Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

WEKELO 39

Ikanyi yɛ Ndjambe lá nkambo djɛ ekila

Ikanyi yɛ Ndjambe lá nkambo djɛ ekila

Ekila welekɔ djonyi efula. Onto apakoke ndjala la lowiko, ntsha lako l’ekila. Etengo oyɛnde Ontongi, Ndjambe ndeke lokoka ntoshimela wopo w’okokaso nkamba l’ekila. Kɛkɔnge kɛ ndatepela lá nkambo djɛ ekila? Iso nkoka ndɛ ekila kana ndjilá lá demba? Edjinge wopo wɔkɔnge w’okokɛ ndɔsa akano wa wɔlɔ lá nkambo djɛ ekila?

1. Ikanyi yɛ Yehova lá nkambo dj’ekila oyɛwɔ mo?

Yehova ashimelaka antɛmɔdji yɛnde yeyalaki l’etsho wefunamaki Bible ante: ‘Ekila ndeke lowiko l’etongami k’enkfumɔ k’ewika.’ (Ase Lewi 17:14) Lá wiso wa Yehova, ekila nde lowiko. Etengo lowiko, opapɛyɛ wɔ Ndjambe ndɔtɔpɛyɛ oyɛwɔ ekina, ekila koko welekɔ ekina.

2. Okambelo wɔkɔnge wɔ l’ekila Ndjambe otonande?

Yehova apɛyɛka enkambi wɛnde weyalaki l’etsho wɛ ntondo ɔlɛmbɛ w’ipa ndɛ ekila. (Wala Ewangelo 9:4 edjinge Ase Lewi 17:10.) Nde ashikikɛka ɔlɛmbɛ wɔsɔ winá wɔ iloyi yɛ lɔndjɛ yalɔmbɛ Akristo ambɔ ‘nyotone . . . ekila.’—Wala Elemo 15:28, 29.

Kɛkɔnge kesakisola ntona ekila? Ntsha dɔktɛrɛ ambokoshimela djɛ nkina waana, wɛ ongotona nnɔ waana. Koko wɛ ongawola ndɛ nkete djɛ yombosanghanyɛ la waana kana ndjilá waana l’esisa? Lako. Wopo wɔk’ɔmɔ ndeke, ɔlɛmbɛ wɔ Ndjambe wɔ ntona ekila nsakisolaka ente topakoke nnɔ ekila kana ndɛ nyama yɛ yotope mpowo. Lonkina, topakoke ndɛ ekete k’enkfumɔ kɛ yananghe l’ekila.

Iya otepelaso mo lá bɔki dj’okambawɔ l’ekila? Topo tɔmɔtshi tɔ bɔki mpendolaka ɛlɛmbɛ wɛ Ndjambe lá lɛdji lɛnama papoo. L’anteyi k’akambo wasɔ ndeke edjinge, ilelo k’ekila kana tokekete tɔnɛyi tɔ nkekete tokfumba ekila, ntepela ente globules blancs, globules rouges, plaquettes la plasma. Koko topo tonkina tɔ bɔki topapendola ɛlɛmbɛ wɛ Ndjambe lá wopo wɛnama papoo. Ndjɔmbɔmba, bɔki mɔtshi ndɔmbamaka ngo nkamba la tokekete tɔsama má ikekete imɔtshi yɛ l’anteyi kɛ tokekete tɔnɛyi tokfumba ekila. Topo tonkina tɔ bɔki ndɔmbaka ngo nkamba l’ekila w’onto nyɔmɛlɛ. Winá wɔsɔnaso topo tɔ bɔki tɔ nghɔsɔ, onto nyɔmɛlɛ ndeke lɔsa nkano djɛnde. aNgalatiya 6:5.

TSHIMOLA

Lenda wopo w’okokɛ nangha djɛ ndɔsa akano walendana la bɔki dj’okambawɔ l’ekila.

3. Ɔsaka akano wa wɔlɔ walendana la bɔki djengosasangɛ Yehova

Wopo wɔkɔnge w’okokɛ ndɔsa akano wa wɔlɔ walendana la bɔki dj’okana l’ikanyi yɛ Yehova? Lenda VIDEO, ko nyosawole djonyi djɛ nkamba l’alako wel’anse wanɛ.

  • Lɔmba Yehova balo.—Djakɔbɔ 1:5.

  • Hona tɔkfɔ telá Bible la wopo wɔ nkamba lá tɔkɔ.—Woongo 13:16.

  • Hona djɛ ndjewa topo tɔ bɔki tonanghema l’edjena koyalɛ.

  • Hona djɛ ndjewa topo tɔ bɔki tɔ ngopakoke ndjawola.

  • Yala l’eshikikɛlo ente nkano djɛ ngɔmbɔsa ngokokotshɛ djɛ ndjalá la nkfum’oloko kɛ wɔlɔ.—Elemo 24:16. b

  • Vungɔ ente lako onto, ayale wadji kana wome, ikokolo kana wetsha wɔko wɔ Bible, wokoka nkɔsɛla nkano la wayi wa onto oyɛnde ladjɛ ndɔsa nkano nghɔmɛlɛ lá nkilika nkfum’oloko kɛnde.—Ɔrɔma 14:12.

  • Mfuna nkano djɛko lofuna.

