1-3. (a) Aiseā na matuā lē fiafia ai le aposetolo o Paulo ina ua taunuu i Atenai? (e) O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le suʻesuʻeina o le faaaʻoaʻoga a Paulo?

 UA MATUĀ lē fiafia Paulo. O loo iai o ia i Atenai i Eleni, i le nofoaga autū o aʻoaʻoga sa aʻoaʻoina ai Socrates, Palato, ma Aristotle. O Atenai o se aai e mapolotu tele. E so o se mea lava e alu i ai—i malumalu, i nofoaga faitele ma i ala tetele—na vaaia ai e Paulo le anoanoaʻi o tupua, ona e tele atua e tapuaʻi i ai tagata Atenai. Na iloa lelei e Paulo le silafaga a Ieova le Atua moni e faatatau i le ifo i tupua. (Eso. 20:4, 5) E tutusa le vaai a le aposetolo faamaoni ma le silasila a Ieova—e inosia e ia tupua!

² O mea na vaai i ai Paulo ina ua taunuu atu i le nofoaga faitele po o le maketi, na matuā faateʻia ai o ia. O le tele o faatagata telenonoa o le atua o Hereme, o loo laina i le tulimanu i le itu i mātū i sisifo e latalata i le faitotoʻa autū o le aai. E tumu le maketi i tamaʻi malumalu tatalo. Po o le a faapefea ona talaʻi lenei aposetolo maelega, i nei tagata matuā ifo i tupua? Po o le a ia pulea ona faalogona, ma saʻili ni mataupu e ioe faatasi i ai o ia ma lana ʻaufaalogologo? Po o le a taulau o ia e fesoasoani i nisi e saʻili i le Atua moni, ma maua o Ia?

³ O le lauga a Paulo i tagata aʻoaʻoina o Atenai, e pei ona faamauina i le Galuega 17:22-31, o se faaaʻoaʻoga lea o le faaaogāina o faamatalaga fuafua lelei, le faautauta ma le tofā mamao. O le suʻesuʻeina o le faaaʻoaʻoga a Paulo, e tatou te aʻoaʻoina mai ai le tele o mea e uiga i le auala e saʻili ai ni mataupu e ioe faatasi iai, ma fesoasoani i la tatou ʻaufaalogologo e mafaufau loloto iai.

4, 5. O gafea tonu o Atenai na talaʻi atu ai Paulo, ma o ā luʻi na feagai ma ia mai le ʻaufaalogologo finauvale?

⁴ Na asiasi atu Paulo i Atenai i lana malaga faamisionare lona lua, pe tusa o le 50 T.A. a A o faatalitali Paulo i le taunuu atu o Sila ma Timoteo mai i Perea, ua amata ona ia “fetufaaʻi . . . ma tagata Iutaia i le sunako,” e  tusa ma lana masani. Na alu atu o ia i se nofoaga e mafai ai ona feiloaʻi atu i tagata Atenai e lē o ni Iutaia—“i le maketi,” po o nofoaga faitele. (Galu. 17:17) I le itu i mātū i sisifo o Acropolis, na iai Atenai, o le nofoaga mo le lautele e tusa ma le 12 eka le telē. Sa avea le maketi ma nofoaga e lē gata na faia ai fefaatauaʻiga; ae sa sili atu ona avea o se nofoaga mo tagata lautele. Ua taʻua e se tasi o faamaumauga, o lenei nofoaga sa faia ai “fefaatauaʻiga, faiga faapolotiki, ma o le ogatotonu o faiga faaleaganuu.” Sa fiafia tagata Atenai e faapotopoto i lenei nofoaga, ma talanoa i mea e atiaʻe ai.

