Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

Nɔtɛ yel’ekomo k’onkanda

Nɔtɛ yel’ekomo k’onkanda
  1.  Wopo wɔ ndjewa Babilɔnɛ dj’Ekekete

  2.  Winá wɔkɔnge Mesiya ndayale ladjɛ nyɛnama?

  3.  Balo djɛ tofulumɛ djelendana la ekila

  4.  Okapɔnelo

  5.  Wa fɛtɛ

  6.  Elando wesambeyana

  7.  Wayi w’opoto edjinge wa dombo

 1. Wopo wɔ ndjewa Babilɔnɛ dj’Ekekete

Wopo wɔkɔnge w’ewaso ente ‘Babilɔnɛ dj’Ekekete’ alekɔ djingingi dj’osanga wɔ nkɛlɛsiya dj’engolo? (Ndjiso 17:5) Tokoshishima akambo wanɛ:

  • Nde ntanemaka l’andja w’otondo. Bible ntepelaka ante Babilɔnɛ dj’Ekekete nyintasɛ lá djiko djɛ ‘eloyi w’anto edjinge ewila.’ Nde alekɔ la ‘lowandji lá djiko djɛ nkfumi yɛ nkanga yelá looko.’—Ndjiso 17:15, 18.

  • Nde apakoke ndjala ewandji wɛ pɔlitikɛ kana wɛ wayi w’onkanda. ‘Nkfumi yɛ nkanga yelá looko’ edjinge ‘ananghi w’opoto’ wapangoyakema esanga lande.—Ndjiso 18:9, 15.

  • Nde atonghanyeyɛ Ndjambe akambo. Wangowetake omoto wɔ ndumba ladjikɛnde nde ambonangha losambi nya enkfumi lá akambo wa mfalanga kana wɛ wapɔ enkina. (Ndjiso 17:1, 2) Nde ndjimbaka anto wal’ewila enkfumɔ. Edjinge nde alekɔ la lowo lɔ nyɔyi y’anto efula.—Ndjiso 18:23, 24.

Kalɔ tá wekelo 13 itenyi 6

 2. Winá wɔkɔnge Mesiya ndayale ladjɛ nyɛnama?

Bible djetepelaka ante tii lá winá wongoyɛ Mesiya angoyala mbengo 69.—Wala Danyɛlɛ 9:25.

  • Winá wɔkɔnge mbengo 69 yawange? Lá ɔnɔnyi wɔ 455 N.D.D. Lá winá wɔsɔ, Nguvɛrnɛrɛ Nɛhɛmiya akomaka lá Jerusalɛmɛ djɛ ‘ntɔlɔngɔsɔla la topika ngando lonkina.’—Danyɛlɛ 9:25; Nɛhɛmiya 2:1, 5-8.

  • Ilá kɛ ngetemo mbengo 69 yananghe? Lá prɔfɛsi imɔtshi yelá Bible, lofu lɔmɔ nsakisolaka ɔnɔnyi ɔmɔ. (Ewadji 14:34; Ezɛkiyɛlɛ 4:6) Djɛkondeke, lobengo lɔmɔ nsakisolaka ɛnɔnyi esambele. Lá prɔfɛsi kɛnɛ, mbengo 69 alekɔ ɛnɔnyi 483 (mbengo 69 x l’etsho 7).

  • Winá wɔkɔnge mbengo 69 yashiye? Ntsha tombowala ɛnɔnyi 483 ntateyɛ má 455 N.D.D. angɔtɔtɔla tá ɔnɔnyi 29 D.D. a Ɔnɔnyi wɔ Yeso ndalongola batisimo edjinge ndakome Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Kalɔ tá wekelo 15 itenyi 5

 3. Balo djɛ tofulumɛ djelendana la ekila

Lá balo djɛsɔ, tofulumɛ nkambaka l’ekila w’onto nyɔmɛlɛ. Balo mɔtshi mpakoke ndjawolamá me Akristo, ndjɔmbɔmba, mpɛyɛ onto ɔmɔtshi ekila kana mbomba ekila wɛko nghɔmɛlɛ lá ntondo kɛ nkaata epaso.—Mvungo k’Ɛlɛmbɛ 15:23.

