1, 2. O ā faalogona o Ieova pe a silasila mai o loo tatou tauivi ina ia faamaoni?

 A O SAVALI atu se tamaitiiti i le fale ina ua tuua le aʻoga, sa ia mauaina se atotupe o loo tumu i tupe. O le ā nei o le a ia faia? E mafai ona ave ma ia. Ae nai lo o lea, sa ia toe faafoʻi atu le atotupe i lē e ana. Ina ua faalogo i ai le tinā, sa matuā fiafia o ia i le mea na faia e lana tama.

² O le toʻatele o mātua e fiafia pe a faamaoni a latou fanau. O Ieova lo tatou Tamā i le lagi o le “Atua faamaoni,” ma e fiafia o ia pe a tatou faamaoni. (Salamo 31:5) E tatou te mananaʻo e faafiafiaina o ia ma “ia faia mea uma ma le faamaoni.” (Eperu 13:18) Seʻi o tatou iloiloina vala e fā o le olaga e avea ai o se luʻi le faaalia o le faamaoni. O le a tatou talanoaina foʻi nisi o aogā e maua pe a tatou tumau i le faamaoni.

3-5. (a) E faapefea ona tatou lē faamaoni iā i tatou lava? (e) O le ā e fesoasoani ina ia tatou faamaoni ai iā i tatou lava?

³ Ina ia faamaoni i isi, e tatau ona tatou faamaoni muamua iā i tatou lava. E lē o taimi uma e faigofie ai ona faia faapea. I le uluaʻi senituri, sa faasesēina e uso  i le faapotopotoga i Laotikaia i latou lava i le manatu e faapea na latou faafiafiaina le Atua, a o le mea moni e leai. (Faaaliga 3:17) E mafai foʻi ona tatou faasesēina i tatou lava e faatatau i le ituaiga tagata moni e iai i tatou.

⁴ Na faapea mai le soo o Iakopo: “Afai e manatu se tasi iā te ia lava o sē e toʻaga i le tapuaʻiga ae lē pulea lona laulaufaiva, ua faasesēina e ia lona lava loto, ua lē aogā la lana tapuaʻiga.” (Iakopo 1:26) O le a faasesēina i tatou lava pe a mafaufau e faapea, afai e tatou te faia ni mea lelei, e lē afāina la i le Atua pe a tatou tautatala lē mafaufau pe faatigā, ma faia ni tala pepelo. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia ʻalofia ai le faasesēina o i tatou lava?

⁵ Pe a tatou vaavaai i le faata, e mafai ona iloa atu ai o tatou foliga i fafo. Pe a tatou faitau i le Tusi Paia, e mafai ona iloa ai lo tatou tagata i totonu. E mafai ona fesoasoani le Tusi Paia e iloa ai o tatou lelei ma vaivaiga. E tatou te iloa ai suiga e manaʻomia ona fai i le auala e tatou te mafaufau, gaoioi, ma tautatala ai. (Faitau le Iakopo 1:23-25.) Ae afai e tatou te faapea ifo e leai ni o tatou sesē, e lē mafai la ona tatou faia ni suiga e manaʻomia. E manaʻomia la ona tatou faaaogā le Tusi Paia ina ia iloilo ai ma le faamaoni i tatou lava. (Auega 3:40; Hakai 1:5) E fesoasoani foʻi le tatalo ina ia iloa ai le ituaiga tagata moni lava e iai i tatou. E mafai ona tatou tatalo atu iā Ieova ina ia suʻesuʻe mai i tatou, ma fesoasoani mai ia iloa o tatou sesē ina ia toe faasaʻo ai. (Salamo 139:23, 24) E tatou te manatua “e inosia e Ieova le tagata fai mea piʻopiʻo, ae e mafuta vavalalata atu o ia i ē ua amio saʻo.”​—Faataoto 3:32.

