1. O ai na foaʻiina mai le ola o loo tatou ola ai?

O IEOVA “o le Atua soifua.” (Ieremia 10:10) O ia o Lē na foafoaina i tatou, ma foaʻi mai le ola o loo tatou ola ai. Ua taʻua i le Tusi Paia: “Na e foafoaina mea uma lava, ma o lou finagalo foʻi ua iai nei mea ma na foafoaina ai.” (Faaaliga 4:11) O le mea moni, e finagalo Ieova e tatou te maua le ola, auā o se meaalofa tautele lea mai iā te ia.—Faitau le Salamo 36:9.

2. E faapefea ona taulau manuia o tatou olaga?

² E aumaia e Ieova mea e tatou te manaʻomia mo lo tatou ola, e pei o meaʻai ma vaitaumafa. (Galuega 17:28) E sili atu i lenā, e finagalo o ia ina ia tatou maua le fiafia i le olaga. (Galuega 14:15-17) Ina ia taulau manuia i le olaga, e manaʻomia ona tatou usitaʻia tulafono a le Atua.—Isaia 48:17, 18.

3. O le ā na faia e Ieova ina ua fasiotia Apelu e Kaino?

³ Ua aʻoaʻoina i le Tusi Paia e tautele o tatou ola ma ola o isi iā Ieova. O se faaaʻoaʻoga, ina ua matuā ita Kaino i lona uso laʻitiiti o Apelu, na lapataʻia o ia e Ieova e manaʻomia ona pulea lona ita. Peitaʻi e leʻi faalogo Kaino. Na atili ona ita o ia ma ʻfaaoolima ai iā Apelu lona uso, ma oti ai o ia.’ (Kenese 4:3-8) Na faasalaina e Ieova Kaino ona o lona fasiotia o Apelu. (Kenese 4:9-11) O lea, o le ita ma le ʻinoʻino o ni uiga mataʻutia, auā e mafai ona iʻu atu ai i le sauā. O se tagata  faapena e lē mafai ona ia maua le ola e faavavau. (Faitau le 1 Ioane 3:15.) Ina ia faafiafia le finagalo o Ieova, e tatau ona aʻoaʻoina i tatou ina ia alolofa i tagata uma.—1 Ioane 3:11, 12.

4. O le ā e tatou te aʻoaʻoina e faatatau i le meaalofa o le ola, mai i se tasi o tulafono na tuuina atu e le Atua i le fanauga a Isaraelu?

⁴ I le faitau afe tausaga mulimuli ane ai, ina ua tuuina atu e Ieova iā Mose Tulafono e Sefulu, na ia faailoa atu ai e tautele i lana silafaga le ola. Na taʻua i se tasi o tulafono: “Aua e te fasioti tagata.” (Teuteronome 5:17) Pe afai e fasioti ma le loto i ai e se tasi se isi tagata, o le a fasiotia o ia.

5. O le ā le silafaga a le Atua i le faapaʻū tama?

⁵ O le ā le silafaga a le Atua i le faapaʻū tama? E tautele iā Ieova le ola o se pepe e leʻi fanau mai. I le Tulafono na tuuina atu e Ieova i le fanauga a Isaraelu, na ia faailoa atu ai pe afai e lavea se tinā maʻitaga i se tasi ma oti ai lana pepe, o le a fasiotia lenā tagata. (Faitau le Esoto 21:22, 23; Salamo 127:3.) E tatou te aʻoaʻoina mai ai i inei, e leaga le faapaʻū tama.—Tagaʻi i le Faaopoopoga 28.

6, 7. E faapefea ona tatou faamaonia atu iā Ieova e tautele iā i tatou le ola?

⁶ E faapefea ona tatou faamaonia atu iā Ieova e tautele iā i tatou o tatou ola faapea ola o isi? E ala lea i le lē faia o se gaoioiga e lamatia ai o tatou ola faapea ola o isi. O lea, e tatou te lē faaaogā ai tapaa po o fualaau faasāina, ona e aafia ai lo tatou soifua mālōlōina ma e tatou te ono maliliu ai.