Koko, balo mɔtshi djɛ tofulumɛ nkokaka ndjawolama. Ndjɔmbɔmba, nangha ezamɛ w’ekila, nangha onto hémodialyse, kana hémodilution, kana mpetshɛ ekila w’onto tá mashinyi wongonangha olemo wɔ oloko l’apopo yonanghaka. Okristo onkfumɔ ladjɛ nsɔna nyɔmɛlɛ wopo wɔkɔpande iwɔ nkamba l’ekila wɛnde winá wɔ tofulume onanghawɔ balo mɔtshi, ónanghawɔ ezamɛ, kana w’ɔpɛyɛwɔ bɔki mɔtshi. Adɔktɛrɛ ankfumɔ wapakambe la topo tɔ balo tɔsɔ wopo ɔmɔ. Djɛkondeke, lá ntondo kɛ Okristo ndjawola djɛ ndoowata epaso, ndonangha ezamɛ ɛmɔtshi, kana ndɔpɛyɛ bɔki mɔtshi dj’ime tofulumɛ, nde ladjɛ mpona djɛ ndjewa wɔlɔwɔlɔ wopo w’iyongokamba l‘ekila wɛnde. Tokolenda weepó wɛnɛ:

  • Ya ntsha wambonsepa ekila ko wambowomba lá bandja djɛ demba djɛmi, nkfum’oloko kɛmi kɛngɛna ekila wɛkɔ etengo ekila welá demba djɛmi, wɛ mopakoke “ntshanghanyɛ lá looko etengo washi”?—Mvungo k’Ɛlɛmbɛ 12:23, 24.

  • Ya ntsha tofulumɛ wampɛyɛ bɔki, ko wambonsepa ekila, wambila ekanga l’eteyi ko wambokawoyɛ lonkina tá demba djɛmi? Lá nkilika akambo wa m’eke má Bible, nkfum’oloko kɛmi kengonfutanyɛ, ndo koko langawola yopo yɛ bɔki yɛsɔ?

Kalɔ tá wekelo 39 itenyi 3

 4. Okapɔnelo

Otepela wɔ Ndjambe nshimelaka waambotshukaná dj’ipa nkapɔna edjinge nyɛnyɛka papoo ante onto wombokakitɔná nya wadji kana womɛnde, apalekɔ la lotshungɔ lɔ ntshuka kana ntshukamá lonkina. (1 Kɔrɛtɔ 7:10, 11) Koko, akambo amɔtshi walekɔ wakoká ntshinda Okristo djɛ nde nkakitɔna nya wadjɛnde kana womɛnde.

  • Ntona lonkonda djɛ nseeyɛ mposɛ y’ase nkfumbo: Mpame apakɔpɛ nseeyɛ ase nkfumbo kɛnde ehomba wɛwɔ, ko ase nkfumbo wambosamba wopo wɔ mbika.—1 Timɔte 5:8.

  • Wayi wa lopango: Nkambo djɛsɔ ndendanaka la nkfusaki edjinge ampota, wadji kana wome wɛnyɛwɔ ndjolo ambɛna ante lowiko kana demba djɛnde mbingela lá mbalaka.—Ngalatiya 5:19-21.

  • Nangha la wolo djɛ ntshita djokanelo dj’onto nya Yehova: Wadji kana wome anangha kenkfumɔ k’okokande nangha djɛ nshimba wadjɛnde kana womɛnde dj’ipa nkambela Yehova.—Elemo 5:29.

Kalɔ tá wekelo 42 itenyi 3

 5. Wa fɛtɛ

Akristo wapananghaka wa fɛtɛ yepasasangɛ Yehova. Koko Okristo onkfumɔ ladjɛ nkamba la nkfum’oloko kɛnde kembolakanyema má Bible djɛ nde nsɔna kɛnɛ kɛ ndongonangha winá wonanghema wa fɛtɛ yɛ nghɔsɔ. Tokoshishima andjɔmbɔmba imangha.

  • Winá w’onto ɔmɔtshi okokombolande ante fɛtɛ kɛ wɔlɔ. Okoka ntepela ngo ente, “lokasa.” Ntsha onto akɔpa ndjewa akambo ankina, wɛ nkoka ndooshimela ladjikɛnge ngopananghaka fɛtɛ kɛkɔ.