6. Aiseā e tatau ai i le tane ma le avā ona faamaoni le tasi i le isi?

⁶ E tāua tele le faamaoni i le aiga. Pe afai e lē natia e le tane po o le avā i le isi ona faalogona moni, o le a la lagona le malupuipuia ma maufaatuatuaina e le tasi le isi. E tele auala e mafai ona lē faamaoni ai se tasi i le faaipoipoga. O se faaaʻoaʻoga, e mafai ona aafia se tagata faaipoipo i le faatafai, matamata i ata ma faamatalaga matagā taufeusuaʻiga, pe uō faalilolilo foʻi ma se isi tagata. Ia mātau, na faapea mai le faisalamo: “Ou te leʻi nofo faatasi ma tagata pepelo; ou te leʻi alu faatasi ma tagata taufaaʻoleʻole.” (Salamo 26:4) O le mafaufau i faiga lē mamā, e mafai ona e lē  faamaoni ai i lau paaga ma iʻu ai ina faaleagaina la oulua faaipoipoga.

7, 8. E faapefea ona e faaaogā le Tusi Paia ina ia aʻoaʻo ai le fanau i le tāua o le faamaoni?

⁷ E manaʻomia foʻi ona aʻoaʻoina le fanau i le tāua o le faamaoni. E mafai ona faaaogā e mātua le Tusi Paia e aʻoaʻo ai le fanau i lenei vala. O loo iai faaaʻoaʻoga leaga a tagata lē faamaoni, e pei o Akana o lē na gaoi; Kiasi, o lē na pepelo ina ia maua ai ni ana tupe; ma Iuta, o lē na gaoia tupe ma mulimuli ane faalataina Iesu i tupe siliva e 30.​—Iosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Tupu 5:14-16, 20-27; Mataio 26:14, 15; Ioane 12:6.

⁸ O loo iai foʻi i le Tusi Paia le tele o faaaʻoaʻoga lelei e faatatau i tagata na faamaoni, e pei o Iakopo o lē na uunaʻia ona atalii ia toe faafoʻi tupe na latou mauaina; Iefata ma lona afafine, o ē na faataunuu se tautoga i le Atua; ma Iesu, o lē na faamaoni e oo lava i tulaga faigatā. (Kenese 43:12; Faamasino 11:30-40; Ioane 18:3-11) E mafai ona fesoasoani nei faaaʻoaʻoga i fanau ina ia malamalama ai i le tāua o le faamaoni.

9. O le a faapefea ona fesoasoani i le fanau le faamaoni o mātua?

⁹ E mafai ona aʻoaʻo e mātua se lesona mai i le mataupu silisili tāua lenei mai i le Tusi Paia: “O lenei foʻi, o oe lē e aʻoaʻo atu i le tasi tagata, e te lē aʻoaʻo ea oe iā te oe? O oe o lē e talaʻi atu ʻAua le gaoi,’ pe e te gaoi ea?” (Roma 2:21) E iloa e fanau taimi e ese ai le tala e fai atu e mātua ae e ese le mea e latou te faia. Pe a tatou fai atu i le fanau ia faamaoni ae e tatou te lē o faamaoni, o le a lē mautonu o latou mafaufau. Pe afai e mātau e fanau e pepelo o latou mātua, e oo lava i mea lāiti, atonu o le mea foʻi lenā o le a latou faia. (Faitau  le Luka 16:10.) Ae afai e iloa e le fanau e faamaoni o latou mātua, atonu o le a fesoasoani ina ia avea ai le fanau ma ni mātua maufaatuatuaina pe a fai foʻi ni a latou fanau.​—Faataoto 22:6; Efeso 6:4.

10. E mafai faapefea ona tatou faamaoni i a tatou talanoaga ma isi Kerisiano?

¹⁰ E manaʻomia foʻi ona tatou faamaoni i o tatou uso ma tuafāfine Kerisiano. E faigofie ona suia talanoaga faasamasamanoa i le faitatala ma iʻu ai i tala taufaaleaga. Pe afai e tatou te toe faamatala atu se tala e aunoa ma le iloaina pe e moni, e tatou te ono faasalalau atu ni tala pepelo. E sili la ona lelei pe a ʻpulea o tatou laugutu.’ (Faataoto 10:19) O le faamaoni e lē faapea ai e tatau ona tatou faamatala atu mea uma e tatou te mafaufau ai, iloaina, pe faalogo ai foʻi. E tusa lava foʻi pe e moni le tala o le a tatou faamatala atu, ae atonu e leai sa tatou aiā e toe faamatala ai, pe atonu foʻi e lē manaʻomia ma e lē agalelei le toe faamatala atu. (1 Tesalonia 4:11) O nisi e fai ni faamolemolega mo lo latou lē mafaufau, e ala i le faapea mai: “O laʻu tala saʻo a.” Ae ona o i tatou o tagata o Ieova, e tatou te mananaʻo i taimi uma ia logolelei ma agalelei a tatou upu.​—Faitau le Kolose 4:6.

