1, 2. (a) O le ā e moomoo i ai se ulugalii faatoʻā faaipoipo? (e) O ā fesili o le a tatou talanoaina i lenei mataupu?

 SEʻI faaāta le fiafia o se tama ma se teine faaipoipo i le aso o le la faaipoipoga. Ua la tulimataʻi ma le fiafia lo la olaga i le lumanaʻi, ma e tele mea ua la faamoemoe ma moemiti i ai. Ua la moomoo talosia o le a tumau ma fiafia le la faaipoipoga.

² Peitaʻi, e tele faaipoipoga na lelei le amataga ae e lē o tumau ai i lenā tulaga. Ina ia tumau ma fiafia se faaipoipoga, e manaʻomia e le ulugalii taʻiala mai i le Atua. O lea, seʻi o tatou iloilo tali a le Tusi Paia i fesili nei: O ā nisi o aogā o le faaipoipoga? Pe afai e te faaipoipo, e faapefea ona e filifili lelei sau paaga? E faapefea ona avea oe o se tane po o se avā lelei? O le ā e fesoasoani ina ia tumau ai se faaipoipoga?​—Faitau le Faataoto 3:5, 6.

3. Pe e te manatu e tatau ona faaipoipo se tasi ina ia maua ai le fiafia? Faamatala.

³ E manatu nisi e lē mafai ona maua e se tasi le fiafia seʻi vaganā lava ua faaipoipo. Peitaʻi, e lē moni lenei manatu. Na fetalai Iesu o le nofofua o se meaalofa.  (Mataio 19:11, 12) Na taʻua foʻi e le aposetolo o Paulo e iai aogā o le nofofua. (1 Korinito 7:32-38) O oe lava la e faia le filifiliga pe e te faaipoipo. E lē tatau ona avea au uō, lou aiga, po o le aganuu, ma pogai e faamalosia ai oe ina ia faaipoipo.

4. O ā nisi o aogā o se faaipoipoga lelei?

⁴ Ua taʻua i le Tusi Paia o le faaipoipoga o se meaalofa mai i le Atua, ma e iai ona aogā. Na fetalai Ieova e faatatau i le uluaʻi tamāloa o Atamu: “E lē lelei mo le tagata ona ola na o ia. Ou te faia se fesoasoani mo ia, o sē e talafeagai lelei mo ia.” (Kenese 2:18) Na faia e Ieova Eva ina ia avea ma avā a Atamu, ma o i laʻua o le uluaʻi aiga. Pe afai e iai se fanau a se ulugalii, e tatau ona iai se siʻomaga mautū o le la faaipoipoga e tausia aʻe ai le la fanau. Peitaʻi, o le faia o se fanau e lē na o le pau lenā o le fuafuaga o le faaipoipoga.​—Salamo 127:3; Efeso 6:1-4.

5, 6. E mafai faapefea ona avea se faaipoipoga e pei o se “maea sautuatolu”?

⁵ Na tusi le tupu o Solomona: “E sili ona lelei o le toʻalua nai lo o le toʻatasi, auā ua iā te i laʻua le taui lelei o la laʻua galuega mamafa. Auā afai e paʻū le tasi, e toe faatūina o ia e lē la te toʻalua. Ae faapefea la pe afai e paʻū le tasi ae e leai se isi e toe faatūina o ia? . . . O le maea sautuatolu e lē vave motusia.”​—Failauga 4:9-12.

⁶ O se faaipoipoga lelei o se faauōga māfana i le va o ni tagata se toʻalua e fesoasoani, faamāfanafana, ma puipui e le tasi le isi. E mafai ona malosi se faaipoipoga pe a iai le alofa, ae o le a atili ona malosi pe afai e tapuaʻi le tane ma le avā iā Ieova. O le iʻuga, o le a pei  le la faaipoipoga o se “maea sautuatolu,” o se maea ua fili faatasi ni maea se tolu. O lenā ituaiga maea e sili atu ona malosi nai lo o se maea sautualua. O le a malosi se faaipoipoga pe a aofia ai Ieova.