⁵ Na feagai Paulo ma se ʻaufaalogologo finauvale i le maketi. Na aofia ai tagata Epikuro ma Setoiko, o sui faatautee o aʻoaʻoga faafilosofia. b Na talitonu tagata Epikuro na faafuaseʻi lava ona iai le ola. O upu nei ua taaofaʻi ai la latou vaaiga i le ola: “E leai se mea e mataʻu ai fua i le Atua; E leai se tigā o le oti; E mafai ona maua le mea lelei; E mafai foʻi ona onosaʻi i mea leaga.” Na faamamafa e tagata Setoiko māfuaaga ma faamaoniga o o latou talitonuga, ma e lē talitonu o le Atua o se Peresona. E lē talitonu foʻi tagata Epikuro ma tagata Setoiko i le toetū, e pei ona sa aʻoaʻoina e soo o Keriso. E manino mai, o le vaaiga faafilosofia a nei vaega e lua, e leʻi ōgatusa ma upu moni faavae o le Faa-Kerisiano moni sa talaʻia e Paulo.

6, 7. Na faapefea ona tali atu tagata Eleni atamamai i aʻoaʻoga a Paulo, ma o ā tulaga tutusa e tatou te ono fetaiaʻi i aso nei?

⁶ Na faapefea ona tali atu tagata atamamai o Eleni i aʻoaʻoga a Paulo? Na faaaogā e nisi le faaupuga “tautala soo,” po o “lē e aoaoina fatu.” (Galu. 17:18) E tusa ai ma le uiga o le upu Eleni lenei, na faapea mai se tagata atamai: “Na māfua lea upu ona o se tamaʻi manulele o lana masani e feleleaʻi ma piki mai fatu saito, ma na mulimuli ane faatatau atu i tagata e feoaʻi solo i le maketi, ma taetae mai toega meaʻai ma mea ua lafoaʻi. Ae mulimuli ane foʻi, na faaaogā faafaatusa atu i so o se tagata e taetae solo mai ni faamatalaga, aemaise lava i latou e lē malamalama atoatoa i na faamatalaga.” O lona uiga, ua faapea mai nei tagata atamamai, o Paulo o se tagata valea, e na te toe taʻua faamatalaga e na te taetae solo mai, o mea na ia faalogo i ai. Peitaʻi, e pei ona o le a tatou vāai i ai, e leʻi fefe ai Paulo i le taʻua o ia i na igoa taufaaleaga.

⁷ E leai se eseesega ma aso nei. I le avea ai o ni Molimau a Ieova, e masani ona avea i tatou ma taulaʻiga o taufaifaiga a tagata ona o o tatou talitonuga e faavae i le Tusi Paia. Mo se faaaʻoaʻoga, ua aʻoaʻo e nisi faiaʻoga e faapea, e moni le faaevolusione, ma afai o oe o se tagata atamai, e tatau ona e taliaina. O lona uiga, ua latou taʻua ai ē e lē talitonu i le faaevolusione, o tagata valelea. O aʻoaʻoga a nei tamāloloa ua māfua ai ona manatu tagata o i tatou o ē ʻe aoaoina fatu,’ pe a tatou faailoa atu mea ua fai mai ai le Tusi Paia, ma faasino atu i faamaoniga i mea o le foafoaga. Peitaʻi e tatou te lē fefefe ai. Nai lo o lenā, e tatou te tautatala ma le mautinoa pe a puipuia lo tatou talitonuga e faapea, o le ola i le lalolagi o se sauniuniga a Lē e atamai na Foafoaina Mea, o Ieova le Atua.—Faaa. 4:11.

8. (a) O le ā le tali atu a nisi na faalogo i le talaʻiga a Paulo? (e) O le ā atonu na uiga i ai le taʻitaʻi atu o Paulo i Areopako? (Tagaʻi i le faamatalaga pito i lalo.)