11, 12. (a) E faapefea ona faateteleina le mataupu pe a fai e lē faamaoni se tagata na faia se agasala? (e) O ā ni fesili e tatou te ono fesili ai? (i) E mafai faapefea ona tatou faamaoni i le faalapotopotoga a Ieova?

¹¹ Ua tuu atu e Ieova i toeaina le tiute tauave o le fesoasoani i le faapotopotoga. E faigofie ona fesoasoani mai toeaina pe a tatou faamaoni iā i latou. Aiseā? Pe afai e te maʻi ma alu e vaai se fomaʻi mo se fesoasoani, po o le a e nanā nisi o āuga o lou maʻi? O le a faapefea ona  fesoasoani mai le fomaʻi pe afai e te faia faapena? I se tulaga talitutusa, e lē tatau ona tatou pepelo pe a tatou faia se agasala matuiā. Nai lo o lea, e tatau ona tatou talanoa atu i toeaina ma le faamaoni. (Salamo 12:2; Galuega 5:1-11) Seʻi mafaufau i se isi tulaga lenei: E faapefea pe afai e te iloa na faia e sau uō se agasala matuiā? (Levitiko 5:1) Po o le a e faapea mai: “Ou te lē faailoaina atu lana mea sesē ona o aʻu o lana uō moni?” Pe o le a e manatua o le tiute o toeaina o le avatu o le fesoasoani manaʻomia, ina ia toe faaleleia ma faamalosia ai le la faiā ma Ieova?​—Eperu 13:17; Iakopo 5:14, 15.

¹² E manaʻomia foʻi ona tatou faamaoni i le faalapotopotoga a Ieova pe a fai lipoti o le talaʻiga. E tatou te faamaoni foʻi pe a faatumu se talosaga e paeonia po o se isi vala o le auaunaga.​—Faitau le Faataoto 6:16-19.

13. E faapefea ona tatou faamaoni i a tatou feutagaʻiga faapisinisi ma uso ma tuafāfine?

¹³ E lē tatau i uso ma tuafāfine Kerisiano ona nini faatasi mataupu faapisinisi ma le tapuaʻiga. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te lē faia ni faiga faapisinisi a o iai i le Maota mo Sauniga po o le talaʻiga. I faiga faapisinisi, e tatou te lē faaaogā sesē o tatou uso ma tuafafine ina ia taulau ai. Pe afai e te faafaigaluegaina ni Molimau, ia totogi i latou i le taimi saʻo, ia avatu atoa le aofaʻiga o le totogi na e malie i ai, ma so o se faamanuiaga ua faatulafonoina mo tagata faigaluega. Atonu e aofia ai inisiua pe a maʻi po o le totogi mo aso mālōlō. (1 Timoteo 5:18; Iakopo 5:1-4) Pe afai e faafaigaluega oe e se uso po o se tuafafine, aua e te faatalitalia e fai faapitoa oe. (Efeso 6:5-8) Ia faamautinoa e te galue i le taimi na lua malilie uma i ai, ma fai galuega o loo totogi ai oe.​—2 Tesalonia 3:10.

14. O le ā e tatau ona faia e se Kerisiano a o leʻi faia se pisinisi faatasi ma se uso po o se tuafafine?

 ¹⁴ Ae faapefea pe afai e tatou te faia se pisinisi faatasi ma se uso po o se tuafafine? Atonu e aofia ai le faaaogā o lau tupe e faatau ai mea e faagaoioi ai le pisinisi, po o le nonō atu o lau tupe e amata ai le pisinisi. E iai se mataupu silisili o le Tusi Paia e tāua tele i tulaga faapea: Ia faamaumau i lalo mea uma! Ina ua faatau mai e le perofeta o Ieremia se fanua, sa ia tusia ni kopi se lua o le maliega, saini e molimau le isi kopi, ona teu faalelei lea o kopi uma e lua mo le lumanaʻi. (Ieremia 32:9-14; tagaʻi foʻi i le Kenese 23:16-20.) E manatu nisi o le tusia o se maliega, e foliga mai ai ua latou lē maufaatuatuaina o latou uso. Ae o le mea moni, o le tusia o se maliega e mafai ona ʻalofia ai le tele o le lē femalamalamaaʻi, le lē fiafia, ma feeseeseaʻiga. E oo lava foʻi i mataupu faapisinisi, e ao ona manatua e sili atu ona tāua le filemu o le faapotopotoga nai lo o maliega faapisinisi.​—1 Korinito 6:1-8; tagaʻi i le Faaopoopoga 30.