⁷ Na foaʻi mai e le Atua o tatou ola ma o tatou tino, ma e tatau la ona tatou faaaogā i le auala e finagalo i  ai o ia. O lea, e manaʻomia ona tausi lelei o tatou tino. Pe a tatou lē faia faapea, o le a lē mamā i tatou i le silafaga a le Atua. (Roma 6:19; 12:1; 2 Korinito 7:1) E lē mafai ona tatou tapuaʻi iā Ieova o lē na foaʻia mai le ola, pe a tatou lē vaai i le ola o se mea tautele. Atonu e faigatā ona tatou tuua ni masaniga leaga. Peitaʻi, o le a fesoasoani mai Ieova pe afai e tatou te faia ni taumafaiga, ona e tatou te vaai i le ola o se mea tautele.

8. O ā mea e tatou te faia e faamautinoa ai e lē o iai i se tulaga lamatia o tatou ola po o ola o isi?

⁸ Ua tatou aʻoaʻoina o le ola o se meaalofa tautele. E talitonu Ieova o le a tatou faia taumafaiga uma e ʻalofia ai mea e lamatia ai o tatou ola, po o ola o isi. O se faataʻitaʻiga, o le auala e ave ai a tatou taavale, uila afi po o se isi lava auala o femalagaaʻiga. E tatou te ʻalofia taaloga sauā ma lamatia ai le ola. (Salamo 11:5) E tatou te taumafai foʻi e faamautinoa ua saogalemu o tatou fale. Na faatonuina e Ieova le fanauga a Isaraelu: “Afai e te fausia se fale fou, ia e fausia foʻi ma se puipui e siʻo ai le taualuga, neʻi e nofosala i le faamasaatoto pe afai e paʻū ai se tasi mai i lou fale.”—Teuteronome 22:8.

9. O le ā le auala e tatau ona tatou tausia ai manu?

⁹ E tāua foʻi i le silafaga a Ieova le auala e tatou te tausia ai manu. E na te faatagaina i tatou e tapē manu mo meataumafa ma lavalava, ma pe afai foʻi e lamatia ai o tatou ola. (Kenese 3:21; 9:3; Esoto 21:28) Peitaʻi, e lē tatau ona tatou faasauā i meaola, pe tapē foʻi e aunoa ma se māfuaaga tatau pe e mo taaloga.—Faataoto 12:10.

10. E faapefea ona tatou iloa e faaāta mai e le toto le ola?

¹⁰ E paia le toto iā Ieova, talu ai e faaāta mai e le toto le ola. Ina ua uma ona fasiotia e Kaino Apelu, na fetalai atu Ieova iā Kaino: “O loo alaga mai iā te aʻu le toto o lou uso mai i le eleele.” (Kenese 4:10) Na faaāta mai e le toto o Apelu lona ola, ma na faasalaina e Ieova Kaino i lona fasiotia o Apelu. Ina ua māeʻa foʻi le Lolo i aso o Noa, na toe faailoa mai e Ieova o le toto o le ola. Na faataga e Ieova Noa ma lona aiga e aai i aano o manu, e ala i le fetalai atu: “Ia fai ma a outou meaʻai ia manu uma e feoaʻi. Ou te avatua foʻi iā te outou o laau ʻaina uma.” Peitaʻi, e tasi le mea sa faatonuina i latou e Ieova e aua le aai ai: “A o le aano o le manu ma lona toto; o lona ola lea, aua tou te aai ai.”—Kenese 1:29; 9:3, 4.