  • Womɛko kana wadjɛko wopalekɔ Owakɛ wɔ Yehova, amboketa djɛ ntosanga lɔwɔ l’ase nkfumbo lá fɛtɛ kɛmɔtshi. Ntsha nkfum’oloko kɛko ndjawolaka djɛ wɛ ntshɔ, wɛ nkoka nshimela womɛko kana wadjɛko lá ntondo kɛ nyo ntshɔ ente, ntsha nkfumbo djelendana l’ampanghano ngonanghema lá fɛtɛ kɛkɔ, mpanghonangha.

  • Owandji wɔko w’olemo ambɔkɔpɛyɛ opapɛyɛ ɔmɔtshi lá etsho wɛ fɛtɛ. Ongotona opapɛyɛ wɔkɔ? Nsakiso kɛko lá woopó wɔwɔlama wɔnɛ nkoka nkotshinda djɛ ndɔsa kana lako. Owandji wɔko w’olemo ndɔsaka opapɛyɛ wɔsɔ etengo etenyi kɛmɔtshi kɛ fɛtɛ kɛkɔ, ndokoko opapɛyɛ wɔsɔ nyɛnyɛka ngo djedjɛ djelekɔ́ lande l’olemo wɔ wɔlɔ wokambɛ?

  • Onto ɔmɔtshi ambɔkɔpɛyɛ opapɛyɛ ɔmɔtshi lá lofu lɔ fɛtɛ. Onto wɔkɔpɛyɛ nkoka ntepela ante: “Lemi ndjewaka ente wɛ opananghe fɛtɛ, koko lambɔkɔpaka nkɔpɛyɛ ekete kɛnɛ.” Nkoka ndjala onto wɔsɔ ndɔkɔpaki ngo nkonanghela ngo wɔlɔ toko. L’onkoko onkina, olekɔ l’elonga kɛmɔtshi k’ɛnyɛ ente ɔkɔpande nde mpemba djawo djɛko kana nkotshinda djɛ wɛ nangha fɛtɛ kɛsɔ? M’ɔkɔngɔ wɔ wɛ ntɔnɔla lá nkambo djɛsɔ, okoka ndɔsa nkano djɛ ndjawola opapɛyɛ wɔkɔ kana lako. Lá akano waso ankfumɔ w’ɔsaso, iso nkɔpaka ndjala la nkfum’oloko kɛ wɔlɔ edjinge ndjala la nkɔmano te Yehova.—Elemo 23:1.

Kalɔ tá wekelo 44 itenyi 1

 6. Elando wesambeyana

Má ngandji k’okaso winaso anto, iso ndjalaka l’okoso dj’ipa nsambeyɛ winaso elando w’otataso. Djɛkondeke ntsha tewa ente tolekɔ l’olando, kana tokanela ente tokoka ndɔsa olando, ko ndosambeyɛ anto ankina, iso ladjɛ ndjala l’okoso. Iso nanghaka nghɔsɔ ladjikɛnde Bible ntɔlɔmbaka ante: ‘Kɔpa winako onto etengo oyakɔpɛ nghɔmɛlɛ.’—Ɔrɔma 13:8-10.

Wopo wɔkɔnge onto wolekɔ l’olando okokande nyɛnyɛ ante nde nkɔpaka anto ankina? Onto wotata olando wosambelana ladjɛ ndjewɔ nyɛnyɛ ngandji k’okande anto ankina má ndaapɛyɛ mɔyɔ l’ɛwɔ, ndaavunda lá demba, kana ndaapɛyɛ bizɛ. Nde apangomala ntsha wɔnanyɔ ɔmɔtshi apowetisa tákande djɛ ntosanga lɔwɔ, ladjikɛnde nde nkɔpaka nama ase nkfumbo kɛnde. Edjinge lá ntondo kɛ nde ndongola batisimo, nde ladjɛ ndjewoyɛ ilɔndjɛ y’oloyi wɔ tokokolo nkambo dj’olando wɔnde djɛ nonghanyi ndɔsama djɛ nama anto ankina w’ɔsa batisimo esanga lande. Lá ntondo kɛ nde mbembola onto ɔmɔtshi djɛ ntshukana lande, onto woyalisá entshupa l’onto wolekɔ́ l’olando wosambelaná ladjɛ ndɔsa nkano djɛ ntonangha ezamɛ l’opitalo. Má nangha nghɔsɔ, wɛ ɔnghɛnyɛ ente wɛ ndakiyanyɛka lá nkambo dj’anto ankina ipa ‘ndendaka ngo wapɔ wɔko nghɔmɛlɛ toko, koko edjinge wapɔ w’anto ankina.’—Filipɛ 2:4.