15. O ā faalogona o Ieova i faiga faapisinisi lē faamaoni?

¹⁵ E tatau ona tatou faamaoni i tagata uma e aofia ai i latou e lē o ni Molimau a Ieova. E tāua iā Ieova lo tatou faamaoni. “E inosia e Ieova le fua faatautau faaaimamago, ae e fiafia o ia i le maa e fua ai mea e atoa.” (Faataoto 11:1; 20:10, 23) I taimi o le Tusi Paia, sa masani ona faaaogā fua faatautau i faiga faapisinisi. Peitaʻi, e leʻi faamaoni nisi ʻaufaatauʻoa i a latou tagata faatau, e ala i le faaitiitia o mea e avatu i ai nai lo o mea na malilie i ai, pe sii foʻi le tau o se oloa nai lo o le tau e tatau ona faatau ai. Ua taatele foʻi i aso nei le lē  faamaoni i faiga faapisinisi, e pei lava o taimi o le Tusi Paia. Na inosia e Ieova le lē faamaoni i lenā taimi, e na te inosia foʻi i le taimi lenei.

16, 17. O ā faiga lē faamaoni ua taatele e manaʻomia ona tatou ʻalofia?

¹⁶ O i tatou uma lava e feagai ma tulaga e mafai ona lē faamaoni ai. E pei o taimi e talosaga ai mo se galuega, faatumu ni pepa mo le malo, pe i taimi foʻi o suʻega i le aʻoga. E manatu le toʻatele e lē o se mea sesē pe a pepelo, soona faatele o tatou tomai, pe avatu ni tali taufaasesē. E lē faateʻia ai i tatou i lenei tulaga. Na valoia i le Tusi Paia, i aso e gata ai o lenei faiga o mea, e avea tagata ma “ē e alolofa iā i latou lava, o ē e mananaʻo tele i tupe, . . . o ē e lē fiafia i mea lelei.”​—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ O nisi taimi e foliga mai ai ua taulau manuia tagata lē faamaoni i le lalolagi i aso nei. (Salamo 73:1-8) E ono lē toe maua e se Kerisiano lana galuega, gaoia ana tupe i se auala taufaasesē, pe faileagaina i lana galuega ona o lona faamaoni. Peitaʻi e tāua so o se faataulaga tatou te faia ona o le faamaoni. Aiseā?

18. Aiseā e tautele ai le iai o se talaaga lelei?

¹⁸ O le talaaga o se tagata e faamaoni, maufaatuatuaina, ma faamoemoeina, e tautele ma ua seāseā maua i lenei lalolagi. O i tatou uma lava e iai le avanoa e atiaʻe ai se talaaga faapena. (Mika 7:2) E moni e ono tauemu nisi iā te oe ma faapea mai e te valea ona o lou faamaoni. Peitaʻi, o le a talisapaia ma maufaatuatuaina oe e isi. Ua lauiloa Molimau a Ieova i le lalolagi aoao i lo latou faamaoni. O nisi pule o galuega e sili atu iā i latou le faafaigaluega o Molimau a Ieova ona e faamaoni. Pe  a tutuli isi mai i a latou galuega ona o le lē faamaoni, e masani lava ona tumau Molimau a Ieova.

19. E faapefea i le faamaoni ona aafia ai la oulua faiā ma Ieova?

¹⁹ O le faamaoni i mea uma lava o le a e maua ai se lotofuatiaifo lelei ma le filemu o le mafaufau. E mafai ona tatou pei o Paulo o lē na tusi e faapea: “Ua matou talitonu ua iā i matou se lotofuatiaifo lelei.” (Eperu 13:18) A o le itu e sili ona tāua, o le a silafia mai ma talisapaia e lou Tamā alofa o Ieova, au taumafaiga ina ia faamaoni i mea uma lava.​—Faitau le Salamo 15:1, 2; Faataoto 22:1.