11. O le ā le faatonuga a le Atua na ia avatu i le nuu o Isaraelu e faatatau i le toto?

¹¹ Pe tusa ma le 800 tausaga mulimuli ane talu ona avatu e Ieova le faatonuga iā Noa e aua le ʻaina le toto, ona toe fetalai atu foʻi lea i ona tagata: “O so o se tasi o le fanauga a Isaraelu, po o se tagata ese o aumau iā te outou e alu e tulimanu ma maua se manu o le vao, po o se manulele e ʻaina, e ao ona ia faaalu lona toto ma tanu i le eleele.” Ona ia fetalai atu lea: “Aua tou te aai i le toto.” (Levitiko 17:13, 14) Na finagalo Ieova ina ia manatu pea ona tagata i le toto o se mea e paia. E mafai ona latou ʻaina le aano o le manu, ae e lē o lona toto. Pe a tapē se manu e faaaogā mo meaʻai, e tatau ona latou faaalu le toto o le manu i le eleele.

12. O le ā le vaaiga a Kerisiano i le toto?

 ¹² I ni nai tausaga mulimuli ane talu ona maliu Iesu, na faapotopoto faatasi ai le ʻauaposetolo ma toeaina i le faapotopotoga Kerisiano i Ierusalema, ina ia faia se filifiliga po o ā vaega o le Tulafono na avatu i le nuu o Isaraelu, e mafai ona tausia pea e Kerisiano. (Faitau le Galuega 15:28, 29; 21:25.) Na fesoasoani Ieova iā i latou ina ia malamalama, e tautele pea le toto iā te ia, ma e tatau ona latou vaai pea i le toto o se mea paia. E leʻi mafai e uluaʻi Kerisiano, ona ʻaina le aano o se manu e leʻi mamā lelei ona faaalu ese lona toto, pe ʻaina pe inuina le toto. Pe a latou ʻaina pe inuina le toto, ua tutusa lava le leaga ma le tapuaʻi i tupua ma le faia o feusuaʻiga lē mamā. O lea, talu mai lenā taimi e leʻi mananaʻo lava Kerisiano moni e ʻaina pe inuina le toto. Ae faapefea aso nei? O loo finagalo pea Ieova e tatou te vaai i le toto o se mea paia.

13. Aiseā e lē taliaina ai e Kerisiano tuigātoto?

¹³ Po o lona uiga la e tatau foʻi i Kerisiano ona teena tuigātoto? Ioe, auā ua faatonuina i tatou e Ieova e aua le ʻaina pe inuina le toto. Pe afai e faatonu oe e se fomaʻi e aua le inuina se ʻava malosi, po o le a e tuiina lenā ʻava malosi i lou tino? E mautinoa lava e leai. I se tulaga tutusa, o le faatonuga ina ia aua neʻi ʻaina pe inuina le toto, o lona uiga e lē tatau ona tatou taliaina ni tuigātoto.—Tagaʻi i le Faaopoopoga 29.

14, 15. (a) O le ā le manatu o Kerisiano i le ola? (e) Po o le a latou lē usiusitaʻi i le tulafono a le Atua, ina ia taumafai ai e faaumiumi o latou ola? Faamatala.

¹⁴ Ae faapefea pe a fai atu se fomaʻi o le a e oti pe  afai e te lē taliaina se tuigātoto? E tatau i tagata taʻitoʻatasi ona filifili pe usitaʻia le tulafono a le Atua i le toto. E matuā faatāua e Kerisiano le meaalofa a le Atua o le ola. E tatou te saʻilia ni togafitiga faafomaʻi e lē faaaogāina ai le toto, ina ia faaumiumi ai pea o tatou ola. Peitaʻi, e tatou te lē taliaina ni tuigātoto.

