Isaraelu ma Ona Nuu Tuaoi

NA FETALAI Ieova iā Aperaamo: ‘Ia tuua Uro o i Mesopotamia ae alu atu i se nuu ou te faasino atu iā te oe.’ O lenā nuu sa ainā ma siʻomia e isi nuu.—Ke 12:1-3; 15:17-21.

A o malaga ese tagata o le Atua mai Aikupito, na latou iloa e ono fesagaʻi i latou ma teteega mai o latou fili, e pei o “alii o Moapi.” (Eso 15:14, 15) O sa Amelekā, sa Moapī, sa Amonī, ma sa Amorī, sa nonofo i vaipanoa na ui atu ai Isaraelu agaʻi i le Nuu Folafolaina. (Nu 21:11-13; Te 2:17-33; 23:3, 4) O le a fetaiaʻi foʻi Isaraelu ma isi atunuu sa faasagatau ane, i le nuu na folafolaina e le Atua mo i latou.

Na tulei le Atua o le a “tulia” e Isaraelu “nuu e tele” e fitu e pei o sa Hetī, sa Kirekasē, sa Amorī, sa Kananā, sa Perisē, sa Hivī, ma sa Iepusē, ona ua tatau i ai le faaumatiaga. Sa matuā leaga a latou amio ma faiga piopio faatapuaʻiga. Na aofia i o latou atua ia Paala (sa lauiloa i ona faatusa o totoga sā o le tane), Moloka (sa osi i ai taulaga i tamaiti), ma le atua fafine o le fanautama o Asaira (Aseta).—Te 7:1-4; 12:31; Eso 23:23; Le 18:21-25; 20:2-5; Faama 2:11-14; Sala 106:37, 38.

O nisi taimi e taʻua ai le laufanua atoa lea na tuuina atu e le Atua iā Isaraelu, o “Kanana,” e mai le itu i mātū o Saitonu e oo i “le ālia o Aikupito.” (Nu 13:2, 21; 34:2-12; Ke 10:19) O isi taimi e taʻua ai e le Tusi Paia igoa o le tele o nuu, aai o setete, po o tagata i lenā nuu. O nisi e eseese tulaga e iai, e pei o tagata Filisitia i gatai o le Metitirani, ma sa Iepusē i mauga e lata ane i Ierusalema. (Nu 13:29; Io 13:3) Na suia foʻi tulaga po o vaipanoa ua iai isi mai lea taimi i lea taimi.—Ke 34:1, 2; 49:30; Ioa 1:4; 11:3; Faama 1:16, 23-26.

I le taimi o le malaga ese o Isaraelu mai Aikupito, sa sili ona malosi le ituaiga o sa Amorī. * (Te 1:19-21; Io 24:15) Sa latou faoa laueleele o Moapi e oo i le ālia o Anona, e ui sa taʻua pea laueleele i tala mai o Ieriko o “le eleele laugatasi o Moapi.” Na pulea foʻi e tupu o sa Amonī Vasana ma Kiliata.—Nu 21:21-23, 33-35; 22:1; 33:46-51.

E ui sa maua e Isaraelu le fesoasoani mai le Atua, ae e latou te leʻi tafiesea uma nuu taʻusalaina ia na maileia i latou mo se vaitaimi. (Nu 33:55; Iosua 23:13; Faama 2:3; 3:5, 6; 2Tu 21:11) O le mea moni, sa faasesēina Isaraelu e ui lava i le lapataʻiga: “Aua tou te mulimuli atu i atua ese, o atua o nuu e vagavagaia outou.”—Te 6:14; 13:7.

[Faaopoopoga i lalo]

 [Faafanua i le itulau 11]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

O Nuu sa Tatau Ona Tafiesea Mai le Nuu Folafolaina

FILISITIA (O8)

I8 Asekelona

I9 Kasa

O8 Asetota

O8 Kata

O9 Kira

KANANA (O8)

E10 SA AMALEKĀ

I12 Hasaratara (Atara?)

I12 Katesa (Katesapanea)

O8 Lakisa

O9 Peresepa

O10 SA AMORĪ

O11 ITU I TOGA

U4 Toro

U5 Mekito

U5 Tanaka

U6 Afeka

U6 SA HIVĪ

U7 SA IEPUSĒ

U8 Petesemesa

U8 Heperona (Kiriata-arapa)

U9 SA HETĪ

U9 Tiperi

U10 Arata (Le sa Kananā)

U10 SA KENĪ

U11 Akarava

F4 SA KIREKASĒ

F6 Sekema

F7 SA PERISĒ

F7 Kilikala

F7 Ieriko

F8 Ierusalema

G2 SA HIVĪ

G2 Tanu (Laisa)

G3 Hasora

FOINIE (F2)

U2 Turo

F1 Saitonu

ETOMA (F12)

F11 SEIRA

G11 Posara

SA AMORĪ (SEKONO) (G8)

G6 KILIATA

G7 Setima

G7 Hesepona

G9 Aroeru

SURIA (L1)

G1 Paalakato

G2 SA HIVĪ

M1 Tamaseko

MOAPI (L10)

SA AMORĪ (OKO) (M5)

G6 KILIATA

L3 VASANA

L4 Aserota

L4 Eterei

AMONI (I7)

L7 Rapa

[Toafa]

L12 TOAFA O ARAPI

[Mauga]

U4 Mauga o Karamelu

U11 Mauga o Horo

G1 Mauga o Heremoni

G8 Mauga o Nepo

[Vai]

I6 Sami Metitirani (Sami Tele)

F9 Sami Oona

G4 Sami o Kalilaia

[Vaitafe ma ālia]

E11 Ālia o Aikupito

F6 Vaitafe o Ioritana

G6 Ālia o Iapoka

G9 Ālia o Arinona

G11 Ālia o Sareta

[Ata i le itulau 10]

Taumatau: Sa pulea e le tupu sa Amorī o Oko ia Vasana, na lauiloa i ana povi ma mamoe

Lalo: O Moapi, le vaai atu i tala atu o le Sami Oona i le vao o Iuta

[Ata i le itulau 11]

Na faatonuina Isaraelu e Ieova ina ia tuliesea nuu sa tapuaʻi atu i atua e pei o Paala, Moloka, ma le atua fafine o le fanautama o Asaira (o loo faaalia iinei)