 ⁸ E ese le tali atu a isi na faalogo i le lauga a Paulo i le maketi. Ua latou faapea mai: “E aliali mai o loo ia folafolaina mai ni atua ese.” (Galu. 17:18) Pe na faaofi moni atu lava e Paulo nisi atua fou i Atenai? O se mataupu matuiā lenei, ua toe faamanatu mai ai se tasi o moliaga na faamasinoina ai Socrates, lea na faasalaina ai i le oti i ni senituri ua mavae. E lē o se mea la e faateʻia ai, ina ua taʻitaʻi atu Paulo i Areopako ma fai atu i ai, e faamatala mai le aʻoaʻoga lea e fou i le faalogo a tagata Atenai. c O le a faapefea ona puipuia e Paulo lana feʻau mai iā i latou e lē masani i Tusitusiga Paia?

9-11. (a) Sa faapefea ona taumafai Paulo e faatū se mataupu e latou te ioe faatasi i ai ma lana aofia? (e) E faapefea ona tatou faataʻitaʻi i le faaaʻoaʻoga a Paulo i la tatou faiva?

⁹ Manatua, na matuā lē fiafia Paulo ina ua ia vaaia le tele o le ifo i tupua. Nai  lo o le vave fai atu o ni faamatalaga lē taofiofia e osofaʻia ai nei tagata tapuaʻi i tupua, ae na toʻafimālie pea o ia. Ma le matuā faautauta lava, na ia taumafai e faauaʻi mai lana aofia, e ala i le faatū o se mataupu e latou te ioe faatasi i ai. Na ia amata i le faapea atu: “Tagata Atenai e, ua ou iloa i mea uma lava, ua sili atu lo outou matataʻu i atua nai lo o isi tagata.” (Galu. 17:22) I se isi uiga, ua faapea atu Paulo, ʻua ou iloa o outou o ni tagata lolotu.’ Sa ia faamālō atu ma le atamai ona o lo latou toʻaʻaga i lotu. Na ia iloa o nisi o i latou ua faatauasoina e talitonuga sesē, atonu e faigofie ona suia o latou loto. Auā ua iloa e Paulo, ʻna ia faia foʻi faapea i lona lē iloa ma lona lē faatuatua.’—1 Timo. 1:13.

¹⁰ E faavae i mea e ioe uma iai, na taʻua e Paulo e faapea, sa ia mātauina faamaoniga vaaia o le mapolotu o tagata Atenai—e ala i le fausia o se fata faitaulaga “Mo le Atua e Lē Iloa.” E tusa ai ma se tasi o faamatalaga, “sa fai ma tū a Eleni ma isi tagata, le faapaiaina o fata faitaulaga i ʻatua e lē iloa,’ ona o lo latou fefefe neʻi lē fiafia nisi o atua ua misia i la latou tapuaʻiga.” E taʻu mai i na fata faitaulaga, e ioe tagata Atenai o loo iai se Atua e latou te lē o iloaina. Sa faaaogā e Paulo le iai o lenei fata faitaulaga, e faaauala atu ai le tala lelei o loo ia talaʻia. Na ia faamatalaina e faapea: “O ia ua outou tapuaʻi i ai ma le lē iloa, ou te faailoa atu nei iā te outou.” (Galu. 17:23) E faigatā ona malamalama i faamatalaga a Paulo, ae e malolosi. E leʻi talaʻia e Paulo se atua fou po o se atua ese, e pei ona tuuaʻia ai o ia e nisi. Na ia faamatala atu i ai le Atua lea e latou te lē o iloa—le Atua moni.

¹¹ E faapefea ona tatou faataʻitaʻi i le faaaʻoaʻoga a Paulo i la tatou faiva? I le mātauina o mea, e tatou te vaaia ai ni faamaoniga o le tagata e toʻaga i lotu, ona o ni mea faalotu o loo ia faaaogāina ma teuteuina ai lona fale ma lona fanua. Atonu e tatou te faapea atu: ʻOu te iloa o oe o se tagata lotu. Sa ou faamoemoe ou te talanoa i se tagata e fiafia i lotu.’ I le mātauina ma le faautauta o faalogona o le tagata e faatatau i le lotu, e tatou te faatū atu ai se mataupu e malilie faatasi i ai, e amata ai se talanoaga. Ia manatua, e lē o lo tatou sini le faamasinosino o isi ona o o latou talitonuga faalotu. O le toʻatele o o tatou uso tapuaʻi, sa talitonu foʻi i latou i talitonuga o lotu sesē.