¹⁵ E tatou te taumafai e maua pea le soifua mālōlōina. Peitaʻi, ona e tautele i le Atua le ola, e tatou te lē taliaina ai tuigātoto. E sili atu ona tāua le usiusitaʻi iā Ieova, nai lo o le lē usiusitaʻi iā te ia ina ia taumafai ai e faaumiumi o tatou ola. Na fetalai Iesu: “O sē e fia faasaoina lona ola, e maʻimau ia, a o sē e faamaʻimau lona ola ona o aʻu, e maua e ia.” (Mataio 16:25) E tatou te mananaʻo e usiusitaʻi iā Ieova, talu ai e tatou te alolofa iā te ia. E na te silafia le mea e sili ona lelei mo i tatou, ma e tatou te vaai i le ola o se mea e tautele ma paia e pei ona silasila i ai Ieova.—Eperu 11:6.

16. Aiseā e usiusitaʻi ai auauna a le Atua iā te ia?

¹⁶ E maumauaʻi auauna faamaoni a le Atua e usitaʻia lana tulafono i le toto. E latou te lē ʻaina pe inuina le toto, ma e latou te lē taliaina foʻi tuigātoto. * Peitaʻi, e latou te taliaina isi togafitiga faafomaʻi e lē faaaogāina ai le toto ina ia faaumiumi ai pea lo latou ola. E latou te talitonu e silafia e le Puna o le ola ma le toto le mea e sili ona lelei mo i latou. Pe e te talitonu e na te silafia le mea e sili ona lelei mo oe?

17. O le ā le auala e tasi na faataga e Ieova e faaaogā ai le toto i Isaraelu?

¹⁷ I le Tulafono na tuuina atu e le Atua iā Mose, na ia faailoa atu ai i le nuu o Isaraelu: “O le ola o le meaola ua iai i lona toto, ma ua ou tuuina le toto i luga o le fata faitaulaga mo outou e fai ai le togisala [pe talosaga ai mo le faamagaloga] mo o outou ola, auā o le toto e fai ai le togisala.” (Levitiko 17:11) Pe a agasala se tagata Isaraelu, sa mafai ona ia talosaga atu mo le faamagaloga a Ieova e ala i le tuuina atu o se manu i le ositaulaga e faia ai le taulaga, ma e liligi foʻi e le ositaulaga se vaega o le toto o le manu i luga o le fata faitaulaga i le malumalu. E na o le pau lea o le auala na faatagaina i latou e Ieova e faaaogā ai le toto.

18. O le ā le avanoa ua mafai ona tatou maua ona o le taulaga a Iesu?

¹⁸ Ina ua afio mai Iesu i le lalolagi, na ia foaʻi lona ola po o lona toto ina ia faamagalo ai a tatou agasala. O lea, na lē toe manaʻomia ai ona toe faaaogā manu e fai ai taulaga. (Mataio 20:28; Eperu 10:1) E tāua tele le ola o Iesu, ma e faavae i lana taulaga, na mafai ai ona tuuina atu e Ieova i tagata uma le avanoa e ola ai e faavavau.—Ioane 3:16; Eperu 9:11, 12; 1 Peteru 1:18, 19.

19. O le ā e tatau ona tatou faia ina ia ʻmamā ai mai i le toto o tagata uma’?

¹⁹ E tatou te lotofaafetai iā Ieova ona o lana meaalofa matagofie o le ola. E tatou te mananaʻo foʻi e  taʻu atu i tagata e mafai ona latou ola e faavavau, pe afai e latou te faatuatua iā Iesu. E tatou te alolofa i tagata, ma e faia a tatou taumafaiga uma e aʻoaʻoina i latou i le auala e maua ai le ola e faavavau. (Esekielu 3:17-21) O le faia faapea, o le a mafai ai foʻi ona tatou fai atu le faamatalaga a le aposetolo o Paulo: “Ua mamā aʻu mai i le toto o tagata uma, auā ou te leʻi taofia le taʻuina atu iā te outou o le finagalo uma o le Atua.” (Galuega 20:26, 27) Ioe, e iloa lo tatou matuā faatāuaina o le ola ma le toto, pe afai e tatou te taʻu atu i isi e faatatau iā Ieova ma le tautele o le ola i lana silafaga.