7, 8. O ā fautuaga na taʻua e Paulo e faatatau i le faaipoipoga?

⁷ Pe a uma ona faaipoipo se ulugalii, e mafai ona la olioli i le faamalieina o o la manaʻoga masani tau feusuaʻiga. (Faataoto 5:18) Peitaʻi, pe afai e faaipoipo se tasi e tau ina ia faamalie ai nei manaʻoga, atonu la e na te lē filifilia ma le atamai sana paaga. O le pogai lenā ua faapea mai ai le Tusi Paia, e tatau ona faaipoipo se tasi pe afai ua teʻa le “malaulau o lona talavou,” po o le taimi e malolosi ai ona faalogona tau feusuaʻiga. (1 Korinito 7:36) E sili ona lelei le faatali seʻi faaipoipo pe afai ua mafai ona pulea na faalogona. O le a mafai ai ona mafaufau lelei se tasi ma faia se filifiliga e sili ona lelei.​—1 Korinito 7:9; Iakopo 1:15.

⁸ Pe afai o e mafaufau e faaipoipo, e lelei ona taumafai e malamalama i le tulaga moni o mea, ma ia iloa e iai faafitauli i so o se faaipoipoga. Na taʻua e Paulo o ē e faaipoipo “e oo puapuaga i o latou tino.” (1 Korinito 7:28) E oo lava i se faaipoipoga e sili ona lelei, e iai taimi e tulaʻi mai ai faafitauli. O lea, pe afai e te filifili e faaipoipo, ia faamautinoa e te filifili ma le atamai lau paaga.

9, 10. O le ā e tupu pe a tatou faaipoipo i se tasi e lē tapuaʻi iā Ieova?

⁹ Ia manatua le mataupu silisili tāua lenei i le Tusi Paia pe a filifilia sau paaga: “Aua neʻi amo faalēgatasi ma ē e lē talitonu.” (2 Korinito 6:14) O lenei talafaatusa  e faavae mai i se faiga sa faaaogā i faatoʻaga. Pe afai e matuā eseese le lapopoʻa ma le malolosi o ni manu se lua, e lē mafai ona nonoa faatasi e se faifaatoʻaga nei manu e galulue i le fanua. E lē o se gaoioiga alofa le faia faapea i nei manu ona o le a matuā tigāina ai. I se tulaga talitutusa, pe a faaipoipo se tasi e tapuaʻi ma se isi e lē tapuaʻi iā Ieova, e ono iʻu ai i le tele o faafitauli. O lea, ua aumaia ai i le Tusi Paia le fautuaga atamai ia faaipoipo “tau lava o lē ua i le Alii.”​—1 Korinito 7:39.

¹⁰ E iai taimi e manatu ai nisi Kerisiano e sili pe a faaipoipo i se tasi e lē tapuaʻi iā Ieova nai lo o le nofo toʻatasi. Ae pe afai e tatou te lē amanaʻia fautuaga a le Tusi Paia, e masani ona iʻu ai i tigā ma le faanoanoa. I le avea ai ma tagata tapuaʻi o Ieova, o le mea e sili ona tāua i o tatou olaga o le tapuaʻi atu lea iā te ia. O ā ni ou faalogona pe afai e te lua lē faia faatasi ma lau paaga lenā vala e sili ona tāua o lou olaga? Ua filifili le toʻatele e nonofofua nai lo o le faaipoipo atu i se tasi e lē alofa ma auauna iā Ieova.​—Faitau le Salamo 32:8.

