I le itu i sasaʻe o le sami o Kalilaia, na fafaga faavavega ai e Iesu le faitau afe o tagata, ma na sola ese foʻi ina ua latou taumafai e fai o ia ma tupu. O le pō lava lenā na savali ai o ia i luga o le sami sousou ma faasaoina Peteru, lea sa savali foʻi i luga o le sami, ae ona o le itiiti o lona faatuatua na amata ai ona ia magoto ifo i le sami. Sa faatoʻafilemu foʻi e Iesu le matagi, atonu ina ia faasaoina ai ona soo sa folau ai i le vaa.

Ua iai nei Iesu i le itu i sisifo o le sami o Kalilaia, i le vaipanoa o Kapanaumi. Ua maua atu o ia e i latou sa ia fafagaina faavavega, ma ua latou fesili atu: “O anafea na e maliu mai ai i inei?” Ua aʻoaʻia i latou e Iesu, ma faapea atu e pau le māfuaaga ua latou saʻilia ai o ia, ina ia toe fafagaina foʻi i latou. Ua ʻaiʻoi atu Iesu iā i latou ina ia ʻaua neʻi galulue mo meaʻai e pala, a o le meaʻai e tumau ai i le ola e faavavau.’ O lea ua latou fesili atu ai iā te ia: “O le ā se mea matou te faia ina ia faia ai galuega a le Atua?”—Ioane 6:25-28.

Atonu o loo latou mafaufau i poloaʻiga o loo i le Tulafono. Peitaʻi ua fetalai Iesu e faatatau i le galuega e sili ona tāua e faapea: “O le galuega lenei a le Atua, ia outou faatuatua i lē ua auina mai e Ia.” E lē o faaalia e tagata le faatuatua iā Iesu e ui i galuega uma ua ia faia. Ua latou mananaʻo e faia e Iesu se faailoga ina ia mafai ai ona latou talitonu iā te ia. Ua latou fesili atu: “O le ā le galuega o e faia? Na aai o matou augātamā i le manai i le toafa, e pei ona tusia, ʻUa ia avatu iā i latou le falaoa mai i le lagi e aai ai.’”—Ioane 6:29-31; Salamo 78:24.

E tusa ai o la latou talosaga mo se faailoga, ua faauaʻi atu e Iesu tagata i le Puna moni o nei vavega ofoofogia uma. Ua fetalai atu o ia: “Ou te fai atu iā te outou, E leʻi avatua e Mose iā te outou le areto mai i le lagi, a ua avatu e loʻu Tamā le areto moni mai i le lagi. Auā o le areto mai i le Atua, o ia lea ua alu ifo mai i le lagi ma foaʻi atu le ola i le lalolagi.” Peitaʻi e latou te lē o malamalama i le uiga o lana fetalaiga. O lea ua latou talosaga atu ai: “Le Alii e, ia e foaʻi mai pea lenā areto iā i matou.” (Ioane 6:32-34) O le ā la le “areto” o loo uiga atu i ai le fetalaiga a Iesu?

Ua fetalai atu Iesu iā i latou: ʻO aʻu o le areto o le ola. O lē e sau iā te aʻu, e lē toe fia ʻai lava o ia, ma o lē e faatuatua mai iā te aʻu, e lē toe fia inu lava o ia. Ua ou fai atu iā te outou, ua outou vāai mai iā te aʻu ae tou te lē talitonu lava. Na ou sau mai i le lagi e fai le finagalo o lē na auina mai aʻu, ae e lē o loʻu loto. O le finagalo lenei o lē na auina mai aʻu, ia lē maʻimau se tasi ua ia foaʻi mai iā te aʻu, ae ou toe faatūina o ia i le aso mulimuli. Auā o le finagalo lenei o loʻu Tamā, o i latou uma e iloa le Atalii ma faatuatua iā te ia, e ao ona maua le ola e faavavau.’—Ioane 6:35-40.

O fetalaiga nei a Iesu ua māfua ai ona feita tagata, ma amata ai ona tomumumu tagata Iutaia. E faapefea ona ia faapea mai o ia “o le areto na alu ifo mai i le lagi”? (Ioane 6:41) I la latou vaai, o ia ua na o se tama a ni mātua faaletagata mai i le aai o Nasareta. Ua latou faapea ane: “Pe e lē o Iesu ea lea o le atalii o Iosefa, o lē ua tatou iloa lona tamā ma lona tinā?”—Ioane 6:42.

Ua tali atu Iesu: “Soia tou te tomumumu. E lē mafai ona sau o se tagata iā te aʻu pe a lē tosina mai o ia e le Tamā o lē na auina mai aʻu; ma ou te toe faatūina o ia i le aso mulimuli. Ua tusia e le ʻau Perofeta, ʻE aʻoaʻoina i latou uma e Ieova.’ O i latou uma ua faalogo ma aʻoaʻoina e le Tamā, e ō mai iā te aʻu. E leai se tagata ua vaai i le Tamā, na o lē ua auina mai e le Atua; o ia lea ua vaai i le Tamā. E moni, e moni, ou te fai atu iā te outou, O lē e talitonu iā te aʻu, e ola o ia e faavavau.”—Ioane 6:43-47; Isaia 54:13.

Ina ua talanoa Iesu ma Nikotemo, na ia taʻua ai le ola e faavavau ma faafesootaʻi atu i le faatuatua i le Atalii o le tagata e ala i le faapea atu: “Ina ia lē fano tagata uma e faatuatua [i le Atalii e toʻatasi o le Atua], a ia maua le ola e faavavau.” (Ioane 3:15, 16) Ae o lea la ua talanoa atu Iesu i se aofia e sili atu ona toʻatele. Ua ia faamatala atu e iai lana matafaioi i lo latou mauaina o le ola e faavavau, lea e lē mafai ona maua mai i se manai po o se isi lava areto i Kalilaia. E faapefea la ona maua le ola e faavavau? Ua toe fetalai atu Iesu: “O aʻu o le areto o le ola.”—Ioane 6:48.

Ua faaauau pea lenei talanoaga e faatatau i le areto mai i le lagi, seʻia oo ina faaiʻuina i se taimi mulimuli ane a o aʻoaʻo atu Iesu i se sunako i Kapanaumi.