4. Ewakɛ wɛ Yehova mponaka bɔki djɛ wɔlɔ

Onto nkoka nɛmɛyɛ ɔlɛmbɛ wɔ Ndjambe lá nkambo dj’ekila edjinge lá winá wɔk’ɔmɔ mba bɔki djɛ wɔlɔ djepakambe l’ekila. Lenda VIDEO.

Wala Tito 3:2, ko kadjimola lá woopó wɔnɛ:

  • Lamo oyɛso ladjɛ ndjalá la loshilambo mfu inkfumɔ edjinge l’etepela wɛ wɔlɔ winá w’osawolaso la dɔktɛrɛ?

Bɔki djepawolama

Nkano dj’Okristo

A. Ekila wɛ plasma

Tokekete tɔmá plasma

B. Globules blancs

Tokekete tɔmá globules blancs

C. Plaquettes

Tokekete tɔmá plaquettes

D. Globules rouges

Tokekete tɔmá globules rouges

 5. Winá w’okambawɔ la tokekete tɔsamá m’ekila

Ekila nkfumbama la tokekete tɔnɛyi tɔ nkekete, ntepela ente:—globules rouges, globules blancs, plaquettes edjinge plasma. Nkete djɛ tɛkɛtɛkɛ djekfumba ekila djɛsɔ ndeke etawɔ ambɔ nkete dj’iyɔmbɔsa má ekila. c Wa dɔktɛrɛ nkambaka la tokekete tɔmɔtshi tɔmá ekila djɛ nkotshɛ́ djɛ nana l’elando kana djɛ nshimba oposelo w’ekila.

Koko ankina, nkfum’oloko yɛwɔ yepashimbe djɛ ndjawola bɔki dj’okambowɔ la tokekete tɔsɔ. Anto amɔtshi ndɔsaka nkano djɛ ntona bɔki djɛ yombokamba la tokekete tɔsamisa má ekila. Koko ankina ndjawolaka bɔki djɛsɔ mande nkfum’eloko yɛwɔ ipashimbe djɛ nangha nkambo djɛsɔ.

Winá w’ɔsɛ nkano, tɔnɔla lá woopó wɔnɛ:

  • Wopo wɔkɔnge w’okokami nshimela dɔktɛrɛ lamo otonami kana awolami bɔki djɛ la tokekete tɔmɔtshi tɔsamisá má ekila?

ONTO ƆMƆTSHI NKOKA NKOPOLA ANTE: “Ngopawola ndjilá ekila mo?”

  • Okadjimolɛ ente mo?

LÁ YOPASƐ

Yehova ntonaka dj’iso nkamba l’ekila lá wopo wɔ nyɛtshi.

Mvungo

  • Ladjikɛnge ekila oyɛwɔ ekina lá wiso wa Yehova?

  • Wopo wɔkɔnge w’ewaso ente ɔlɛmbɛ wɔ Yehova wɔ ntona ekila ndendanaka edjinge la ntona ndjila ekila?

  • Wopo w’ɔkɔnge w’okokɛ ndɔsa akano wa wɔlɔ walendana la bɔki dj’okambawɔ l’ekila?

Okoma wɔ momoyawilela

TOKANYI TONKINA

Akambo wakɔnge w’okokɛ ntɔnɔla lá ntondo kɛ wɛ ndɔsa nkano djɛ ndjawola bɔki dj’okambawɔ l’ekila wɛko nghɔmɛlɛ?

‘Weepó w’antangi’ (Etange k’Olami, Ngɔndɔ kɛ djomi 15, 2000 lá Otetela)

Akambo wakɔnge w’okokɛ nshipisoyɛ winá wɔsɛ nkano djɛ ntsha ongawola nkamba la tokekete tɔsama m’ekila kana djɛ ntona?

‘Weepó w’antangi’ (Etange k’Olami, Ngɔndɔ k’asamalo 15, 2004 lá Otetela)

Kɛkɔnge ketshindisá dɔktɛrɛ mɔtshi djɛ ndjawola ante ikanyi yɛ Yehova lá nkambo dj’ekila ilekɔ wɔlɔ?

‘Ndjawolaka ikanyi yɛ Ndjambe lá nkambo dj’ekila’ (Wetshɔ!, Ngɔndɔ kɛ djomi l’ape 8, 2003 lá Otetela)

Lenda wopo wɔ tokokolo tokamba lá kɔmite kɛ djokanelo la mpitalo okotshɛwɔ wananyɔ l’ankaana.

Yehova nsukaka anto walekɔ́ l’elando (10:23)

a Lenda Wekelo 35, “Wopo wɔ ndɔsa akano wa wɔlɔ.”

b Lenda  nkambo 5 djetepelá ante: “Winá w’okambawɔ la tokekete tɔsamá m’ekila,” lá Nɔtɛ kɛ l’ekomo 3 kelá nkoma, ketepela ante: “Wopo wɔ bɔki dj’okambawɔ l’ekila.”

c Lá nkambo djelendana la tokekete tɔkɔ tɔsamisá má ekila, Okristo onkfumɔ ladjɛ ndɔsa nkano djɛnde nyɔmɛlɛ má nkilika nkfum’oloko kɛnde kembokfumbama má Bible. Anto amɔtshi ndɔsaka nkano djɛ ntona bɔki dj’onanghawɔ la tokekete tɔsawɔ m’ekila.