11. E mafai faapefea ona e filifili lelei sau paaga faaipoipo?

¹¹ E lē uiga ai e faapea o so o se tasi lava e auauna iā Ieova e mafai ona avea ma se tane po o se avā lelei mo oe. Pe afai o loo e mafaufau e faaipoipo, ia saʻili se tasi e te fiafia moni lava i ai ma mafai ona lua faifaimea faatasi. Ia faatali seʻi e maua se tasi e tutusa mea e te lua mananaʻo e fai, ma o sē e faamuamua le auaunaga i le Atua. Ia faaalu se taimi e faitau ma manatunatu loloto ai i fautuaga aogā mo faaipoipoga, ia o loo maua i lomiga mai i le pologa faamaoni.​—Faitau le Salamo 119:105.

12. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i faaipoipoga na filifili e mātua paaga faaipoipo i taimi o le Tusi Paia?

 ¹² O nisi o aganuu e filifili e mātua paaga faaipoipo a latou fanau. E manatu le toʻatele e iloa lelei e mātua ē e sili ona fetaui mo a latou fanau. Sa taatele foʻi lenei aganuu i taimi o le Tusi Paia. O lea, pe afai e mulimuli lou aiga i lenā aganuu, e mafai ona fesoasoani le Tusi Paia i mātua ina ia iloa po o ā uiga e ao ona tilotilo i ai. O se faaaʻoaʻoga, ina ua filifilia e Aperaamo se avā mo lona atalii o Isaako, e lē o tupe po o le tulaga taualoa sa ia faatāuaina, ae o le alofa o le teine iā Ieova.​—Kenese 24:3, 67; tagaʻi i le Faaopoopoga 25.

13-15. (a) E faapefea ona sauniuni se tama e avea ma se tane lelei? (e) E faapefea ona sauniuni se tamaʻitaʻi e avea ma se avā lelei?

¹³ Pe afai ua e mafaufau e faaipoipo, ia faamautinoa ua e sauni. Atonu e te mafaufau ua e sauni, ae seʻi o tatou iloilo le uiga moni lava o le sauniuni mo le faaipoipoga. E ono faateʻia oe i le tali.

¹⁴ Ua taʻua i le Tusi Paia e eseese matafaioi a tane ma avā i le aiga. O lea, e eseese sauniuniga e faia e se tama ma se teine o loo fuafua e faaipoipo. Pe a mafaufau se tama e faaipoipo, e ao ona ia fesili ifo po ua nofosauni e avea ma ulu o se aiga. E finagalo Ieova i le tane ia tausia lana avā ma le fanau i le itu faaletino ma tau faalogona. Ae sili ona tāua, e ao i se tane ona taʻimua i lona aiga i le tapuaʻiga i le Atua. O se tane e na te lē tausia lona aiga, ua faamatala i le Tusi Paia “e sili lona leaga i lo le tagata e lē faatuatua.” (1 Timoteo 5:8) O lea pe afai o oe o se tane o loo mafaufau e faaipoipo, ia mafaufau i le auala e faatatau ai le mataupu silisili lenei: “Ia sauniuni lau galuega i fafo, ma ia tapena mea mo le galuega i le fanua. Mulimuli ane, ia e atiaʻe lou aiga o loo i le fale.” I nisi faaupuga, a o e leʻi faaipoipo, ia faamautinoa e mafai ona avea oe ma ituaiga tane o loo finagalo i ai Ieova.​—Faataoto 24:27.

¹⁵ E ao i se tamaʻitaʻi o loo mafaufau e faaipoipo ona fesili ifo, po ua nofosauni mo tiute tauave o le avea ma avā ma atonu o se tinā. O loo taʻua i le Tusi Paia le tele o auala lelei e mafai ona tausia ai e se avā lelei lana tane ma le fanau. (Faataoto 31:10-31) E toʻatele tane ma fafine i aso nei e mafaufau lava na o mea  e fai mai e a latou paaga mo i latou. Peitaʻi, e finagalo Ieova ia tatou mafaufau i mea e mafai ona tatou faia mo a tatou paaga.

16, 17. Pe afai o e mafaufau e faaipoipo, o ā mea e tatau ona e manatunatu loloto i ai?

