Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

Wɛ ongewake?

Wɛ ongewake?

L’etsho wɛ Yeso, wopo wɔkɔnge w’elambo wiyafutaka?

L’ETSHO wɛ ntondo, ase Isariyɛlɛ walɔmbamaki djɛ mfuta elambo djɛ nsuka etolo kɛ nsɔsɔlɔ. Koko ofutelo w’elambo woyɛka ndoyala okakasano edjinge itondo y’odjito le ase Juda wel’etsho wɛ Yeso.

Djɛ nsuka elemo wenanghemaki lá tɛmpɛlɔ kɛ Ndjambe, ase Juda ankfumɔ wayalaki nkokolo wayalaki ladjɛ nfuta (drakmɛ ipe). L’ɛtɛndɔ kɛ ntondo, wakambaki la nfalanga yɛsɔ djɛ mpika tɛmpɛlɔ kepikisa Herodɛ edjinge elambo weyalaki l’eteyi. Ase Juda amɔtshi wopolaka Pɛtɛlɔ djɛ nshimela Yeso ikanyi yɛnde lá nkambo djɛsɔ, edjinge Kristo atatona dj’iwɔ mfuta olambo wɔsɔ. Koko nde ashimelaka Pɛtɛlɔ kɛnɛ kindakoke nangha mba nkfuta djɛ kɛngɛlɛ djɛ mfuta olambo wɔsɔ​—Mat. 17:24-27.

Enkambi wɛ Ndjambe wel’etsho wɛsɔ, wayalaki lonkina ladjɛ mfuta etenyi kɛ djomi, ntepela ente etenyi kɛ djomi kimá awedji wawɔ la má kɛnɛ kiyawaka. (Lew. 27:30-32; Ew. 18:26-28) Ewandji wɛ ntolo watepelaki dj’anto mfuta etenyi kɛ djomi kɛ má nkakatshɛ nkfumɔ, ayale kaanga ‘etenyi kɛ mɛntɛ la kɛ anɛtɛ la kɛ kumino.’ Yeso atɔnyɔla ofutelo w’etenyi kɛ djomi, koko nde aposɛka lá bandja enanghedji kɛ dongi mpe keyalaki l’Anfunyi edjinge l’Afarisɛ.​—Mat. 23:23.

Koko l’etena kɛsɔ, ase Ɔrɔma ndeke l’ɔlɔndjɛki edjinge iwɔ wafutisɛki ase Juda elambo efula. Wanɛ wayalaki l’awedji wayalaki ladjɛ mfuta elambo la nfalanga kana la nkete djemá awedji wawɔ. Nyɛnamaka etengo anto wayalaki ladjɛ mfuta pursa 20 kana 25 má kɛnɛ k’iyawaka má awedji wawɔ. Lá nkambo dj’olambo wɔsɔ, ndeke Afarisɛ iyopola Yeso. Nde ɛnyɛka wopo w’okokaso mfuta elambo l’etepela wɛnɛ ante: ‘Djɛkondeke, nyɔpɛyɛ Kayisa nkete djɛ Kayisa, la nyɔpɛyɛ Ndjambe nkete djɛ Ndjambe.’​—Mat. 22:15-22.

Wafutisɛki lonkina olambo wolendana la nkete djelendana l’opoto dj’ingelaki kana djeposaki. Wafutisɛki elambo wɛsɔ l’awongo, lá wa pɔ, l’asanga, lá wengilo wɔ mbengo kana lá lobengo.

Elambo enkfumɔ wefutaki ase Juda l’ɛlɔndjɛlɔ k’ase Ɔrɔma weyɛka ndoyala odjito efula lewɔ. Lá nkilika Tacite, ondjewi ɔmɔtshi wɔ wamba w’ose Ɔrɔma l’ɛlɛndjɛlɔ k’owandji Tiberiyo l’etsho wɛ Yeso lanɛ lá looko, “Ase Suriya edjinge ase Juda, walɔmbaka djɛ ndakakitshɛ elambo ɛmɔtshi mande wayɛka ndoyala l’okakasano djɛ mfuta elambo wɛsɔ.”

Wopo w’iyakɔngɔlaka elambo ayɛka ndoyala odjito efula le anto. Dj’onto nkoma omfutanyi w’elambo, nde ladjɛ mfuta nfalanga efula. Masɔ, omfutanyi w’elambo wɔsɔ ilaki amfutanyi w’elambo ankina l’olemo wɔ mfutisɛ elambo edjinge iyankfumɔ kɛkɔ wananghaki la wolo djɛ mba wapɔ. Nyɛnamaka etengo Zakɛyɔ ayalaki l’amfutanyi w’elambo wa nghɔsɔ wa ndalɔndjɛka. (Luka 19:1, 2) Iso nkoka ndjoka, ladjikɛnge anto iyatonaka nkambo djɛsɔ edjinge iyatonaka anto wakɔngɔlaki elambo wɛsɔ me wɔ.