12. Sa faapefea ona fetuutuunaʻi e Paulo lana talanoa atu i lana ʻaufaalogologo?

¹² Sa faatū e Paulo se mataupu e latou te malilie faatasi i ai, ae po o le a ia tausisi pea i lenā mataupu pe a molimau atu? Na ia iloa o lana ʻaufaalogologo o tagata e aʻoaʻoina i filosofia faa-Eleni, ma e lē masani i Tusitusiga Paia, o lea na ia fetuutuunaʻi ai lana talanoa i auala eseese. Muamua, sa ia avatu aʻoaʻoga faale-Tusi Paia e aunoa ma le sii saʻo mai i Tusitusiga Paia. O lona lua, sa ia faaaofia o ia faatasi ma lana ʻaufaalogologo, i lona faaaogāina i nisi o taimi o le upu “tatou.” O lona tolu, na ia sii mai manatu i tusi Eleni, e faailoa ai o mea o loo ia aʻoaʻo atu, o faaupuga mai i a latou lava tusitusiga. Seʻi o tatou iloiloina la le lauga aasa a Paulo. O ā upu moni tāua na ia faailoa atu e uiga i le Atua, o Lē e lē o iloa e tagata Atenai?

13. O le ā na faamatala e Paulo e uiga i le amataga o le vateatea, ma o le ā le faatatauga o ana upu?

 ¹³ Na foafoaina e le Atua le vateatea. Ua faapea mai Paulo: “O le Atua o lē na faia le lalolagi ma mea uma ua iai, o ia lea o le Alii o le lagi ma le lalolagi, e lē afio o ia i malumalu e faia e lima.” d (Galu. 17:24) E leʻi faafuaseʻi ona iai le vateatea. O Lē na foafoaina mea uma o le Atua moni lea. (Sala. 146:6) E lē pei o le atua o Athena, po o isi atua Eleni o ē na faalagolago lo latou mamalu i malumalu ma fata faitaulaga. Peitaʻi, o le Alii Pule Silisili Ese o le lagi ma le lalolagi, e lē ofi o ia i malumalu e faia e lima o tagata. (1 Tu. 8:27) E manino le faatatauga o upu a Paulo: O le Atua moni, e silisili ese nai lo o so o se tupua o loo i malumalu na faia e tagata.—Isa. 40:18-26.

14. Na faaalia faapefea e Paulo e lē faalagolago le Atua i tagata?

¹⁴ E lē faalagolago le Atua i tagata. Sa masani ona faaofu e tagata tapuaʻi i tupua, a latou faatusa i ofu e sili ona matagofie ma teuteu i meaalofa taugatā, ma avatu i ai meaʻai ma vaiinu—e peiseaʻī o loo manaʻomia e tupua na mea! Peitaʻi, o nisi faifilosofia Eleni sa faalogologo iā Paulo, e talitonu i latou e lē manaʻomia e se atua ni mea mai i tagata. Pe afai o lea, e mautinoa la e ioe faatasi i latou i le manatu o Paulo e faatatau i le Atua, “e lē o lima foʻi o tagata e auauna ai iā te ia e peiseaʻī ua mativa o ia i se mea.” Ioe, e leai ni meafaitino e mafai ona avatu e tagata i Lē na foafoaina mea uma! Nai lo o lea, e na te aumaia i tagata mea e latou te manaʻomia—o le “ola, ma le mānava, ma mea uma” e aofia ai le lā, le timu ma le eleele. (Galu. 17:25; Kene. 2:7) O lea la, o le Atua o Lē e foaʻi maia mea, e lē faalagolago i tagata o ē e maua mea mai iā te Ia.