¹⁶ A o e leʻi faaipoipo, ia manatunatu loloto i fetalaiga a Ieova e faatatau i tane ma avā. O le avea ma ulu o le aiga, e lē uiga ai e faapea e mafai ona sauā se tane i le itu faaletino po o le itu tau faalogona. O sē e avea ma ulu lelei i lona aiga, e faaaʻoaʻo iā Iesu o lē na alofa ma agalelei i taimi uma i ē na ia tausia. (Efeso 5:23) E ao ona mafaufau se fafine po o le ā e uiga i ai le lagolagoina o faaiʻuga a lana tane ma felagolagomaʻi ma ia. (Roma 7:2) E ao ona fesili ifo po o le a ia gauaʻi atu ma le fiafia i se tane e lē lelei atoatoa. Pe afai e manatu e lē mafai ona ia faia, atonu la e sili pe a filifili o ia e nofofua mo le taimi nei.

¹⁷ E ao i tane ma avā ona manatu mamafa i le fiafia o a latou paaga nai lo o i latou lava. (Faitau le Filipi 2:4.) Na tusi Paulo e faapea: “Ia taʻitasi outou ma alofa i lana lava avā e pei ona ia alofa iā te ia lava; a o le avā, ia matuā faaaloalo o ia i lana tane.” (Efeso 5:21-33) E manaʻomia uma e tane ma avā ona lagona o loo alofagia ma faaaloalogia i latou. Ae ina ia taulau manuia se faaipoipoga, e matuā manaʻomia ona iloa e se tane o loo faaaloalo lana avā iā te ia, ma e ao ona iloa e se fafine e alofa lana tane iā te ia.

18. Aiseā e manaʻomia ai ona faaeteete se alii ma se tamaʻitaʻi a o uō?

¹⁸ E tatau ona avea le taimi e uō ai se alii ma se tamaʻitaʻi o se taimi fiafia, a o la taumafai e iloa lelei e  le tasi le isi. O se taimi foʻi e manaʻomia ai ona la malamalama i le tulaga moni o mea ma ia faamaoni, ina ia mafai ona la filifili po o la mananaʻo moni lava e mafuta faatasi. I le taimi a o uō, ia iloa e se alii ma se tamaʻitaʻi le auala e la te fesootaʻi ai ma taumafai le tasi e iloa le mea moni o loo i le loto o le isi. A o māfana le la faiā, o se tulaga masani le tosina atu o le tasi i le isi i le itu faaletino. Peitaʻi, e ao ona la pulea le auala e faaali ai nei faalogona a o leʻi faaipoipo, ina ia aua neʻi o la faia se gaoioiga lē mamā. O le alofa moni  o le a fesoasoani iā i laʻua e amio pulea ai, ma la ʻalofia ai le faia o se mea e faaleaga ai la laʻua faiā, faapea la latou faiā ma Ieova.​—1 Tesalonia 4:6.

19, 20. O le ā le vaaiga a Kerisiano i le faaipoipoga?

¹⁹ O le tele o tusi ma ata tifaga e faaiʻu lava i se faaipoipoga telē ma fiafia. Ae o le tulaga moni lava, o le faaipoipoga ua na o se amataga. Na finagalo Ieova i faaipoipoga ia avea o se mafutaga tumau.​—Kenese 2:24.

²⁰ E toʻatele tagata i aso nei e manatu i le faaipoipoga o se faatulagaga e lē tumau. E faigofie ona faaipoipo e faigofie foʻi ona tatala. E manatu nisi pe a tutupu ni faafitauli, o le taimi lenā e tuua ai le paaga ma faamuta le faaipoipoga. Ae ia manatua le talafaatusa a le Tusi Paia e faatatau i se maea malosi ua faia aʻe i ni maea e tolu ua fili faatasi. E lē mafai ona motu se maea faapena e tusa lava po o ā tulaga faigatā. E mafai ona tumau a tatou faaipoipoga pe a saʻili atu iā Ieova mo se fesoasoani. Na fetalai Iesu: “O ē ua faatasia e le Atua, aua neʻi tuueseeseina e se tagata.”​—Mataio 19:6.

