

Talanoaga Autalu

• O le ā le finauga sili lea e tatau ona fesagaʻia e i tatou uma? Na faapefea ona tatou aafia ai?

• O le ā se mea mataʻina e faatatau i auala, na faamaonia ai e tane ma fafine o aso anamua lo latou faamaoni iā Ieova?

• Aiseā e matuā tāua ai ona tatou faamamaluina Ieova i a tatou amio i aso taʻitasi?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]