15. Na faapefea ona talanoa atu Paulo i tagata Atenai o ē na manatu e sili i latou i lo o tagata Eleni, ma o le ā se lesona tāua e tatou te aʻoaʻoina mai i lana faaaʻoaʻoga?

 ¹⁵ Na faia e le Atua le tagata. E talitonu tagata Atenai e sili atu i latou i tagata e lē o ni Eleni. Ae o le faamaualuluga ona o le lanu po o le atunuu, ua feteenaʻi ai o latou manatu ma upu moni o le Tusi Paia. (Teu. 10:17) Sa taulima e Paulo lenei mataupu maʻaleʻale i le faautauta ma le atamai. Ina ua ia faapea mai na faia foʻi e le Atua “nuu uma mai i le tagata e toʻatasi,” e lē masalomia o upu a Paulo na avatu ai i lana ʻaufaalogologo se manatu e mafaufau i ai. (Galu. 17:26) Sa ia faasino atu i le tala iā Atamu o loo i le Kenese, o le tupuaga o le fanau a tagata. (Kene. 1:26-28) Talu ai o tagata ola uma e tasi lo latou tupuaga, e lē sili aʻe la le tasi ituaiga po o le lanu i lo o le isi. E faapefea la ona lē maua e lana ʻaufaalogologo le manatu tāua? E tatou te aʻoaʻoina se lesona tāua mai i lana faaaʻoaʻoga. E ui e tatou te mananaʻo e faautauta ma fetuutuunaʻi i la tatou galuega o le molimau, e tatou te lē mananaʻo e sui vai le upu moni o le Tusi Paia ina ia taliagofie ai e isi.

16. O le ā le finagalo o Lē na foafoaina mea mo tagata?

¹⁶ E finagalo le Atua ia faalatalata atu tagata iā te ia. E ui lava ina umi le taimi na fefinauaʻi ai tagata faifilosofia i le aofia a Paulo e faatatau i le māfuaaga o le iai o le tagata, ae e leʻi mafai ona latou faamatalaina ma le manino. Peitaʻi, na faaalia manino e Paulo le finagalo o le Atua mo tagata, ina ia “saʻili i le Atua, pe mafai ona latou tautagotago iā te ia ma maua o ia, ae o le mea moni, e lē o mamao o ia mai iā i tatou taʻitoʻatasi.” (Galu. 17:27) O le Atua e leʻi iloa e tagata Atenai, e mafai ona tatou iloa. O le mea moni, e lē o mamao ese o ia mai i ē o mananaʻo moni e saʻili ma aʻoaʻo e uiga iā te ia. (Sala. 145:18) Ia mātau, na faaaogā e Paulo le faaupuga “tatou,” o lea ua faaaofia ai ma ia faatasi ma i latou o loo mananaʻo e “saʻili” ma “tautagotago” i le Atua.

17, 18. Aiseā e tatau ai i tagata ona tosina atu i le Atua, ma o le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na faaaogā e Paulo, e faauaʻi mai ai manatu o lana ʻaufaalogologo?