21. O le ā o le a fesoasoani i se tane ma se avā ina ia alofa ai le tasi i le isi?

²¹ O i tatou uma lava e iai o tatou uiga lelei ma vaivaiga. E faigofie tele ona uaʻi atu i vaivaiga o isi, aemaise lava vaivaiga o a tatou paaga faaipoipo. O le faia faapea e lē mafai ona tatou maua ai le fiafia. I le isi itu, pe afai e taulaʻi atu i uiga lelei o a tatou paaga, e mafai ona tatou maua ni faaipoipoga fiafia. Pe e mafai ona tatou faia faapea i se paaga e lē lelei atoatoa? Ioe! E  silafia e Ieova e tatou te lē lelei atoatoa, peitaʻi o loo ia taulaʻi atu i o tatou uiga lelei. Seʻi faaāta pe ana faapea e lē faia faapena e Ieova! Ua taʻua i le Salamo 130:3: “Ioa e, ana faapea e te mātaulia mea sesē, Ieova e, o ai sē e mafai ona tū atu i ou luma?” E mafai ona faaaʻoaʻo tane ma avā iā Ieova e ala i le vaai i uiga lelei o a latou paaga, ma vave ona faamagalo atu.​—Faitau le Kolose 3:13.

22, 23. Na faapefea ona faataatia e Aperaamo ma Sara se faaaʻoaʻoga lelei mo ulugalii faaipoipo?

 ²² E mafai ona matuā malosi se faaipoipoga a o faagasolo tausaga. Sa umi ma fiafia le faaipoipoga a Aperaamo ma Sara. Ina ua fetalai Ieova iā Aperaamo ia tuua lo latou aiga i le aai o Uro, o le taimi lenā atonu ua silia i le 60 tausaga o Sara. Seʻi mafaufau i le faigatā iā Sara ona tuua lo latou fale lelei ae nofo i faleʻie. Peitaʻi, sa avea Sara o se uō lelei ma se paaga lelei a lana tane, ma sa matuā faaaloalo o ia i lana tane. O lea sa ia lagolagoina ai faaiʻuga a Aperaamo ma fesoasoani ia faataunuu na faaiʻuga.​—Kenese 18:12; 1 Peteru 3:6.

²³ O le mauaina o se faaipoipoga lelei, e lē faapea ai o taimi uma lava o le a malilie faatasi se tane ma se avā i mea uma. I se tasi taimi ina ua lē faalogo Aperaamo iā Sara, na fetalai Ieova iā Aperaamo: “Ia faalogo iā te ia.” Sa faia faapea e Aperaamo ma iʻu ai i ni iʻuga lelei. (Kenese 21:9-13) Pe a iai ni taimi e te lua lē malilie faatasi ai ma lau paaga i se mea, aua le lotovaivai. E tusa lava pe e te lua lē malilie faatasi, o le mea tāua ia lua feutagaʻi i le alofa ma le faaaloalo.

24. E mafai faapefea ona faamamaluina Ieova i a tatou faaipoipoga?

²⁴ E faitau afe ulugalii faaipoipo fiafia i totonu o le faapotopotoga Kerisiano. Pe a e fia faaipoipo, ia manatua o le filifilia o lau paaga o se tasi na o filifiliga e sili ona tāua o le a e faia. O le a aafia ai lou olaga atoa. O lea ia saʻili atu iā Ieova mo ni taʻiala. O le iʻuga, o le a mafai ona e filifilia ma le atamai sau paaga, sauniuni lelei mo le faaipoipoga, ma taumafai e atiaʻe se faiā malosi ma alofa e faamamaluina ai Ieova.