Kalɔ tá wekelo 56 itenyi 2

 7. Wayi w’opoto edjinge wa dombo

Iso ndjewɔka djɛ ndjala l’ekakasano efula welendana la wayi wa mfalanga má ndjila djokanelo nkfumɔ djɛ wayi wa mfalanga l’onkanda, kaanga onanghaso nde la winaso Okristo. (Jɛrɛmi 32:9-12) Koko, Akristo nkoka ndjala l’ekakasano ɛmɔtshi wɛ daambi l’anteyi kɛwɔ lá wayi wa mfalanga kana lá wayi ankina. Iwɔ ladjɛ ndjala entshupa djɛ nseeyɛ okakasano wɔsɔ yɔmɛlɛ lankeke lankeke, lá vu edjinge lá wisisa ipa l’anto ndjewa.

Wopo wɔkɔnge w’okokaso nshiyɛ ekakasano wɛ nkekete, ndjɔmbɔmba, omamanyɛ kana lodjimbo? (Wala Mateo 18:15-17.) Yeso atɛnyɛka akambo asato wa nkilika:

  1. Hona djɛ nsawola nkambo djɛkɔ nyape toko.—Lenda vɛrse 15.

  2. Ntsha ngo nyopokana, shimela wɔnanyɔ ɔmɔ kana ape wambotshunda lá nyuma djɛ nkotshindjeyɛ.—Lenda vɛrse 16.

  3. Ntsha ngo nkambo mpashiye, ndeke onyɛnyo ladjɛ nshimela tokokolo.—Lenda vɛrse 17.

Lá akambo efula topakoke ntshɔ tofuna wɔnanyɔ wɔso le lɛɛta, ladjikɛnde nangha nghɔsɔ apangɔpɛyɛ Yehova edjinge otshumano lomo. (1 Kɔrɛtɔ 6:1-8) Koko, alekɔ akambo amɔtshi wakoka ndjala djonyi ntɔla ngo te lɛɛta. Ndjɔmbɔmba, ndjaka bala, ndɔsa lotshungɔ lɔ nama wɔna, lotshungɔ lɔ ndɔsaka mfalanga yɛ ndɛɛka la ndesɛ wana, mba lotshungɔ l’asiransɛ, kana onkanda wɛnyɛ lotshungɔ lɔ nkita nkete dj’odjo. Ntsha Okristo ɔmɔtshi ambɔtɔla onkanda wɔ wopo wɔsɔ te lɛɛta, nde atapendola ɔlɛmbɛ wɔ Ndjambe.

Ntsha Okristo ɔmɔtshi ambonanghela Okristo onkina nkambo mɔtshi djɛ nyɛtshi efula, ndjɔmbɔmba ambosanga mbeto nyande la wolo, ambotshita wɔna (viol), amboonanyɛ, ambɔngɔla ekete k’ekekete, kana amboyaka, Okristo wombotshɔ ntofuna nkambo djɛ wopo wɔsɔ le lɛɛta atapendola ɔlɛmbɛ wɔ Bible.

Kalɔ tá wekelo 56 itenyi 3

a Má 455 N.D.D. tá 1 N.D.D. alekɔ ɛnɔnyi 454. Má 1 N.D.D. tá 1 D.D. alekɔ ɔnɔnyi ɔmɔ (ɔnɔnyi wɔ djelo wotayala). Edjinge má 1 D.D. tá 29 D.D. alekɔ ɛnɔnyi 28. Ntsha tombosanghanyɛ ɛnɔnyi enkfumɔ wɛsɔ, atoposeyɛ ɛnɔnyi 483.