 ¹⁷ E tatau i tagata ona tosina atu i le Atua. Ua faapea mai Paulo, o Ia “ua tatou ola ai, gaoioi ai, ma ua tatou iai foʻi ona o ia.” Ua fai mai nisi tagata atamamai, na faasino atu Paulo i upu a Epimenides, o se fatusolo mai i Kereta i le senituri lona 6 T.L.M., ma “o se tagata tāua i tū faalotu a Atenai.” Sa avatu e Paulo se isi māfuaaga e tatau ai i tagata ona tosina vavalalata atu i le Atua: “E pei ona taʻua e nisi o a outou tagata fatusolo e faapea, ʻAuā o i tatou foʻi o lana fanau.’” (Galu. 17:28) E tatau i tagata ona iai se faiā māfana ma le Atua; o Lē na foafoaina le tagata e toʻatasi na tupuga mai ai le fanau uma a tagata. Ina ia tosina mai manatu o lana aofia, sa sii saʻo mai ma le atamai e Paulo tusitusiga Eleni, ia e mautinoa e faaaloalo i ai lana ʻaufaalogologo. e Ina ia ōgatasi ma le faaaʻoaʻoga a Paulo, e tatou te ono faaaogā ai upu sii mai i talafaasolopito o le lalolagi, lomifefiloi, po o isi tusitusiga talafeagai. O se faaaʻoaʻoga, o se manatu sii mai i se puna faaaloalogia, e mafai ona fesoasoani e faatalitonu ai tagata e lē o ni Molimau, e uiga i le amataga o nisi o gaoioiga po o aso faamanatu a lotu sesē.

¹⁸ I lenei vaega o lana lauga, na faailoa atu ai e Paulo upu moni autū e faatatau i le Atua, ma ia faafesootaʻi atu ma le atamai ana upu i lana ʻaufaalogologo. O le ā na manaʻo le aposetolo e fai e lana ʻaufaalogologo i Atenai, e tusa ai ma nei faamatalaga tāua? E aunoa ma le toe faatali, na faaauau ona ia taʻu atu iā i latou a o lauga atu pea.

19, 20. (a) Na faapefea ona faaalialia ma le magafagafa e Paulo, le sesē o le tapuaʻi atu i tupua na faia e lima o tagata? (e) O le ā le gaoioiga sa tatau ona faia e le ʻaufaalogologo a Paulo?

¹⁹ Na apoapoaʻi atu Paulo i lana ʻaufaalogologo ina ia gaoioi. I le toe faasino atu i faamaumauga mai i tusitusiga Eleni, na ia faapea atu: “O lea, ona o i tatou o fanau a le Atua, e lē tatau ai ona tatou manatu e faatusa le Atua i se auro, po o se siliva, po o se maa, po o se mea foʻi ua faia i le poto ma le atamai o le tagata.” (Galu. 17:29) O le mea moni, afai na faia tagata e le Atua, e faapefea la ona faatusa le Atua i ni tupua, o mea na faia e tagata? O le talanoa atu ma le magafagafa o Paulo, ua faaalialia ai le sesē o le tapuaʻi atu i faatusa na faia e tagata. (Sala. 115:4-8; Isa. 44:9-20) O le faapea atu ʻe lē tatau ona tatou,’ e mautinoa na faaitiitia ai e Paulo ni faalogona tigā na māfua ona o lana lauga.

²⁰ Na faamanino atu ai e le aposetolo, sa tatau ona faia se gaoioiga: “Sa faapalepale le Atua i taimi e leʻi iloa ai e tagata o ia [i le manatu e mafai ona fiafia le Atua i tagata e tapuaʻi i tupua], a o le taimi nei, ua ia faatonuina tagata uma lava ina ia salamō.” (Galu. 17:30) Atonu sa faateʻia le ʻaufaalogologo a Paulo i le faalogo atu i lenei valaau ia salamō. A ua faaalia manino ai i lenei lauga aasa, o loo nofo aitalafu i latou i le Atua i o latou ola, ma e tatau ona latou tali atu i latou iā te Ia. E  manaʻomia ona latou saʻili atu i le Atua, aʻoaʻo le upu moni e uiga iā te ia, ma ia faaōgatusa o latou olaga ma lenā upu moni. O le uiga o lenā mea, e tatau i tagata Atenai ona iloa ma liliu ese mai i le agasala o le ifo i tupua.

21, 22. O ā upu malolosi na faaiʻu ai le lauga a Paulo, ma ua faapefea ona aogā iā i tatou i aso nei?

²¹ Na faaiʻu e Paulo lana lauga i ni upu malolosi e faapea: “Ua ia [Atua] tofia le aso e faamasinoina ai le lalolagi uma i le amiotonu e le tagata ua ia tofia. Na ia toe faatūina lenei tagata mai i le oti, ina ia faamaonia atu ai i tagata uma, e taunuu moni lava lenā aso.” (Galu. 17:31) Ona o le Aso Faamasino o loo fotuaʻi mai—o se māfuaaga tāua lea e saʻili ai ma maua le Atua moni! E leʻi taʻua e Paulo le igoa o le Faamasino tofia. Nai lo o lea, na taʻua e Paulo se mea mataʻina e uiga i lenei Faamasino: Na soifua o ia e pei o se tagata, na maliu ma toe faatūina mai o ia e le Atua mai i le oti!

²² O lenā faaiʻuga faagaeeloto e aogā tele mo i tatou i aso nei. Ua tatou iloa o le Faamasino na tofia e le Atua, o Iesu Keriso ua toe faatūina. (Ioa. 5:22) Ua tatou iloa foʻi o lenā Aso Faamasino e afe tausaga le umi, ma ua lata tele mai. (Faaa. 20:4, 6) E tatou te lē fefefe i le Aso Faamasino, auā ua tatou malamalama o le a aumaia ai le tele o faamanuiaga i ē e faamaoni o le a faamasinoina. O le faataunuuga o lo tatou faamoemoe mo se lumanaʻi pupula, e faamaonia e ala i le vavega aupito sili—o le toe faatūina lea o Iesu Keriso!

23. O ā tali eseese a tagata i le lauga a Paulo?

²³ E eseese le tali mai a tagata i le lauga a Paulo. Na “tauemu” nisi ina ua faalogo atu i le toetū. A o isi e faaaloalo ae leʻi faia se filifiliga e salamō, ua latou faapea atu: “E matou te toe faalogo atu iā te oe i lenei mea i se isi taimi.” (Galu. 17:32) Ae peitaʻi, e toʻaitiiti na tali lelei ane: “Ua faatasi atu ni tane iā te ia ma ua talitonu ai, e aofia ai Taionusio, o se alii faamasino o le faamasinoga a Areopako, ma se fafine e igoa iā Tamari, atoa foʻi ma isi tagata.” (Galu. 17:34) E faapena foʻi ona tali mai tagata i la tatou faiva. O nisi e aamu mai iā i tatou, a o isi e talilelei mai ma le faaaloalo. Peitaʻi, e tatou te matuā olioli pe a talia e nisi le feʻau o le Malo, ma oo ina talitonu.

24. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le lauga na faia e Paulo a o tū i le ogatotonu o Areopako?

²⁴ A o tatou toe mafaufau i le lauga a Paulo, e tele mea e tatou te aʻoaʻoina e uiga i le lelei o le faasologa o manatu e faatalitonu ai, ma le auala e aogā ai i le aofia. E lē gata i lea, e tatou te aʻoaʻoina ai foʻi le manaʻomia o le onosaʻi ma le faautauta, i ē ua faatauasoina i talitonuga o lotu sesē. E mafai foʻi ona tatou aʻoaʻo mai ai le lesona tāua lenei: E lē tatau ona tatou suivaia upu moni o le Tusi Paia, ina ia faafiafia ai la tatou ʻaufaalogologo. Nai lo o lenā, o le faataʻitaʻi i le faaaʻoaʻoga a le aposetolo o Paulo, e mafai ona avea ai i tatou ma faiaʻoga uigā i le faiva i le fanua. E lē gata i lea, e mafai foʻi ona avea ai ovasia o ni faiaʻoga e sili ona agavaa i le faapotopotoga. O lea, o le a sili ai ona tatou agavaa e fesoasoani atu i isi, e “saʻili i le Atua, . . . ma maua o ia.”—Galu. 17:27.